แผนการสอนรายวชาเคมพนฐาน ว 30102หนวยท 3 ปโตรเลยม สปดาหท 14 - 15เรอง การเกดและกระบวนการแยกผลตภณฑปโตรเลยม เวลา 1 ชวโมง กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ระดบชน มธยมศกษาปท 4ผสอน นางกนกธร รศม

สาระสำาคญปโตรเลยมเกดจากการทบถมและสลายตวของอนทรยสารจากพชและ

สตวเปนเวลาหลายสบลานปภายใตความดนและความรอนสง และมปรมาณออกซเจนจำากด จงสลายตวเปลยนสภาพเปนแกสธรรมชาตและนำ0ามนดบ ปโตรเลยมประกอบดวยนำ0ามนดบและแกสธรรมชาต นำ0ามนดบประกอบดวยสารประกอบไฮโดรคารบอนนบรอยอชชนดซงสามารถแยกออกจากกนไดโดยวธการกลนลำาดบสวน

ผลการเรยนรทคาดหวง1. อธบายการเกดปโตรเลยม การสำารวจ และการขดเจาะปโตรเลยมได2. อธบายกระบวนการกลนนำ0ามนดบ พรอมท0งยกตวอยางผลตภณฑบาง

ชนดทไดจากการกลนนำ0ามนดบและการใชประโยชนได และสามารถนำามาประยกตใชในชวตประจำาวนได

3. สบคนขอมลและนำาเสนอประโยชนของผลตภณฑตางๆ ทไดจากการกลนลำาดบสวน

นำ0ามนดบ รวมถงอนตรายหรอมลภาวะทอาจเกดข0น จากสารในผลตภณฑท0งกอนหรอ หลงการนำาไปใชประโยชน ตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

4. สามารถนำาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในดาน การรจกอดออม ประหยด มาประยกตในการใชและการจดการทรพยากรปโตรเลยม (นำ0ามน) รวมถงพลงงานตาง ๆ ในชวตประจำาวนได

สาระการเรยนรการประยกตใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ในกระบวนการจดการ

การใชปโตรเลยมและกระบวนการแยกผลตภณฑปโตรเลยม

การบรณาการกบเศรษฐกจพอเพยง1. ความพอประมาณ 1.1 พอประมาณกบการใชทรพยากรอยางคมคาและครอบคลม 1.2 พอประมาณกบเน0อหาสาระประกอบการศกษาและการนำาเสนอ

ขอมล 1.3 มการพอประมาณในการแกไขปญหาและการปองกนแกไขการใช

ทรพยากร

2. ความมเหตผล 2.1 อธบายความสำาคญความจำาเปนในการประยกตใชหลกปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงในการ ใชทรพยากรปโตรเลยม ในชวตประจำาวน และเหนคณคาของ

การใชหลกปรชญาของเศรษฐกจ พอเพยง

2.2 อธบายแนวการแกปญหาผลกระทบทเกดจากการใชทรพยากรปโตรเลยม ตอชมชนได

3. การมภมคมกนในตวทด 3.1 สามารถนำาความรตามแนวเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใช

ปองกน และแกไขปญหาทพบ ในชมชนได4. เงอนไขความร

4.1 การรจกคนควาหารความร การเลอกวธการคนควาหาความร จากภมปญญาทองถน และจากแหลงการเรยนรในทองถนได

5. เงอนไขคณธรรม5.1 มมารยาทในการสบคน และการอางองขอมลในการนำาเสนอ5.2 มความรบผดชอบตอสงคม และมจตสาธารณะในการแกไข

ปญหาสงแวดลอม ทเกดจากการใชทรพยากรปโตรเลยม

กระบวนการจดการเรยนร 1. ใหนกเรยนทำาแบบทดสอบกอนเรยนประจำาหนวยการเรยนร2. แจงผลการเรยนรทคาดหวงและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ3. สนทนากบนกเรยนเกยวกบขาวราคานำ0ามน และแกสธรรมชาต โดยใช

คำาถามดงน0- ราคานำ0ามนและกาซธรรมชาตในปจจบนมแนวโนมเปนอยางไร- นกเรยนคดวานำ0ามน และกาซธรรมชาตจะถกใชจนหมดจากโลกหรอไม

4. ใหนกเรยนดวดทศนเรองแหลงนำ0ามน ในประเทศไทย แลวต0งคำาถาม- นกเรยนเคยไปเทยวหรอไม- ประเทศไทยผลตนำ0ามนไดหรอไม มแหลงผลตอยทใดบาง- นำ0ามนมโอกาสหมดไปจากโลกหรอไม - นำ0ามนเกดข0นไดอยางไร- เราสามารถนำาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปบรหารจดการใน

การใชแหลงพลงงานเช0อเพลงตาง ๆ เหลาน0 ไดหรอไม อยางไร

- เราควรประหยดพลงงานหรอไม เพราะเหตใด- นกเรยนมวธประหยดพลงงานอยางไร

5. แบงนกเรยนออกเปน กลม ๆ ละเทา ๆ กน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง

ปานกลาง ออน คละกน

6. ใหนกเรยนทำากจกรรมตามใบงานท 1 ปโตรเลยมกบสงคม เศรษฐกจ และและการนำาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในดานการรคณคา อยางมเหตผล

