Post on 12-May-2015
De bouw in 2020
Joep Jansen
Fundeon
Hoofd Beleid & Onderzoek
Inhoud presentatie
• Typering van de bouw• Trends richting 2020• Wat betekent dat voor bouwbedrijven?• Wat betekent dat voor werknemers?• Hoe kan het VMBO hierop nu al inspelen• Stellingen
Nederlandse Bouwsector
Daarnaast nog 83.865 eenpersoons-bedrijven (ZZP’ers). Het CBS telt nu ook bedrijven waarin minder dan 15 uur wordt gewerkt mee.Bron: CBS bewerkt door Fundeon
Werknemers in dienst Aantal bedrijven %2 tot 10 17.060 80%10 tot 20 2.315 11%20 tot 50 1.240 6%50 tot 100 425 2%100 > 305 1%Totaal 21.345 100%
Nederlandse Bouwsector
Aantal bedrijven en werkenden naar sector
Bron: CBS/EIB bewerkt door Fundeon¹ Bedrijven naar grootteklasse 1 januari 2012, CBS² Werknemers cao bouw, natuursteen, bitumineuze dakdekkers en betonmortel, jaarbestand 2011
Sector Bedrijven¹ Werknemers²b&u 10.850 101.474ga 6.653 22.697infra 3.978 42.924Totaal 21.480 167.095
Ontwikkeling instroom/aantal leerlingen beroepskolom bouw
8.607
10.134
5.100
2.631
7.393
9.050
5.051
2.409
6.456
6.745
4.549
2.364
0
5.000
10.000
15.000
20.000
25.000
2009 - 2010 2010 - 2011 2011 - 2012
wo
hbo
mbo
vmbo
Ontwikkeling leerlingen VMBODerde en vierdejaarsleerlingen, bouwbreed/BWI vs Intersectoraal, peildatum 1 oktober, bron DUO
Kenmerken huidige bouwarbeidsmarkt
• Conjunctuurgevoelige instroom (varkenscyclus)• Grotendeels lager geschoold personeel• Traditionele arbeidsverhoudingen• Nauwelijks deeltijdarbeid• Weinig vrouwen en allochtonen• Toenemende flexibiliteit arbeid: grote groei
ZZP’ers• Omvangrijke pendel (plattelandsbedrijfstak)• Redelijk permanente vervangingsvraag van 10%• Bescheiden ontwikkeling arbeidsproductiviteit
Trends richting 2020
Vier maatschappelijke trends:- Individualisering- Informalisering- Informatisering- Internationalisering
Trends richting 2020
Individualisering• 1960-2010: huishouden van 4,4 naar 2,2
personen• In grote steden is nu al meer dan de helft
huishoudens een éénpersoonshuishouden• Individuele zelfontplooiing is/wordt norm• Collectieve voorzieningen onder druk
Trends richting 2020
Informalisering• Ontzuiling (hoe lang nog in het onderwijs?)• Minder verenigingswerk, veel meer ad hoc
en informele contacten• Hiërarchie op werk veel minder• Omgangsvormen, kleding veel informeler
Trends richting 2020
Informatisering• Revolutie op terrein informatica
– 95% huishoudens op internet– meer mobieltjes dan Nederlanders– opkomst social media (Twitter, Facebook)
• Staan nog maar aan het begin: robots, zelfsturende auto’s etc etc
Trends richting 2020
Internationalisering• Enorme toename reizen naar buitenland
– 50 miljoen reizigers op Schiphol• 1960 – 2010: migratie naar Nederland,
van 1% naar 11%• Nu vooral uit Oost-Europa: 1% van de
Nederlanders komt uit Polen, veel werken (als ZZP’er) in de bouw
Trends richting 2020
Sociaal-culturele trends:
• Veel aandacht voor duurzaamheid:– energieneutrale nieuwbouw– renovatie bestaande woningbouw
• Ontgroening en vergrijzing– minder jongeren, meer ouderen
Vergrijzing
Politieke en economische trends
• Terugtredende overheid, maar meer regels vanuit de EU
• Onzekere economische ontwikkeling– Langere periode van magere groei
• Meer deelmarkten in bouw, versnippering, bouwplaats complexer
Technologische trends
• ICT ontwikkeling zet door– Bouw Informatie Model (BIM)– I pads op de bouwplaats, augmented
reality/3d• Innovatie/vernieuwing bouwmaterialen (oa
door eisen EU inzake duurzaamheid)• Verdere standaardisering processen op de
bouwplaats (oa door groei prefab)
Wat betekent dit voor de bouwbedrijven in 2020?
