ANATOMİK ANATOMİK TERMİNOLOJİTERMİNOLOJİ

Dr Hüseyin Dr Hüseyin BAYLANBAYLAN

• Terim: Bir bilim, sanat, meslek dalıyla ya da bir konu ile ilgili özel ve belirli bir kavramı olan sözcük.

• Terminoloji: Bir bilim, sanat ya da teknik dalında özel olarak kullanılan terimlerin tümü:

• Terimler genellikle Latince ve Grekçe kökenlidir.– Hipocrates, Aristoteles, Galen, Vesalius vb. kişilerin

uyruklarından dolayı…• Anatomi öğreniminde terimlerin Türkçedeki karşılıklarını da

bilmek gerekir.• Bugün kullanılan terimler ‘Terminologia Anatomica ’ adıyla

uluslararası kabul görmüş terimlerdir (1998).– İlk düzenleme olarak 1895’te 30.000 e ulaşan terim isviçre

Basel de 4500 e indirilmiş. BNA (Basel nomina anatomica)

• Anatomi: ana(içinden) + tome/temnein kesip parçalara ayırmak anlamı eski Grekçeden gelir

• Dissectio-dissecare kadavra(cadaver) uygulaması Latinceden gelir

EZBER YOK

SADECE TANITIM

Latince telaffuz• A, B, C, D, E, F, G, H, I, K, L, M, N, O, P, Qu,

R, S, T, U, V, X, Y, Z :(24 harf)• J ve W yok

• Her kelimede bir vurgulu hece vardır: • İki heceli kelimelerde vurgu ilk hecededir:

Radix• İkiden fazla heceli olan kelimelerde, sondan

bir önceki hecededir: Quadratus, retina, rectalis, lumbricalis.

Latincede çekim• Latince isimlerde üç cins vardır. (Ancak bir

kural dahilinde isimleri sınıflandırmak mümkün değildir)

• Erkek(Masculin) : millet adları, nervus• Dişi (Feminin) : memleket adları, arteria• Nötr(Neutre) : vas

• Latincede ismin altı hali vardır: Yalın hal (nominatif) De hali (lokatif) İn hali (genitif) E hali (datif) İ hali (akkuzatif) Den hali (ablatif) Tıp terminolojisinde önemli olan yalın hal, in

hali ve çoğul çekimleri kullanılır.

Latincede çekim

Örnekler

Partes Partes corporis corporis

humani et humani et nomina nomina

generaliageneralia

İnsan vücudu bölümleri ve İnsan vücudu bölümleri ve

genel anatomi terimlerigenel anatomi terimleri

Corpus Humanum(insan Vücudu)Corpus Humanum(insan Vücudu) Caput(baş)Caput(baş) Collum/Cervix(Boyun)Collum/Cervix(Boyun) Truncus(gövde)Truncus(gövde)

Thorax(Göğüs)Thorax(Göğüs) Abdomen(Karın)Abdomen(Karın) Pelvis(Leğen)Pelvis(Leğen) Dorsum(Sırt)Dorsum(Sırt)

Membra/ExtremitatesMembra/Extremitates (Taraflar/extremiteler)(Taraflar/extremiteler)

Membri superioresMembri superiores Membri inferioresMembri inferiores

Membra/ExtremitatesMembra/Extremitates (Taraflar/extremiteler)(Taraflar/extremiteler)

Omos et cingulum pectoraleOmos et cingulum pectorale(Üst taraf kavşağı)(Üst taraf kavşağı)

AxillaAxilla BrachiumBrachium CubitusCubitus AntebrachiumAntebrachium ManusManus

CarpusCarpus MetacarpusMetacarpus Palma et dorsum manusPalma et dorsum manus Digiti manus Digiti manus

Membra/ExtremitatesMembra/Extremitates (Taraflar/extremiteler)(Taraflar/extremiteler)

Cingulum pelvicumCingulum pelvicum(Alt taraf kavşağı)(Alt taraf kavşağı)

CoxaeCoxae FemurFemur GenuGenu CrusCrus PesPes

TarsusTarsus MetatarsusMetatarsus Planta et dorsum pedisPlanta et dorsum pedis Digiti pedis Digiti pedis

İskelet İskelet

terimleriterimleri

• Nomina generalia ; positio anatomica normalis’e

göre isimlendirilir.

