Post on 27-Feb-2020
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
หนวยท 1การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมอง
และความคดทางการเมอง
รองศาสตราจารย ดร.พศาล มกดารศม
ชอ รองศาสตราจารยดร.พศาลมกดารศม
วฒ ร.บ.(การปกครอง)มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ร.ม.(การปกครอง)มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ร.ด.(การเมองการปกครอง)จฬาลงกรณมหาวทยาลย
ต�าแหนง รองศาสตราจารยประจ�าสาขาวชารฐศาสตร
มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช
หนวยทเขยน หนวยท1
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-2 การวเคราะหการเมอง
หนวยท 1
การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมอง
และความคดทางการเมอง
เคาโครงเนอหาตอนท1.1 ความหมายความส�าคญทมาและสถานะของการศกษาแนวทางปรชญาการเมอง
และความคดทางการเมอง
1.1.1ความหมายความส�าคญทมาและสถานะของการศกษาแนวทางปรชญาการเมอง
1.1.2ความหมายความส�าคญทมาและสถานะของการศกษาแนวทางความคดทาง
การเมอง
1.1.3นยและความแตกตางในการศกษาปรชญาการเมองกบความคดทางการเมอง
ตอนท1.2 รปแบบและวธการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
1.2.1รปแบบและวธการศกษาทางปรชญาการเมอง
1.2.2รปแบบและวธการศกษาทางความคดทางการเมอง
ตอนท1.3 การวเคราะหทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
1.3.1ตวอยางการวเคราะหทางปรชญาการเมอง
1.3.2ตวอยางการวเคราะหความคดทางการเมอง
ตอนท1.4 พฒนาการและแนวโนมการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
ในไทย
1.4.1พฒนาการของการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทย
1.4.2กรณของการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทย
1.4.3แนวโนมของการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทย
แนวคด1. ปรชญาการเมองใหความส�าคญกบการแสวงหาความจรงของสรรพสงทางการเมอง
เปนการศกษาทตงอยบนฐานคตวาผลงานของนกปรชญาการเมองเปนองคความรทเปน
ความจรงแทคงความเปนอมตะแมวาจะด�าเนนผานยคสมยสถานทและผคนขณะทการ
ศกษาความคดทางการเมองมความเชอวาผลงานของนกปรชญาการเมองเปนเพยงแค
ความพยายามของการแสวงหาค�าตอบใหแกปรากฏการณทางสงคมการเมองในชวง
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-3การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
นน ๆ อกทงเปนความรทมความเชอมโยงไมอาจพจารณาแยกขาดจากเงอนไขของเวลา
สถานทและประวตศาสตรได
2.การศกษารปแบบการศกษาปรชญาการเมองดวยวธการกลบไปอานงานตนฉบบของ
นกปรชญาการเมองในอดตอยางลโอ สเตราส มทมาจากสมมตฐานทวาผลงานของ
นกปรชญาการเมองอยางโสเครตสเพลโตอรสโตเตลคงความเปนอมตะเนองจากมความ
จรงแททางการเมองทด�ารงอยขามยคสมยเปนความรทสามารถใชอางองและน�ามาอธบาย
เพอวเคราะหและเขาใจการเมองในปจจบนไดอยางด ขณะทการศกษาประวตศาสตร
ความคด ชวยใหผศกษามองเหนพฒนาการและน�าไปสการเกดขอเปรยบเทยบระหวาง
นกคดแตละยคแตละสมยขนมา
3.การศกษาในทางปรชญาการเมองคอความพยายามในการท�าความเขาใจประเดนปญหา
อมตะสากลในทางปรชญาทนกปรชญาในอดตประสบมายกตวอยางเชน โสเครตสกบ
เพลโตในเรองPhysicVSNomosการถกเถยงปญหาในเรองสงตางๆมความเปนสากล
หรอลกษณะเฉพาะ ตงแตเรองของคณคา คณธรรม ศลธรรมความด ความยตธรรม
ความรไปจนถงเรองของระบอบการปกครองเปนสงทมความสมพทธเขาใจไดเฉพาะกบ
สถานทผคนและเงอนไขของเวลาเปนเรองของคานยมวฒนธรรมขนอยกบประสบการณ
การเรยนร การอบรมสงสอนประวตศาสตร การตดสนใจเฉพาะตวบคคลหรอมนเปน
สงทมความเปนกลางมความสมบรณไมตกอยภายใตเงอนไข
4.พฒนาการการเขามาขององคความรทางปรชญาการเมองในประเทศไทยมมาตงแตสมย
รชกาลท 6 แตผลงานทอยในรปการแปลจากงานเขยนตนฉบบของนกปรชญาการเมอง
ยงมอยนอยมากขณะทงานในลกษณะของการตความและอธบายความคดของนกปรชญา
การเมองมปรากฏใหเหนอยบางแตกยงไมครอบคลมทางดานบรรยากาศการเรยนการสอน
ปรชญาการเมองในประเทศไทยยงคงประสบปญหา เนองจากการเขาถงตวบท และ
ประสบการณความรพนฐานของทงผสอนและผเรยนมอยจ�ากด
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-4 การวเคราะหการเมอง
วตถประสงคเมอศกษาหนวยท1จบแลวนกศกษาสามารถ
1.อธบายความหมายความส�าคญทมาและสถานะของการศกษาแนวทางปรชญาการเมอง
และความคดทางการเมองได
2.อธบายรปแบบและวธการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองได
3.อธบายตวอยางการวเคราะหทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองได
4.อธบายพฒนาการและแนวโนมการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
ในไทยได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-5การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
ตอนท 1.1
ความหมาย ความส�าคญ ทมาและสถานะของการศกษาแนวทาง
ปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
โปรดอานแผนการสอนประจ�าตอนท1.1แลวจงศกษาเนอหาสาระพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง
หวเรองเรองท1.1.1ความหมายความส�าคญทมาและสถานะของการศกษาแนวทางปรชญาการเมองเรองท1.1.2ความหมาย ความส�าคญ ทมาและสถานะของการศกษาแนวทางความคด
ทางการเมองเรองท1.1.3นยและความแตกตางในการศกษาปรชญาการเมองกบความคดทางการเมอง
แนวคด1. ปรชญาการเมองเปนการศกษาในลกษณะการใหคณคาการตดสนใจเชงคณคา รวมไป
ถงการใหเหตผลค�าอธบายเพอสรางความชอบธรรมแกความเชอคานยมแนวคดและอดมการณทตนเองหรอผคนในสงคมยดถอรวมกนดงนนปรชญาการเมองจงปรากฏอยในรปของการแขงขนเพอประชนและอาจเกนเลยไปถงเปนความขดแยงทเกดขนระหวางแนวคดตาง ๆ ขณะทการศกษาความคดทางการเมองคอการอธบายภมหลงทมาและความคดของนกคดและแนวความคดไมไดน�าไปสการตดสนใจในเชงคณคาการแสวงหาถงผน�าผปกครองและรปแบบทางการเมองทดในอดมคต
2. ความคดทางการเมองคอความพยายามในการอธบายเพอปกปองในเรองของความเชอและมายาคตทมการยดกนไวอยางมนคง โดยสบเนองมาถงนกคดทางการเมอง หากเขาไมไดมความเปนนกปรชญากจะยดตดอยกบกฎเกณฑและนโยบายเฉพาะ
3. ความแตกตางระหวางปรชญาการเมองกบความคดทางการเมองหรอการศกษาทฤษฎทางการเมอง อยตรงทปรชญาการเมองคอความพยายามในการสรางและแสวงหาสงทเปนสงสากลในทางการเมองอยางเชนผปกครองทดความยตธรรมระบอบการปกครองทดหรอธรรมชาตในสงคมการเมองของมนษยเปนอยางไร ยกตวอยางแนวคดสภาวะธรรมชาตของมนษยทฮอบสอธบายถงแตความคดวาดวยการเกดขนและความจ�าเปนในการมอยขององคอธปตยนนเปนความคดทางการเมองของฮอบสทเกดขนมา และใชอธบายความชอบธรรมของการมอยขององคอธปตยในชวงระยะเวลาใดเวลาหนง ท�าใหการด�ารงอยและการอางองถงความจ�าเปนในการมอยขององคอธปตยอาจไมมความเหมาะสมกลายเปนรปแบบการปกครองทขาดความชอบธรรมจนถงเปนเผดจการไปเลย
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-6 การวเคราะหการเมอง
วตถประสงค เมอศกษาตอนท1.1จบแลวนกศกษาสามารถ
1. อธบายความหมายความส�าคญทมาและสถานะของการศกษาแนวทางปรชญาการเมองได
2. อธบายความหมาย ความส�าคญ ทมาและสถานะของการศกษาแนวทางความคดทาง
การเมองได
3.อธบายนยและความแตกตางในการศกษาปรชญาการเมองกบความคดทางการเมองได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-7การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
เรองท 1.1.1 ความหมาย ความส�าคญ ทมาและสถานะของการศกษา
แนวทางปรชญาการเมอง
‘Thephilosopher,’Wittgensteinwrote,‘is
notacitizenofanycommunityofideas.
Thatiswhatmakeshimintoaphilosopher.’
LudwigWittgenstein.
