Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΘΕΡΑΠΟΝΤΑ ΩΣ ΜΝΗΜΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ

ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ

Εσπερινό Γυμνάσιο με Λυκειακές τάξεις Μυτιλήνης

Σχ. Έτος: 2015-16

Επιστημονικό πεδίο βιωματικής δράσης: Τοπική Ιστορία

Γιαννή Σωτηρία Ιντζέ Μυρσίνη Καγιάτσκα Ζουλιέτα Καδής Μιχαήλ Καπάι Κλαούντιο Λιάτσος Σπύρος Μιτόβ Μπράιαν Μουτζούρη Μαρία

Παντελή Μαρίνα Πότκα Άρμπρι Ρόμπου Έλενα Σακιολλάρι Γεώργιος Σκοπελίτου Ραφαηλία Ταμβακέρα Ειρήνη Τζάκα Εριόν Τρεμούλας σπύρος Τριλλιανός φώτιος

Τάξη: Γ΄ ΓυμνασίουΟμάδα μαθητών:

Υπεύθυνος εκπαιδευτικός: Ταμβακέρας Βλάσιος

ΣΚΟΠΟΣ:Να γνωρίσουν οι μαθητές την ιστορία του Ναού του Αγίου Θεράποντα, να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα τοπικής ιστορίας και να μυηθούν στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική και αγιογραφία.ΕΠΙ ΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΧΟΙ: Οι μαθητές Να εξοικειωθούν στην εργασία σε ομάδες και να αναπτύξουν σχέσεις

συνεργασίας. Να γνωρίσουν μέσα από την διερεύνηση του θέματος διάφορες μεθόδους

εργασίας. Να μάθουν να αναζητούν πληροφορίες προστρέχοντας σε διάφορες πηγές

γνώσης όπως σε βιβλιοθήκες, έντυπα, Internet κ.λπ. Να μάθουν να συνθέτουν τις πληροφορίες που βρίσκουν και να τις

παρουσιάζουν. Να θέτουν στόχους και να εργάζονται για την πραγματοποίηση τους,

ενδυναμώνοντας έτσι την αυτοεκτίμησή τους.

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Ποια είναι η ιστορία του ναού; Πότε κτίστηκε; Ποιος ή ποιοι τον σχεδίασαν; Ποια είναι τα υλικά κατασκευής του; Πόσο κόστισε η ανέγερσή του; Ποια είναι τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά/ δομικά/ διακοσμητικά στοιχεία που τον χαρακτηρίζουν; Ποιος ήταν ο Άγιος Θεράπων; Φιλοξενεί ο ναός σπάνιες εικόνες ή κάποια αντικείμενα με ιστορική ή θρησκευτική αξία;

O ναός του Αγίου Θεράποντα είναι ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα μνημεία του νησιού.

Είναι ο μεγαλύτερος ναός της Λέσβου

Ο ναός είναι αφιερωμένος στον Άγιο Θεράποντα επίσκοπο Κύπρου.

Από που καταγόταν ο Άγιος Θεράπων δεν το γνωρίζουμε με βεβαιότητα, όπως επίσης, δεν γνωρίζουμε τον ακριβή χρόνο της γεννήσεώς του. Από πληροφορίες που μας παρέχουν τα διάφορα συναξάρια συμπεραίνουμε πως ο Άγιος Θεράποντας γεννήθηκε στην Ανατολή ή στην Κύπρο και έζησε τον 7ο αιώνα.

Η παράδοση, αναφέρει ότι έζησε ένα διάστημα στα Ιεροσόλυμα και στην συνέχεια έγινε επίσκοπος Κιτίου στην Κύπρο.

Τον 7ον αιώνα όμως, η Κύπρος δοκιμαζόταν από τις επιδρομές Αράβων μουσουλμάνων, που λεηλατούσαν και κατέστρεφαν στο πέρασμά τους κάθε τι το χριστιανικό. Σέ μία από τις επιδρομές αυτές, εισήλθαν στο Ναό, όπου ο Άγιος Θεράποντας λειτουργούσε και τον κατέσφαξαν μπροστά στην Αγία Τράπεζα.