และอนรกษทรพยากรปโตรเลยม 7. ใหนกเรยนนำาเสนอผลการสบคนขอมล แลวรวมกนอภปราย ถง

กำาเนดและแหลงปโตรเลยม8. ใหนกเรยนศกษาเรองปโตรเลยมจากวดทศน 9. หลงจากดวดทศนแลวใหนกเรยนรวมกนอภปราย โดยใชประเดนใน

การอภปราย เพอใหไดขอมลดงน0

- การเกดปโตรเลยม การสำารวจ และการขดเจาะปโตรเลยม- กระบวนการกลนนำ0ามนดบ ตวอยางผลตภณฑบางชนดทไดจาก

การกลนนำ0ามนดบและการใชประโยชน

10. ถามคำาถามนกเรยน- เพราะเหตใดโรงกลนนำ0ามนสวนใหญจงต0งอยรมทะเล- การขนสงนำ0ามนดบขนสงทางใด และมอนตรายหรอมลภาวะหรอไม

อยางไร11. ใหนกเรยนทำากจกรรมตามใบงานท 2 ผลกระทบทเกดจากขนสง

นำ0ามนดบ12. ครคอยตดตามสงเกตการทำางานของแตละกลม ใหคำาแนะนำาเมอ

แตละกลมมปญหา พยายามใหผเรยนแตละกลมรวมกนทำางานดวยความสามคค

13. ใหนกเรยนออกมานำาเสนอผลการทำางานและนำาผลงานมาจดบอรด และรวมกนจดปายรณรงคลดการใชพลงงาน และประหยดการใชนำ0ามน โดยยดหลกคณธรรมขอ 8 การประหยด อดออม

14. ใหนกเรยนศกษาใบความรและทำาแบบฝกหด

สอ / แหลงการเรยนรสอการเรยนร1. รปแหลงนำ0ามน ในประเทศไทย 2. วดทศน เรอง ปโตรเลยม3. ใบความร เรองปโตรเลยม4. ใบงานท 1 ปโตรเลยมกบสงคม เศรษฐกจ และคณธรรม หลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง ในดานการอดออม ประหยด และอนรกษทรพยากรปโตรเลยม ใบงานท 2 ผลกระทบทเกดจากการขนสงนำ0ามนดบและการนำาหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาปองกนและแกไขปญหา จากผลกระทบทเกดข0น

แหลงการเรยนร1. หองสมด2. อนเทอรเนต3. ICT School4. แผนซด/ดวดเรองปโตรเลยม5.ชมชน6. หนงสอเรยน

การวดและประเมนผลวธการวดและประเมนผล1. สงเกตพฤตกรรม 2. ตรวจรายงานการสบคนขอมลเครองมอวดและประเมนผล1. แบบประเมนรายงานการสบคนขอมล2. แบบประเมนคณธรรมจรยธรรม

เกณฑการวดผลประเมนผล

1. ประเมนรายงานการสบคนขอมลผานเกณฑรอยละ 60 2. ประเมนคณธรรมจรยธรรม ผานเกณฑรอยละ 60

บนทกผลหลงการสอน………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………ปญหา/อปสรรค…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวทางแกไข…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ลงชอ……………………………………….. นางกนกธร รศม

คร

ใบความรเรอง ปโตรเลยม

กำาเนดและแหลงปโตรเลยมหลายรอยปนานมาแลวเมอพชเลกๆและสตวทอาศยอยในทะเลทรายตาย

ลงและถกทบถมอยใตทรายและโคลนตมภายใตทองทะเลเปนเวลานานนบพนๆ ปในทสดซากพชซากสตวเหลาน0นกถกยอยสลายเกดเปนธาตคารบอน และ

ไฮโดรเจนเมอคารบอนและไฮโดรเจนถกกดทบอยใตเปลอกโลกทมความดนและอณหภมสงเปนเวลานาน จะรวมตวกนเปน สารประกอบไฮโดรคารบอน หลายชนดปะปนกน ท0งทมสถานะเปนของเหลว คอ นำามนดบ หรอ นำามนปโตรเลยม และทเปนแกส คอ แกสธรรมชาต

โดยทวไปแลว ปโตรเลยมถกกกเกบอยภายใตพ0นผวโลก ในช0นหนดนดาน ประมาณ

1-3 กโลเมตรช0นหนทสามารถกกเกบปโตรเลยมไวได ประกอบดวยหนทบ ซงชวยปองกนการระเหยของปโตรเลยม

และช0นหนทมรพรนสามารถอมนำ0ามนไว ประเทศไทยพบแหลงนำ0ามนดบเปนคร0งแรกทอำาเภอฝาง จงหวดเชยงใหม เมอป พ.ศ.2465

ปจจบนมปรมาณเหลอนอยมาก ตอมาไดพบทจงหวดกำาแพงเพชร เรยกวา แหลงสรกตต ซงไดนำามากลนใชประโยชนไดประมาณ 20,000 บาเรลตอวน แตกยงไมเพยงพอตอการบรโภคภายในประเทศ จงตองนำาเขานำ0ามนสำาเรจรปจากตางประเทศ

นำ0ามนดบสวนมากมสดำา หรอสนำ0าตาล มสมบตแตกตางกนไปตามแหลงทพบ บางแหลงมไขมาก บางแหลงมยางมะตอยมาก สวนใหญประกอบดวย คารบอนรอยละ 85-90 ไฮโดรเจนรอยละ 10-15 กำามะถนรอยละ 0.001-7 และออกซเจนรอยละ 0.001-5 นอกน0นเปนไนโตรเจนและโลหะอนๆ

