0

ชดท 1 เรอง ระบบประสาท

โดย

นายอนลกษณ แสงสธา

ต าแหนง คร วทยฐานะ ครช านาญการ

โรงเรยนหวยยางวทยาคม สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม

ชดกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) รายวชาสขศกษา 1 ชนมธยมศกษาปท 1

เรอง การเจรญเตบโตและพฒนาการของมนษย

1

ค าชแจง

1. ชดกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) รายวชาสขศกษา 1

ชนมธยมศกษาปท 1 ประกอบดวยชดกจกรรม 9 ชด ดงตอไปน 1.1 ชดกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) เรอง การเจรญเตบโต

และพฒนาการของมนษย ประกอบดวย ชดท 1 เรอง ระบบประสาท ชดท 2 เรอง ระบบตอมไรทอ ชดท 3 เรอง เตบโตตามเกณฑ

1.2. ชดกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) เรอง ชวตและครอบครว ประกอบดวย

ชดท 4 เรอง เพศพฒนา ชดท 5 เรอง เรยนรทกษะชวต

1.3. ชดกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) เรอง การสรางเสรมสขภาพสมรรถภาพและการปองกนโรค ประกอบดวย

ชดท 6 เรอง อาหารและโภชนาการ ชดท 7 เรอง ภาวะโภชนาการกบสขภาพ ชดท 8 เรอง นาหนกกบสขภาพ ชดท 9 เรอง ทดสอบสมรรถภาพ

2. ชดกจกรรมการเรยนรนเปนชดกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) เรอง การเจรญเตบโตและพฒนาการของมนษย ชดท 1 เรอง ระบบประสาท ใชประกอบแผนจดการเรยนร รายวชาสขศกษา 1 ชนมธยมศกษาปท 1 จานวน 1 แผน ใชเวลาในการจดกจกรรมการเรยนร 3 ชวโมง 3. สวนประกอบของชดกจกรรมการเรยนรนประกอบดวย 3.1 ชอเรอง

3.2 คาชแจง 3.3 คาแนะนาการใชชดกจกรรมการเรยนรสาหรบคร 3.4 คาแนะนาการใชชดกจกรรมการเรยนรสาหรบนกเรยน 3.5 สาระสาคญ มาตรฐานการเรยนร ตวชวด จดประสงคการเรยนร

3.6 แบบทดสอบกอนเรยน

2

3.7 กจกรรมการเรยนร 1) กจกรรมการเรยนรชดท 1.1 เรอง โครงสรางและหนาทของระบบประสาท - กจกรรมการเรยนร - เนอหากจกรรมการเรยนร

- แบบฝกเสรมทกษะ 2) กจกรรมการเรยนรชดท 1.2 เรอง ความสาคญของระบบประสาท

- กจกรรมการเรยนร - เนอหากจกรรมการเรยนร

- แบบฝกเสรมทกษะ 3) กจกรรมการเรยนรชดท 1.3 เรอง การดแลรกษาระบบประสาท - กจกรรมการเรยนร - เนอหากจกรรมการเรยนร

- แบบฝกเสรมทกษะ 3.8 เฉลยกจกรรมการเรยนร 3.9 เฉลยแบบฝกเสรมทกษะ 3.10 แบบทดสอบหลงเรยน 3.11 เฉลยแบบทดสอบกอน – หลงเรยน 3.12 บรรณานกรม

4. ผใชควรศกษาคาชแจงกอนใชชดกจกรรมการเรยนร

3

การใชชดกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร 5E เรอง การเจรญเตบโตและ

พฒนาการของมนษย ชดท 1 เรอง ระบบประสาท รายวชาสขศกษา 1 ชนมธยมศกษาปท 1 ใชเวลาในการจดกจกรรมการเรยนร 3 ชวโมง โดยจดกจกรรมการเรยนการสอนทมงพฒนาความสามารถในการคดของผเรยน สงเสรมใหผเรยนคนพบความรดวยตนเอง จากคาถามทกระตนใหผเรยนไดใชความคดแกปญหาดวยตนเอง เนนใหผเรยนเกดการเรยนรและกระบวนการแสวงหาความรความเขาใจทคงทน เพอชวยใหการดาเนนกจกรรมการเรยนร ใหบรรลวตถประสงคการเรยนรและมประสทธภาพ ผสอนควรเตรยมความพรอม และปฏบตตามคาแนะนา ดงตอไปน

1. ศกษารายละเอยดเกยวกบการใชชดกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) เรอง การเจรญเตบโตและพฒนาการของมนษย ชดท 1 เรอง ระบบประสาท รายวชาสขศกษา 1 ชนมธยมศกษาปท 1 ใหเขาใจอยางละเอยดรอบคอบ

2. เตรยมชดกจกรรมการเรยนร ตามจานวนนกเรยน วสด สงของ และอปกรณทระบไวในชดกจกรรมการเรยนร แตละชดประกอบดวย สาระสาคญ มาตรฐานการเรยนร ตวชวด จดประสงค แบบทดสอบกอนเรยน กจกรรมการเรยนร เนอหากจกรรมการเรยนร แบบฝกเสรมทกษะ เฉลยกจกรรมการเรยนร เฉลยแบบฝกเสรมทกษะ และเฉลยแบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน

3. กอนจดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) ครควรชแจงใหนกเรยนเขาใจบทบาทของตนเอง แนะนาขนตอนการใชชดกจกรรมการเรยนร แนวปฏบต ในระหวางการดาเนนกจกรรมการเรยนร

4. ดาเนนการจดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหาความร ตามกระบวนการ 5 ขน ประกอบดวย ขนท 1 สรางความสนใจ (Engagement) ขนท 2 การสารวจคนหา (Exploration) ขนท 3 การอธบายและลงขอสรป (Explanation) ขนท 4 ขยายความร (Elaboration) และขนท 5 ประเมนผล (Evaluation) การจดการชนเรยน นกเรยนจะทากจกรรมเปนกลม กลมละ 4-5 คน จานวนกลมขนอยกบนกเรยนในชน เมอทาการวดผลสมฤทธทางการเรยน นกเรยนจะตองแยกกลมและจดหองทาการสอบเปนรายบคคล

5. ดาเนนการประเมนผลการเรยนรจากการตรวจแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน สงเกตพฤตกรรม ตรวจกจกรรมการเรยนร และตรวจแบบฝกเสรมทกษะ

6. ครใหคาแนะนา และเปนผอานวยความสะดวกในการจดกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E)

7. เมอสนสดการปฏบตกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) ครใหนกเรยนรวมตรวจสอบและเกบวสด สงของ และอปกรณใหเรยบรอย เพอสะดวกในการใชครงตอไป

ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบคร

4

การใชชดกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) เรอง การเจรญเตบโตและ

พฒนาการของมนษย รายวชาสขศกษา 1 ชนมธยมศกษาปท 1 ชดนเปนชดกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) ชดท 1 เรอง ระบบประสาท ขอใหนกเรยนไดปฏบตในการเรยนรตามคาแนะนาเปนลาดบขนตอนดงน

1. นกเรยนควรศกษาจดประสงคการเรยนรใหเขาใจ 2. กอนทจะศกษาเนอหาในชดกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) นกเรยน

จะตองทาแบบทดสอบกอนเรยน เพอเปนการประเมนความร พนฐานและตรวจคาตอบจากเฉลยในภาคผนวก 3. นกเรยนควรมความซอสตยและตงใจในการเรยนรเพอพฒนาตนเองไดอยางสมวย ดาเนนกจกรรม

ตามลาดบกจกรรมและฟงคาแนะนาจากคร โดยการจดกจกรรมการเรยนร ตามกระบวนการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E)

4. รวมอภปรายและสรปองคความรจากการปฏบตกจกรรมทกกจกรรม 5. ทาแบบฝกเสรมทกษะ เพอทบทวนความรจากชดกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหา

ความร 5E และตรวจคาตอบจากเฉลยในภาคผนวก 6. เมอทาการศกษาครบทกเรองในชดกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E)

แลว นกเรยนจะตองทาแบบทดสอบหลงเรยน เพอเปนการ ทดสอบความรทไดรบจากชดกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) และตรวจคาตอบจากภาคผนวก

7. หากนกเรยนยงไมเขาใจเนอหาเรองใดเรองหนง สามารถอานทบทวนเนอหาในเรองนน ๆ จนกวาจะ เขาใจ

ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบนกเรยน

5

ระบบประสาทและระบบตอมไรทอ เปนระบบการทางานในรางกายทมความสาคญตอภาวะสขภาพการ

เจรญเตบโต และพฒนาการของวยรน การดแลรกษาระบบประสาทและระบบตอมไรทอใหทางานไดตามปกต จะชวยใหมสขภาพด มการเจรญเตบโตและพฒนาการทเหมาะสมตามวย

มาตรฐาน พ1.1 เขาใจธรรมชาตของการเจรญเตบโตและพฒนาการของมนษย

พ1.1 ม.1/1 รเขาใจและอธบายความสาคญของระบบประสาท และระบบตอมไรทอทมผลตอ สขภาพการเจรญเตบโตและพฒนาการของวยรน

พ1.1 ม.1/2 รเขาใจและอธบายวธดแลรกษาระบบประสาทและระบบตอมไรทอใหทางานตามปกต ดานความร (K)

1 อธบายความสาคญของระบบประสาทและระบบตอมไรทอทมผลตอสขภาพ 2 อธบายวธดแลรกษาระบบประสาทและระบบตอมไรทอใหทางานตามปกต

ดานทกษะ/กระบวนการ (P) 1. ปฏบตตนดแลรกษาระบบประสาทใหทางานตามปกต 2. มสวนรวมคด รวมทา รบฝงความคดเหนของผอน ทางานตามขนตอน และมผลงานในการทากจกรรม ดานคณธรรม จรยธรรม และคานยม (A)

