Áàéãàëèéí óõààíû áàãø Ì.Ýíõáîëä

Ýñ ãýæ þóã õýëýõ âý?

Ýñèéã ÿìàð áàãàæààð

ñóäàëäàã âý?

Ýñ íü õýëáýð á¿òöýýðýý õîîðîíäîî

àäèëõàí óó?

Ýñèéí á¿òýö

ÇîðèëãîÝñèéí åðºíõèé á¿òöèéí òàëààð øèíæëýõ óõààíû

¿íäýñëýëòýé ìýäëýã, ÷àäâàð ýçýìøèõ

ÇîðèëòÝñèéí á¿òöèéí àíãèëàëûã ìýäýæ, íèéòëýã ç¿éë¿¿äèéã ìºí ÷àíàðûã îéëãîõ

Ýñèéí á¿ðõ¿¿ë, Ẻì, ñèéâýí áîëîí ñèéâýí äýõ îðãàíîéäóóäûí á¿òýö ¿éë àæèëëàãààã ìýäýæ, òàéëáàðëàõ.

Óðãàìàë áà àìüòíû ýñèéí õîîðîíäûí ÿëãààã îëæ, òîäîðõîéëîõ

Ýñèéí äîòîîä á¿òýöÀìüä áèåèéã îëîí ÿíçûí õýëáýð, õýìæýýòýé ÿíç á¿ðèéí ýñ¿¿ä á¿òýýäýã. Ãýâ÷ á¿õ ýñ¿¿äýä íèéòëýã ç¿éë¿¿ä áàéäàã.

Ýñèéí á¿ðõ¿¿ëÝñèéã õ¿ðýýëñýí ìàø íèìãýí äàâõðàà.Áîäèñûã õàíààðàà íýâòð¿¿ëýõ,

ñààòóóëàõ øèíæ ÷àíàðòàé.Ãàäàðãóó äýýðýý óðãàöàã,

íóãà÷àà ¿¿ñãýí ýñ¿¿äèéã áèå áèåòýé íü õîëáîíî.

Îëîí ñ¿âòýé ¿¿ãýýð áîäèñûí ñîëèëöîî ÿâóóëíà.

Ãàäààä îð÷íû íºëººíººñ õàìãààëàõ ¿¿ðýãòýé. Óðãàìàëä ýñèéí õàíà áàéäëààð áàéäàã. Ãàäíà òàëààñ íü õ¿ðýýëñýí áàò áºõ áîäèñîîñ á¿òíý. Ò¿øèã òóëãóóð áîëîí õàìãààëàõ ¿¿ðýãòýé.

Ñèéâýí Ýñèéí äîòîîä îð÷èíã

ä¿¿ðãýñýí õàãàñ øèíãýí áàéäàëòàé áàéíà.

Áººì áîëîí îðãàíîéäóóäûã õîîðîíä íü õîëáîíî.

Ñèéâýíä óñ áîëîí ò¿¿íä óóññàí îëîí òîîíû áîäèñóóä àãóóëëàãäàõ áºãººä ÿíç á¿ðèéí óðâàë ÿâàãäàõ îð÷èí áîëäîã.

ÁººìÝñèéí ñèéâýí äîòîð

îðøèõ õàìãèéí òîì îðãàíîéä.

Íýã ýñâýë õýä õýäýí Ẻìõºíòýé áàéíà.

Óäàìøëûí á¿õ ìýäýýëëèéã õðîìîñîìäîî õàäãàëæ ýñèéí á¿õèéë ¿éë àæèëëàãààã õÿíàíà.

Ýñèéí îðãàíîéäóóäÝíäîïëàçìûí òîðëîã íü îëîí æèæèã ñóâàã õºíäèéòýé, øèì áîäèñûã áèé áîëãîõ 纺âºðëºõ ¿¿ðýãòýé.

Ðèáîñîì íü á¿õ ýñýä áàéõ äóãóé æèæèã áèåíöýð. Íàðèéí òºâºãòýé á¿òýö á¿õèé óóðàã áèé áîëíî.

Ãîëüäæèéí àïïàðàä íü íàðèéí ñóâàã öýâð¿¿íýýñ òîãòñîí äîòðîî ÷óõàë áîäèñóóäûã õóðèìòëóóëäàã. Øèì áîäèñûã áèé áîëãîõ, 纺âºðëºõ ¿¿ðýãòýé.

Ëèçîñîì íü õàìãèéí æèæèã îðãàíîéä áºãººä õîîë òýæýýëèéã øèíãýýõ , çàäëàõàä îðîëöîíî. Ýñèéí ¿õýæ ìºõñºí õýñãèéã óóñãàæ öýâýðëýõ ¿¿ðýãòýé.

Ìèòîõîíäðè íü Ýíä ýñèéí àìüäðàëûí îëîí ¿éë àæèëëàãààíä øààðäëàãàòàé ýíåðãè áèé áîëæ íººöëºíº.

Âàêóîëü íü àãààð øèíãýí áîëîí õîîëíû õýñã¿¿äèéã àãóóëíà. Àìüòíû ýñýä æèæèã õýìæýýòýé îëîí òîîíû áàéíà. Óðãàìàëä èõýâ÷ëýí ãàíö áàéõ áà ýñèéí äèéëýíõ çàéã ýçýëíý. ͺºö òýæýýëèéí áîäèñóóäûã àãóóëíà ýñèéí áàò áýõ ÷àíàðûã õàíãàíà.