ถาหากความหมายของปรชญาการเมองคอจารตของการแสวงหาความด(thegood)ในความเปน
มนษยอนเปนหนงเดยวทไมเปลยนแปลงลงไปในรายละเอยดมนคอความดทปรากฏผานระบอบการปกครอง
ทด(goodregime)เปนสงทแยกไมออกไปจากการมชวตทด(goodlife)และเปนสงทนกปรชญาการเมอง
ตงแตรงอรณแหงปรชญาการเมองกบความมงมนในการสรางมหากาพย(epicthinkers)ในการคนหาและ
ถกเถยงถงความดในความเปนมนษยเพอทจะไดมาถงความเปนมนษยทดสมบรณแบบและระบอบการ
ปกครองทดตามมาความขดแยงระหวางสงทเปนสากลมความแนนอนคงทนถาวรลวงลกลงไปถงธรรมชาต
ของมนษย (phusis) ในความหมายของนกปรชญาอยางเพลโตกบกลมปญญาชนทเรยกตวเองวาโซฟสต
(SophisticMovement)มความคดทไมเหนดวยและหกลางความคดของนกปรชญาวามเพยงแคเรองของ
ขอตกลง มนษยไมมธรรมชาตทถกก�าหนดมาในแบบทแนนอนตายตว มนษยจงเปนเพยงผลผลตของ
การอบรมเลยงด(nurture)ปลกฝงผานทางการฝกอบรมการปฏบตตามรปแบบของขนบจารตประเพณและ
ระเบยบกฎเกณฑทแตละคนเปนสมาชกเทานน(nomos)หรอแมแตพฒนาการทางภมปญญาของกรกโบราณ
ในชวงตอมาบนหลกการพนฐาน เปนทนาอศจรรยใจวาจารตของความขดแยงและการถกเถยงกนในเรอง
ความรทางปรชญาการเมองตงแต 500ปกอนครสตกาลของอารยธรรมกรกโบราณยงมการตกทอดถกสง
ผานมายงความรทางปรชญาการเมองในปลายศตวรรษท19
ปรชญาการเมองเปนการศกษาในลกษณะการใหคณคา (valuation) การตดสนใจเชงคณคา
(value judgement) รวมไปถงการใหเหตผลค�าอธบายเพอสรางความชอบธรรม (justification)แกความเชอ
คานยม แนวคดและอดมการณทตนเองหรอผคนในสงคมยดถอรวมกน ดงนนปรชญาการเมองจงปรากฏ
อยในรปของการแขงขนเพอประชน (contestation) และอาจเกนเลยไปถงเปนความขดแยง (conflict)
ทเกดขนระหวางแนวคดตางๆขณะทการศกษาความคดทางการเมองคอการอธบายภมหลงทมาและความ
คดของนกคดและแนวความคดไมไดน�าไปสการตดสนใจในเชงคณคาการแสวงหาถงผน�าผปกครองและ
รปแบบทางการเมองทดในอดมคต
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-8 การวเคราะหการเมอง
การศกษาปรชญาการเมองเพอศกษาความคดของนกปรชญาการเมองผนนกระท�าผานตวบทหรอ
ผลงานของเขา ในกรณของโสเครตสการศกษาทงในแงมมประวตพฤตกรรมการปฏบตตนในเรองของการ
ตอสคดความทเขาถกกลาวหาวามค�าสอนทปลกปนใหผคนหนไปนบถอความเชอใหมทขดกบความเชอใน
จารตและมอมเมาเยาวชนชาวเอเธนสฐานะของโสเครตสทเปนนกปรชญาและวาระสดทายของชวตโสเครตส
เพอทจะไดมองเหนภาพและเขาใจตวตนและความคดของโสเครตสดงกลาว เพอทจะใหเกดความยตธรรม
แกโสเครตสผศกษาจ�าเปนตองศกษาผลงานของบคคลทอยรวมยคสมยกบโสเครตสทไดเขยนบนทกการ
ปฏบตตนและวรกรรมของโสเครตสเอาไว ท�าใหตองศกษาผลงานของเพลโตในบทสนทนาEuthyphro,
Crito,ApologyและSymposiumรวมกบบนทกของนกปรชญาและนกประวตศาสตรซโนโฟน(Xenophon)
โดยเฉพาะอยางยงบทสนทนา‘SocratesDefence’กบ‘MemoirsofSocrates’นอกจากนยงตองอาน
บทละครของอรสโตฟานส (Aristophanes) นกประพนธแนวสขนาฏกรรม (comedy) ในบทละครทชอ
‘Clouds’และตองอานผลงานของอรสโตเตลทง‘ThePolitics’และ‘NicomacheanEthics’
ปรชญาการเมองแตกตางไปจากการแสวงหาความรทางดานวทยาศาสตรธรรมชาต อปมาเหมอน
กบการออกเดนทางไปในทองทะเลการสนใจสภาพแวดลองทางทะเลตงแตการส�ารวจอณหภมของน�าเกบ
ตวอยางพนธสตวและพชทะเล ส�ารวจพนทชายฝง แนวปะการงหรอเกาะตาง ๆ ความสนใจในลกษณะ
ดงกลาวด�าเนนอยภายใตองคความรทางวทยาศาสตรธรรมชาตในขณะทปรชญาการเมองเปรยบเหมอนกบ
การทเราแลนเรอไปในทะเลทางฝายกปตนและลกเรอผทสวนเกยวของตองใหความสนใจมงไปทจะเดนเรอ
ในทะเลอยางไรจงจะมความปลอดภยสามารถแลนเรอสงผโดยสารไปถงจดหมายปลายทางไดอยางรวดเรว
และปลอดภย
แนนอนวาเมอพจารณาตดสนจากมาตราฐานของความคดและวธการในเชงปฏฐานนยม ปรชญา
การเมองและทฤษฎการเมองถกโจมตวาเปนสงทเลอนลอยเปนความรทไมเสมอตนเสมอปลาย(spurious)
เปนการน�าเสนอความคดททงสบสนและคลมเครออกทงมการใชภาษาทผดและบดเบอนซงวเคราะหไปแลว
ค�ากลาวหาในขางตนนนไมยตธรรมกบความคดและปรชญาการเมองนกอยางไรกตามแตทฤษฎการเมอง
และปรชญาการเมองไมไดตงอยบนญาณวทยาเชนเดยวกบรฐศาสตร มเปาหมายของความสนใจและผลต
ความรออกมาเชนเดยวกบทางรฐศาสตรผลตออกมา1 จงไมมความจ�าเปนทจะตองเกดอาการคลงไคลเพอ
เขาใกลความเปนศาสตรเหมอนกบทรฐศาสตรพยายามหรอแมจะมความพยายามกไมอาจทจะเปนศาสตร
เหมอนรฐศาสตรในแนวพฤตกรรมศาสตรทยดโยงอยกบขอมลในเชงประจกษเปนได เนองจากธรรมชาต
เนอหาของทฤษฎการเมองและปรชญาการเมองไมอาจทจะแปรเปลยนไปในลกษณะของความเปนศาสตรท
มความแนนอนตายตวและคาดคะเนท�านายไปไดซงหากเปนไปในแนวทางดงกลาวปรชญาการเมองกไมใช
ปรชญาการเมองอกตอไป
1JohnPlamenatz.(1967).‘The Use of Political Theory’ Political Philosophy. EditedbyAnthonyQuinton.
Oxford:OxfordUniversityPress.pp.19-22.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-9การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
ปรชญาการเมองกบองคความรทางรฐศาสตรในสวนทไดรบอทธพลจากวธวทยาการศกษาใน
เชงปฏฐานนยมเชงตรรกะเปนรปแบบของความขดแยงสบเนองมาจากกระแสความนยมทมาพรอมกบชยชนะ
ในวธวทยาของการแสวงหาความรภายใตกระบวนทศนในแบบวทยาศาสตร(scientificmethod)โดยเฉพาะ
อยางยงวทยาศาสตรธรรมชาต(naturalscience)ไดสงอทธพลตอวธวทยาการของการแสวงหาความรทาง
ดานสงคมศาสตรในทกสาขาวชาในลกษณะของการหยบยมวธวทยาของการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร
มาใชอยางเตมรปแบบ และรฐศาสตรกเปนหนงในสาขาวชาดงกลาวกบเขาดวย นอกจากความร ทาง
วทยาศาสตรแลว ประวตศาสตรกเปนอกองคความรหนงในชยชนะของศาสตรยคใหม มการหยบยมเอา
รปแบบการหาความรในจารตแบบวทยาศาสตรทตวผศกษาตองมความเปนกลาง(value-free)เฉพาะอยาง
ยงตองปราศจากอคตใดๆ (ethical-free) ในลกษณะทตองวางตวเปนกลาง (neutrality)ซงเปนวธวทยา
ของการเขาไปศกษาหรอท�าการวจยสงหรอวตถทตองการศกษาหรอวจย แตในความเปนจรงการศกษาใน
ทางสงคมศาสตรมงศกษาตวมนษยเปนหลก และศกษาสงทมนษยไดคดคนและสรางขนมา หากเราศกษา
เพยงมนษยแคทางกายภาพกคงจะไมเกดปญหาอะไรมากมายนกอยางเชนเรองของอตลกษณทเกยวของ
กบน�าหนก สวนสง ผวส จ�านวนแคลอรทแตละคนบรโภคอาหารเขาไปซงเปนคณสมบตในเชงปรมาณท
ทกคนสามารถเขาใจไดตรงกน แตหากน�าวธวทยาในการปฏบตตวเปนกลางและตองปราศจากอคตใด ๆ
มาใชในเรองของความด ความถกตอง ความชว ความสงสง ความต�าตอยซงเปนประเดนในทางศลธรรม
จรยธรรมคณธรรมไปจนถงเรองของสนทรยะเปนสงทไมอาจวดคาออกมาในรปของตวเลขไดแตเปนสงท
จะตองอาศยเรองของวจารณญาณมาเปนตวตดสนใจในเชงคณคา(valuejudgement)เปนสงทไมอาจจะ
วางตวเปนกลางหรอคดในลกษณะของการลดทอนมาเหลอเพยงแคปญหาทางเทคนค (technique
problem)2เนองจากเปนสถานการณทตองตดสนใจเลอกยกตวอยางเชนระบอบการปกครองพฤตกรรม
ของผปกครองทจะตองตดสนระบใหชดเจนลงไปวาเปนระบอบการปกครองทดหรอเลว เปนผปกครองทม
ความยตธรรมหรออยตธรรมมเชนนนหากระบอบการปกครองและผน�าปกครองในลกษณะเอารดเอาเปรยบ
กดขประชาชนหากผคนในสงคมยงคงนงเฉยไมยนดยนรายกบผลทเกดขนกบคนทไดรบความทกข ความ
เดอดรอนการปฏบตตวเมนเฉยอาจเรยกไดวาตนเองไดเขามามสวนรวมในการกอและสงเสรมอาชญากรรม
ตอมนษยชาต ขณะทผลทเกดขนตามมาท�าใหปญหาในทางคณธรรมและศลธรรม (moralproblem)และ
ผลลพธจากการทผคนกระท�าตวเปนบคคลทลองลอยปราศจากตวตนทางคณธรรม ไมมมาตรฐานทาง
2 ในกรณตวอยางของแนวคดการตลาดการเมอง (politicalmarketing) ทหยบยมเอาแนวคดของนกการตลาด ผวาง
กลยทธการขายหรอเซลแมนทประสบผลส�าเรจในการขายสนคาผเขยนคดวาเปนการลดทอนและท�าลายธรรมชาตและคณคาของความ
เปนการเมอง ใหลดระดบความซบซอนลงมาเหลอแคเพยงปญหาในทางดานเทคนคการวางแผนและการจดการทไมแตกตางไปจาก
การน�าเสนอขายสนคาเพยงแคการสรางหบหอบรรจภณฑ (packaging) ออกมาใหดสวยงามดงดดใจลกคาหรอผบรโภคกเรยกได
วาประสบความส�าเรจสามารถตอบสนองความพงพอใจของลกคา (customer satisfaction) แตหากพจารณากนอยางจรงจงกนแลว
นกการเมองคอบคคลทเราเลอกขนมาเพอมาท�าหนาทและมความรบผดชอบเปนผน�าของประชาชนไมใชเปนเพยงสนคาแคก�าเงนแลว