ผลตภณฑจากการกลนปโตรเลยมการนำานำ0ามนดบมาใชประโยชนจะตองนำานำ0ามนดบไปผานกระบวนการแยก

สารอนๆ ทปนอยออกกอน แลวจงนำาสวนทเปนสารไฮโดรคารบอนไปกลนแยกเปนผลตภณฑตาง ๆ ในอตสาหกรรมการกลนนำ0ามนปโตรเลยม มหลกการทวๆ ไปเหมอนกน คอ ใหความรอนแกนำ0ามนดบจนมอณหภมสงประมาณ 300-400 องศาเซลเซยสแลวฉดเขาทางดานลางของหอกลนทมอณหภมลดหลนกนตามลำาดบ โดยสวนลางสดมอณหภมทสงทสด และจะลดลงเรอยๆ ตามความสงของแตละชวงของหอกลน ไดเปนผลตภณฑตางๆทมชวงจดเดอดลดหลนกนตามลำาดบ เรยกการกลนแบบน0วาการกลนลำาดบสวน สารทกลนไดในแตละชวงจดเดอด จะมลกษณะและสมบตทแตกตางกน

ผลตภณฑทไดจากปโตรเลยม จำานวนอะตอม

คารบอนสถานะ จดเดอด ( ๐

C )ประโยชนของ

ผลตภณฑ1-4 แกส นอยกวา 30 แกสหงตม

5-7 ของเหลว 30 - 110 ตวทำาละลายในอตสาหกรรม

6-12 ของเหลว 65 - 170 นำ0ามนเบนซน10-14 ของเหลว 170 - 250 นำ0ามนกาด เครองบน

ไอพน14 - 19 ของเหลว 250 - 340 นำ0ามนดเซล19 - 35 ของเหลวขน มากกวา 350 นำ0ามนหลอลน35 - 40 เหลวหนด มากกวา 400 นำ0ามนเตา40 - 50 กงเหลวกง

แขงมากกวา 400 เทยนไข จารบ แวกซ

มากกวา 50 กงแขงจนถงแขง

มากกวา 400 ยางมะตอย

การกลนลำาดบสวน (Fractional distillation) วธการน0คอการกลนนำ0ามนแบบพ0นฐาน ซงสามารถแยกนำ0ามนดบออกเปนสวน (Fractions) ตางๆ กระบวนการน0ใชหลกการจากลกษณะของสวนตางๆ ของนำ0ามนดบทมคาอณหภมจดเดอด (Boiling point) ทแตกตางกนออกไป และเปนผลใหสวนตางๆของนำ0ามนดบน0นมจดควบแนน (Condensation point) ทแตกตางกนออกไปดวย นำ0ามนดบจากถงจะไดรบการสบผานเขาไปในเตาเผา (Furnace) ทมอณหภมสงมากพอทจะทำาใหทกๆ สวนของนำ0ามนดบแปรสภาพไปเปนไอได แลวไอนำ0ามนดงกลาวกจะถกสงผานเขาไปในหอกลนลำาดบสวน (Fractionating tower) ทมรปรางเปนทรงกระบอก ภายในหอกลนดงกลาวมการแบงเปนหองตางๆ หลายหองตามแนวราบ โดยมแผนก 0นหองทมลกษณะคลายถาดกลม โดยแผนก0นหองทกแผนจะมการเจาะรเอาไว เพอใหไอนำ0ามนทรอนสามารถผานทะลข0นสสวนบนของหอกลนได และมทอตอเพอนำานำ0ามนทกลนตวแลวออกไปจากหอกลนเมอไอนำ0ามนดบทรอนถกสงใหเขาไปสหอกลนทางทอไอจะเคลอนตวข0นไปสสวนบนสดของหอกลน และขณะทเคลอนตวข0นไปน0น ไอนำ0ามนจะเยนตวลง และควบแนนไปเรอยๆ แตละสวนของไอ

นำ0ามนจะกลนตวเปนของเหลวทระดบตางๆ ในหอกลน ท0งน0ข0นอยกบอณหภมของการควบแนนทแตกตางกนออกไป นำ0ามนสวนทเบากวา (Lighter fractions) เชน นำ0ามนเบนซน (Petrol) และพาราฟน (Parafin) ซงมคาอณหภมของการควบแนนตำา จะกลายเปนของเหลวทหองช0นบนสดของหอกลน และคางตวอยบนแผนก0นหองช0นบนสด นำ0ามนสวนกลาง (Medium fractions) เชน ดเซล (Diesel) นำ0ามนแกส (Gas oils) และนำ0ามนเตา (Fuel oils) บางสวนจะควบแนนและกลนตวทระดบตางๆ ตอนกลางของหอกลน สวนนำ0ามนหนก (Heavy fractions) เชน นำ0ามนเตา และสารตกคางพวกแอสฟลต จะกลนตวทสวนลางสดของหอกลน ซงมอณหภมสง และจะถกระบายออกไปจากสวนฐานของหอกลน นำ0ามนดบเมอเอามากลนจะได