1. มความรบผดชอบตองานทไดรบมอบหมาย สนใจใฝเรยนร รกการทางาน มวนย

สาระส าคญ มาตรฐานการเรยนร ตวชวด จดประสงคการเรยนร

ตวชวด

สาระส าคญ

จดประสงคการเรยนร

มาตรฐานการเรยนร

6

ค าชแจง 1. แบบทดสอบฉบบน มจานวน 10 ขอ ใชเวลา 10 นาท คะแนนเตม 10 คะแนน

2. ใหนกเรยนเลอกคาตอบทถกตองทสด โดยเขยนเครองหมาย X ลงในกระดาษคาตอบ

1. ขอใดกลาวถกตอง ก ระบบประสาทจะประกอบดวยเสนประสาทเทานน ข ระบบประสาทชวยควบคมการทางานของอวยวะทกสวน ค ระบบตอมไรทอมอทธพลตอการเจรญเตบโตของรางกาย ง ระบบตอมไรทอผลตฮอรโมนไปตามกระแสเลอดสอวยวะเปาหมาย 2. พฤตกรรมใด ไมใช การทางานของสมอง ก สะดงเมอถกของรอน ข เหงอออกเมอรสกรอน ค จามเมอรางกายไดรบเชอโรค ง หวเมอไมไดรบประทานอาหาร 3. ระบบประสาทสวนกลางประกอบดวย ก สมองและไขสนหลง ข สมองและเสนประสาทสมอง ค เสนประสาทสมองและไขสนหลง ง เสนประสาทสมองและเสนประสาทไขสนหลง 4. อวยวะใดเปนอวยวะหลกของระบบประสาท ก สมอง ข ไขสนหลง ค เสนประสาท ง ตอไรทอ

แบบทดสอบกอนเรยน

ชดกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) เรอง การเจรญเตบโตและพฒนาการของมนษย

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ชนมธยมศกษาปท 1 ชดท 1 ระบบประสาท

7

5. พฤตกรรมใดทแสดงใหเหนถงการทางานของระบบประสาททมผลตอพฒนาการ ก การแสดงออกของอารมณ ข การดแลสขภาพของตนเองใหแขงแรงสมบรณ ค การพกผอนทไมพอเพยงทาใหรางกายออนเพลย ง การเลอกรบประทานอาหารทเหมาะกบความตองการของรางกาย 6. ขอใดเปนหนาทของสมองสวนกลาง ก ควบคมการหายใจ ข ควบคมการทรงตวของรางกาย ค ควบคมการเคลอนไหวของนยนตา ง ศนยรวบรวมกระแสประสาททผานเขา – ออก 7. สมองสวนใดททาหนาทเกยวกบความคด และความจา ก พอนส ข ทาลามส ค ไฮโพทาลามส ง เซรบรม 8. เดกชายตนนามอาการไอ และอาเจยน เปนการควบคมของสมองสวนใด ก ทาลามส ข เซรเบลลม ค ไฮโพทาลามส ง เมดลลา ออบลองกาตา 9. ระบบประสาทซมพาเทตก มผลตอการทางานของรางกายอยางไร ก เสนเลอดคลายตว ข หวใจเตนชาลง ค รมานจาขยาย ง ความดนโลหตลดลง 10. สวนประกอบใดของสมองททาหนาทควบคมการทางานของกลามเนอบรเวณใบหนา การยม และการยกคว ก เซรเบลลม ข เซรบรม ค พอนส ง สมองสวนกลาง

8

ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง 1 6 2 7 3 8 4 9 5 10

คะแนน

เตม 10

ได

กระดาษค าตอบการทดสอบกอน

เรยน

เกณฑการประเมน

คะแนนระหวาง 9 – 10 ดมาก คะแนนระหวาง 7 – 8 ด คะแนนระหวาง 5 – 6 พอใช คะแนนระหวาง 0 – 4 ปรบปรง

ได คะแนน ปรบปรง กลบไปทบทวนแลวมาทากจกรรมใหมนะครบ

ผลการประเมน

ดมาก

ด

พอใช

ปรบปรง

9

กจกรรมการเรยนรท 1.1 โครงสรางและหนาทของระบบประสาท

ค าชแจง ใหนกเรยนเขยนอธบายสวนประกอบและหนาทของระบบประสาท

ชอ หนาท………………………… ………………………………… ………………………………… ………………………………… ………………………………… ……………………………………….

ชอ หนาท……………………………… ………………………………………. ………………………………………. ………………………………………. ………………………………………. ……………………………………….

ชอ หนาท……………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………………….

ชอ หนาท……………………………… ………………………………………. ………………………………………. ………………………………………. ………………………………………. ……………………………………….

ชอ หนาท……………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………………….

ชอ หนาท…………………… …………………………… …………………………… …………………………… …………………………… ……………………………………….

ชอ หนาท……………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………………….

10

ระบบประสาท (Nervous System) 1.1 ความสาคญของระบบประสาททมผลตอสขภาพการเจรญเตบโต และพฒนาการของวยรน

ตวชวด (พ 1.1 ม.1/1) 1. อธบายความสาคญของระบบประสาทและระบบตอมไรทอทมผลตอสขภาพ

การเจรญเตบโตและพฒนาการของวยรน (พ 1.1 ม.1/2) 2. อธบายวธดแลรกษาระบบประสาทและระบบตอมไรทอใหทางานตามปกต

1

การทางานของระบบตางๆ ในรางกายมความสมพนธกนและมความสาคญตอการดารงชวต ของมนษย หากระบบใดระบบหนงทางานไมปกต ยอมสงผลตอภาวะสขภาพโดยรวม ซงระบบทม ความสาคญตอการเจรญเตบโตและพฒนาการของมนษยโดยเฉพาะในชวงวยรน คอ ระบบประสาท และระบบตอมไรทอ การเรยนรการท างานของระบบประสาทและระบบตอมไรทอจะทาใหเราสามารถ ดแลรกษาระบบประสาทและระบบตอมไรทอใหทางานไดตามปกต เพอใหมการเจรญ เตบโตและ พฒนาการเหมาะสมตามวย