เดนเขาไปในซเปอรมารเกตเพอเลอกซอสนคาตามทตนเองตองการ แมวาแนวคดในเรองของการตลาดการเมองจะประสบผลส�าเรจ
ผทน�ามนมาใชไดรบชยชนะในการเลอกตง แตสงทประสบความส�าเรจกบสงทดนนอาจจะเปนคนละอยางกนเหมอนกบสนคาทขายด
อาจจะไมใชสนคาทมคณภาพดกได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-10 การวเคราะหการเมอง
จรยธรรมและการตดสนใจในเชงศลธรรมน�าอารยธรรมมนษยไปส บรรยากาศและการเผชญหนากบ
ปรากฏการณสญนยม(nihilism)3
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.1.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.1.1
ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.1 เรองท 1.1.1
เรองท 1.1.2 ความหมาย ความส�าคญ ทมาและสถานะของการศกษา
แนวทางความคดทางการเมอง
ศาสตราจารยทางดานคลาสสกW.K.C.Guthrie กลาวถงปญหาประการหนงในการศกษาความ
คดทางปรชญากรกโบราณเฉพาะอยางยงของเพลโตและอรสโตเตลวา เปนงานเขยนทเกดขนในบรบทของ
ศตวรรษท 4 กอนครสตกาล จงมความหางไกลกนทางดานระยะเวลารวมไปถงบรรยากาศและสถานททม
ความแตกตางอยางสนเชงไปจากยคปจจบนของผอานงานคลาสสกประกอบกบการทคนปจจบนจะเขาใจ
ความคดของชาวกรกโบราณ(ไดด)จ�าเปนตองเขาใจภาษาทใชอยางถกตองดวยปญหาของค�าศพทส�าคญๆ
ทถกแปลและเขาใจผานความหมายในภาษาองกฤษยกตวอยางเชนค�าวา ‘dike’ เมอถกแปลมาเปนภาษา
องกฤษมความหมายถงความยตธรรม(justice)แตในบรบทของกรกโบราณมความหมายถงการทบคคลม
ความใสใจในหนาทการงานของตวเอง(mindingyourownbusiness)การปฏบตหนาทของตวเองอยาง
เหมาะสม (doing the thingwhich isproperlyyourown)อยาไปยงเกยวกบหนาทของผอนซงไมใช
ของตนเองและสงทตนเองไมมความถนด(notmixingyourselfupinthewaysofotherpeople)และ
อยาพยายามท�าหนาทแทน(todothejobforthem)4ตอมาค�าวา‘arete’มความหมายเมอแปลออกมา
เปนภาษาองกฤษวาคณธรรม(virtue)แตความหมายทแทจรงกนความหมายมากกวาค�าแปล‘arete’
ส�าหรบชาวกรกโบราณ‘arete’เปนสงทตองด�าเนนควบคไปกบ‘ergon’หรอการลงมอปฏบตงาน
หรอหนาทจากความหมายดงกลาวเปนสงทกลมปญญาชนในยคนนอยางโซฟสท(Sophisticmovement)
ยนยนวา‘arete’คอความรทสามารถถายทอดและสงสอนกนไดเฉพาะอยางยงกบนกการเมองหรอทกษะ
ความสามารถของการพดในทสาธารณะ ดงนน ‘arete’ จงมความหมายถงวชาชพ (vocational) ไมใช
3HansKelsen. (1949).General Theory of Law and State. TranslatedbyAndersWedberg.Cambridge:
HarvardUniversityPress.p.5.4 นยามและคณลกษณะของ‘dike’ดงกลาวปรากฏอยในการสรางนครรฐอดมคตของเพลโตในบทสนทนาTheRepublic
และเปนตนแบบของระบอบการปกครองทด
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-11การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
การสอนกนในเรองของคณธรรมจรยธรรม5แตเปนเรองของความสามารถเฉพาะดานในการประกอบอาชพ
(businessefficiency)เปนของทงทหารไปจนถงชางท�ารองเทาหรอหากยอนยคไปยงสมยของกวHomer
ในบรบทสภาพแวดลอมทแตละชมชนการเมองมความขดแยงมงท�าสงครามสรบกนอยตลอดเวลา(warrior
state)ความอยรอดความปลอดภยของชมชนการเมองจงขนอยกบความกลาหาญความสามารถในการรบ
ของทหารและนกรบและคณสมบตดงกลาวถกยกยองใหเปน‘arete’6นอกจากน‘arete’ยงมความหมาย
ถงการทสงของและวตถสามารถปฏบตหนาทของมนไดตามธรรมชาตและตรงตามวตถประสงคในการทมน
ถกประดษฐขนตวอยางเชน‘arete’ของตาคอการมองไดอยางชดเจน‘arete’ของขาคอการเดนเหมอน
กบทอรสโตเตลยกตวอยางไวในThePolitics ถง ‘arete’ ของมดแหงเดลไฟอยทความคมในการใชตด
สงของตางๆ
การศกษาปรชญาการเมอง(politicalphilosophy)ทฤษฎการเมอง(politicaltheory)ความคด
และแนวคดทางการเมอง (political thought and idea) มความแตกตางไปจากการศกษาศาสตรอยาง
วทยาศาสตรเหมอนอยางท Isaiah Berlin นกประวตศาสตรความคดทางการเมอง กลาวถงความรทาง
วทยาศาสตรจดเปนความรในลกษณะของการสะสม(accumulation)จนกลายมาเปนความกาวหนา(progress)
ปรากฏอยในรปของเครองมอและเทคโนโลย เพราะฉะนนความรตลอดจนแนวคดใหมจงเกดขนหลงได
ด�าเนนการหกลางความรทมมากอนหนา สามารถท�าการพสจนลมลางแนวคดทมมากอนหนาจนกลายเปน
ความรทลาสมยไป ธรรมเนยมดงกลาวสรางใหความรทางดานวทยาศาสตรทใชกนอยในปจจบน เปนสงท
ตดขาดจากความรในอดตของมนและไมมความจ�าเปนตองไปสนใจศกษาคนควาความรในอดตอกดวย
ไมตองรวานกวทยาศาสตรในอดตคดอะไรซงพฒนาการและความกาวหนาของศาสตรและองคความรทาง
ดานวทยาศาสตรและโลกทางกายภาพเกดขนจากการหกลาง การปฏเสธแนวความคดและองคความรเดม
เชน ในกรณของความรทางดานดาราศาสตรแนวคดวาโลกเปนศนยกลางของจกรวาลทมมาตงแตสมยของ
พโตเลม(Ptolemy)ในยคกรกโบราณไดรบการยอมรบและใชมานานเปนระยะเวลากวาพนปจนคอยๆถก
ปฏเสธและลมลางในค�าอธบายจากการศกษาของนกดาราศาสตรยคใหมตงแตนโคลสโคเปอรนคส(Nico-
lasCopernicus)โยฮนเคปเลอร(JohannKepler)ไอแซคนวตน(IsaacNewton)และฟรานซสเบคอน
(FrancisBacon)7หรอแมแตต�าราเลขาคณตของยคลด(Euclid)แมจะไดรบการยอมรบกนมาอยางยาวนาน
แตกตองถกยกเลกไปในชวงตนศตวรรษท208
5ขอถกเถยงในประเดนดงกลาวปรากฏอยในบทสนทนาProtagorasของเพลโต6W.K.C.Guthrie.(2013).The Greek Philosophers: from Thales to Aristotle.Routledge:London.pp.6-10.7BryanMagee.(2010).The Story of Philosophy. London:ADorlingKindersleyBook.pp.64-69.8 ความคดของ ThomasAlan Sinclair ปรากฏในค�าน�าของงานแปล The Politics ส�านกพมพ Penguin Books
ป1992.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-12 การวเคราะหการเมอง
IsaiahBerlinยกตวอยางของการเปนนกเคมไมมความจ�าเปนตองเรมตนทความรของลาววซเยร
(Lavoisier) เวนเสยแตจะใหความสนใจในเรองประวตศาสตรเคม แตวธการดงกลาวเราจะน�ามาใชกบ
การศกษาปรชญาและแนวคดทางการเมองไมได เนองจากเราไมสามารถบอกไดอยางชดเจนวาความรและ
แนวคดในปจจบนมความเหนอกวาหรอดกวาความรและแนวคดทโสเครตส เพลโตและอรสโตเตลน�าเสนอ
มาเมอกวาสองพนกวาปมาแลวเราจงไมอาจบอกไดวาความรความคดตางๆในยคของเรามความกาวหนา
มากกวาความรในสมยเพลโตและมาคอาเวลลเพราะแนวคดและความรตางๆททางเพลโตอรสโตเตลและ
รสโซน�าเสนอมานนยงคงเปนสงทผศกษาทางดานปรชญาการเมองแนวคดและทฤษฎทางการเมองไดหยบยก
ขนมาเพออภปรายถกเถยงกนมาทกยคสมยจนมนกลายมาเปนจารตและธรรมเนยมปฏบตทไดมการสบทอด
เรอยมาจนถงปจจบนและยงคงสภาพอยอยางนตอไป9ยกตวอยางเชนการจดแบงประเภทของระบอบการ
ปกครอง (type of regime) ของทงเพลโตและอรสโตเตลกสามารถใชอธบาย วเคราะหและท�าความเขาใจ
ระบอบการปกครองในปจจบนนไดอย แมวาสงคมการเมองของมนษยจะพฒนาตอจากจดทเพลโตและ
อรสโตเตลเขยนงานไวเปนระยะเวลากวาสองพนปมาแลวแตยงไมมระบอบการปกครองทปรากฏออกมา
นอกเหนอไปจากทเพลโตและอรสโตเตลเขยนเอาไวนอกจากนอดตกยงมอทธพลกบความคดของนกปรชญา
การเมองทงในแบบทรตวและไมรตวท�าใหการศกษาความคดของนกปรชญาการเมองแตละคนชวยใหเรา
มองเหนความคดจากอดตทถกสงผานมาสปจจบนดวยยกตวอยางเชนงานเขยนในเชงอตชวประวต(auto-
biography)TheConfessionทเรมขนโดยSaintAugustineในตอนตนยคกลางสงอทธพลโดยตรงตอ
งานเขยนของTheConfessionของรสโซในศตวรรษท18ขณะทรปแบบการเขยนทใชภาษาอยางสละสลวย
ของรสโซยอมไดรบอทธพลมาจากบทสนทนาของเพลโตหรอแนวคดในเรองศลปวทยาการท�าใหคณธรรม
ของมนษยเสอมลงเปนประเดนทสามารถตความดวยการเชอมโยงกลบไปยงต�านานในเรองของการถกเนรเทศ
ออกจากสวนอเดน(Eden)ของมนษยคแรกของโลกอดมกบอฟในพระคมภรไบเบล10
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.1.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.1.2
ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.1 เรองท 1.1.2
9RaminJohanbegloo.(2007).Conversations with Isaiah Berlin.London:HalbanPublishersLtd.pp.24-25.10 JohnPlamenatz.(2012).Machiavelli, Hobbes & Rousseau.EditedbyMarkPhilp,andZ.A.Pelczynski.