- กาซปโตรเลยมเหลว หรอแอลพจ (liquefied petroleum gas) : ใชสำาหรบหงตม

ในครว และใชกบรถบางคนรวมท0งในโรงงานบางชนด - นำ0ามนเบนซล : รถยนตสวนบคคล รถจกรยานยนต สวนใหญใช

นำ0ามนชนดน0 - นำ0ามนกาด : ใชจดตะเกยงใหแสงสวาง และใชในโรงงาน - นำ0ามนเครองบน : ใชกบเครองบนใบพด เครองบนไอพน - นำ0ามนดเซล (โซลา) : รถเมล รถไฟ รถบรรทก รถกระบะสวนใหญใช

นำ0ามนชนดน0 - นำ0ามนเตา : ใชสำาหรบเตาเผาหรอตมนำ0าในหมออดไอนำ0า (บอยเลอร)

หรอเอามาป นไฟ หรอใชกบเรอ

- ยางมะตอย : สวนใหญใชทำาถนน นอกน0นใชเคลอบทอ เคลอบโลหะเพอกนสนม

ประโยชนของปโตรเลยมนกวทยาศาสตรพบวา ถาจะนำาปโตรเลยมมาใชใหเกดประโยชนอยางเตมท

น0น ควรจะนำาปโตรเลยมไปผานกรรมวธการกลนแยกสารประกอบตางๆ ทเปนองคประกอบออกเปนสวนตาง ๆ เสยกอน ซงวธการกลนออกเปนสวน ๆ น0นม

อยหลายวธ ผลตภณฑทไดจากการกลนแยกสวนปโตรเลยมน0นมไมนอยกวา 80 ชนด สามารถนำาไปใชประโยชนในดานตาง ๆ ไดอยางมหาศาล ท0งในดานอตสาหกรรม พาณชยกรรม เกษตรกรรม การขนสง การคมนาคม การกอสราง การผลตสารสงเคราะห เชน พลาสตก ใยสงเคราะห ยางสงเคราะห ฯลฯ และยงใชประโยชนในชวตประจำาวนไดอกมากมาย อาทเชน

1. ใชเปนเช0อเพลงใหความรอน ความสวาง ในครวเรอน 2. ใชเปนเช0อเพลงเตมรถยนต รถจกรยานยนต เครองบน 3. ใชเปนวสดหลอลน กนซม ขดมน 4. สารสงเคราะหชนดตางๆ ทสงเคราะหจากสารประกอบไฮโดรคารบอนท

ไดจากการกลนปโตรเลยม เชน พลาสตก เสนใยสงเคราะห ยางสงเคราะห

5. ใชในการกอสราง ผลตภณฑทไดจากปโตรเลยม มความสำาคญอยางยงตอชวตประจำาวน

ของมนษย เชน ใชเปนเช0อเพลงในการคมนาคมขนสง ธรกจอตสาหกรรม การผลตกระแสไฟฟา เปนสารหลอลน สำาหรบเครองจกร นอกจากน0ยงเปนวตถดบในการผลต พลาสตก ยาปราบศตรพช และปโตรเคมภณฑอนๆ อกมากมาย

ปรชญา เศรษฐกจพอเพยง

                “เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว”ทรงมพระราชดำารสช0แนะแนวทาง การดำาเนนชวตแกพสกนกรชาวไทยมาโดยตลอดนานกวา 25 ป ต0งแตกอนเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจ และเมอภายหลงไดทรงเนนยำ0า แนวทางการแกไขเพอใหรอดพน และสามารถดำารงอยไดอยางมนคงและยงยนภายใตกระแสโลกาภวตนและความเปลยนแปลง

 มหลกพจารณา ดงน0                กรอบแนวคด เปนปรชญาทช0แนะแนวทางการดำารงอยและปฏบตตนในทางทควรจะเปนโดยมพ0นฐานมาจากวถชวตด0งเดมของสงคมไทย สามารถนำามาประยกตใชไดตลอดเวลา และเปนการมองโลกเชงระบบทมการ

เปลยนแปลงอยตลอดเวลา มงเนนการรอดพนจากภยและวกฤต เพอความมนคงและความยงยนของการพฒนา                คณลกษณะ เศรษฐกจพอเพยงสามารถนำามาประยกตใชกบการปฏบตตนไดในทกระดบ โดยเนนการปฏบตบนทางสายกลาง และการพฒนาอยางเปนข0นตอน                คำานยาม ความพอเพยงจะตองประกอบดวย 3 คณลกษณะพรอม ๆ กน ดงน01. ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมนอยเกดไปและไมมากเกนไป โดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน เชน การผลตและการบรโภคทอยในระดบพอประมาณ2. ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบของความพอเพยงน0นจะตองเปนไปอยางมเหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของตลอดจนคำานงถงผลทคาดวาจะเกดข0นจากการกระทำาน0น ๆ อยางรอบคอบ3. การมภมคมกนทดในตว หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบ และการเปลยนแปลงดานตาง ๆ ทจะเกดข0นโดยคำานงถงความเปนไปไดของสถานการณตาง ๆ ทคาดวาจะเกดข0นในอนาคตท0งใกลและไกล                เงอนไข การตดสนใจและการดำาเนนกจกรรมตาง ๆ ใหอยในระดบพอเพยงน0น ตองอาศยท0งความร และคณธรรมเปนพ0นฐาน กลาวคอ1. เงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตาง ทเกยวของอยางรอบดาน ความรอบคอบทจะนำาความรเหลาน0นมาพจารณาใหเชอมโยงกน เพอประกอบการวางแผนและความระมดระวงในข 0นปฏบต2. เงอนไขความธรรม ทจะตองเสรมสรางประกอบดวย มความตระหนกในคณธรรม มความชอสตยสจรต และมความอดทน มความพากเพยร ใชสตปญญาในการดำาเนนชวตแนวทางปฏบต/ผลทคาดวาจะไดรบ จากการนำาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใช คอ การพฒนาทสมดลและยงยน พรอมรบตอการเปลยนแปลงในทกดาน ท0งดานเศรษฐกจ สงคมสงแวดลอม ความรและเทคโนโลย

