1

ANALIZA EKONOMICZNA PRZEDSIĘBIORSTW

dr Andrzej Sobczyk

Konwersatorium 1

SZCZECIN,2007

2

Metoda kolejnych podstawień

Służy do liczbowego określenia wpływu poszczególnych czynników na wielkość badanego zjawiska tylko wtedy, gdy współzależności mają charakter związku funkcyjnego wyrażonego w formie iloczynu, ilorazu lub sumy algebraicznej danych czynników

3

Metoda kolejnych podstawień

1. Ustalenie odchylenia łącznego między wielkością stanowiącą przedmiot porównania a wielkością przyjętą za podstawę odniesienia (bazę)

2. Określenie czynników wpływających na odchylenia łączne oraz istniejącego między nimi związku przyczynowego

3. Przeprowadzenie kolejnych podstawień w odniesieniu do poszczególnych czynników z jednoczesnym zachowaniem trybu postępowania: najpierw podstawia się czynniki ilościowe, a następnie uwzwględnia się czynniki wartościowe z jednoczesnym zachowaniem podstawionych uprzednio czynników ilościowych

4. Zestawienie odchyleń cząstkowych i ich interpretacja

4

Metoda kolejnych podstawień - przykład

Plan Wykonanie

Liczba godzin przypadająca na 1 robotnika (g)

192 205

Stawka wynagrodzenia za 1 godzinę (p)

10000 11000

Miesięczne wynagrodzenie (W)1920000 2255000

5

Metoda kolejnych podstawień

W1 = g1 * p1 = 205 * 11 = 2255W0 = g0 *p0 = 192 * 10 = 1920

R = W1 – W0 = g1*p1 – g0*p0 = 2255 – 1920 = +335Odchylenia cząstkoweRg = g1*p0 – g0*p0 = 205*10 – 192*10 = +130Rp = g1*p1 – g1*p0 = 205*11 – 205*10 = +205

1. Zwiększenie o 13 liczby godzin przypadającą na 1 robotnika, przy bazowej stawce wynagrodzeń, spowodowało wzrost wynagrodzeń o +130

2. Wzrost stawki wynagrodzeń o 1, przy rzeczywistej liczbie godzin pracy wpłynął na zwiększenie się wynagrodzeń o +335

6

Metoda kolejnych podstawień

PlanWykonanie

Wielkość produkcji (q) w szt. 1000 1200Norma zużycia mater. (n) kg/szt 5 4Cena materiału (p) zł/kg 20 25Całkowity koszt zuż. mater. (K) 100000 120000

7

Metoda kolejnych podstawień

K1 = q1n1p1 = 1200*4*25 = 120000K0 = q0n0p0 = 1000*5*20 = 100000R = K1 – K0 = +20000

Odchylenia cząstkoweRq = q1n0p0 – q0n0p0 = +20000Rn = q1n1p0 - q1n0p0 = -24000Rp = q1n1p1 – q1n1p0 = +24000

1. Wzrost liczby wyrobów q o 200 jednostek spowodował zwiększenie kosztów o 20000

2. Zmniejszenie normy zużycia materiałów n o jednostkę wpłynęło na obniżenie kosztów o -24000

3. Wzrost ceny p o 5 jednostek spowodował zwiększenie kosztów o 24000

8

Metoda różnic cząstkowych

Polega na jednoczesnym wyodrębnianiu cząstkowych odchyleń indywidualnych i cząstkowych odchyleń wyrażających łączny wpływ czynników oraz traktowaniu ich jako odrębnych elementów badania analitycznego

9

Metoda różnic cząstkowych

1. Obliczyć wpływ zmiany pierwszego czynnika, zakładając, że czynnik drugi pozostaje w wielkości przyjętej dla podstawy odniesienia

2. Ustalić wpływ zmiany drugiego czynnika, przyjmując z kolei, że czynnik pierwszy występuje w wielkości odpowiadającej podstawie odniesienia

3. Obliczyć wpływ obydwu czynników łącznie

10

Metoda różnic cząstkowych

1. Obliczyć wpływ każdego czynnika oddzielnie, przyjmując za każdym podstawieniem, że pozostałe czynniki uwzględnia się w wielkościach stanowiących podstawę odniesienia

2. Ustalić łączny wpływ czynnika pierwszego i drugiego3. Ustalić łączne odchylenie dla czynnika pierwszego i

trzeciego4. Ustalić łączny wpływ czynnika drugiego i trzeciego5. Obliczyć łączny wpływ wszystkich trzech czynników

11

Metoda różnic cząstkowych

Rg = g1p0 – g0p0 = 205*10 – 192*10 = +130Rp = g0p1 – g0p0 = 192*11 – 192*10 = +192Rgp = (g1p1 – g1p0) – (g0p1 – g0p0)Rgp = (205*11 – 205*10) – (192*11 – 192*10) = +131. Zwiększenie liczby godzin przyp. Na 1 robotnika, przy

planowanej stawce wynagrodzeń, spowodowało wzrost zarobku o +130

2. Wzrost stawki wynagrodzenia o 1, przy uwzględnieniu planowanej liczby godzin na 1 robotnika, wpłynął na zwiększenie się wynagrodzenia o +192

3. Przekroczenie o 13 liczby godzin na 1 robotnika, przy przyjęciu wzrostu stawki wynagrodzeń o 1, spowodowało wzrost wynagrodzeń o +13

12

Analiza produkcji

Wielkość wytworzonej produkcji stanowi jeden z głównych mierników oceny działalności przedsiębiorstwa

Istotne jest badanie zależności między wielkością produkcji a innymi wskaźnikami techniczno-ekonomicznymi

13

Analiza produkcji

Zakres Wielkość wytworzonej produkcji Dostosowanie produkcji do potrzeb rynku Struktura asortymentowa produkcji Jakość produkcji Rytmiczność produkcji