Το τίμιο λείψανο του, μεταφέρθηκε αρχικά στην Κωνσταντινούπολη. Σήμερα, λείψανα του Αγίου Θεράποντα φυλάσσονται στην Ιερά Μονή Ζωγράφου του Αγίου Όρους, στον Ιερό Ναό Αγίου Θεράποντος Ζωγράφου Αθηνών και στον Ιερό Ναό του στην Μυτιλήνη.

Η μνήμη του εορτάζεται στις 14 Μαΐου.

H ιστορία του ναού H ιστορία του ναού, με τη σημερινή του

τουλάχιστον μορφή, μόλις ξεπερνά τον ενάμιση αιώνα.

Η ανέγερση του σημερινού ναού ξεκίνησε γύρω στα1850 στη θέση παλαιότερου ναΐσκου που εξυπηρετούσε τις ανάγκες των ασθενών και του προσωπικού του νοσοκομείου, του γνωστού ''ξενοδοχείου'' της Μυτιλήνης, το οποίο λειτουργούσε ακριβώς απέναντι, στη θέση του σημερινού Εκκλησιαστικού Βυζαντινού Μουσείου.

Η οδός Νοσοκομείου (σήμερα Αγίου Θεράποντος). Το κτήριο δεξιά ήταν το νοσοκομείο του Αγίου Θεράποντα -γνωστό και ως ξενοδοχείο -(ιδρύθηκε το 1858). Αριστερά φαίνεται η πλαϊνή πόρτα των κεντρικών σχολείων.

Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς ανεγέρθηκε το ''ξενοδοχείο'' και ο ναΐσκος. Η παλαιότερη ιστορική μαρτυρία χρονολογείται στο 1692.

Ο ναός αυτός χτίστηκε πάνω στα ερείπια αρχαίου οικοδομήματος που πιθανότατα να ήταν ο ναός του Απόλλωνα ή η σχολή της ποιήτριας Σαπφούς.

Η ύπαρξη αρχαίου οικοδομήματος μαρτυρείται από το πλήθος των αρχιτεκτονικών μελών που είχαν εντοιχιστεί στον παλαιότερο αυτό ναό.

Την ανέγερση του νέου ναού οραματίστηκε ο μητροπολίτης Μυτιλήνης Καλλίνικος, μετέπειτα Πατριάρχης Αλεξανδρείας. Με δική του πρωτοβουλία διενεργήθηκαν έρανοι για την οικοδόμηση του ναού.

Από το 1850 μέχρι το 1935, οπότε έγιναν τα εγκαίνια του ναού, όλοι οι μητροπολίτες Μυτιλήνης ασχολήθηκαν με την ανέγερση και τη διακόσμησή του.

Πινακίδα, η οποία είναι αναρτημένη στον ναό του Αγ. Θεράποντα με το «φιρμάνι» για την ανοικοδόμησή του.

Η πρόοδος των εργασιών της οικοδομής του κτιρίου, του εσωτερικού και εξωτερικού διακόσμου εξαρτιόταν από εξεύρεση οικονομικών πόρων. Τα χρήματά για το ναό συγκεντρώθηκαν από τις εισφορές των πιστών, από τα φιλανθρωπικά καταστήματα Μυτιλήνης και από πολλούς ευεργέτες.Τελευταίος των μεγάλων ευεργετών του ναού ήταν ο Γρηγόριος Ρούμελης .

Ο νέος ναός, έστω και ημιτελής, άρχισε να λειτουργεί το 1900, ενώ τα εγκαίνιά του έγιναν το 1935.

Φωτογραφία βγαλμένη από την αυλή του σχολείου μας. Το 1ο Γυμνάσιο δεν έχει ακόμη κτιστεί.

Ο αρχιτέκτονας αυτού του μεγάλου χριστιανικού μνημείου ήταν ο Αργύριος Κων. Αδαλής, ο οποίος υπήρξε δημιουργός των σημαντικότερων νεοκλασικών κτιρίων της Μυτιλήνης, καθώς και του γυμνασίου της πόλης

Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και στη συνέχεια εργάστηκε ως βοηθός των δυο κορυφαίων Γερμανών αρχιτεκτόνων του Θεόφιλου Χάνσεν και του Ερνέστο Τσίλλερ οι οποίοι πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στην Αθήνα για να αναγερθούν τα δυο μεγάλα κτίρια της Ακαδημίας και του Ζαππείου.