ใบงานท 1เรอง ปโตรเลยมกบสงคม เศรษฐกจ และคณธรรม

ในดานการอดออม ประหยด และอนรกษทรพยากรปโตรเลยม

คำาชแจง ใหนกเรยนสบคนขอมลและอภปรายในหวขอ ปโตรเลยมกบ“สงคม เศรษฐกจ และคณธรรม ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และในการประหยด และอนรกษทรพยากรปโตรเลยม”

ใบงานท 2เรอง ผลกระทบทเกดจากการขนสงนำามนดบ

และการนำาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในการประยกตใชในการปองกนแกไข และแกปญหา

คำาชแจง ใหนกเรยนสบคนขอมลและอภปรายเกยวกบสถานการณตอไปน0 ในประเทศทไมมแหลงนำ0ามนดบ หรอมนอยไมพอตอการใชในประเทศ

จำาเปนตองนำาเขานำ0ามนจากประเทศผคาโดยการขนสงทางเรอ มหลายคร 0งทเรอขนสงนำ0ามนเกดอบตเหตนำ0ามนร วไหลลงในทะเล นกเรยนคดวา นำ0ามนทร วไหลลงสทะเลมผลตอสงมชวตและสงแวดลอมอยางไร นกเรยนสามารถนำาหลก

คณธรรมตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชแกไขไดอยางไร และใครควรเปนผรบผดชอบในเหตการณ

แบบฝกหด

คำาชแจง ใหนกเรยนตอบคำาถามตอไปน01. ปโตรเลยมเกดข0นไดอยางไรและมปจจยใดบางทสงผลใหปโตรเลยมในแตละพ0นทมคณภาพแตกตางกน………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2. คำากลาวทวา ปโตรเลยม เปนปจจยบงช0ความมงคงของประเทศ มความ“ ”จรงเพยงใดอภปรายและลงขอสรปเปนเหตผลสนบสนนคำาตอบ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..3. ผลตภณฑทมสถานะเปนแกสทไดจาการกลนนำ0ามนปโตรเลยมไดแกสารใดบาง และนำาไปใชประโยชนอยางไร………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...4. การกลนลำาดบสวนตางจากการกลนทว ๆ ไปอยางไร………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….5. นกเรยนสามารถนำาคณธรรมตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในขอใดมาใช ในการแกไขปญหาผลกระทบจากการใชนำ0ามนปโตรเลยมและปญหาการขาดแคลนนำ0ามนปโตรเลยม ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….6. นกเรยนสามารถนำาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชในชวตประจำาวนไดอยางไรบาง จงอธบาย………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

แผนการสอนรายวชาเคมพนฐาน ว 30102หนวยท 3 ปโตรเลยม สปดาหท 15 - 16เรอง ประโยชนของผลตภณฑปโตรเลยมและผลของการใช เวลา 1 ชวโมง กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ระดบชน มธยมศกษาปท 4ผสอน นางกนกธร รศม

สาระสำาคญ

แกสธรรมชาตประกอบดวยสารประกอบไอโดรคารบอนและสารประกอบอน ๆ เมอผานกระบวนการแยกแกสจะไดผลตภณฑซงนำาไปใชประโยชนตาง ๆ คอ ใชเปนเช0อเพลง และเปนสารต0งตนในอตสาหกรรม ปโตรเคม

ผลการเรยนรทคาดหวง1. สบคนขอมล อภปรายและอธบายเกยวกบกระบวนการและผลตภณฑ

จากการแยก แกสธรรมชาต การกลนลำาดบสวนนำ0ามนดบ

2. สบคนขอมลและนำาเสนอประโยชนของผลตภณฑตางๆ ทไดจากการกลนลำาดบสวน

นำ0ามนดบ รวมถงอนตรายหรอมลภาวะทอาจเกดข0น จากสารในผลตภณฑท0งกอนหรอหลงการ นำาไปใชประโยชน (คณธรรมขอ 10 ทำาตนใหเปนประโยชนร คณ โทษ)

3. นกเรยนมเจตคตทดตอวชาเคม และมคณธรรมในการรกการทำางาน ทำาตนใหเปนประโยชนตอสงคม และการประหยดและการอนรกษพลงงาน (คณธรรมขอ 8

ประหยด อดออม)

การจดการเรยนร 1. ทบทวนผลตภณฑทไดจากปโตรเลยม2. แจงผลการเรยนรทคาดหวงและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ3. ใหนกเรยนศกษาเรองการแยกแกสธรรมชาตจากวดทศน 4. หลงจากดวดทศนแลวใหนกเรยนรวมกนอภปราย โดยใชประเดนใน

