“İlk Yardım ve Acil Bakım”

© Bu Sunu’ya ait tüm Haklar Atlas Yayınevine aittir. Hiçbir şekilde üçüncü şahıslara verilemez

ÜNİTE I: İLK YARDIMA GİRİŞ

1861 yılında Cenevre’de yapılan uluslararası kongrede savaşta ve barışta bütün dünya uluslarına yardımcı olacak bir teşkilatın kurulması kararlaştırılmıştır 1863’te yine Cenevre’de Henry Dunant’ınönderliğinde yaralı ve hastalara ilk yardım yapmak amacıyla Kızılhaç kurulmuştur.1870 yılında Dr. Moffit tarafından savaşta yaralananlara bakım verecek kişiler için ilk yardım araç ve gereçlerini ve ilk yardım konularını içine alan bir tüzük hazırlanmıştır.

1877 yılında ‘’St. Johnİlk Yardım Teşkilatı’’ kurulmuş, bu teşkilat Dr.Moffit’in hazırladığı tüzüğü kabul etmiştir. Bu teşkilatyaralılara yardım konusunda bilgi veren konferanslar düzenlemiş ve bu konuda çalışmalar yapmışlardır.İlk yardım terimi de ilk defa St. John ilk yardım teşkilatı tarafından resmen kabul edilmiştir.

İlk yardım, tarih boyunca her zaman önemli olmuş fakat asıl gerekliliği 1.ve 2. dünya savaşlarındadaha çok anlaşılmıştır.

1960 yılı sonlarına doğru ABD ve Fransa’da ambulanslarda paramedikler ve hekimlerin görev almaya başlaması ile birlikte daha hızlı ve kaliteli acil sağlık hizmeti sunulmaya başlanmıştır.

Acil tıp anabilim dalı ilk kez CincinnatiÜniversitesinde 1970 yılında açılmıştır.

Türkiye’de İlk Yardımın TarihçesiOsmanlı imparatorluğu 1861 yılında Cenevre’de yapılan toplantıda alınan karar gereği 1868‘de ‘’Asker, Hasta ve Yaralılara İmdat ve Yardım Derneği‘ni’kurmuştur. Bu dernek daha sonra1877’de’’Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti’’ adını almıştır. Hilal-i Ahmer birinci dünya savaşındaçok yararlı çalışmalar yapmıştır ve 1923 yılında ismi Türkiye Hilal-i Ahmer Cemiyeti olarak değiştirilmiştir.1935 yılında Türkiye Kızılay Cemiyeti ve 1947’de Türkiye Kızılay Derneği olarak isimdeğişikliğine giden kuruluş Türkiye’de ilk yardım hizmetlerinin öncülüğünü yapmıştır.

Türkiye’de İlk yardım hizmetleri 1986 yılında 077 Hızır acil servis olarak başlamıştır. 1994 yılında 077 Hızır acil’den “112 acil yardım ve kurtarma”ya geçilmiştir. 1993’te ilk ve acil yardımtıpta yeni bir uzmanlık dalı olmuş ve Dokuz Eylül ve Fırat üniversitesinde ilk ve acil yardım anabilimdalları açılarak uzmanlık eğitimi verilmeye başlanmıştır. 1993 yılında acil tıp teknikeri eğitiminebaşlanmış, Sağlık Bakanlığına bağlı okullarda ilk yardım ve acil bakım teknisyenliği bölümüne 1996yılında öğrenci alınmıştır.

2000 yılında Acil sağlık hizmetlerinin sevk ve idaresine dair usul ve esaslarıbelirleyen “Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği” çıkarılmıştır. İleriki yıllarda da değişen ihtiyaçlara göre yönetmelik hükümlerinde çeşitli değişiklikler yapılmıştır.

İlk yardımın Önemi Ve Amacı

Hayatımız boyunca her an ilk yardım gerektirecek bir durumlarla karşılaşabiliriz.

Ani hastalıklarda ya da kazalarda yapacağımız zamanında ve bilinçli ilk yardımla hastanın, kazazedenin yaşamını kurtarıp sakatlığını engelleyebiliriz.