ภาพท 1 ระบบประสาทเปนศนยกลางของความคด ความจา สตปญญารวมทงการเรยนร ทมา http://cms574.bps.in.th/group7/nervous

เนอหากจกรรมการเรยนร เรอง โครงสรางและหนาทของระบบประสาท

11

ระบบประสาท ประกอบดวยสมอง ไขสนหลง และเสนประสาท ซงทาหนาทควบคมและ ประสานการทางานของระบบตาง ๆ ในรางกายใหดาเนนไปดวยด โดยมสมองเปนอวยวะหลกระบบ ประสาทจงมความสาคญตอภาวะสขภาพ การเจรญเตบโตของรางกาย และพฒนาการดานตาง ๆ คอ เปนตวควบคมการทางานและรบความรสกของอวยวะทกสวนในรางกาย รวมถงความรสกนกคด อารมณ และความทรงจาตาง ๆ ซงเมอไดรบการกระตนจากภายในและภายนอก จะมการสงกระแสประสาท กลบไปกลบมา ระหวางสมองและอวยวะสวนตาง ๆ ใหทางานตามทตองการ เชน การเคลอนไหว ของอวยวะในอรยาบถตาง ๆ ทางาน นอกจากนนยงควบคมการเตนของหวใจ อตราการหายใจ ความดนโลหต อณหภมในรางกาย การยอยอาหาร และการท างานของระบบอน ๆ ของรางกาย

1.2 โครงสรางของระบบประสาท ระบบประสาทเปนระบบศนยกลางทควบคมการทางานของรางกาย เปนระบบททาหนาท รบ

ความรสก ควบคมความคด ถาทอนตรายใด ๆ เกดขนกบสมอง กจะทาใหรางกายพการหรอเสยชวตได ระบบประสาทแบงเปน ระบบประสาทสวนกลาง (Central Nervous System) และ ระบบประสาทสวนปลาย (Peripheral Nervous System)

1) ระบบประสาทสวนกลาง ไดแก สมอง และไขสนหลง (1) สมอง (Brain) เปนอวยวะทมขนาดใหญกวาสวนอน ๆ อยในกะโหลกศรษะ

สมอง แบงออกเปน

สมอง

สมองสวนหนา สมองสวนกลาง

สมองสวนทาย

ทาลามส

เซรบรม

เมตลลา ออบลองกาตา

พอนส

ไฮโพทาลามส

เซรเบลลม

ภาพโครงสรางของสมอง ทมา http://www.gettyimages.com/

12

(1.1) สมองสวนหนา (Forebrain) ประกอบดวย เซรบรม (Cerebrum) ทาลามส

(Thaiamus) และไฮโพทาลามส (Hypothalamus)

สมองสวนหนา หนาท เซรบรม ทาหนาทดานความคด ความจา เชาวนปญญา

เปนศนยกลางควบคมการทางานดานตาง ๆ การสมผส การพด การมองเหน รบรส การไดยน การดมกลน และการทา งานของกลามเนอ

ทาลามส ทาหนาทเปนศนยรวบรวมกระแสประสาททผาน เขาออกและแยกกระแสประสาทไปยงสมอง

ไฮโพทาลามส เปนศนยควบคมกระบวนการตาง ๆ ของรางกาย เชน การทา งานพนฐานของรางกาย ไดแก ความหว ความดนโลหต ความตองการทางเพศ การหลงฮอรโมนของตอมไรทอ และการแสดง อารมณความรสก

(1.2) สมองสวนกลาง (Midbrain) ทาหนาทเกยวกบการมองเหน การไดยน และการสมผส

ภาพท 2 สวนประกอบของสมอง ทมา http://www.gettyimages.com/

13

(1.3) สมองสวนทาย (Hindbrain) ประกอบดวย พอนส (Pons) เมดลลาออบลองกาตา (Medulla Oblongata) และเซรเบลลม (Cerebellum)

สมองสวนทาย หนาท พอนส ทาหนาทการเคยวอาหาร การหลงนาลาย การ

เคลอนไหวของใบหนา และควบคมการหายใจ เมดลลาออบลองกาตา ทาหนาทควบคมการทา งานของระบบประสาท

อตโนมต เชน การหายใจ ความดนโลหต การกลน การจาม การสะอก และการอาเจยน

เซรเบลลม ทาหนาทประสานการเคลอนไหวของรางกาย และควบคมการทรงตวของรางกาย

(2) ไขสนหลง (Spinal Cord) เปนสวนทตอออกมาจากกานสมอง อยภายในกระดกสนหลง มหนาทถายทอดกระแสประสาทระหวางสมองและสวนตาง ๆ ของรางกาย รวมทงควบคม การเกดปฏกรยาตอบสนองตอสงกระตนอยางฉบพลนทนท เชน หลบตาเมอฝนละอองเขาตา ยกเทาขน เมอถกหนามตาเทา

สมองและไขสนหลงจะเปนศนยกลางการรบร และกระตนความรสกจากสงเราทงภายใน และภายนอกแลวสงผานไปยงเสนประสาททกระจายตามสวนตาง ๆ ของรางกาย

สมอง

ไขสนหลง

เสนประสาท

ภาพท 3 การเชอมตอของสมอง ไขสนหลง และเสนประสาท ทมา : http://www.krutassanee.wordpress.com/2012/11/17