• -positio anatomica normalis ?

Positio anatomica normalis:

•Ayakta dik duran; •yüzü öne , gözleri karşıya bakan• kolları ;avuç-içleri öne bakacak şekilde olup ,yanda ve aşağıya sarkık şekilde bulunan ve•Ayakları bitişik vaziyette

duran bir insanın duruşudur.

•positio anatomica normalis’e göre

•Bazı planum ve sectio lar

positio anatomica normalis e göre

• Planum medianum: Plana sagittalia’ların insan vücudunu simetriğe en yakın şekilde ikiye bölen düzlemidir.• Planum paramedianum:

Planum medianum’a paralel seyreden düzlemlere denir.

• Planum

subcostale

• Sectio (kesit) – Longitudinalis

(boyuna,uzunlamasına kesit)

– Obliqua (eğik kesit)– Transversalis (enine kesit)denen vücudu düzlemsel kesen anlatımlar da vardır

Yön-Konum terimleri

Dexter X Sinister

(sağ X sol) • Tıbbi uygulamada sağ-sol kavramları hastanın yönüne göre isimlendirilir.

Anterior X Posterior

• Anterior: (ventralis: nöroanatomide , embriyolojide ve 4 ayaklı hayvanları anlatmada kullanılır, eşanlamlısıdır.)

• Posterior: (dorsalis): nöroanatomi ve embriyolojide kullanılır.)

Superior X Inferior

• Sırasıyla daha üstte X daha altta anlamlarındadır, bazen superius X inferius olarak çekimlenir

Medialis X Lateralis• -Medialis: Planum

medianum’a yakın olma ( iç-yan)– -ulnar terimi önkoldaki

oluşumlarda medialis ile aynı anlamdadır

– - mesialis terimi diş yüzlerini belirtmede medialis ile aynı anlamdadır

• Lateralis : Planum medianum a uzak olma anlamındadır.( dış-yan , yan olarak çevrilir.)– -radial terimi önkoldaki

oluşumlarda lateralis ile aynı anlamdadır

• Intermedius: 2 oluşum arasındaki 3. oluşumu anlatır ki arada demektir.

• Medius, media, medium: Ortadaki veya orta büyüklükte anlamındadır

örn: Linea mediana, planum medianum, nervus medianus, mediastinum medius

• Frontalis: Frons (alın) la ilgili demektir.örn: Incissura frontalis, planum frontale

• Apicalis: Apex (tepe) ile ilgili demektir. örn: segmentum apicale

• Basilaris: basis (taban, temel) ile ilgili demektir.

Proximalis X Distalis

• Proximalis (L.) gövdeye yakın olan anlamındadır.Proximus: en yakın

• Distalis [(L.) Distantia:uzaklık]:gövdeden , başlangıcından uzakta anlamındadır.

Superficialis X Profundus• Superficialis: Yüzeyel , deriye yakın

anlamındadır. Örn: Fascia superficialis , arcus

palmaris superficialis

• Profundus: derinde anlamındadır arcus palmaris profundus

Centralis X Peripheralis• Centralis : Bir oluşumun merkezine

aitlik bildirir. örn: Arteria centralis retinae

Centrum (Gr.):merkez demektir.• Peripheralis : Çevreye ait . Grekçe

çevre,etraf anlamına gelen peripheria dan türemiştir.