การอภปราย เพอใหไดขอมลดงน0

- องคประกอบของแกสธรรมชาต- ประโยชนของแกสธรรมชาต- ผลตภณฑทไดจากแกสธรรมชาต

- การใชทรพยากรแกสธรรมชาตอยางคมคา และไมกระทบตอสงแวดลอม

5. ครนำาอภปรายเกยวกบสารประกอบไฮโดรคารบอนทไดจาการกลนปโตรเลยมและ

แกสธรรมชาต ปฏกรยาการเผาไหม ตามรายละเอยดในใบความร6. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายถงประโยชนของแกสธรรมชาตและ

ปโตรเลยมในดานการนำามาใชเปนเช0อเพลง โดยใหเกดประโยชนสงสด และคมคา

7. ใหนกเรยนทำากจกรรมท 1 แกสชวภาพ 8. ใหนกเรยนออกมานำาเสนอผลการทำางานและนำาผลงานมาจด

นทรรศการ9. ใหนกเรยนแตละกลมระดมสมองเสนอแนะ การประหยดพลงงานใน

ชวตประจำาวน แลวนกเรยนประกวดเขยนคำาขวญเชญชวนใหประหยดพลงงาน”

10. ใหนกเรยนศกษาใบความรและทำาแบบฝกหดโดยใหนกเรยนแตละกลมระดมสมอง

รวมกนอภปรายและวจารณแบบฝกหดใหเพอนฟงจนเขาใจทกคน ทกขอ แลวสงกลมละ 1 ชด

11. ครจบสลากตวแทนกลมใหเสนอผลงานหนาช 0นเรยน และใหคำาชมเชยแกกลมท ตอบถกตองมากทสด แลวนำาผลงานตดบอรดเชดช

สอ / แหลงการเรยนรสอการเรยนร1. วดทศน เรองการแยกแกสธรรมชาต2. ใบความร เรองแกสธรรมชาต3. ใบงานท 5.3 แกสชวภาพ

แหลงการเรยนร1. หองสมด

2. อนเทอรเนต3. ICT School4. แผนซด/ดวดเรองปโตรเลยม5.ชมชน6. หนงสอเรยน

วธการวดและประเมนผล1. สงเกตพฤตกรรม 2. ตรวจรายงานการสบคนขอมล3. ตรวจแบบฝกหด

เครองมอวดและประเมนผล1. แบบประเมนรายงานการสบคนขอมล2. แบบประเมนคณธรรมจรยธรรม3. แบบฝกหด

เกณฑการวดผลประเมนผล1. ประเมนรายงานการสบคนขอมลผานเกณฑรอยละ 60 2. ประเมนคณธรรมจรยธรรม ผานเกณฑรอยละ 603. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

บนทกผลหลงการสอน………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………ปญหา/อปสรรค

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………แนวทางแกไข…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ลงชอ……………………………………….. นางกนกธร รศม

คร

ใบความรเรอง แกสธรรมชาต

แกสธรรมชาต เปนเช0อเพลงทสำาคญอกชนดหนง ประเทศไทยสำารวจพบแหลงแกสธรรมชาตในบรเวณอาวไทยเมอป พ.ศ.2516 พบวามปรมาณมากพอในเชงพาณชยนอกจากน0นยงพบแหลงแกสบนแผนดนทอำาเภอนำ0าพอง จงหวดของแกน เมอ พ.ศ.2524 แกสธรรมชาตสวนใหญประกอบดวยสารทมคารบอนเพยงอะตอมเดยว เรยกวา แกสมเทน ซงมประมาณรอยละ 80-95 แลวแตแหลงกำาเนด นอกน0นเปนสารไฮโดรคารบอน ทมจำานวนคารบอน 2-5 อะตอม สวนทเหลอเลกนอยเปนไอปรอท แกสคารบอนไดออกไซด ไฮโดรซลไฟดไนโตรเจน และไอนำ0า

การนำาแกสธรรมชาตมาใชประโยชน ตองขดเจาะสารจากใตพ0นดนข0นมาซงมท0งสารทเปนของเหลว และแกสผสมกน จากน0น แยกสารท0งสองน0ออกจากกน แลวสงแกสผสม ไปกำาจดสารเจอปนทไมตองการออก เชน ปรอท คารบอนไดออกไซด และนำ0า จากน0นจงสงแกสผสมเขาสหอกลนเพอแยกแกสแตละชนด ไดแก มเทน อเทน โพรเพน และแกสอนๆ เพอนำาไปใชประโยชนทแตกตางกน

แกสธรรมชาต เปนแกสทแทบจะไมมส และไมมกลน สะสมตวอยบนสดของบอนำ0ามนหรอบอแกส แกสธรรมชาตเปนของผสมทประกอบดวยสารตาง ๆ หลายชนด และปรมาณสารแตละชนดจะไมคงตว ข0นกบสถานทตาง ๆ ทมแกสธรรมชาต สารดงกลาวไดแก

1. มเทน (methane) เปนสารทมปรมาณมากในแกสธรรมชาตทำาใหแกสธรรมชาตถกใชประโยชนเปนเช0อเพลงในการผลตกระแสไฟฟา ผลตสารทสำาคญเพอเปนประโยชนตอโรงงานอตสาหกรรม เชนผลตกาว ปยยเรย แอมโมเนย เปนตน

2. อเทน (ethane) เปนสารทมปรมาณนอยรองลงมาจากมเทน ใชประโยชนเปนเช0อเพลง และผลตพลาสตก (plastic)