ระบบประสาทกบการเจรญเตบโตและภาวะสขภาพ

14

1. เพราะเหตใด ระบบประสาทจงมผลตอการดารงชวตของตนเอง ………………………………………………………………………………………………………………………………………...… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. เพราะเหตใดระบบประสาทซมพาเทตกและระบบประสาทพาราซมพาเทตก จงตองทาหนาทในทศทางตรง ขามกนเสมอ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3. ถาระบบประสาททางานผดปกตจะเกดผลกระทบตอรางกายอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 4. เพราะเหตใดจงกลาววา “สขภาพจตทดยอมอยในสขภาพกายทสมบรณ” ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 5. การเปนคนคดเชงบวก คดสรางสรรคสงผลดตอระบบประสาทอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

แบบฝกเสรมทกษะ เรอง โครงสรางและหนาทของระบบประสาท

ค าชแจง : ตอนท 1 ใหนกเรยนตอบคาถามตอไปนใหถกตอง

15

ตอนท 2 ใหนกเรยนสรปความรจากการเรยนเปนความรของตนเองเกยวกบ โครงสรางและหนาทของ

ระบบประสาท โดยรวมกนเขยนเปนแผนทความคดหรอผงมโนทศน

ผงมโนทศน

16

พฤตกรรม สมอง ไขสนหลง 1. หวใจจะเตนเรว ขณะตนเตน 2. ทาการบานทครมอบหมายสง 3. นอนหลบเมอรสกเหนอย 4. ชกมอหนเมอโดนความรอนรอน 5. ชกเทาออกเมอเหยยบตะป 6. กะพรบตาเมอถกลมพดหนา 7. พรวนดนตนไมทปลกไว 8. กระตกขาเมอถกเคาะบรเวณเอนของหวเขา 9. ฝกรองเพลงกบเพอนๆ 10. มองสวนหยอมทจดไวอยางสวยงาม

กจกรรมการเรยนรท 1.2 ความส าคญของระบบประสาท

ค าชแจง ใหนกเรยนวเคราะหพฤตกรรมทกาหนดให จากนนใหเขยนเครองหมาย “√ ” เพอตอบคาถาม วาเกดขนไดจากการทางานของสมองหรอไขสนหลง

17

ความสาคญของระบบประสาท ระบบประสาทมหนาทควบคมการรบรและการตอบสนองของรางกาย การสงขอมลจากสงทเรารบรในรป

ของกระแสไฟฟา ไปยงอวยวะททาหนาทสงการ คอ สมอง และไขสนหลง เพอใหรางกายเกดการตอบสนองตางๆ และยงมเรองของอารมณความรสกมาเกยวของดวย

1) การทางานของระบบประสาทอาจแบงตามลกษณะออกเปน 2 ระบบ คอ 1.1. ระบบประสาทสวนกลาง (central nerve system หรอ CNS) ไดแกสมองกบไขสนหลง และ

ระบบประสาทรอบนอก (peripheral nervous system หรอ PNS) ไดแก เสนประสาทสมอง กบเสนประสาทไขสนหลง หรออาจแบงออกตามลกษณะการทางานคอ ระบบประสาทโซมาตก (somatic nervous system) เปนการทางานตามคาสงสมองสวนเซรบรมและไขสนหลง เกดกบหนวยปฏบตงานทบงคบได

ภาพท 4 การแบงระบบประสาทตามหนาทการทางาน ทมา https://www.baanjomyut.com/library_3/extension-1/function_of_the_nervous_system/index.html

เนอหากจกรรมการเรยนร เรอง ความสาคญของระบบประสาท

2

18

1.2 ระบบประสาทอตโนมต (autonomic nervous system หรอ ANS) เปนการทางานทเกดกบ

หนวยปฏบตงานทบงคบไมได (1) ระบบประสาทซมพาเทตก (Sympathetic Nervous System-SNS) มหนาทควบคมการ

ทางานของอวยวะบางอยาง ซงทางานอยนอกเหนออานาจจตใจ มศนยกลางอยทไขสนหลงระดบอกและเอว โดยเซลลประสาทในระบบนจะมขนาดสนการทางานเมอมเหตฉกเฉน เชน ไฟไหม หรอกาลงจะมอนตรายเกดขน ระบบจะสงใหสหรอหน โดยเมอระบบถกกระตน มนจะสงใหตอมหมวกไตชนใน (Adrenal Medulla) หลงฮอรโมนออกมาเพอไปกระตนกลามเนอหรอตอมเปาหมายใหทางานตอบสนองตอสงทมากระตน

(2) ระบบประสาทพาราซมพาเทตก (Parasympathetic Nervous System-PNS) มหนาท ควบคมการทางานของอวยวะบางอยาง ซงทางานอยนอกเหนออานาจจตใจเชนเดยวกบระบบประสาทซมพาเทตกมศนยกลางอยทเสนประสาทสมองคท 3, 7, 9, 10 (บรเวณเมดลลา ออบลองกาตา) และไขสนหลงสวนกระเบนเหนบ (กนกบ) โดยจะทางานควบคกบระบบประสาทซมพาเทตก เพอใหรางกายกลบสภาวะปกตหรอภาวะผอนคลาย (Rest and Digest)

ภาพท 5 การทางานของระบบประสาทซมพาเทตก และพาราซมพาเทตก ทมา http://119.46.166.126/self_all/selfaccess11/m5/biology5_1/lesson3/index01.php