Öåíòðèîëü íü áèå áèåäýý òýãø ºíöºãò ¿¿ñãýí áàéðëàõ áîðòîã õýëáýðòýé 2 æèæèã á¿òöýýñ òîãòîíî. Ýñèéí õóâààãäàëä ÷óõàë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýíý.

Õëîðîïëàñ íü óðãàìëûí ýñýä áàéäàã çýýðýíöýã õýëáýðòýé íàðíààñ ýíåðãè àâ÷ øèì áîäèñûã áèé áîëãîäîã.

Çóðãèéã àæèãëàí óðãàìàë, àìüòíû ýñèéã

õàðüöóóë.

Óðãàìàë àìüòíû ýñèéí õàðüöóóëàëòÎðãàíîéä Àìüòíû ýñ Óðãàìëûí ýñ

Ýñèéí õàíà - +

Ýñèéí ìåìáðàí + +

Ýñèéí Ẻì + +

Ñèéâýí + +

Âàêóîëü + - +

Ïëàñòèä - +

Öèíòðèîëü + -

Õýëáý𠪺ð÷ëºãäºíº ªºð÷ëºãäºõã¿é

Зурган дээрх эсийн органойдуудыг нэрлэ.

Ýðõòí¿¿äèéã íýðëýâýë

1. Âàêóîëü2. Ëèçîñîì3. Ýñèéí ìåìáðàí4. Áººì5. Õëîðîïëàñò6. Ìèòîõîíäðè7. Ýíäîïëàçìûí òîð8. Ãîëüäæèéí àïïàðàò

Äîîðõ ¿ãèéí ñ¿ëæýýã áºãëº.

3 1

1

2

2

3

Õºíäëºí㺺ð: 1.Ýñèéã ä¿¿ðãýñýí õàãàñ øèíãýí 2.Ǻâõºí óðãàìëûí ýñýä áàéäàã øèì áîäèñ áèé áîëãîäîã ýðõòýí3.Óäàìøëûí ìýäýýëëèéã õàäàãëàã÷ Áîñîîãîîð: 1.Ǻâõºí àìüòàíä áàéäàã ýñèéí õóâààãäàëä îðîëöäîã ýðõòýí 2.Ýñèéí áàò áºõ ÷àíðûã õàäàãëàäàã óðãàìëûí äèéëýíõ õóâèéã ýçýëäýã ýðõòýí 3.Óóðàã áèé áîëãîäîã ýðõòýí

¯ãèéí ñ¿ëæýýíèé õàðèó

Ð Ö

Ñ È É Â Ý Í Å

Á Â Í

Õ Ë Î Ð Î Ï Ë À Ñ Ò

Ñ Ê Ð

Õ Ð Î Ì Î Ñ Î Ì Ó È

Ì Î Î

Ë Ë

Ü Ü

Õºíäëºí㺺ð: 1.Ýñèéã ä¿¿ðãýñýí õàãàñ øèíãýí 2.Ǻâõºí óðãàìëûí ýñýä áàéäàã øèì áîäèñ áèé áîëãîäîã ýðõòýí3.Óäàìøëûí ìýäýýëëèéã õàäàãëàã÷ Áîñîîãîîð: 1.Ǻâõºí àìüòàíä áàéäàã ýñèéí õóâààãäàëä îðîëöäîã ýðõòýí 2.Ýñèéí áàò áºõ ÷àíðûã õàäàãëàäàã óðãàìëûí äèéëýíõ õóâèéã ýçýëäýã ýðõòýí 3.Óóðàã áèé áîëãîäîã ýðõòýí

¯ñýãò òààâðûã òàà.1 2 3 4 5

Ï Æ Ó É Ã

Ý Õ Á È Ä

À Í Ò Ë Ç

Ü Ð º Î Ì

Û Ñ Ð

1. 3 1 1 Ò À À

2. 3 3 3 5 3. 5 4 3 4 2 4 2

5 2 4 4. 4 4 5 4 2 4 55. 3 2 5 1 5 1 46. 1 5 1 3 1 2

Òààâðûí õàðèó

1. ÒÀÀ2. ÁªªÌ3. ÌÈÒÎÕÎÍÄÐÈ4. ËÈÇÎÑÎÌ5. ÓÐÃÀÌÀË6. ÀÌÜÒÀÍ

Ä¿ãíýëòÝñèéí á¿òýö õè÷ýýëýýð àìüä áèåèéí á¿òýö, ¿éë

àæèëëàãààíû íýãæ áîëîõ ýñ íü íèéòëýã á¿òýöòýé áîëîâ÷ õýëáýð, õýìæýý, òîîãîîðîî ÿëãààòàé áàéäàã.

Àìüòàí óðãàìëûí ýñ¿¿ä á¿òöèéíõýý õóâüä Ẻìòýé áîëîí Ẻìã¿é ãýñýí õî¸ð õýñýãò õóâààãäàíà.

Ýñ áîë íàðèéí á¿òýöòýé á¿õýë òîãòîëöîî þì.Ìåìáðàí, ñèéâýí, óäàìøëûí àïïàðàò Ẻì çýðýã íü

ýñèéí ¿éë àæèëëàãààíä çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé õýñã¿¿ä áîëíî. Õðîìîñîì áîë óäàìøëûí ìýäýýëëèéí õàäãàëàã÷ þì.. Óðãàìàë àìüòíû ýñèéí õîîðîíäûí ÿëãàà ÿìàð áàéäãèéã òîïîðõîéëæ ñóðëàà. ̺í ýñèéí áóñàä îðãàíîéäóóäûí òàëààð ìýäýæ àâëàà