14

Analiza produkcji

Sprzedaż wyprodukowanych wyrobów – miernik dostosowania produkcji, jej poziomu, jakości i nowoczesności do potrzeb nabywców

Cykl obrotu zapasów w dniach

Co = (Pz*t)/Kw Co – cykl (współczynnik) obrotu zapasów w dniach Pz – przeciętny zapas wyrobów gotowych t – liczba dni w okresie Kw – koszty własne sprzedanych wyrobów w badanym

okresie

15

Analiza struktury asortymentowej produkcji

Cel Ocena stopnia wykonania planu produkcji

według poszczególnych asortymentów, Rozpoznanie przyczyn niewykonania planu

asortymentowego produkcji oraz sprzedaży Ocena wpływu zmian asortymentowych na

wyniki produkcyjne i finansowe wytwórcy

16

Analiza struktury asortymentowej produkcji

Wskaźnik asortymentowośći prosty

Ap = (Pz/Pp)*100 Ap – wskaźnik asortymentowości produkcji Pz – wartość produkcji zaliczonej do

asortymentu Pp – wartość produkcji planowanej danego

asortymentu

17

Analiza struktury asortymentowej produkcji

Wskaźnik asortymentowośći progresywny

Apr = (Pzs/Pps)*100 Apr – progresywny wskaźnik

asortymentowości produkcji Pzs – wartość produkcji wykonanej w

granicach planu asortymentowego skorygowanego o ogólny procent wykonania planu produkcji

Pps – wartość wykonanej produkcji

18

Analiza struktury asortymentowej produkcji – przykład 1

Miesiące

Kurtki ocieplane Kurtki wiosenne Koszule bawełniane

średni zapaskoszt sprzedaż

yśredni zapas koszt sprzedaży średni zapas

koszt sprzedaży

styczeń 200 750 80 120 40 200

luty 220 660 75 90 44 165

marzec 250 500 97 144 48 240

kwiecień 280 420 65 130 50 300

maj 300 300 70 210 50 250

czerwiec 350 300 60 225 50 185

19

Analiza struktury asortymentowej produkcji

Najszybciej były sprzedawane koszule bawełniane, ich zapasy utrzymywały się na niskim i równomiernym poziomie

Niecelowa była w tak dużych rozmiarach produkcja kurtek zimowych od marca, bo utworzyły się zbyt duże zapasy i wydłużył się cykl ich rotacji

Nie wzięto pod uwagę faktu, iż popyt na kurtki wiosenne jest sezonowy i ożywienie sprzedaży rozpoczyna się w kwietniu, czego skutkiem były zbyt wysokie cykle obrotu zapasów w miesiącach I kwartału

20

Analiza struktury asortymentowej produkcji – przykład 2

Firma X produkuje wyroby w trzech asortymentach. Planowana produkcja wynosiła: A-20000 szt., B-30000 szt., C-10000 szt. Faktyczna produkcja wyniosła: A-25000 szt., B-28000 szt., C-w ogóle nie wykonywano. Ceny jednostkowe wynosiły: A-21000 zł, B-20000 zł, C-23000zł.

1. Obliczyć wskaźnik asortymentowości produkcji (prosty i progresywny)

2. Ustalić odchylenia od zaplanowanej struktury asortymentowej produkcji

3. Ocenić realizację produkcji pod względem asortymentowości

21

Analiza struktury asortymentowej produkcji

Ap = (980*100)/1250 = 78,4%Założenia asortymentowości wykonano w 78,4%.

Nie wykonano także całej wartości zaplanowanej produkcji – odpowiedni wskaźnik wynosi 86,8%

W obliczeniu progresywnego wskaźnika niezbędne jest skorygowanie planowanych wielkości produkcji o rzeczywisty procent wykonania produkcji ogółem

22

Analiza struktury asortymentowej produkcji

Wyroby

Wartość produkcjiWielkość

produkcji przy

zachowaniu

planowanej struktury

Produkcja zaliczona

do asortyment

u

Plan Wykonanie

A 420 525 364,6 364,6

B 600 560 520,8 520,8

C 230 - 199,6 -

Razem 1250 1085 1085 885,4

23

Analiza struktury asortymentowej produkcji

Progresywny wskaźnik asortymentowności:

Apr = (885,4*100)/1085 = 81,6%

24

Analiza struktury asortymentowej produkcji

Wyroby

Plan Wykonanie Produkcja wykonana

mln zł % mln zł %

planowana ponadplanowa nieplanowana niewykonana

A 420 33,6 525 48,4 420 105 - -

B 600 48 560 51,6 560 - - 40

C 230 18,4 - - - - - 230

Razem 1250 100 1085 100 980 105 - 270

25

Analiza struktury asortymentowej produkcji

W wykonaniu poszczególnych wyrobów nastąpiły dość istotne przesunięcia

Współczynnik asortymentowości prosty wskazuje, że proporcje asortymentowe utrzymano tylko w 78,4%

Uwzględniając procent wykonania planu produkcji (przy wskaźniku progresywnym), niezgodność z zaplanowaną strukturą wyniosło 81,6%

Brak jest informacji, które pozwoliłyby ocenić zjawisko struktury asortymentowej jednoznacznie.

Jeśli były to przesłanki wiążące się z zamówieniami odbiorców, pogłębioną analizą ich zapotrzebowania – wówczas zaistniałe zmiany należy ocenić pozytywnie

Mogły one jednak być wymuszone sytuacją zaopatrzeniową lub cechami techniczno-ekonomicznymi wyrobów korzystniej wpływającymi na wyniki produkcyjne, ale nie spełniającymi wymogów odbiorców

26

Analiza rytmiczności