İlk yardım bu kadar önemliyken bilinçsiz ilk yardımda faydadan çok zarara neden olur. Özellikle trafik kazalarında bilinçsizce yapılan müdahale kazazedeye fayda yerine zarar vermektedir. Kazazedelere yapılacak yanlış uygulama ve yanlış taşımalar sakatlıklara ya da ölümlere neden olabilir.İlk yardım uygulayan kişi kaza sırasında yanlış uygulamaları engelleyerek de hayatkurtarabilir. İLK YARDIMDA ALTIN KURAL ÖNCELİKLE ZARAR VERMEMEK OLMALIDIR.

İlk yardımda zaman çok önemli bir faktördür.Yapılan araştırmalar kazalardaki ölümlerin %10’unun ilk beş dakikada,%50’sinin ise ilkyarım saat içinde gerçekleştiğini ortaya koymuştur.

Zamanında ve uygun yapılacak müdahale ile pek çok kişinin hayata tutunması sağlanacak, yaşam kalitesi artırılacak, rehabilitasyon süresi kısalarak ülke ekonomisine de fayda sağlanacaktır.

İlk yardımın önemini kavrayabilmek için öncelikle ilk yardımla ilgili temel kavramların anlaşılması gereklidir.

2. İLK YARDIM İLE İLGİLİ KAVRAMLAR

1. İlk yardım?????Ani gelişen bir hastalık ya da kaza durumunda tıbbi yardım sağlanıncaya kadar hayatı kurtarmak,durumun kötüye gitmesini önlemek amacıyla olay yerindeki imkânları kullanarak yapılan ilaçsız uygulamalara İlk yardım denir.

İlk Yardım daha sonra yapılacak tedavinin gidişatını belirler. Yapılan uygulamalar, elde edilen bilgiler asıl tedavinin planlanmasını kolaylaştırır. İlkyardım sakatlıkları ve ölüm oranlarını azaltır.İlkyardım sayesinde hastaneler ve acil servisler daha az kullanılır ve ekonomik giderlerin azalmasına yardımcı olur.

İlk yardımın Amaçları ?????Hasta, yaralı ve ortamın güvenliğini sağlamak Hasta ve yaralının hayati fonksiyonlarının devamını sağlamak Hasta ve yaralının durumunun kötüye gitmesini önlemek Hasta ve yaralının iyileşmesini kolaylaştırmaktır.

Acil Bakım??????

Ani olarak hastalanan ya da kazaya uğrayan kişiye sağlık personeli tarafından tıbbi araç gereç veilaç kullanılarak yapılan hayat kurtarıcı ve tedavi edici uygulamalara acil bakım denir.

İLK YARDIM???? ACİL BAKIM

İlkyardımcı tarafından uygulanır

Sağlık personeli tarafından uygulanır

Çevredeki imkânlar kullanılır

Tıbbi araç gereç kullanılır

İlaçsız uygulamalardır İlaç kullanılır

Olay yerinde yapılırOlay yeri, ambulans ve

sağlık kuruluşunda uygulanır

İlk Yardımcıİlkyardımın amacı doğrultusunda hasta veya kazazedeye ilaç kullanmadan çevredeki imkânları kullanarak müdahale eden ilk yardım eğitimi almış kişilerdir.

İlk yardımcının özellikleri çokKaza ya da hastalığın meydana geldiği yer meraklı insanların toplanarak kalabalık oluşturdukları, yardım amacıyla heyecanlı ve telaşlı oldukları yerlerdir.

Bunun için ilk yardımcı sakin ve soğukkanlıbir şekilde meraklı kalabalığı koordine ederek, gerekli müdahaleyi doğru biçimde yapmalıdır.

Olay anında ve doğru olarak haber veririm.

Önce kendi can güvenliğimi sağlarım.

Çevredeki kişileri organize eder; onlardan yararlanırım.

Elimdeki olanakları değerlendirebilirim.

İyi iletişim kurarım.

Pratiğim.Kendime güvenirim.

Sakinim.

1. İlk yardımcı sakin ve soğukkanlı olmalı,2. Kendine güvenmeli,3. İyi iletişim kullanabilmeli,4. Pratik düşünme becerisine sahip olmalı,5. İnsan vücudu ile ilgili bilgilere sahip olmalı,6. Kendinin, kazazedenin veya hastanın ve

çevredekilerin can güvenliğini sağlamalı,7. Çevrede bulunan kişileri organize edip,

onlardan yararlanabilmeli,8. Olayı en kısa sürede doğru olarak bildirmeli,9. Olay yerindeki olanakları değerlendirebilme,10. Bilgilerini sürekli yenilemeli,

