Post on 07-Oct-2020
De pijn de baas!
Philomeen T M Weijenborg MD PhD, Gynaecoloog LUMC
20 januari 2018
Disclosure belangen spreker
20 januari 2018
Ervaringsdeskundigen
20 januari 2018
Onderwerpen
• Langdurige ofwel chronische (buik)pijn (CBP) centraal
• Feiten
• Definitie van CBP, voorkomen, theorie over pijn
• Buikpijn en gynaecologie
• Evidence tav behandeling (literatuur)
• In de praktijk
• Conclusie(s)
20 januari 2018
Chronisch buikpijn – definitie en voorkomen
Definitie:Definitie:Definitie:Definitie:
6 (3) mnd klachten van pijn in de onderbuik,
niet alleen aan cyclus (dysmenorroe) of seksuele activiteit (dyspareunie) gebonden,
(nog) geen oorzaak gevonden (SOLK)
Voorkomen:Voorkomen:Voorkomen:Voorkomen:
Algemene bevolking: 15/100 -> huisarts 4/100 -> naar medisch specialist 40/100
20 januari 2018
Theorie over pijn (1)
20 januari 2018
Acute pijn:
een onplezierige sensorische ervaring
die in verband staat met feitelijke weefselbeschadiging
Chronische pijn:
een onplezierige sensorische en emotionele ervaring
die in verband staat met feitelijke of mogelijke weefselschade
of die beschreven wordt in termen van deze schade. (IASP)
Theorie over pijn (2)
20 januari 2018
Dualistisch: oorzaak < - > gevolgDescartes rond 1600
Gate-control theorieMelzack & Wall, 1965
Heden
Lichamelijke (gynaecologische) factoren bij buikpijn
20 januari 2018
Adhesies
Endometriose
Ovariumcyste
Myomen
Prolaps
Interstitiële cystitis
IBS/PDS
Bekkenbodem hypertonie
ACNES/nerve entrapment
Na buikoperaties ( bv SC)
Etc etc…
20 januari 2018
Adhesies
Endometriose(cyste)
Myoom = vleesboom
Ovariumcyste
Laparoscopie en buikpijn
• Vrouwen met CBP: 61 % afwijkingen - 40% geen afwijkingen
• Vrouwen zonder CBP: 30% afwijkingen
• Meest voorkomend: endometriose, adhesies, myomen, cysten
Relatie tussen (ernst van) pijn en bevindingen is onduidelijk!
20 januari 2018
Psychologische factoren en buikpijn
• angst en depressie
chronisch buikpijn = chronische pijn > geen pijn
• onverklaarde klachten & ziekte angst
chronisch buikpijn = chronische pijn> geen pijn
• geweld
chronisch buikpijn = chronische pijn > geen pijn
20 januari 2018
Behandelingen (evidence uit de literatuur)
• Medicamenteus
• progestativa/Mirena IUD
• antidepressiva
• pijnmedicatie
• chirurgisch (adhesiolysis; UE)
• Fysiotherapie
• Psychologische facetten bespreken
Conclusie: geen uitspraak over welke behandeling effectief is tav pijnvermindering
20 januari 2018
Conclusies
• Pijn is persoonlijk en onzichtbaar
• Pijn is een gevoel, het is onaangenaam en het voelt als schade….
• Pijn is niet vast te pakken, niet te zien bij onderzoek of op een scan
• Acute pijn is een waarschuwing tav weefselbeschadiging
Bij chronische pijn heeft pijn deze signaalfunctie niet (meer)….
• Tot nu toe geen effectieve ( medische) behandeling!
20 januari 2018
20 januari 2018
Het onderzoek en de klinische praktijk in Leiden
20 januari 2018
1989 2009
Kenmerken vrouwen met CBP
20 januari 2018
Gem lftd: 38.4 jr (17-76)
83% samen met partner
74% laag opleidingsniveau
55% betaalde baan
30% WAO
36% geweld
CBP 6 jaar (0.5 - 35)
85% chirurgische interventie, 52% geen afwijkingenN=214
Kwaliteit van leven van vrouwen met chronisch buikpijn
20 januari 2018
Conclusies
• CBP is een lang durende klacht: herstel 1:5
• CBP gaat gepaard met verminderde QOL
• Psychologische factoren mn catastroferen kan een rol
spelen bij herstel/chroniciteit
• 1:3 vrouwen houdt buikpijn na een acute episode
20 januari 2018
De praktijk
• Uitgebreide anamnese
• Informatie over pijn, relatie tussen gevolgen van pijn en pijn
• Motivatie voor (multidisciplinaire) aanpak om ‘met de gevolgen van
pijn zo goed mogelijk om te leren gaan’
20 januari 2018
Chronisch (buik)pijn
Coping met & idee over de klacht
Gevolgen
cognitief - emotioneel gedrag lichamelijk sociaal
Anamnese volgens het ‘gevolgenmodel’
20 januari 2018
Vicieuze cirkels (tussen gevolgen van pijn en pijn)
20 januari 2018
• ‘ik kan niet doen wat ik wil’-> frustratie/ boos -> spierspanning-> (toename van) pijn
• ‘ik laat me niet kennen’-> overactief -> gaat te lang door -> te weinig herstel
• ‘Vanwege de pijn sport ik niet meer’-> conditieverlies -> iedere inspanning leidt tot meer
pijn (en overgewicht)
• ‘Tegenzin om pijnstillers te nemen’ -> steeds nagaan of pijn nog aanwezig is -> hypervigilant
-> pijn blijft bestaan
• ‘Aanhoudende pijn’ -> falen als moeder, partner, werknemer, vriendin -> negatief zelfbeeld
-> eenzaam, depressieve gedachten, moedeloos, hopeloos
Wat ook kan meespelen………….
20 januari 2018
• De dokter lijkt niet geïnteresseerd
• Ik ben gespannen en angstig…tot nu
toe alleen gehoord: ‘Ik kan niets voor u
doen…’
• Omdat ze geen oorzaak kunnen vinden
denken ze zeker dat het psychisch is..
• Anderen denken dat ik me aanstel
• Ik denk dat ik me aanstel: ‘er is immers
niets te zien’
• Bij lezen van verwijsbrief: ‘oh….pfff..’
• ‘Dit gaat me tijd kosten en..(die ik niet
heb….)’
Slecht nieuws en transitie: meest moeilijke maar essentieel voor vrouw met pijn en de dokter
20 januari 2018
Dualistisch: oorzaak-gevolg Multidimensioneel: biopsychosociaal
Inventarisatie en begeleiding gericht op de gevolgen van pijn
20 januari 2018
Effect: een goed leven met pijn!
‘zelf’ controle over de (mate van) pijn
Conclusies
• Chronische pijn komt veel voor; geen somatische oorzaak; geen effectieve behandeling
• Pijn is persoonlijk: het is een gevoel (onaangenaam, als schade..)
• Pijn is onzichtbaar -> geen verder onderzoek (‘er staan geen bordjes bij…’)
• Pijn kan impact (gevolgen) hebben op dagelijks leven.
• Deze impact beïnvloedt de (ernst van de) pijn via diverse vicieuze cirkels
• Inventarisatie van impact volgens het ‘gevolgen model’ levert ingrediënten voor begeleiding
De pijn de baas !
20 januari 2018
20 januari 2018
Met dank voor uw aandacht