19

แบบฝกเสรมทกษะ เรอง ความสาคญของระบบประสาท

ค าชแจง : ตอนท 1 ใหนกเรยนอธบายการทางานของระบบประสาทอตโนมต ตอไปนใหสมบรณ

20

ตอนท 2 ใหนกเรยนสรปความรจากการเรยนเปนความรของตนเองเกยวกบ ความสาคญของระบบ

ประสาท โดยรวมกนเขยนเปนแผนทความคดหรอผงมโนทศน

ผงมโนทศน

21

กจกรรมการเรยนรท 1.3 การดแลรกษาระบบประสาท

ค าชแจง ใหนกเรยนบอกเขยนวธดแลรกษาระบบประสาทใหทางานตามปกต ทสามารถนาไปใชในชวตประจาวนได

วธดแลรกษาระบบประสาทใหทางานตามปกต ............................................................................................................................. .................. ............................................................................................................................. .................. ................................................................................................................ ............................... ............................................................................................................................. .................. ................................................................................ ............................................................... ............................................................................................................................. ..................

22

วธดแลรกษาระบบประสาทใหทางานตามปกต 1. รบประทานอาหารใหครบ 5 หม ไดแก

2. พกผอนใหเพยงพอ โดยเขานอนแตหวคา ตนนอนตงแตเชา จะทา ใหสมองเจรญเตบโต

เตมท

ภาพท 6 การรจกเลอกรบประทานอาหารครบ 5 หมสงผลตอการทา งานของระบบประสาท ทมา http://www.thaifoodworld.com/อาหารหลก5หม/

ภาพท 7 การพกผอนใหเกดความผอนคลายเปนการดแลใหระบบประสาททางานไดตามปกต ทมา https://whanzyy.wordpress.com/2013/07/07/นอนหลบทาไหนดทสด/

3

เนอหากจกรรมการเรยนร เรอง วธดแลรกษาระบบประสาท

23

3. ออกกาลงกายอยางสมาเสมอ จะชวยพฒนาการทางานของระบบประสาทใหสามารถ ทางานไดอยางมประสทธภาพ และกจกรรมการออกกาลงกายยงเปนปจจยสาคญทชวยสงเสรม การประสานการทางานระหวางประสาทกบกลามเนอหรอกลไกของทกษะกฬาตาง ๆ

4. สงเกตหรอสารวจความผดปกตของระบบประสาท เชน ปวดศรษะ กลามเนอออนแรง ชา ซม ชก หมดสต

5. ไมสบบหร เพราะอาจทาใหเกดโรคหลอดเลอดสมองตบ 6. ระมดระวงการเกดอบตเหตทเกดจากการขบขรถจกรยานยนตโดยไมสวมหมวกนรภย ทาใหสมอง

ไดรบการกระทบกระเทอนอยางหนก สงผลใหสมองตาย ทาใหพการ หรอเปนเจาหญงหรอ เจาชายนทรา

ภาพท 8 การออกกาลงกายทาใหรางกายแขงแรงระบบประสาทและระบบตอมไรทอทางานไดตามปกต ทมา http://www.thaiticketmajor.com/variety/lifestyle/5541/

ภาพท 9 การสวมหมวกนรภยชวยปองกนสมองเมอไดรบการกระทบกระเทอนจากอบตเหต ทมา https://www.checkraka.com/news/motorcycle/1505196/

24

แบบฝกเสรมทกษะ เรอง การดแลรกษาระบบประสาท

ค าชแจง : ตอนท 1 ใหนกเรยนอธบายโรคทพบในระบบประสาท พรองทงอธบายวธดแลรกษา

โรคทพบในระบบประสาท

วธดแลรกษา ........................................................................................ ........................................................................................ ........................................................................................ ........................................................................................ ........................................................................................

.........................................

..

.........................................

..

.........................................

..

.........................................

..

25

ตอนท 2 ใหนกเรยนสรปความรจากการเรยนเปนความรของตนเองเกยวกบ การดแลรกษาระบบ

ประสาท โดยรวมกนเขยนเปนแผนทความคดหรอผงมโนทศน

ผงมโนทศน

26

ภาคผนวก

27

เฉลยกจกรรมการเรยนรท 1.1 เรอง โครงสรางและหนาทของระบบประสาท

ค าชแจง ใหนกเรยนเขยนอธบายสวนประกอบและหนาทของระบบ

ประสาท

ชอ เซรเบลลม

หนาท ควบคมการเคลอนไหวของกลามเนอ เปนตน

ชอ เซรบรม หนาท ควบคมการทางานและกจกรรมตางๆ ของรางกาย เขน การพด การมองเหน การไดยน ความคด ความจา และการเรยนร เปนตน

ชอ สมองสวนกลาง

หนาท ควบคมเกยวกบการมองเหน กลอกลกตา ควบคมการเปดและปดมานตา เปนตน

ชอ ทาลามส

หนาท เปนศนยรวมของกระแสประสาทและถายทอดกระแสประสาทไปยงสมองสวนตาง ๆ

ชอ เมดลลา ออบลองกาตา

หนาท ควบคมการหายใจ การไหลเวยนโลหต การไอ จาม และการอาเจยน เปนตน

ชอ ไฮโพทาลามส

หนาท ควบคมอณหภมของรางกาย ความดนโลหต ความหว ความอม การนอนหลบ และการเตนของหวใจ เปนตน