Ο βασικός αρχιτεκτονικός ρυθμός του ναού είναι εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο. Εξωτερικά ο ναός διακρίνεται για τα γοτθικά μορφολογικά χαρακτηριστικά του με στοιχεία Μπαρόκ, η παρουσία των οποίων οφείλεται στην επίδραση που δέχτηκε ο Αδαλής από τους δασκάλους του.

Ο ναός έχει 35 μέτρα μήκος, 25 μέτρα πλάτος και ύψος συμπεριλαμβανομένου και του σταυρού 40 μέτρα.

Ο εξωτερικός διάκοσμος είναι δημιούργημα του φημισμένου Λέσβιου ζωγράφου και γλύπτη Νικόλαου Κεσανλή.

Η ποικιλότητα των στοιχείων που τον συνθέτουν τον καθιστά εντυπωσιακό. Ο ναός είναι χτισμένος με λαξευτούς λίθους. Είναι μάλιστα γνωστό ότι μεγάλο μέρος του υλικού για την ανέγερσή του μεταφέρθηκε από το φημισμένο λατομείο Σαρμοσάκ της Μικράς Ασίας.

Στην πρόσοψη υπάρχουν δύο επάλληλες σειρές κιόνων, ιωνικού και κορινθιακού ρυθμού.

Πέντε τρούλοι επιστέφουν το οικοδόμημα. Ο κεντρικός τρούλος με επένδυση από ψευδάργυρο δίνει μια αίσθηση έξοχης μεγαλοπρέπειας.

Κάθε τρούλος στηρίζεται σε αετώματα, κάποια από τα οποία έχουν διακοσμηθεί με ζωγραφιές (δυστυχώς μόλις διακρινόμενες σήμερα λόγω της φθοράς του χρόνου) και πολύ αξιόλογα γλυπτά.

Το εσωτερικό του ναού

Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού φιλοτεχνήθηκε το 1915 από τον Δημήτριο Κόβαλα.

Ο ίδιος καλλιτέχνης φιλοτέχνησε τον αρχιερατικό θρόνο, τον άμβωνα και τα δύο μεγάλα προσκυνητάρια του ναού.

Οι εικόνες του τέμπλου είναι έργο της αδελφότητας Ιωασαφαίων Αγίου Όρους και οι υπόλοιπες τοιχογραφίες του Βασιλείου Δαδάκη από την Ανδριανούπολη .

Οι Δεσποτικές Εικόνες από το τέμπλο του Ιερού Ναού

Στον ναό, σε μαρμάρινη σαρκοφάγο βρίσκεται το λείψανο του Μητροπολίτη Ουγγροβλαχίας Ιγνατίου του Λέσβιου (1766 -1828), ενός από τους μεγάλους πρωταγωνιστές της επανάστασης του 1821.

Το λείψανό του μεταφέρθηκε στον Άγιο Θεράποντα από το ναό της αγίας Τριάδος του Λιβόρνο, όπου είχε ταφεί ο ιεράρχης μετά το θάνατό του στην Πίζα το 1828 και τοποθετήθηκε στη μαρμάρινη σαρκοφάγο το 1965.

Το σημαντικότερο κειμήλιο του ναού είναι η εικόνα του Αγ. Θεράποντος, χρονολογημένη στο έτος 1651.

Η αίγλη και η μεγαλοπρέπεια του ναού, τον κατέστησαν απαραίτητο σε όλες σχεδόν τις αντιπροσωπευτικές εικόνες της πόλης, από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι και σήμερα.

Κάρτα, σταλμένη το 1906

Αριστερά είναι τα κεντρικά σχολεία (διακρίνεται η είσοδος) και δεξιά ο κήπος.

Σήμερα, ο ναός αποτελεί, από τη μία, έναν θρησκευτικό λατρευτικό χώρο που εξυπηρετεί τις ανάγκες των κατοίκων της Μυτιλήνης και από την άλλη, το κατ’ εξοχήν πολιτιστικό μνημείο- σύμβολο της πόλης.

Ευχαριστούμε για την προσοχή σας!