İlkyardımcının Görev ve Sorumlulukları çok İlk yardımın bir insanlık görevi olduğuna inanarak ilk yardım uygulayabilmek,Çevredeki sağlık kuruluşlarını tanımak, Ülkenin sağlık sistemi hakkında bilgi edinmek, İlk yardım ile ilgili yenilikleri takip etmek, Olayları hızla değerlendirmek, Olay yerinde bulunan kişileri organize etmek,

İlkyardımcının Görev ve SorumluluklarıHasta, yaralı ve çevredekileri sakinleştirme ve güven vermek,Çok sayıda hasta, yaralıya müdahale etmek zorunda ise öncelikler dışında hiçbir ayırım yapmamak,Hasta veya yaralının eşyalarını koruma altına almak,112’ ye doğru şekilde haber vermek,Olay yerine gelen tıbbi yardım ekibine tam ve doğru olarak bilgi aktarmak,Tıbbi yardım ekibi geldiğinde onlara yardım etmek,Hizmeti karşılığında maddi çıkar beklememek,

İlk Yardım Çantası çokİlk yardım uygulanabilmesi için evlerde, okullarda, taşıtlarda ve işyerlerinde gerekli temel malzemeleri içeren çantalar bulunmalıdır. İlk yardım çantasının malzemeleri yönetmeliklerle belirlenmiştir. Kişisel ilk yardım çantası, motorlu taşıt ilk yardım çantası, ambulans ilk yardım çantası gibi değişik çeşitleri vardır. İlkyardım çantalarının içeriği zaman zaman kontrol edilmeli ve eksilenler yerine konulmalıdır, böylece acil durumda hazır bulunur. İlk yardım çantaları kolay ulaşılabilecek yerde olmalıdır.

26.02.2005 tarih ve 25739 sayılı Karayolu Taşıma Yönetmeliği’ne göre yetki belgesi almış yolcu taşımacılığında kullanılan araçların her 10 koltuk için en az 1 adet boyun korsesi bulundurması gerekmektedir.????

İLK YARDIM MALZEMELERİ

Cinsi Miktarı

Tıbbi eldiven 2 çift

Büyük sargı bezi (10 cm x 3-5 m) 2 adet

Hidrofil gaz steril (10x10 cm 50'lik kutu) 1 kutu

Üçgen sargı 3 adet

Antiseptik solüsyon (50 ml) 1 adet

Flaster (2 cm x 5 m) 1 rulo

Çengelli İğne 10 adet

Küçük makas (paslanmaz çelik) 1 adet

Esmark bandajı 1 adet

Turnike (En az 50 cm örgülü tekstil malzemeden 1 adet

Yara bandı 10 adet

Alüminyum yanık örtüsü 1 adet

El feneri 1 adet

Motorlu taşıtlardaki ilk yardım çantasında bulunması gereken malzemeler

Araçlarda bulundurulan ilk yardım çantası

İLK YARDIMIN TEMEL UYGULAMALARIOlaya ilk tanık olan kişiden başlayarak tedavinin tamamlandığı hastaneye kadar kesintisiz olaraksürdürülen ilk yardım ve acil bakım uygulamalarının tümü, yaşam kurtarma zinciri olarak adlandırılır.

Yaşam kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur.

İlk iki halkası ilkyardımcının sorumluluğunda bulunan temel ilk yardım uygulamaları (koruma, bildirme, kurtarma) ve olay yerinde sağlanan temel yaşam desteğidir.???????

Son iki halkası ise ilk yardımcının görevi değildir; profesyonel sağlık ekiplerinin görevidir

Yaşam kurtarma zinciri

İlk yardımcı, acil bir durumda yaşam zincirinin birinci halkasında yer alan üç temel uygulamayıöncelikli olarak yapmalıdır. Bu uygulamalar:

BİLDİRME KURTARMAKORUMA

3.1. KorumaYaşamı korumak, kazazedenin hayatını tehlikeye sokan olası tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaya koruma denir. Olay yeri değerlendirilirken kazanın ya da olayın çeşidine göre (trafik kazası, yangın, patlama, elektrik çarpması vb.) farklı önlemler alınmalıdır.

Ortamda ikincil kazaya neden olacak herhangi bir durum (ikincil trafik kaza riski, elektrik kaçağı, gaz kaçağı, duman vb.)varlığında önlem alınmadan hasta veya yaralının yanına gidilmemeli; güvenli bir mesafede kalınmalı ve acilen yardım çağrılmalıdır.