ชอ พอนส หนาท ควบคมการทางานของกลามเนอบรเวณใบหนา การยม ยกคว และการหลงนาลาย เปนตน

28

พฤตกรรม สมอง ไขสนหลง 1. หวใจจะเตนเรว ขณะตนเตน √ 2. ทาการบานทครมอบหมายสง √ 3. นอนหลบเมอรสกเหนอย √ 4. ชกมอหนเมอโดนความรอนรอน √ 5. ชกเทาออกเมอเหยยบตะป √ 6. กะพรบตาเมอถกลมพดหนา √ 7. พรวนดนตนไมทปลกไว √ 8. กระตกขาเมอถกเคาะบรเวณเอนของหวเขา √ 9. ฝกรองเพลงกบเพอนๆ √ 10. มองสวนหยอมทจดไวอยางสวยงาม √

เฉลยกจกรรมการเรยนรท 1.2 เรอง ความส าคญของระบบประสาท

ค าชแจง ใหนกเรยนวเคราะหพฤตกรรมทกาหนดให แลวเขยนเครองหมาย √ เพอตอบคาถาม วาเกดขนได จากการทางานของสมองหรอไขสนหลง

29

เฉลยกจกรรมการเรยนรท 1.3 เรอง การดแลรกษาระบบประสาท

ค าชแจง ใหนกเรยนเขยนวธดแลรกษาระบบประสาทใหทางานตามปกต ทสามารถนาไปใชในชวตประจาวนได

1. รบประทานอาหารใหครบ 5 หม

2. พกผอนใหเพยงพอ

3. ออกกาลงกายอยางสมาเสมอ

4. สงเกตหรอสารวจความผดปกตของระบบประสาท

5. ไมสบบหร

6. ระมดระวงการเกดอบตเหต

30

1. เพราะเหตใด ระบบประสาทจงมผลตอการดารงชวตของตนเอง (แนวการตอบ ขนอยกบคาตอบของนกเรยน โดยนกเรยนอาจตอบวา ระบบประสาทเปนระบบทควบคมการทางานของอวยวะสวนตาง ๆ ใหสมพนธกน เพอใหรางกายสามารถปรบตวตอสงแวดลอมและสามารถดารงชวตไดอยางมประสทธภาพ) 2. เพราะเหตใดระบบประสาทซมพาเทตกและระบบประสาทพาราซมพาเทตก จงตองทาหนาทในทศทางตรงขามกนเสมอ

เพอรกษาความสมดลของรางกายใหสามารถดารงชวตไดอยางปกต............................................ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3. ถาระบบประสาททางานผดปกตจะเกดผลกระทบตอรางกายอยางไร

สงผลกระทบตอสขภาพ การเจรญเตบโต และพฒนาการดานตาง ๆ ได เชน การไดรบอบตเหตจนทาใหเกดอนตรายตอสมอง ไขสนหลง และเสนประสาท สงผลใหผปวยเหนอมพาต หรอไมรสตเปนเจาหญงนทราได กอใหเกดความไมสมดลในรางกาย ทาใหอวยวะตาง ๆ ไมสามารถทางานตามหนาทขนตนไดด ฯ 4. เพราะเหตใดจงกลาววา “สขภาพจตทดยอมอยในสขภาพกายทสมบรณ”

รางกายและจตใจมความสมพนธทเชอมกนจนแยกไมออก โดยสขภาพกายกจะแสดงใหทราบถงสขภาพจตได เชน จตใจทมความทกข กระวนกระวาย ทาใหกนไมไดนอนไมหลบรางกายทรดโทรม กอใหเกดโรคภยไขเจบตาง ๆ 5. การเปนคนคดเชงบวก คดสรางสรรคสงผลดตอระบบประสาทอยางไร

การคดบวกจะชวยใหรบมอกบสถานการณทตงเครยดไดดขน ซงความเครยดเปนปจจยหนงททาใหเกดปญหาสขภาพอน ๆ ตามมา อกทงผทคดบวกยงมแนวโนมทจะทากจกรรมตาง ๆ ออกกาลงกาย ไมสบบหร และไมดมแอลกอฮอล ซงลวนเปนพฤตกรรมทสงเสรมใหมสขภาพแขงแรงได

เฉลยแบบฝกเสรมทกษะ เรอง โครงสรางและหนาทของระบบประสาท

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบคาถามตอไปนใหถกตอง

31

เฉลยแบบฝกเสรมทกษะ เรอง ความส าคญของระบบประสาท ค าชแจง : ตอนท 1 ใหนกเรยนอธบายการทางานของระบบประสาทอตโนมต ตอไปนใหสมบรณ

32

เฉลยแบบฝกเสรมทกษะ เรอง วธรกษาระบบประสาท

ค าชแจง : ตอนท 1 ใหนกเรยนอธบายโรคทพบในระบบประสาท พรองทงอธบายวธดแลรกษา

โรคทพบในระบบประสาท

วธดแลรกษา 1. รบประทานอาหารใหครบ 5 หม 2. พกผอนใหเพยงพอ 3. ออกกาลงกายอยางสมาเสมอ 4. ไมสบบหร 5. ไมดมเครองดมแอลกอฮอล 6. รบประทานวตามนเสรม 7. หลกเลยงการถกสารพษ 8. หลกเลยงทาทางทจะเพมแรงกดตอเสนประสาท เชนนงขดสมาธ 9. กระตนการทางานของเสนประสาทและเพมการไหลเวยนเลอดโดยการนวดบรเวณทเปนปญหาจากความผดปกต 10. การฝงเขม 11. การผาตด