Oxford:OxfordUniversityPress.pp.164-165.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-13การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
เรองท 1.1.3 นยและความแตกตางในการศกษาปรชญาการเมอง
กบความคดทางการเมอง
ลโอ สเตราส (Leo Strauss) เขยนบทความเรอง ‘What is Political Philosophy?’ อธบาย
ประเดนความเชอมโยงและความแตกตางระหวางปรชญาการเมองกบความคดทางการเมองไวอยางชดเจน
วาปรชญาการเมองทงหมดเกยวของกบความคดทางการเมองแตทงหมดของความคดทางการเมองไมจ�าเปน
ตองเกยวของกบปรชญาการเมอง ในสวนประเดนทสรางความแตกตางระหวางความคดทางการเมองกบ
ปรชญาการเมองคอฝายแรกไมสนใจทจะแยกแยะเพอใหเหนความแตกตางระหวางความคดเหน(opinion)
กบความร(knowledge)ซงกอนหนานลโอสเตราส(LeoStrauss)อธบายถงพนธะกจของปรชญาการเมอง
วาตองการทจะแทนทความคดเหนดวยความรทเกยวกบธรรมชาตของสรรพสงในทางการเมอง(natureof
politicalthings)อยางเชนธรรมชาตของประชาชนผปกครองและรฐบาลทดความยตธรรมทเชอมโยงกบ
คณธรรม อ�านาจและเสรภาพ ขณะทความคดทางการเมองคอความพยายามในการอธบายเพอปกปองใน
เรองของความเชอและมายาคตทมการยดกนไวอยางมนคงโดยสบเนองมาถงนกคดทางการเมอง(political
thinker)หากเขาไมไดมความเปนนกปรชญากจะยดตดอยกบกฎเกณฑและนโยบายเฉพาะขณะทนกปรชญา
ใหความส�าคญมความสนใจและยดโยงอยกบเรองของสจธรรม(truth)การเลอกใชประเภทของสอมผลให
ปรชญาการเมองกบความคดทางการเมองยงมความแตกตางกนความคดทางการเมองปรากฏอยในกฎหมาย
กฎระเบยบในกวนพนธในเรองเลาในค�ากลาวประกาศทางศาสนาและการเมอง(tracts)ซงมเปาประสงค
และมงตรงไปยงกลมเปาหมายทชดเจนอยแลวขณะทปรชญาการเมองน�าเสนอในรปแบบของหนงสอต�ารา
ตลอดจนความเรยง (treatise)ทอาจกลาวไดวามจ�านวนคนทใหความสนใจอานและศกษามนอยางจรงจง
นนมอยในวงทจ�ากดเพราะมนไมใชงานเขยนทสอกบมวลมหาชน(mass)ซงมทมาจากขนาดและเนอหาทม
ความยากในการตความเพอเขาใจและเขาถงความคดทจรงแทของมนในเรองของระยะเวลาความคดทางการ
เมองมความเกาแกกวาปรชญาการเมองเกาแกประเภททเรยกไดวาพอกบเผาพนธมนษยกนเลยทเดยวความคด
ทางการเมองหรอนกคดทางการเมองคนแรกเกดขนมาพรอมกบค�าทพดกลาวออกมาวา‘เราควรจะไม…’
การศกษาและตความปรชญาการเมองของลโอสเตราสเฉพาะอยางยงกบปรชญาการเมองคลาสสก
ไดรบอทธพลจากวธทเรยกวาการเขยนเพอซอนเรนนยความหมายส�าคญหรอวธการในแบบ‘esotericism’
เกดขนจากงานเขยนของนกปรชญาการเมองมเปาประสงคเพอซอนความรความคดทงจากอนตรายทจะเกด
ขนจากผปกครองรฐบาลทงในแบบของการท�าลายตวเอกสารและการคกคามเสรภาพและชวตของคนเขยน
และรปแบบการเขยนเพอเขาถงกบคนอานทวไป ท�าใหผลงานทางปรชญาการเมองจงถกเขาใจในสองระดบ
คอระดบทมความลกซงทกลาวมาในขางตนกบระดบทบคคลโดยทวไปเขาใจ(exotericism)การเขยนงาน
ในลกษณะการซอนเรนนยความหมายส�าคญเกดขนมาจากเหตการณททางนกปรชญาโสเครตสโดนตดสนโทษ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-14 การวเคราะหการเมอง
ประหารชวตดวยการดมยาพษจากศาลประชาชนเอเธนสในฐานะทเปนตวแทนของประชาชนเปนตวอยางท
สะทอนถงความขดแยงระหวางความรกบความคดเหนนกปรชญากบสามญชนขณะทเพลโตไดสะทอนถง
ความขดแยงของมนษยสองประเภทดงกลาวไวอยางชดเจนในอปมาเรองถ�าในบทสนทนาTheRepublic11
นอกจากนปรชญาการเมองยงแตกตางไปจากการศกษาทางรฐศาสตรทลโอสเตราส มองวาการ
ศกษารฐศาสตรคอการศกษาถงสรรพสงทางการเมองผานรปแบบและความรทางวทยาศาสตรธรรมชาต
(natural science) เปนองคความรและวธวทยาในการศกษาแสวงหาความรในลกษณะของการอธบาย
(explanation) เพอเชอมโยงความสมพนธในเชงเหตผลนยมใชในการอธบายและท�านายโลกทางกายภาพ
และปรากฏการณทางธรรมชาต12 มองในแงนรฐศาสตรจงเปนวชาทหยบยมและยนอยบนฐานความรของ
ศาสตรแขนงอน
ความแตกตางระหวางปรชญาการเมองกบความคดทางการเมองหรอการศกษาทฤษฎทางการเมอง
อยตรงทปรชญาการเมองคอความพยายามในการสรางและแสวงหาสงทเปนสงสากลในทางการเมองอยางเชน
ผปกครองทดความยตธรรมระบอบการปกครองทดหรอธรรมชาตในสงคมการเมองของมนษยเปนอยางไร
ยกตวอยางแนวคดสภาวะธรรมชาตของมนษยทฮอบสอธบายถง แตความคดวาดวยการเกดขนและความ
จ�าเปนในการมอยขององคอธปตยนนเปนความคดทางการเมองของฮอบสทเกดขนมาและใชอธบายความ
ชอบธรรมของการมอยขององคอธปตยในชวงระยะเวลาใดเวลาหนงท�าใหการด�ารงอยและการอางองถงความ
จ�าเปนในการมอยขององคอธปตยอาจไมมความเหมาะสมกลายเปนรปแบบการปกครองทขาดความชอบ
ธรรมจนถงเปนเผดจการไปเลย
เจมสทลล(JamesTully)นกทฤษฎทางการเมองรวมสมยตงขอสงเกตเกยวกบการศกษาการเมอง
และทฤษฎการเมองไวอยางนาสนใจวาในการศกษาการเมองไมวาเราจะเรยกมนวาศาสตรทฤษฎหรอปรชญา
แตในตวของมนเองยอมน�ามาถงการตงค�าถามตามมาเสมอ ซงค�าถามทรปแบบและวธการศกษาตาง ๆตง
ขนมานนไมไดตองการค�าตอบเพยงแคค�าตอบเดยวดงนนเราจงมรปแบบและวธการอนหลากหลายในการ
ศกษาการเมองอกทงยงไมมวธการใดทจะอวดอางวาวธการของตวเองมความเปนมาตรฐานสากลจงสงผล
ใหชวงระยะเวลากวาสามพนปของมนษยไมปรากฏเพยงแควธการทหลากหลายถกน�ามาใชในการศกษา
การเมอง แตยงเกดการสนทนาทมความตอเนองในเรองวธการการศกษาระหวางตวของนกคด งานเขยน
ยคสมยและผคนทมสวนเกยวของ13
11RonaldBeiner. (2014).Political Philosophy: What It Is and Why It Matters.Cambridge:Cambridge
UniversityPress.pp.40-49.12 LeoStrauss.(1989).‘WhatIsPoliticalPhilosophy?’,in An Introduction to Political Philosophy.Edited
withanIntroductionbyHilailGildin.Detroit:WayneStateUniversityPress.pp.3-10.13 JamesTully.(2004).‘PoliticalPhilosophyasaCriticalActivity’inWhat is Political Theory? Editedby
StephenK.White,andJ.DonaldMoon.London:SAGEPublications.pp.80-81.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-15การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
ขอสงเกตของ เจมส ทลล ทยกมาในขางตนน�าไปสความแตกตางและความขดแยงในเรองของ
แนวคดและหลกการในการศกษาความรทางการเมองทแบงออกเปนฝายทยดการศกษาตวบท(text)กบฝาย
ทเนนการศกษาบรบท (context) กลาวคอฝายทยดการศกษาตวบทใหความส�าคญกบผลงานทนกปรชญา
การเมองน�าเสนอ(canon)วาเปนสงททรงคณคามความหมายอยในตวของมนเองถอเปนผลงานประเภท
อภมหาอมตะนรนทรกาลซงมการสะทอนถงปญหาและความเปนจรงทางการเมองสวนฝายทยดบรบทหรอ
บรบทนยม (contextualism)พจารณาวาสภาพแวดลอมทางสงคมการเมอง เศรษฐกจและวฒนธรรมอก
ทงเรองของบรรยากาศในทางภมปญญาลวนแลวแตเปนปจจยทสงผลอยางมนยส�าคญมอทธพลโดยตรง
ตอความคดและความรของนกปรชญานกคดทางการเมองนกคดทางการเมองคอผลผลตทางการเมองใน
แตละยคแตละสมยเทานน
ส�าหรบสงทปรชญาการเมองและทฤษฎหรอความคดทางการเมองพยายามศกษาและน�าเสนอตลอด
มานนเปนความพยายามเดยวกน กคอการน�าเสนอระบอบการปกครองทด (และมความเปนไปไดในทาง
ปฏบต)ตวผน�าทมความยตธรรมก�าหนดขอบขายในหนาทสทธและผลประโยชนของผใตปกครองสวนท
แตกตางกนคอทฤษฎหรอความคดทางการเมองด�าเนนอยภายใตบรบทของยคสมย(particular)ท�าใหความ
คดทนกปรชญาการเมองน�าเสนอออกมานนเปนไปเพอปกปองอดมการณและผลประโยชน อคตทตนเองม
ความเชอมนอยและใชวพากษไปจนถงโจมตความคดทตนเองไมเหนดวยยกตวอยางเชนความคดความชอบ
ธรรมของรฐบาลทมาจากความเหนชอบของประชาชน (civil government) คอการโตตอบกบความคดใน
เชงอนรกษนยมของSirRobertFilmerหรอแมแตความคดสงคมนยมของมารกซมขนเพอจะชใหเหนถง
ความไรมนษยธรรมการลดทอนคณคาและศกดศรความเปนมนษยรวมไปถงเรองของการเอารดเอาเปรยบ
เพอนมนษยดวยกนของระบบทนนยมทเกดขนกบชาวยโรปในชวงของการปฏวตอตสาหกรรมแตกตางไป
จากปรชญาการเมองซงเปนการเสนอแนวความคดและความรทขามยคสมย(universal)ไมยดตดอยกบตว
นกปรชญาการเมองหรออดมการณในทางการเมองอดมการณใดเปนการเฉพาะ
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.1.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.1.3
ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.1 เรองท 1.1.3
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-16 การวเคราะหการเมอง
ตอนท 1.2
รปแบบและวธการศกษาทางปรชญาการเมอง
และความคดทางการเมอง
โปรดอานแผนการสอนประจ�าตอนท1.2แลวจงศกษาเนอหาสาระพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง
หวเรอง เรองท1.2.1รปแบบและวธการศกษาทางปรชญาการเมอง
เรองท1.2.2รปแบบและวธการศกษาทางความคดทางการเมอง
แนวคด1. ผสนบสนนและด�าเนนการรอฟนรปแบบการศกษาปรชญาการเมองดวยวธการกลบไป
อานงานตนฉบบของนกปรชญาการเมองในอดตอยางลโอสเตราสมทมาจากสมมตฐาน
ทวาผลงานของนกปรชญาการเมองอยางโสเครตสเพลโตอรสโตเตลคงความเปนอมตะ
เนองจากมความจรงแททางการเมองทด�ารงอยขามยคสมยเปนความรทสามารถใชอางอง
และน�ามาอธบายเพอวเคราะหและเขาใจการเมองในปจจบนไดอยางด
2. การศกษาประวตศาสตรความคดชวยใหผศกษามองเหนพฒนาการและน�าไปสการเกด
ขอเปรยบเทยบระหวางนกคดแตละยคแตละสมยขนมา ยกตวอยางเชน ความคดของ
การสรางผปกครองและระบอบการปกครองในเชงอดมคตของเพลโตการมองระบอบการ
ปกครองทด�าเนนไปในลกษณะของวฏจกรจากนกประวตศาสตรกรกPolybiusนกปรชญา
การเมองอยางมาคอาเวลลกบมมมองทางการเมองในแบบสจนยมและมงเตสกเออกบ
การใหความส�าคญกบเรองของสภาพภมอากาศกบลกษณะของภมประเทศเปนปจจยหลก
ส�าคญในการสรางและก�าหนดบคลกภาพ นสยและความคดของผคนจนถงระบอบ
การปกครอง
วตถประสงคเมอศกษาตอนท1.2จบแลวนกศกษาสามารถ
1.อธบายรปแบบและวธการศกษาทางปรชญาการเมองได
2.อธบายรปแบบและวธการศกษาทางความคดทางการเมองได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-17การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
เรองท 1.2.1 รปแบบและวธการศกษาทางปรชญาการเมอง
ผสนบสนนและด�าเนนการรอฟนรปแบบการศกษาปรชญาการเมองดวยวธการกลบไปอานงาน
ตนฉบบ(canontext)ของนกปรชญาการเมองในอดตอยางลโอสเตราสมทมาจากสมมตฐานทวาผลงาน
ของนกปรชญาการเมองอยางโสเครตสเพลโตอรสโตเตลคงความเปนอมตะเนองจากมความจรงแททางการ
เมองทด�ารงอยขามยคสมย(universaltruth)เปนความรทสามารถใชอางองและน�ามาอธบายเพอวเคราะห
และเขาใจการเมองในปจจบนไดอยางด14ซงเปนการกลาวทไมเกนเลยหากจะกลาวถงธรรมชาตทงหลายทง
ปวงของผปกครองและผใตปกครอง เปนสงทเพลโตไดกลาวมากอนหนาแลวทงสนหรอแมแตรปแบบของ
ระบอบการปกครอง (type of regime) ถงแมวาอารยธรรมของมนษยจะกาวออกมาจากจดทเพลโตและ
อรสโตเตลเขยนผลงานไวมากวาสองพนกวาปกตามแตกยงไมปรากฏรปแบบการปกครองทอยนอกเหนอ
ไปจากรปแบบการปกครองในยคสมยของทงเพลโตและอรสโตเตลเลยทกรปแบบของการปกครองสามารถ
อางองยอนกลบไปยงยคกรกโบราณไดเสมอขณะทปรชญาการเมองในความหมายของลโอสเตราสคอความ
พยายามในการแทนทความคดทางการเมอง(politicalopinion)ซงไดแกการคาดเดาความเชอการมอคต
การคาดการณดวยความรทางการเมอง(politicalknowledge)ซงมาจากสามแหลงใหญคอการรบฟงจากผเปน
ปราชญอาวโสการอานงานทดเยยมทางประวตศาสตรและการอทศตวใหกบการงานสาธารณะ15
เพอทจะเขาใจวาปรชญาการเมองศกษาหาความรอยางไร มความจ�าเปนทจะตองยอนกลบไปยง
ตนก�าเนดของปรชญาการเมองโดยเนอหาในบทน�าของHistoryofPoliticalPhilosophyทมลโอสเตราส
(Leo Strauss) ในฐานะอาจารยกบโจเซฟ ครอปซย (JosephCropsey) ในฐานะลกศษยท�าหนาทเปน
บรรณาธการรวมกนกลาวถงโสเครตสในฐานะนกปรชญาการเมองคนแรกแตปรชญาการเมองเปนสงทเกด
ขนหลงปรชญา การปรากฏตวของนกปรชญาคนแรกตามนยามและการเรยกของอรสโตเตล คอผทสนใจ
ศกษาเรองของธรรมชาต (thosewhodiscourses onnature)ทมความแตกตางไปจากการสนใจศกษา
เรองราวของเหลาเทพเจา(discoursesonthegods)ทมมากอนหนาประเดนทส�าคญกคอการเกดขนของ
ปรชญาสะทอนใหเหนถงพฒนาการในความเปลยนแปลงความรและความสนใจของภมปญญาชาวกรกโบราณ
จากเรองราวของเทพเจามาสเรองราวของธรรมชาต ขณะทการศกษาธรรมชาตคอการศกษาถงคณลกษณะ
14ปรชญาการเมองของโสเครตสในการตงค�าถามกบพฤตกรรมของผปกครองและกฎหมายรวมไปถงธรรมเนยมปฏบต
ของชมชนการเมอง แสดงออกมาในรปของอารยขดขน (civil disobedience) การแกไขความปวยไขทางการเมองผานแนวความคด
ราชาปราชญและความเปนสตวการเมองของอรสโตเตลคอมรดกทางความรปรชญาการเมองทถายทอดและสบตอมาสคนรนหลง15 LeoStrauss.(1989).‘WhatisPoliticalPhilosophy?,in An Introduction to Political Philosophy. Detroit:
WayneStateUniversityPress.pp.9-10.ความรทงสามลกษณะปรากฏอยในเรองราวของนกปรชญาการเมองตงแตโสเครตสไป
ขอค�าปรกษาจากโหราพยากรณจากมหาวหารเดลฟ การกลบไปสนใจอานงานเขยนของนกประวตศาสตรโรมนของมาคอาเวลลและ
บทบาทหนาทในทางการเมองของนกปรชญาการเมอง อยางเชน การด�ารงต�าแหนงวฒสมาชกของซเซโร เอดมนด เบรกกบต�าแหนง
สมาชกผแทนราษฎรในสภาสามญเปนตน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-18 การวเคราะหการเมอง
ของสงทอยในธรรมชาต(thecharacterofathing)ดวยการเฝามองและสงเกตมนส�าหรบตวของธรรมชาต
เองไมไดเปนผลงานการสรางของเหลาเทพเจาหรอจากการผลตดวยน�ามอมนษยดงนน‘ธรรมชาต’(nature/
physis) ในความหมายความเขาใจของชาวกรกโบราณคอการเตบโต (growth) ท�าใหธรรมชาตคอสงท
อดแนนดวยศกยภาพ ตองมการเคลอนไหวตวเพอไปสเปาหมายหรอความสมบรณของตวมนเองตาม
คณลกษณะของแตละสงทธรรมชาตไดสรางมนขนมา16ธรรมชาตจงมความแตกตางไปจากรองเทาโตะและ
เกาอทไมมการเตบโตเนองจากมนเปนสงของทมาจากการสรางการประดษฐขนมาอยในฐานะของการเปน
ศลปะ(byart)ไมใชสงเกดขนตามธรรมชาตการทความรในธรรมชาตเกดขนหลงจากความรในเหลาเทพเจา
กแสดงวาธรรมชาตตองเปนสงทถกคนพบ (discovered)หรอเปนปรศนามากอนอยางเชนค�าอธบายวา
ดวยธรรมชาตประกอบขนดวยปฐมธาตทง4ตามความรของนกปรชญาไอโอเนยน(Ionian)ท�าใหธรรมชาต
จงเปนสงทตองท�าความรจกและท�าความเขาใจหรอมนษยจะตองมชดของความรมากอนเพอทจะใชอธบาย
และเขาใจธรรมชาต สบเนองจากประเดนดงกลาวความรในเรองธรรมชาตจงเปนสงทไมไดเกดขนเองใน
ธรรมชาตและเปนความรทมนษยไมไดมาโดยธรรมชาต
ชาวกรกในฐานะเปนชนชาตแรกของโลกทสนใจศกษาแสวงหาความรในเรองของชวตทดในทาง
การเมอง(goodpoliticallife)เชอมโยงไปถงระบอบและรปแบบการปกครองทดทสด(thebestregime)17
ในดานของบรรยากาศดานภมปญญาของชาวกรกโบราณกอนหนาทพวกเขาจะคนพบและสามารถไขปรศนา
ธรรมชาตพวกเขายดโยงอยกบโลกทศนทอธบายวาแตละสงไดม‘วถทาง’(way)หรอ‘ธรรมเนยมปฏบต’
(custom)ทเปนของมนเอง เปนพฤตกรรมหรอการแสดงออกทเปนปกตของสงนน (regular behavior)
กลาวคอเราจะรวาสงทเราสนใจอยวาคออะไร เรากตองไปดจากพฤตกรรมทแสดงออกมายกตวอยางเชน
สนขตองมการเหาและกระดกหางไฟเปนสงทไหมวตถทไปสมผสมนมนษยสามารถใชภาษาพดในลกษณะ
ของการสนทนาแตเมอมการคนพบความรในสงทอยในธรรมชาตขนมากเกดเปนประเดนของการแบงแยก
ออกมาเปนเรองของ ‘วถทาง’ หรอ ‘ธรรมเนยมปฏบต’ ในลกษณะของการใหคณคาวาเปนสงทเปน
‘ธรรมชาต’ (nature/physis)หรอมความเปน ‘สากล’สวนในอกดานหนงสงทกลาวถงหรอศกษาอยหาก
ไมเปนธรรมชาตกตองอยในสถานะของการเปนเรองทแตละชมชนการเมองคดสรางขนมาและยดปฏบตตาม
กน ซงเปนกฎเกณฑทใชเฉพาะกบชมชนการเมองนน (convention/law/nomos)ยกตวอยางเชนการท
มนษยมความสามารถในการใชภาษานนคอธรรมชาตทมความเปนสากล ขณะทภาษาทใชสอสาร ใชพดกน
ในแตละชมชนการเมองนนคอสงเฉพาะ เนองจากเปนโครงสรางของภาษา รปแบบของไวยกรณทใชสอสาร
16อทธพลดงกลาวมความสมบรณและชดเจนเมอมาถงอรสโตเตลในเรองค�าอธบายถงสงทธรรมชาตใหก�าเนดมานนลวน
แลวแตมเปาหมาย(telos)พฒนา(dynamic)ตวของมนเองไปสความสมบรณแบบ17 เปนประเดนทนาสงเกตถงความแตกตางระหวางปรชญาการเมองโบราณกบการแสวงหาและสรางระบอบการเมองและ
รปแบบการปกครองทดทสด(thebestregime)กบปรชญาการเมองสมยใหมและปรชญาการเมองรวมสมยทมงเนนในดานของระบอบ