İkincil kazalar

3.1.1. Olay Yerinin DeğerlendirilmesiKazazedeye ulaşılan yer olay yeridir. İlkyardımcı, acil bir durumda hasta veya yaralıya yönelmeden önce olay yerini değerlendirmelidir.Kendisinin, hasta veya yaralının ve çevredeki diğer insanların can güvenliği açısından mutlaka ortamı dikkatle inceleyerek gerekli güvenlik önlemlerini almalıdır.Her şeyden önce kendi güvenliğinizin önemli olduğu kesinlikle unutulmamalıdır.

Olay Yeri Değerlendirmesinin Amaçları Olay yerinde tekrar kaza oluşma riskini ortadan kaldırmak Olay yerindeki yaralıların sayısı ve yaralanma tiplerini belirlemek Olay yerindeki delilleri korumak Çevredeki imkânları hızla değerlendirmek

3.1.2. Olay Yeri Güvenliğinin SağlanmasıOlay yeri güvenliği, ilk yardımcı, kazazede ve diğer kurtarma ekiplerinin güvenli bir şekilde görevyapmaları için gereklidir. Olay yeri özel renk ve uyarıcı yazılar içeren plastik şeritlerle çevrelenir.Görevliler dışındaki kişilerin olay yerine girmesi engellenir. Olay yerine sesli ve ışıklı uyarı cihazlarıyerleştirilerek ikincil kazaların olması önlenir ve ilk yardımcıların kazaya uğrama riski ortadankaldırılır. Olay yerinde açık ve kapalı alanlarda alınabilecek güvenlik önlemleri farklılık gösterir.

3.1.2.1. Açık Alanda Güvenliğin Sağlanması Eğer bölge güvenli değilse tehlike (çığ, kaya düşmesi, deprem vb.)bitinceye kadar beklenir.Olay yerinde hasta/ yaralıya yapılacak ilk yardımı engelleyebilecek kişiler olay yerinden uzaklaştırılır.Olay yerinde, yangın ve patlamaya neden olacağından sigara içilmesine izin verilmemelidir.Kıvılcım oluşturabilecek ışıklandırma veya çağrı araçları kullanılmamalıdır.Kaza yapan aracın önüne ve arkasına, diğer araç sürücülerini yavaşlatmak ve olası bir kaza tehlikesini önlemek için uyarı işaretleri yerleştirilmelidir. Bu amaçla varsa üçgen reflektör veya gündüz kırmızı renkli, mgece fosforlu alzemeler kullanılabilir.

Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 135. maddesine göre, uyarı işaretleri; aracın ön ve arkasında en az 30 metre mesafede olacak ve diğer araç sürücüleri tarafından en az 150 metreden açıkça görülebilecekşekilde yerleştirilmelidir.??????? Aracın kontağı kapatılarak elektrik bağlantısı kesilir. El freni çekilir. Aracın tekerlerinin ön ve arkasına takoz, taş vb. malzeme yerleştirilerek araç sabitlenir. Araç LPG’li ise aracın bagajında bulunan tüpün vanası kapatılır.

Üçgen reflektör yerleşimi

3.1.2.2. Kapalı Alanda Güvenliğin SağlanmasıOrtam havalandırılır.Tüp ya da doğal gaz kaynağının vanaları kapatılır. Elektrik düğmelerine kesinlikle dokunulmamalıdır (kıvılcım oluşturarak yangın ve patlamaya neden olabileceğinden).Olay yeri göçük ise parça çekilmemelidir. Elektrik çarpmasında akım kesilmelidir.

3.2. BildirmeOlayın tıbbi yardım kuruluşuna haber verilmesine bildirme denir. Olay veya kaza, mümkünolduğu kadar hızlı bir şekilde telefonla tıbbi yardım kuruluşuna bildirilmelidir. Ülkemizde acil tıbbiyardım istenen telefon numarası 112’dir. 1-1-2 acil tıbbi yardım numarasına her türlü telefon ile kısasürede ulaşılarak acil çağrı yapılabilir. Sabit ve ankesörlü telefonlar ve cep telefonları ile ücretsizolarak görüşme sağlanabilir. İlk yardımcı, 112 no’lutelefonu kendisi aramalı ya da çevredekilerdenbirine aratmalıdır.

Çevrede yardım istenebilecek kimse yoksa telefon için kazazedenin yanından ayrılmak zorunda kaldığında hızlı hareket etmeli ve hemen geri dönmeye çalışmalıdır.