Internus X Externus• Internus :içerde, içe ait. Bir boşluğun

içinde olan örn: A. carotis interna

• Externus: dışa ait , dışta olan kafatası dışında :

Örn: A. carotis externa

Ipsilateralis X Contralateralis

• ipse X contra (L.): Aynı X Zıt tarafları anlatır

örn :Sağ yüz ve sağ bacak birbirine ipsilateralken

Sağ yüz ve sol bacakbirbirine kontralateraldir.

Palmaris (Volaris) X Dorsalis

• Plantaris X Dorsalis

Epi X Sub ve Supra X Infra • Epi X Sub: Bir oluşumun

üstünde ve altında oluşuma bitişik olan başka oluşumları anlatmada kullanılır. Sırasıyla oluşumun üstü ve altı anlamındadırlar

• Supra X Infra: Bir oluşumun üstünde ve altında oluşuma bitişik olmayıp arada mesafe bulunduran başka oluşumları anlatmada kullanılır. Sırasıyla oluşumun üstü ve altı anlamındadırlar.

Boyut belirtenler:

Major X minor

: daha büyük X daha küçük anlamındadırörn : M. teres minor X major,M. pectoralis

minor X major

büyük•Megalos: büyük (Gr.) :organomegali

•Magnus : büyük : M. Adductor magnus

•Major: daha büyük : M. Pectoralis major

•Maximus: en büyük M. Gluteus maximus

küçük• Parvus : küçük v. saphena parva

• Minor: daha küçük m. teres minor.

• minimus : en küçük örn :m. extensor digiti minimi

HAREKET TERİMLERİ

Flexio : (L.bükmek,bükülmek): Plana sagittalia’ da kendi eklemini oluşturan 2 kolun arasındaki açının küçülmesi

Extensio: (L.germek,açmak,genişletmek): Plana sagittalia’da vücudun bölümlerinin veya eklem kollarının arasındaki açının genişlemesi

ayak bileğinin hareketleri: plantar flexio X extentio (dorsoflexio)

Abductio X Adductio

: Planum coronale’ de bir anatomik oluşumun planum medianum ’dan uzaklaşmasıdır X yakınlaşmasıdır.

Oppositio X Repositio

: El başparmağının diğer el parmaklarına ulaştırılma hareketidir. X (geri getirme)

Repositio, oppositio’ nun devamıdır.

Rotatio : Dönme anlamındadır . vücutta bir

oluşun kendi ekseni etrafında dönmesidir .

Rotatio hareketi planum medianum ‘a doğruysa rotatio medialis

aksine hareket varsa rotatio lateralis olarak isimlendirilir.

Pronatio X Supinatio Pronatio: önkolun rotatio

medialisidir. ( prone pozisyonu: yüz üstü

yatış.)

Supinatio: önkolun rotatio lateralisidir. Pronasyondaki ön kollun geri hareketi olarak da düşünülebilir.

( sırt üstü yatış : supin pozisyonu)

Circumductio : 4 temel

hareketin beraberce kombine kullanıldığı daire çizme hareketidir.

(L. circum: etrafında , ducere: çizmek)

Elevatio X Depressio Elevatio: omos ‘un yukarı kaldırılması hareketini

tanımlar Depressio: elevasyondaki omuzun nispeten

pasif olarak alçalması hareketidir.

Protractio X Retractio Protractio: Mandibulanın öne doğru hareketini belirtmek

için kullanılır. Retractio: geriçekilme arkaya doğru çekilme

Inversio X eversio: ayak tabanının içe planum medianuma dönmesi X uzaklaşması

(L. invertere X evertere içe X dışa dönme )

Hareketlerle ilgili

terimler

Intorsio extorsio

: axis bulbi boyunca dışyana dönme hareketine extorsio,

içyana dönme hareketi için intorsio denir

Teşekkür ederim

::::::::::::: ::::::::::::: ::::::::::::: ::::::::::::: ::::::::::::: ::::::::::::: ::::::::::::: ::::::::::::: :::::::::::::