การปกครองทเกดขนจรงน�ามาใชไดจรงซงมอยเพยงระบอบเดยวคอประชาธปไตยท�าใหสนใจลงลกไปยงเรองของสถาบนกระบวนการ
วธการเพอสรางความเปนประชาธปไตยขณะทปรชญาการเมองคลาสสกดจะมความรมรวยกวาเนองจากน�าเสนอลกษณะของรปแบบ
การปกครองหลากหลายประเภทตงแตราชาธปไตยอภชนาธปไตยคณาธปไตยทรราชย
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-19การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
เขาใจกนเฉพาะในชมชนการเมองตนเอง เหมอนกบการทชาวกรกโบราณไมเขาใจภาษาของชนชนการเมอง
อนจงสรปไปวาพวกนนเปนอนารยชน(barbarian)
ผลลพธของการรบรในสองลกษณะ ไดแก สงทเปน ‘สากล’ กบสงทเปน ‘ลกษณะเฉพาะ’ หรอ
ความร ทแยกออกเปนทวลกษณ (dualistic) ด�าเนนอย ในลกษณะของการเปนค และขวตรงกนขาม
(bi-polar opposition) ไดถกพฒนากลายมาเปนความขดแยง ความเหนตางในเรองของความรระหวาง
โสเครตสกบขบวนการโซฟสต งานเขยนของนกประวตศาสตรอยางHerodotus กบThucydidesทให
น�าหนกไปในเรองของมนษยแตละชมชนมวฒนธรรมและธรรมเนยมปฏบตทเปนของตวเองและถกพฒนา
ขนอยางมความสลบซบซอนภายใตความคดทางปรชญาการเมองของเพลโตสงผลใหความขดแยงระหวาง
สงทเปนธรรมชาตและสากลกบสงเฉพาะ คอพนฐานหลกของการศกษาปรชญาการเมองคลาสสก ไมวาจะ
เปนการถกเถยงและตงค�าถามกนถงเรองของความดทแตละชมชนการเมองยดถอปฏบตกนอยนนเหมอน
กนหรอไม ขอสงสยและค�าถามตอความยตธรรมวาเปนสงทเปนสากลหรอเปนเพยงสงเฉพาะกบแตชมชน
การเมองหรอความยตธรรมทเปนสากลนนไมมอยมเพยงแคความยตธรรมทถกก�าหนดขนและมการอางอง
จากจารตประเพณและกฎหมายของแตละชมชนการเมองพนฐานความขดแยงของทงสองยงด�ารงอยมาจนถง
การศกษาปรชญาการเมองสมยใหมในเรองการถกเถยงระหวางสทธตามธรรมชาต(naturalright)กบสทธ
ตามกฎหมาย(positiveright)
ส�าหรบลโอสเตราสปรชญาการเมองคงไมสามารถจะอยในสถานะทมนเคยเปนอยคอเปนเรองของ
การทบคคลผ นนไดด�าเนนการส�ารวจ ทดสอบและการแสวงหาความจรง ซงเปนสงทมการเชอมโยง
ในลกษณะทไมตดขาดจากไปการใชชวตประจ�าวน (philosophy as away of life) โดยภายหลงจาก
ยคกลางเปนตนมาเราไมอาจจะเหนกจกรรมในลกษณะดงกลาวได ทกอนหนานนสามารถเหนอยในรปของ
ศรทธาและการแสวงหาความจรงภายใตการก�ากบของพระเจาการมชวตทสอดคลองกบค�าสอนในพระคมภร
ตลอดจนการเขาถงพระเจาเพอหลดพนจากบาป แตเมอผานมายงสมยใหม ตวศนยกลางของความศรทธา
อยางครสตศาสนาถกทาทายและตงค�าถามจากกลมปฏรปในยคฟนฟศาสนา (Reformation) การขยายตว
และเตบโตของพาณชยกรรมการคาอนเนองมาจากการออกเดนทางและคนพบดนแดนใหมของนกส�ารวจ
ชาวยโรปน�ามาสการแสวงหาผลก�าไร การสะสมความร�ารวยมงคงผานแนวคดลทธพาณชยชาตนยมและ
ทรพยสนสวนบคคล ในทางความคดน�าชาวยโรปไปสแนวคดเสรนยม ลทธปจเจกบคคลทปฏเสธเรองของ
คณธรรม จรยธรรมของยคคลาสสกและศลธรรมในแบบครสเตยนวาเปนสงทขดขวาง เปนอปสรรคตอ
การแสวงหาความมงคงอกทงเสนอใหมการจ�ากดบทบาทหนาทความรบผดชอบของผปกครองและของรฐ
สมยใหมภายใตแนวคดเสรนยม (limited state)ทตองการใหสทธและเสรภาพของบคคลเปนสงทรฐบาล
ตองใหความเคารพ รฐสมยใหมจงไมควรเขามายงเกยวกบเรองภายในซงเปนเรองของความคด ความเชอ
และศรทธาปลอยใหเปนเรองของการปกครองตนเอง (self-autonomous)หนาทและภารกจของรฐจงม
เพยงแคเรองของการดแลอยหางๆในเรองของสวสดการและความมนคงปลอดภยเทานน18
18 โปรดดพฒนาการของแนวคดเสรนยมไดใน Harold J. Laski. (1997).The Rise of European Liberalism.
NewBrunswick:TransactionPublishers.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-20 การวเคราะหการเมอง
หลงจากนนเปนตนมาท�าไดเพยงแคการศกษาประวตความคดและภมปญญา (intellectual
history)19สวนการแสดงออกของลโอสเตราสกคอการกลบไปร�าลกนกถงวนชนคนสขของปรชญาการเมอง
ทไมมทางจะกลบไปเหมอนเดมไดอกเนองจากบรรยากาศตาง ๆ ของปจจบนไมมใครสนใจในเรองของการ
แสวงหาความจรงแทวามหรอไมทพฒนามาสแนวคดในเชงสดโตงดวยการประกาศถงมรณกรรมของพระเจา
(Godisdeath)และบรรยากาศในแบบสญนยม(nihilism)เสรมดวยอทธพลของแนวคดในเชงสมพทธ-
นยม (relativism) ทแพรกระจายและสงอทธพลอยในทกวงการตงแตศลธรรม คณธรรมการเมอง การ
ศกษาเรองเพศและวฒนธรรมไปจนถงความคดในการสรางความรแบบสมบรณ(absolutism)สจธรรมท
เปนสากล(objectivetruth)ไปจนถงค�าตอบทถกตอง(rightanswer)ความหมายทแทจรง(truemeaning)
ในฐานะแกนกลางของนกปรชญา(philosopher’sstone)20กลายเปนสงทถกปฏเสธวาไมมทางเกดขนมา
ไดหรอหากเกดขนกจะมการตอตานซงเปนการวพากษจากแนวคดหลงยคสมยใหม(postmodernism)
ผทศกษาปรชญาการเมองจะสงเกตไดวาตวเนอหาสาระของปรชญาการเมองมมากกวาความคดท
นกปรชญาการเมองแตละคนน�าเสนอออกมาในแงนการศกษาปรชญาการเมองจงมความแตกตางแยกออก
ไปจากการศกษาความคดของนกปรชญาการเมองแตละคนซงในกรณหลงจดเปนรปแบบการศกษาความคด
หรอทฤษฎการเมองขณะทตวเนอหาความรของปรชญาการเมองคอการศกษาดวยการแยกแยะเพอใหเหน
ถงความแตกตางระหวางสงทเปนการเมองกบสงทไมเปนการเมองยกตวอยางเชนบทบาทหนาทความเปน
ผปกครอง รฐบรษกบหวหนาครอบครวหรอเปนเพยงนายทาสตามมาดวยค�าถามวาการปกครองครวเรอน
กบการปกครองบานเมองนนเหมอนกนหรอไม สามารถใชแทนทกนไดหรอไม ความชอบธรรมทก�าหนดถง
เสนแบงระหวางหวหนาครอบครวกบผปกครองอยตรงไหนความชอบธรรมของการเปนผปกครองในระบอบ
การปกครองตางๆมความแตกตางกนอยางไร
โดยประเดนดงทไดกลาวมานปรากฏอยในเนอหาตอนตนของหนงสอThePoliticsของอรสโตเตล
มาจนถงADiscourse onPoliticalEconomyของรสโซ แมแตปรากฏการณของความขดแยงในเรอง
อดมการณทางการเมองระหวางฝายเสรนยมประชาธปไตยกบฝายอนรกษนยมของสงคมการเมองไทยหาก
พจารณาในรายละเอยดและเบองลกจะปรากฏค�าถามทไดกลาวมาในขางตนปรากฏอยและหากมการศกษา
ยอนกลบไปยงสงทเพลโตไดแยกแยะคณลกษณะความแตกตางของสงทเปนการเมองดวยกนระหวางการ
ปกครองดวยราชาปราชญรฐบรษกฎหมายนกการเมองและกลมโซฟสท21นอกจากนปรชญาการเมองยง
ใหความส�าคญกบการแยกแยะในเรอง ‘สทธอ�านาจ’ (political authority)ออกจากสทธอ�านาจในรปแบบอน
โดยเฉพาะอยางยงการตงค�าถามวาการเปนสมาชกของชมชนการเมอง(politicalsociety)มความแตกตาง
19LeoStrauss.(1989).The Rebirth of Classical Political Rationalism: An Introduction to the Thought of
Leo Strauss. Chicago:TheUniversityofChicagoPress.pp.80-85.20MichaelWalzer. (2007).Thinking Politically: Essays in Political Theory.NewHaven:YaleUniversity
Press.p.1.21สงเกตไดจากบทสนทนาของเพลโตตามชอเรองไดแกTheRepublic,TheStatesman,TheLaws,TheSophist
และProtagorasตางพยายามนยามและตอบค�าถามถงความรของสงทเปนการเมองในรปแบบตางๆ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-21การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
ไปจากการเปนสมาชกในรปแบบอนหรอไมอยางเชนครอบครวเครอญาตและบรษททด�าเนนการทางธรกจ
ซงการตงค�าถามในลกษณะดงกลาวปรากฏอยในThe Politicsทมเนอหาวาดวยความเปนสตวการเมอง
ของมนษย22
ขณะทรปแบบและวธการในการแสวงหาความรของโสเครตสคอกาวส�าคญทสะทอนถงพฒนาการ
ทางภมปญญาของชาวกรกโบราณ ซงเกดการเปลยนแปลงความสนใจจากเหลาเทพเจามาสเรองธรรมชาต
และโสเครตสเปนผทมาเปลยนมนอกครงไปสความสนใจในเรองทเกยวของกบชวตความเปนอยของผคน
โดยตรงและมความเกยวของกบการด�าเนนชวตของมนษย เปนการเนนเฉพาะเจาะจงไปยงพฤตกรรมของ
ความสมพนธทตองตดตอกบผคนในชวตประจ�าวน รวมไปถงความสมพนธกบตวตนของตวเอง สงเกตได
จากวธการในทางปรชญาของโสเครตสคอการตงค�าถามเพอรจกตนเอง(knowthemself)แตกอนทบคคล
ผนนจะมาถงขนรจกตวเองกตองผานการตรวจสอบตวเองมาเสยกอน (examined life) ในความคดของ
โสเครตสผคนสวนใหญปฏบตสงตาง ๆ ทงตอตนเองและกบคนอน โดยใชเรองของความคนเคยจนเปน
ธรรมเนยมปฏบตไปจนอาจไมเคยจะสงเกตหรอตงค�าถามตอสงทปฏบตตอตวเขาเองและตอผอนเขาท�านอง
สภาษตไทยวาเสนผมบงภเขาแตส�าหรบโสเครตสเขาไมปลอยใหเรองดงกลาวผานเขาไปโดยการไมตรวจสอบ