Duruma göre itfaiye(110), Zehir danışma merkezi (114), Emniyet güçleri (Polis-155 / Jandarma-156) de aranabilir.

3.2.1. Aşağıdaki Durumlarda 112 Acil Tıbbi Yardım Çağrılmalıdır. Hasta veya yaralının bilinci kapalı ise Hasta veya yaralının bilinci açık olsa bile ciddi yaralanması varsa(kafa travması, yüksekten düşme vb)

Solunum güçlüğü varsa Göğüste basınç hissi ve ağrı varsa Kanaması ve kusması varsaBaş ağrısı ve konuşma güçlüğü varsa Zehirlenme belirtileri varsa Baş, boyun, omurga travmasından şüpheleniliyorsa Kırıklarda Yangın ve patlamalardaElektrik çarpmalarındaTrafik kazalarında

3.2.2. Acil Çağrı Merkezinin 112’nin Aranmasında Dikkat Edilecekler çok112 Acil tıbbi yardım numarası çevrilir.Sakin olunmalı ve net bir şekilde konuşulmalıdır.Olay ile ilgili gerekli bilgiler verilerek görevlinin sorduğu sorulara cevap verilir.• Adınız ve soyadınız,• Aradığınız telefonun numarası,• Kesin yer ve adres (şehir, kasaba, cadde, bina, kat, no) ve etraftaki çok bilinen bir yerin adı,• Olayın ne olduğu, (trafik kazası, düşme, elektrik çarpması, bayılma vb.)

•Olaydan etkilenen kişi sayısı, (kaç tane ambulans gerekeceğinin tahmin edilmesi için)• Kazazedelerin durumları, (bilinç durumu, kanama, kırık vb.)• Yapılan ilk yardım müdahaleleri söylenmelidir.• Gereken bütün bilgiler verilmeden telefon kapatılmamalıdır.

Telefondaki acil çağrı personelininönerileri dikkatlice dinlenmelidir. Aranılan telefon, geri aranabileceğinden gereksiz yere meşgul edilmesi engellenmelidir

3.3. Kurtarma (Müdahale)Kurtarma, hasta ve yaralıyı değerlendirerek gerekli olan ilk yardım uygulamalarını yapmaktır.(Temel yaşam desteği, kanamayı durdurmak vb)Olay yerinin güvenliği sağlandıktan sonra hasta veya yaralıların durumları hızla değerlendirilir.Bu aşamada hasta veya yaralıların durumlarını tek tek değerlendirmek için vakit kaybedilmemelidir.Aksi halde acil durumdaki hasta veya yaralılara müdahalede gecikme olur.

İlk yardım uygulamalarına öncelikle:

Durumu ağır (bilinci kapalı, kanamalı vb.) Risk taşıyan hasta veya yaralılardan (bebek, çocuk, gebe, yaşlı vb.) başlanır.

Hasta veya yaralı yangın, patlama, gaz sızıntısı vb. tehlikeli durumlar dışında kesinlikle hareketettirilmemelidir. Tehlikeli durumlarda taşınması gerekiyorsa mümkün olduğu kadar hızlı hareket edilmeli ve dikkatli olunmalıdır.Kırık, çıkık, burkulma ve kanamalara gerekli müdahale edilir.Hasta veya yaralı sıcak tutulmalı ve yarasını görmesine izin verilmemelidir.Bilinci kapalı olan hasta veya yaralıya ağızdan hiçbir şey verilmemelidir.Turnike uygulanan hastalar takip edilmelidir.

Yara dış etkenlerden korunmalı, sargılar yapılmalı ve şoka engel olunmalıdır.Acil tıbbi yardım görevlileri gelene kadar hasta veya yaralının yanında kalınır.Hasta veya yaralı ya da olay hakkındaki bilgiler kaydedilir.Hasta veya yaralının korku ve endişeleri giderilmeli; nazik ve hoşgörülü davranılmalıdır.Hastanın yaralanma durumuna göre en uygun yöntemle, uygun sağlık kuruluşuna nakli sağlanmalıdır

Kazazedelerin kurtarılması

Sayın Eğitimcilerimiz sunumların tamamına ulaşmak için yayınevimiz ile irtibata

geçebilirsiniz.

Atlas Sağlık YayınlarıGsm : 533 745 49 44/ bilgi@asmlyayin.com