3. โพรเพน (propane) เปนสารทมปรมาณนอยรองลงมาจากอเทน เมอนำาโพรเพนรวมกบบวเทน (butane) จะไดแกสปโตรเลยมเหลว หรอแกสหงตม เพอใชในครวเรอน และขบเคลอนรถยนต โพรเพนยงใชทำาพลาสตกอกดวย

4. บวเทน เปนสารทมปรมาณใกลเคยงกบโพรเพน เมอรวมกบโพรเพนจะไดแกสปโตรเลยมเหลว ซงใชเปนเช0อเพลง นอกจากน0นบวเทนยงใชผลตยางเทยมและไนลอนอกดวย

5. เพนเทน (pentane) เปนสารทมปรมาณนอย ใชผลตปยและเมทานอล (methanol)

6. เฮกเซน (hexane) เปนสารทมปรมาณนอยมาก มประโยชนเหมอนกบเพนเทนคารบอนไดออกไซด (carbon dioxide) เปนสารทมปรมาณประมาณ 15-25% ใชผลตนำ0าแขงแหง

7. ไนโตรเจน (nitrogen) ใชทำาแอมโมเนย และปยเชอเพลงในชวตประจำาวน

สมยกอน ทกครวเรอนจะใชถานทไดจากการเผาไมเพอหงตมในครวเรอน ปจจบนม

ประชาชนเปนสวนนอยทยงใชถานในการหงตมอย แตประชาชนสวนมากจะเลอกใชแกสในการหงตม เพราะสะดวก สะอาด และใหความรอนจำานวนมาก

แกส L.P.G. หรอแกสหงตม ทำามาจากแกสธรรมชาตเปนผลตภณฑทมจดเดอดตำามาก มสภาพเปนแกสในอณหภมหองดงน0น ในการเกบรกษาตองเพมความดน หรอลดอณหภมใหกาซปโตรเลยมเปลยนสภาพเปนของเหลว เพอความสะดวกในการเกบรกษา แกสน0เปนแกสผสมระหวางกาซโพรเพน ซงมจำานวนคารบอน 3 อะตอม กบกาซบวเทน ซงมจำานวนคารบอน 4 อะตอม เมอเวลาลกไหมจะใหความรอนสง และมเปลวทสะอาด ปกตไมมสไมมกลน แตเพอใหเปนทสงเกตงายเมอรว ผผลตจงใสกลนเขาไป ประโยชน ใชเปนแกสหงตม เปนเช0อเพลงสำาหรบรถยนตรวมท0งเตาเผา เตาอบตาง ๆ

นำามนเบนซน (gasoline) เปนเช0อเพลงทใชกบเครองยนตมาก โดยใชจดระเบดทหวเทยน นำ0ามนเบนซนประกอบดวยสารประกอบไฮโดรคารบอนชนดหนงมจำานวน 8 อะตอมใน 1 โมเลกล เรยกวา ไอโซออกเทน นำ0ามนเบนซนทมไอโซออกเทนบรสทธจะมสมบตในการทำางานกบเครองยนตดมากเราเรยกวามออกเทนนมเบอรเปน 100 จะทำาใหเครองยนตเดนเรยบ เบนซนชนดน0จะมราคาแพง หากนำ0ามนเบนซนทมไฮโดรคารบอนนอยกวา 8 อะตอมใน 1 โมเลกล มคาออกเทนนมเบอรตำา จะทำาใหมราคาถก เพราะการเผาไหมเช0อเพลงไมด จงมการเตมสารบางชนดลงไปในเบนซนคณภาพตำาเพอใหมคณภาพดใกลเคยงกบเบนซนทมออกเทนนมเบอรสง สารทนยมเตมกนมากคอ เตตระเอธลเลต ซงประกอบดวยตะกวจะมผลตอมลภาวะอากาศ หากใชสารเมทลเทอร-เธยรมวทลอเธน หรอเอมทบอ เตมแทน จะไมทำาใหเกดมลภาวะ และจะทำาใหเบนซนมคณภาพดข0นเชนกน

เลขออกเทน (Octane number) คาตวเลขทแสดงเปนรอยละโดยมวลของไอโซออกเทนในของผสมระหวางไอโซออกเทน(C8H18) และเฮปเทน (C7H16) ซงเกดจากการเผาไหม เลขออกเทนเปนตวเลขทใชบอกคณภาพของนำ0ามนเบนซนในรถยนต นำ0ามนเบนซน ทมสมบตการเผาไหมเชนเดยวกบไอโซออกเทนหมด เรยกนำ0ามนเบนซนน0นวามเลขออกเทนเปน 100นำ0ามนเบนซน ทมสมบตการเผาไหมเชนเดยวกบเฮปเทนหมด เรยกนำ0ามนเบนซนน0นวามเลขออกเทนเปน 0 นำ0ามนเบนซน ทมเลขออกเทน 70 คอ นำ0ามนเบนซนทมสมบตการเผาไหมเชนเดยวกบเช0อเพลงทมไอโซออกเทนรอยละ 70 และเฮปเทนรอยละ 30 โดยมวลอนงนำ0ามนเบนซนในปจจบนมกจะพบวามเลขออกเทนตำา เพอปรบปรงนำ0ามนใหมเลขออกเทนสงข0นดวยการเตมเตตระเอธลเลด (CH3CH2)4 Pb ยอวา TEL ลงในนำ0ามนเบนซน ทำาใหนำ0ามนมเลขออกเทนสงข0น แตกกอใหเกดสาร Pb เปนสารมลพษ