และตงค�าถามเพอตรวจสอบถงนยามและความหมาย เพอจะไดทราบถงธรรมชาตทแทจรงของมน อยใน
รปแบบของค�าถามทโสเครตสตงขนมาวา ‘อะไรคอ’ (what is…?) ความศรทธา ความด ความกลาหาญ
ความขขลาดความรและความรจกประมาณตนซงเปนการตงค�าถามเพอส�ารวจลงลกไปถงธรรมชาตของ
แนวความคดคานยมความรทผคนแตละคนใชตดตอสมพนธกบผอนในชมชนการเมอง23ซงการตงค�าถาม
ในลกษณะทเปนหวขอในเชงคณธรรม จรยศาสตรและการเมองปรากฏอยในบทสนทนาของเพลโตตงแต
ค�าถามทวาอะไรคอความศรทธาในบทสนทนาEuthyphroอะไรคอความกลาหาญในบทสนทนาLaches
อะไรคอความรจกประมาณตนในบทสนทนา Charmides อะไรความงามในบทสนทนาHippiasMajor
อะไรคอมตรภาพในบทสนทนาLysisอะไรคอความยตธรรมในบทสนทนาTheRepublicอะไรคอความร
ในบทสนทนา Theaetetus อะไรคอการพดจาเพอชกจงโนมนาวใหคนฟงเหนคลอยตามในบทสนทนา
SophistและอะไรคอคณลกษณะของความเปนรฐบรษในบทสนทนาTheStatesman24
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.2.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.2.1
ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.2 เรองท 1.2.1
22SheldonWolin.(2004). Politics and Vision. Princeton:PrincetonUniversityPress.pp.3-6.23LeoStrauss, and JosephCropsey. (1966). (eds.).History of Political Philosophy.Chicago:RandMc-
nally&Company.pp.2-4.24 RichardKraut.(2010).‘SocratesandPlato;in The Routledge Companion to Ethics.(ed.)JohnSkorup-
ski.London:Routledge.p.35.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-22 การวเคราะหการเมอง
เรองท 1.2.2 รปแบบและวธการศกษาทางความคดทางการเมอง
IsaiahBerlinแสดงเปนนยใหเหนวาการศกษาประวตศาสตรความคด(historyofidea)ชวยให
ผศกษามองเหนพฒนาการและน�าไปสการเกดขอเปรยบเทยบระหวางนกคดแตละยคแตละสมยขนมา
ยกตวอยางเชน ความคดของการสรางผปกครองและระบอบการปกครองในเชงอดมคตของเพลโต (ideal
type) การมองระบอบการปกครองทด�าเนนไปในลกษณะของวฏจกร (cycle) จากนกประวตศาสตรกรก
Polybius นกปรชญาการเมองอยางมาคอาเวลลกบมมมองทางการเมองในแบบสจนยม (realism) และ
มงเตสกเออกบการใหความส�าคญกบเรองของสภาพภมอากาศกบลกษณะของภมประเทศเปนปจจยหลกส�าคญ
ในการสรางและก�าหนดบคลกภาพนสยและความคดของผคนจนถงระบอบการปกครอง(geographicand
climaticdeterminism)จงเปนสงทเปลาประโยชนในการทจะน�าเอาสงทดสงทพฒนาไดดในอกพนทหนง
มาใชกบอกพนทหนง25Berlinตงขอสงสยถงการศกษาหาความรทางปรชญาจงไมไดเปนความรในลกษณะ
ของการสะสม(cumulative)เปนความรทพอกพนเพมขนและไมไดเปนความรทถาวรยดเปนสรณะไดตว
ของเบอรลนเองปฏเสธการแสวงหาความร ในรปแบบของปรชญา เสนอสงทควรท�าคอหนมาสนใจกบ
ประวตศาสตรความคดแทน(historyofideas)ดวยเหตผลสนบสนนทวา‘อยางนอยกชวยใหผศกษาเมอ
ตอนจบเขาจะมความรทเพมขนหรอรมากขนกวาตอนทเรมตนศกษา’ นอกจากนค�าศพททใชกนอยในทาง
สงคมศาสตรอยางเชน เสรภาพความเทาเทยมชาตนยมลวนอดแนนไปดวยแนวคดมความเชอมโยงตด
ไมขาดออกจากเรองของภมหลงทางประวตศาสตรผานพฒนาการและการเปลยนแปลงมาหลายครงจงเปน
ค�าทมความซบซอนซอนอยขางใน เราจงไมควรน�าค�าเหลานมานยามแลวท�าการวแคราะหแยกแยะ ศกษา
อยางอสระไมใหความส�าคญกบบรบททางสงคม การเมองและประวตศาสตร โดยไมสนใจและมองขามถง
ความหมายในเชงนยของมนทมความส�าคญกวาความหมายโดยตรง26 สอดคลองกบท J.N. Figgis
นกทฤษฎการเมองคนส�าคญกลาวถงการศกษาประวตความคดทางการเมองไวอยางนาสนใจวา‘เพอทจะเขา
ใจรสโซ เรากตองอานรสโซ และเพอทจะเขาใจนกคดคนตอ ๆ มาเราตองกลบยอนไปยงอาควนส ไปยง
ฮลเดอบรนดและจนถงออกสตน ขอความทกนลกถงอารมณความคดจากค�าประกาศอสระภาพหรอสทธ
ความเปนมนษยไมใชการถกคนพบใหมแตมนเปนมรดกของหลายยคสมยเปนขมทรพยทางอารมณความ
รสกและความคดทเกบรวบรวมสะสมมาเปนระยะยาวนานถงเจดสบรนทางวฒนธรรม…มมาเรยอานาเปน
คนปลกอลธซอสรดน�าและโรเบสปแอรเปนคนเกบเกยวพชผล’
การศกษาความคดและทฤษฎการเมองสามารถใชวธการศกษาทงในเชงประจกษ(empirical)และ
ในเชงบรรทดฐาน(normative)โดยแบบแรกด�าเนนอยในระดบของการอธบาย(explain)ทการอธบายเปน
25 IsaiahBerlin. (1991).Against the Current. Oxford:ClarendonPress. ในบทVicoand the Ideal of the
Enlightenment.26 IsaiahBerlin.(1999).The First and the Last.NewYork,NY:ReviewBooks.pp.119-122.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-23การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
เรองของความจ�าและความประทบใจซงมกถกตงขอสงสยและวพากษวาเปนเพยงแคการเลาเรองประวตศาสตร
ทางความคดใหแกผคนในปจจบนไดรบรแตขาดพลงในการดงเอาความรตลอดจนภมปญญาของนกคดใน
อดตมาใชเปนหลกการชวยในการเขาใจและตดสนคณคาของเหตการณทางการเมอง27ในขณะทการตความ
จะน�ามาสการตดสนคณคา (value judgement)รวมไปถงการประเมนคณคา (evaluation) เหมอนอยาง
ทอรสโตเตลเคยกลาวไววาคอการทเราใชวจารณาญาณและความรในการครนคดไตรตรอง (contempla-
tion) เพอทจะบอกวาความคดทนกคดทางการเมองไดน�าเสนอออกมานนดหรอไมด รวมไปถงมงหวง ม
ความตองการใหเกดประโยชนแกบคคลกลมใดของสงคมการเมอง เมอน�ามาพจารณาแลวในความคดของ
ผศกษาจะสงเกตไดวาผลงานของนกปรชญาการเมองคอการตความในลกษณะของการประเมนคณคาทงสน
ยกตวอยางเชนงานเขยนของฟรดชนทเชอคอการโจมตความคดตงแตเพลโตการวพากษครสตศาสนาและ
รสโซรวมไปถงระบอบประชาธปไตยวาท�าใหเกดความเสอมถอย (decline) และน�ามนษยและสงคมไปส
ความคดในเชงสญญนยม (nihilism)หรอผลงานของนกปรชญารวมสมยอยางคารล ปอปเปอรตองการช
ใหเหนถงมรดกและอทธพลทางความคดในเชงประวตศาสตรนยม (historicism) เรมตนตงแตเฮราคลตส
(Heraclitus) เพลโต อรสโตเตลมาจนถงเฮเกล (Hegel) มอทธพลท�าใหเกดระบอบเผดจการอ�านาจนยม
แบบเบดเสรจขนในตนศตวรรษท 20 ขณะทผลงานหลายชนของอไซอาห เบอรลน ไดชใหเหนถงความคด
ของนกปรชญาการเมองทไดเปนปฏปกษเปนอปสรรคคกคามและท�าลายเสรภาพของมนษย28ตวอยางผล
งานทไดรบอทธพลมารกซสตของC.B.Macpherson ในชอ The Political Theory of Possessive
Individualตความผลงานของทงฮอบสและลอควาถกน�ามาใชเพอสนบสนนแนวคดทนนยมยคใหมเปนการ
ปกปองผลประโยชนสวนตวทางเศรษฐกจการแสวงหาความร�ารวยมงคงและสงเสรมสถาบนทรพยสนสวน
บคคล29
ทฤษฎการเมองศกษาความคดในเชงพรรณนา(descriptivemethod)ไมสนใจหรอใหความส�าคญ
กบค�าถามในเชงคณคา ในสงทผคนจะตองปฏบตกนเมออยรวมกน เชน ท�าไมผคนตองเชอฟงผปกครอง
และใหการเคารพและปฏบตตามกฎหมาย การตงค�าถาม การแสวงหาทเกยวของกบแนวความคดและ
อดมการณทางการเมองในเรองของเสรภาพกบความเทาเทยมเปนสงทสงเสรมและสนบสนนแกกนหรอสราง
ใหเกดปญหาและความขดแยงเกดขนตามมาและน�าไปสความยตธรรมเกดขนแกสงคมไดหรอไม
27RobertE.Goodin,PhilipPettit, andThomasPogge. (eds.). A Companion to Contemporary Political
Philosophy. Oxford:Wiley-Blackwell,2012.p.xvi.ตงแตตนศตวรรษท20ผลงานของนกสงคมวทยาอาทMaxWeber,Emile
DurkheimและGeorgesSorelกลมนกสงคมวทยาทไดรบอทธพลMachiavelliansอยางGaetanoMosca,VilfredoPareto
และRobertMichaelsและนกทฤษฎในสายมารกซสตอยางEduardBerstein,LeonTrotsky,RosaLuxembourg,Antonio
Gramsci,GeorgLukacs,MaxHorkheimer,TheodorAdorno,HerbertMarcuseและKarlMannheimในฐานะนกทฤษ
สงคม(socialtheory)นกคดเหลานไดใชรปแบบทงในเชงประจกษผสมกบเชงปทสฐานศกษาตความสงคมการเมองโปรดดรายละเอยด
ในGeorgeKlosko.‘ContemporaryAnglo-AmericanPoliticalPhilosophy’, inThe Oxford Handbook of the History
of Political Philosophy. EditedbyGeorgeKlosko.(2013).Oxford:OxfordUniversityPress.28 โดยเฉพาะอยางยงในหนงสอFreedomandItsBetrayalและFourEssaysonLiberty29 TerenceBall. (2013). ‘TheValue of theHistory of Political Philosophy’, inThe Oxford Handbook of