– Minder nieuwbouw, meer renovatie en onderhoud
– Tekort aan arbeidskrachten stimuleert innovatie
– Mede door crisis versnelde ontwikkeling van aanbod- naar vraaggestuurd bouwen
– Meer publiek-private samenwerking– Meer buitenlandse bouwbedrijven actief
Wat betekent dit voor de bouwbedrijven in 2020?
• Ketenintegratie:– Horizontaal: van ontwerp tot en met beheer– Verticaal: meer samenwerking met installatie-
en energiebedrijven • Aard bouwbedrijven verandert:
– Transitie naar ‘full servicebedrijven’– Maakbedrijven in de nieuwbouw– Gespecialiseerde bedrijven in onderhoud
Wat betekent dit voor de bouwbedrijven in 2020?
Full Service bedrijven:• Integratie ontwikkelen, ontwerpen,
bouwen, installeren en beheren• Levenscyclus gebouwde product is
leidraad• Hoger opgeleid personeel (MBO+)• Maken vrijwel niets meer zelf, zijn
opdrachtgever en coördineren
Wat betekent dit voor de bouwbedrijven in 2020?
Maakbedrijven in de Nieuwbouw• Grootste deel sterk geïndustrialiseerd: product
wordt gemaakt in fabriek• Op bouwplaats fabricage• Goed, maar redelijk smal opgeleid uitvoerend
personeel (monteurs, bedieners machines)• Deels in dienst maakbedrijven, deels in dienst
leveranciers, deels ZZP’er• Persoonscertificering (vakinhoudelijk, arbo, milieu)
Wat betekent dit voor de bouwbedrijven in 2020?
Gespecialiseerde onderhoudsbedrijven• Vakmanschap centraal, veel ZZP-ers• Klantgerichtheid, betrouwbaarheid,
kwaliteit en veiligheid op hoog niveau• sterk regionale markt• Goed geschoold (MBO + ervaring)
Wat betekent dit voor de werknemer in 2020
Flexibilisering arbeidsmarkt• Groter aanbod arbeidskrachten uit andere
delen Europa (of daarbuiten?)• Collectiviteit onder druk, minder vaste
dienstverbanden, meer ZZP’ers• Meer zelf regie nemen voor toekomst
Grote verschillen in competenties tussen ‘maakbedrijven’ en ‘onderhoudsbedrijven’
Wat betekent dit voor de competenties van de toekomstige werknemers?
• Technische vaardigheden blijven belangrijk, ondanks niveauverschillen
• Door flexibilisering worden ook ondernemersvaardigheden belangrijk
• Samenwerken op de bouwplaats belangrijk: meer communiceren, teamwork
• Grotere diversiteit aan initieel en post- initieel onderwijs (niet alleen bol/bbl)
De werknemer van de toekomst
Verschillen met nu:
• Verkiest persoonlijke ontwikkeling boven werkzekerheid
• Heeft behoefte aan inspiratie en uitdaging• Zoekt balans tussen werk en privé• Zal voor veel meer werkgevers werken• Krijgt veel meer te maken met ICT
Hoe kan het VMBO hierop inspelen?
• Zelf goed op de hoogte blijven van de praktijk:– Docenten meer stage lopen bij bedrijven– Vakmensen meer les laten geven op vmbo
• Meer aandacht in curriculum voor ondernemerschap, communicatie ed
• VMBO leerlingen ook meer van de praktijk laten zien (verplichte stage bij bedrijven?)
• Versterken doorlopende leerlijn naar MBO (vakscholen?)
Stellingen
Het is niet aan het VMBO om te anticiperen op grote veranderingen in de bouw de komende jaren, dat moeten de roc’s maar doen.
Stellingen
De geschetste ontwikkeling van de bouw in de toekomst is een wenkend perspectief voor alle tweedejaars vmbo leerlingen die op het punt staan voor Bouwen Wonen Interieur te kiezen.
Stellingen
Als de bouwsector niet snel werk maakt van verbetering van hun imago, dan kiest straks niemand meer op het vmbo voor bouwen, wonen & interieur.
Stellingen
Het is niet nodig de samenwerking tussen de bouwsector en het vmbo onderwijs te intensiveren, want ieder heeft zijn eigen verantwoordelijkheden