กลาวไดวานอกจากแกสธรรมชาตจะถกใชในรป พลงงานทดแทนแลว ยงมประโยชนอยางกวางขวางในการผลตสารสำาคญในอตสาหกรรมเคมอก

ดวย ซงการจะนำาแกสธรรมชาตมาใชใหเกดประโยชนเพอเปนเช0อเพลงอยางคมคาน0น จำาเปนตองแยกหรอกำาจดสารบางชนดออก กอน สารประเภทน0นคอ ไอนำ0า คารบอนไดออกไซด และไฮโดรเจนซลไฟด (hydrogen sulfide) จะทำาใหการเผาไหมของเช0อเพลงน0น เกดควน และเขมานอย ทำาใหเครองจกรสะอาดข0น สวนการจะนำาแกสธรรมชาตใชประโยชนอยางอน ตองมโรงงานแยกแกสธรรมชาตออกเปนสารแตละชนด และใชสารดงกลาวเปนวตถดบสำาหรบปอนโรงงานอตสาหกรรมในการผลตสารสำาคญตอไป

ในภาวะปญหานำ0ามนราคาแพง คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาตกไดมมาตรการใชพลงงานจากแกสธรรมชาตเพมข0น ซงรฐบาลควรเรงรณรงคเพอใหประเทศไทยสามารถใชประโยชนจากแกสธรรมชาตใหมากข0น เพอลดการนำาเขาของนำ0ามนดบ และควรเรงการขยายเครอขายทอสงแกส โดยใหเขาถงกลมอตสาหกรรมหลกใหมากทสด อยางไรกดสงทสำาคญอกประการหนงกคอประชาชนทกคนกควรอยาลมรวมกนประหยดพลงงาน เพอจะไดมพลงงานไวใชใหนาน ๆ และเปนการประหยดเงนดวย

เช0อเพลงตางๆ ทนำามาใชผลตกระแสไฟฟา เชน นำ0ามน กาซธรรมชาต ถานหน เปนตน นบวนจะมปรมาณนอยลงทกท และคงจะตองหมดไปในอนาคต ดงน0น จงมความพยายามทจะคดคนแหลงพลงงานใหมๆ ทประหยดและไมมวนหมดส0น บางชนดกนำามาใชบางแลว เชน นำ0าข0น-นำ0าลง คลน (ทะเล) ความรอนจากมหาสมทร แสงอาทตย ลม และความรอนใตพภพ เปนตน แตกยงมขอจำากดในการพฒนา เชน มราคาแพง ใชเวลากอสรางนาน หรอบางประเทศไมมศกยภาพของแหลงพลงงานดงกลาวเพยงพอ เปนตน

ประเทศไทยกำาลงดำาเนนการเกยวกบการผลตเอทานอลผสมในนำ0ามนเบนซน หรอแกสโซฮอล เพอใชกบรถยนตในทสด สำาหรบแกสโซฮอลน0เปนการนำาเอทานอล หรอแอลกอฮอลบรสทธ 99.5% ทสกดจากพชตางๆ ไดแก มนสำาปะหลง ออย กากนำ0าตาล ขาวโพด มาผสมกบนำ0ามนเบนซน 91 ในอตราสวน 10 : 90 ซงจะมคณสมบตเชนเดยวกบนำ0ามนเบนซนทวไป ประโยชนทจะเกดข0นจากการนำาแกสโซฮอลมาใชน0 จะสามารถ ชวยลดมลคาการนำาเขานำ0ามน ลดการสญเสยเงนตราตางประเทศ เปนการเสรมสรางความมนคงดานพลงงานให

แกประเทศ สรางมลคาเพมในสนคาเกษตร ตลอดจนเพมเงนหมนเวยนในประเทศในดานสงแวดลอม กจะชวยลดมลพษทเกดข0นจากการเผาไหมของนำ0ามนเช0อเพลง เชน ฝนละออง เขมาควนดำา และสารเรอนกระจก เปนตน

ใบงานท 1เรอง แกสชวภาพ

คำาชแจง ใหนกเรยนสบคนหรอสำารวจชมชนใกลเคยงเกยวกบ แกส“ชวภาพ ในประเดนแกสชวภาพ คออะไร ผลตไดอยางไร ขอด”และขอเสยของการผลตและใชแกสชวภาพ

แบบฝกหด

1. สารประกอบไฮโดรคารบอนทใชเปนเช0อเพลงหงตมตามบานเรอน และทใชในรถยนตเหมอน หรอตางกนอยางไร……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………2. ประเทศไทยมวตถดบธรรมชาตอะไรบางทใชผลตเอทานอลได……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………3. พลงงานทดแทนทประเทศตาง ๆ พยายามคดคนมาใชแทนพลงงานจากปโตรเลยม ไดแกอะไรบาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………4. นกเรยนคดวาการใช นำ0ามน และกาซธรรมชาต จำาเปนตองมคณธรรมในการใชหรอไม เพราะเหตใด

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………5. นกเรยนจะมวธการอยางไรเพอใหประชาชนชาวไทยชวยกนประหยดพลงงาน………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………