โรค อมพฤกษ อมพาต โรคหลอดเลอดสมอง

ภาวะนาคงในสมอง

โรคปวดศรษะ

โรคอลไซเมอร

33

1. การปฏบตตนตามขอใดชวยใหระบบประสาททางานตามปกต ก. รบประทานอาหารเสรมเปนประจา ข. เขานอนเรวและตนนอนเชาตร ค. เลนเกมคอมพวเตอรทกวน ง. ดแลรางกายใหสะอาดอยเสมอ 2. ขอใดเปนการปฏบตตนทสงผลเสยตอระบบประสาทและระบบตอมไรทอ ก. เลนอนเตอรเนตวนละ 1-2 ชวโมง ข. รบประทานอาหารทะเลเปนประจา ค. ดมนาอดลมผสมแอลกอฮอล ง. เลนกฬากบเพอนในเวลาวาง 3. อวยวะใดเปนอวยวะหลกของระบบประสาท ก. เสนประสาท ข. สมอง ค. ตอมไรทอ ง. เซลลประสาท 4. การสดงเมอสมผสของรอนเกดจากการทางานสวนใด ก. สมองสวนเซรบรม ข. สมองสวนกลาง ค. เสนประสาทสมอง ง. ไขสนหลง 5. การเปนอมพาตหรออมพฤกษเกดจากความปกตใดในรางกาย ก. ระบบสบพนธ ข. ระบบหายใจ ค. ระบบประสาท ง. ระบบตอมไรทอ 6. หากการทางานของระบบประสาทผดปกต จะสงผลอยางไรตอรางกาย ก. ใชความคดตาง ๆ ไดดกวาเดม ข. หวใจเตนไมเปนปกต ค. มอาการเซองซม ง. ไมมผลใด ๆ ตอรางกาย 7. สารไอโอดนมความสาคญตอรางกายอยางไร ก. ชวยสรางเสรมพฒนาการของสมอง ข. ชวยละลายสารพษในรางกาย ค. ชวยปองกนการเกดโรคผวหนง ง. ชวยบารงสายตา

แบบทดสอบหลงเรยน

ชดกจกรรมการเรยนรโดยใชกระบวนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร 5E เรอง การเจรญเตบโตและพฒนาการของมนษย กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ชนมธยมศกษาปท 1

ชดท 1 ระบบประสาท

ค าชแจง 1. แบบทดสอบฉบบน มจานวน 10 ขอ ใชเวลา 10 นาท คะแนนเตม 10 คะแนน

2. ใหนกเรยนเลอกคาตอบทถกตองทสด โดยเขยนเครองหมาย X ลงในกระดาษคาตอบ

34

8. ขอใดเปนสวนประกอบของสมองทาย ก ทาลามส ข เซรบรม ค เมดลลา ออบลองกาตา ง ไฮโพทาลามส 9. ระบบประสาทพาราซมพาเทตก มผลตอการทางานของรางกายอยางไร ก เสนเลอดหดตว ข หวใจเตนชาลง ค รมานจะขยาย ง หวใจเตนเรว 10.พฤตกรรมไดทแสดงใหเหนถงการทางานของระบบประสาททมผลตอพฒนาการ ก การแสองออกของอารมณตาง ๆ ข การดแลสขภาพของตนเองใหแขงแรงสมบรณ ค การพกผอนทไมพอเพยงทาใหออนเพลย ง การเลอกรบประทานอาหารทเหมาะกบความตองการของรางกาย

35

แบบทดสอบกอนเรยน แบบทดสอบกอนเรยน ขอ ค าตอบ ขอ ค าตอบ 1 ก 1 ข 2 ข 2 ค 3 ก 3 ข 4 ค 4 ง 5 ก 5 ค 6 ค 6 ค 7 ง 7 ก 8 ค 8 ค 9 ค 9 ข 10 ค 10 ก

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน - หลงเรยน

ชดกจกรรมการเรยนรทเนนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร 5E เรอง การเจรญเตบโตและพฒนาการของมนษย ชนมธยมศกษาปท 1

ชดท 1 เรอง ระบบประสาท

36

นายแพทยกตต ปรมตถผล และคณะ. (2551). หนงสอเรยน สขศกษา ม.1. : บรษทสานกพมพเอมพนธ จากด กาไลทพย ระนอย และคณะ. หนงสอเรยน สขศกษา ม.1. : บรษทสานกพมพเอมพนธ จากด พรสข หนนรนดร และคณะ (2560). คมอครสขศกษา ชนมธยมศกษาปท 1 : A อกษร http://cms574.bps.in.th/group7/nervous http://www.gettyimages.com/ http://www.gettyimages.com/ http://www.krutassanee.wordpress.com/2012/11/17 ระบบประสาทกบการเจรญเตบโตและภาวะสขภาพ https://www.baanjomyut.com/library_3/extension-1/function_of_the_nervous_system/index.html http://119.46.166.126/self_all/selfaccess11/m5/biology5_1/lesson3/index01.php http://www.thaifoodworld.com/อาหารหลก5หม/ https://whanzyy.wordpress.com/2013/07/07/นอนหลบทาไหนดทสด/ http://www.thaiticketmajor.com/variety/lifestyle/5541/ https://www.checkraka.com/news/motorcycle/1505196/

บรรณานกรม