The History of Political Philosophy.EditedbyGeorgeKlosko.Oxford:OxfordUniversityPress.pp.50-51.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-24 การวเคราะหการเมอง
ในสวนทเกยวของกบเรองของระเบยบวธการศกษา (methodology) ปรชญาการเมองและความ
คดทางการเมอง เพอทผศกษาจะสามารถเขาใจเนอหาความคดทเกดขนในอดตดานของนกประวตศาสตร
ความคดอยางQuentin Skinner ใหความส�าคญดวยการมงเนนไปยงตวของผเขยน ตงค�าถามทวาท�าไม
จง(ตอง)เขยนผลงานชนนนขนมามเปาหมายมวตถประสงคและมเจตนารมณอยางไร(intention)ซงเปน
สงทมความเชอมโยงกบประเดนตอมากคอผเขยนตองการทจะสอสารเรองราวเหลานนกบใครกลมบคคล
ใดทถกเลอกเพอทจะสงสาร30ไมแตกตางไปจากJohnDunnนกทฤษฎการเมองทเคยใหแงคดไวกอนหนา
นนวาการศกษาประวตศาสตรทฤษฎทางการเมอง ผศกษาเองจะตองเขาใจบรบทเฉพาะทางประวตศาสตร
(historicalspecificity)ไปพรอมๆกบเนอหาทางปรชญาอนมความละเอยดออน(philosophicaldelicacy)
โดยจะขาดสงใดสงหนงไปเสยไมไดเสมอนกบการทเราจะรจกบคคลผนนไมไดจนกวาเราไดรวาเขาไดลงมอ
ท�าอะไรบางซงกคอการรจกและเขาใจบรบท(context)ทสามารถคลคลายมนยส�าคญบอกใหผศกษาทราบ
ถงประสบการณและเจตนารมยของผเขยนเพราะฉะนนเพอทจะเขาใจและเขาถงความคดท�าใหผศกษาตอง
ท�าความเขาใจโลกของอดมการณกบโลกของการปฎบตไปพรอมๆ กน31 อยางไรกตามมขอนาสงเกตวา
การศกษาความคดมนษยจากวธการทางประวตศาสตร (historical) ผานการเขาใจอดตอยางทเปนจรง
กบวธการประวตศาสตรนยม (historicism) เปนความพยายามในการตความและเขาใจความคดในอดต
มากเกนไปกวากอนทอดตจะไดท�าความเขาใจตวของมนเองอยางแทจรง32 อาจกลาวไดวาเปนการตความ
(และวพากษ) เกนเลย (over (mis) interpretation)ตวอยางเชนการโจมตความคดในเชงประวตศาสตร
นยมของคารลปอปเปอรทมตออรสโตเตลเพลโตมารกซและเฮเกลวาประวตศาสตรมเปาหมายทถกก�าหนด
มาลวงหนาแลว(pre-determinism)
ความสมพนธระหวางตวบทกบบรบท
จารตในเรองของการถอก�าเนดของแนวคดและทฤษฎทางการเมองนนมาจากการทนกคดเกดความ
คดทเกยวของกบบรรยากาศและเหตการณตางๆ ของสงคมการเมองทก�าลงด�าเนนอยรอบตวเขา จงไมได
เกดขนมาโดยปราศจากสาเหตตงแตเหตการณความขดแยงของโสเครตสกบขบวนการโซฟสต(Sophistic
movement) ทก�าลงเตบโตและขยายตวไดรบการตอนรบเปนอยางดจากพลเมองนครรฐเอเธนส ปรชญา
การเมองของเพลโตทตอบโตกบพลเมองสวนใหญภายใตระบอบประชาธปไตยแนวคดของการเปนสตว
การเมองของอรสโตเตลกบความพยายามในการฟนฟจตวญญาณและลมหายใจของนครรฐเอเธนสทก�าลง
อยในชวงสดทายตดตามมาดวยการเกดขนและน�าเสนอแนวความคดความเปนพลเมองโลก(cosmopoli-
tanism)ของกลมปรชญาStoicความคดในเชงสขนยม(hedoism)ของกลมปรชญาEpicurianismเพอ
ใหจตใจหลบหนออกไปจากความกงวล (ataraxia) เปนแนวคดซงเกดขนมาเพอตอบสนองกบการท
30JohnG.Gunnell.(1979).Political Theory: Tradition and Interpretation. Cambridge:WinthroPublishers,
Inc.pp.98-99.31 JohnDunn.(1968).‘The Identity of the History of Ideas’, Philosophy43:85,86.32 ‘attempttounderstandthethoughtofthepastbetterthanitunderstooditselfbeforehehasunderstood
itexactlyasitunderstooditself’LeoStrauss.OnTyranny.p.25.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-25การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
อารยธรรมกรกก�าลงประสบกบสภาวะความเสอมและการลมสลายของนครรฐมาจนถงสมยใหมความคด
ของการมรฐบาลทมาจากประชาชนของจอหนลอค มวตถประสงคตอบโตกบความคดของSir Robert
Filmer ในการสนบสนนผปกครองแบบปตราชา (patriarch) การเสนอใหอ�านาจเดดขาดแกผปกครองท
เรยกวาองคอธปตยของโทมสฮอบสกเปนการเสนอทางออกใหกบความขดแยงและความโหดรายทองกฤษ
ตองประสบจากสงครามกลางเมอง ซงตอมาการตอตานอ�านาจของรฐและตวผปกครองไดด�าเนนมาถงจด
แตกหกผานแนวคดของคารลมารกและกลมอนาธปตย (anarchy) ทอม เพนจนถงความคดทเสนอใหม
การจ�ากดอ�านาจของรฐบาลของนกคดในสายเสรนยมประชาธปไตย (liberal democracy)นอกจากนการ
น�าเสนอแนวความคดของนกคดหากน�ามาพจารณาในบรบทของเหตการณตางลวนแลวแตมเปาหมายและ
วตถประสงคอยเบองหลงเกอบทงสนยกตวอยางเชนแนวคดในเชงการเสยสละเพอปตภม(patriotic)การ
เรยกรองในลกษณะชาตนยมของมาคอาเวลลในชวงทอตาลตกเปนเปาหมายของการรกรานจากชาตมหาอ�านาจ
ในชวงศตวรรษท 16 ไมวาจะเปนฝรงเศส เยอรมน สเปนและชาวเตรก หรอความคดทางปรชญาในเรอง
การใหรฐตองมพนธกจในเชงจรยธรรม (ethical state) ของเฮเกลถกน�าเสนอในชวงทนโปเลยนก�าลงรก
ขยายอ�านาจคกคามชาตตางๆในยโรปทก�าลงเปนอนตรายตอรฐปรสเซยทเฮเกลเปนพลเมอง33
การศกษาความคดและทฤษฎการเมองคอการศกษาแกนความคดของนกคดนกปรชญาการเมอง
ทน�าเสนอหลกการแนวคดและอดมการณทมความส�าคญอกทงมผลกระทบตอยคสมยและสงผลตอเนอง
มาจนถงปจจบนถอเปนความเขาใจในเชงพฒนาการในทางประวตศาสตร(evolvedhistorically)มความ
สบทอดกนมาอยางตอเนองในลกษณะของการเปนจารตทางความคด34 ยกตวอยางในเรองการน�าเสนอ
แนวคดของผปกครองในอดมคตเกดขนเปนรปรางทชดเจนมการอธบายอยางเปนระบบลงลกไปในราย
ละเอยดตงแตแนวคดในเรองราชาปราชญ (philosopher-king) ของเพลโต เจาผปกครองของนโคโล
มาคอาเวลล ทมาและความส�าคญในความเปนองคอธปตย (sovereignty) ของโทมส ฮอบส ความเปน
อภมนษย(superman/ubermench)ของฟรดชนทเชอหรออาจปรากฏอยในรปแบบรฐทสมบรณแบบใน
ทางจรยธรรมของเฮเกล (ethical totality)คารลมารกกบพนธกจทางประวตศาสตรของชนชนกรรมาชพ
(proletariatclass)และชนชนปญญาชนของอนโตนโอกรมชรวมไปถงบทบาทความส�าคญของประชาชน
ไมวาจะอยในสถานะของความเปนพลเมอง (citizen) ในรปของมหาชน (multitude) ทมาจากความนยม
และชยชนะของระบอบประชาธปไตย เปนการน�าเสนอความคดบนพนฐานของความพยายามทจะปองกน
รวมไปถงเอาชนะความเสอมของระบอบการปกครอง ดวยการอธบายใหผอานไดมองเหนถงขอด ขอเสย
ขอเดน ขอดอยของแตละรปแบบการปกครองไมวาจะเปนราชาธปไตย อภชนาธปไตย คณาธปไตย
ประชาธปไตยและมหาชนรฐ ถอก�าเกดแนวคดมาตงแตอรโณทยของความคดทางการเมองผานผลงานของ
เฮโรโดตสเพลโตอรสโตเตลโพลบอสซเซโรมาคอาเวลลรสโซและมงเตสกเออ
33Carl Schmitt. (1996).The Concept of the Political. Translated andwith an Introduction byGeorge
Schwab.Chicago:TheUniversityofChicagoPress,pp.65-67.34 DavidMiller.(1991).(ed.)The Blackwell Encyclopedia of Political Thought.Cambridge:BasilBlackwell
Ltd.preface.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-26 การวเคราะหการเมอง
การศกษาความคดในระดบของปจเจกบคคลยงใหความส�าคญในเรองของรปแบบและวธการ
น�าเสนอ (style) ของนกปรชญาการเมองแตละคนกมความหมายทสามารถจดไดวาเปนสอประเภทหนง
(style is amessage)ปรากฏออกมาตงแตการน�าเสนองานในรปของบทสนทนา (dialogue) ของเพลโต
และวาทศลป (rhetoric) ของซเซโร ซงมความแตกตางไปจากการเขยนอยในรปของความเรยง (treatise/
essay) ของจอหนลอคและรสโซหรอแมแตการใชรปแบบคตพจน (proverb)ค�าคมสน ๆ (aphroism)
ของฟรดช นทเชอทยอนกลบไปหาบรรพบรษทางความคดกอนยคโสเครตส มนยส�าคญถงการปฏเสธวธ
การน�าเสนอและรปแบบการคดและการอธบายในรปของความเปนเหตผล (rationality) ในขณะทนก
ประวตศาสตรความคดอยางอไซอาหเบอรลน(IsaiahBerlin)แบงประเภทของนกคดและความคดดวยการใช
ตวเมน(hedgehog)กบสนขจงจอก(fox)เปนอปมาตวแทนโดยสงเกตจากพฤตกรรมและธรรมชาตของเมน
เปนสตวประเภททรสงเดยวแตรลกสวนสนขจงจอกมความชาญฉลาดรอบรในหลายสงเปนสงทเบอรลนได
รบอทธพลมาจากกวชาวกรกชอAchilochusทมชวตอยในชวงเวลาใกลเคยงกบกวโฮเมอร โดยเบอรลน
แบงนกปรชญาใหอยในประเภทของตวเมน ไดแก เพลโต (Plato) ดงเต (Dante) ลคลตอส (Lucretius)
ปาสกาล(Pascal)เฮเกล(Hegel)ดอสโตเยสก(Dostoevsky)นทเชอ(Nietzsche)สวนทเปนสนขจงจอก
ไดแกเฮโรโดตส(Herodotus)อรสโตเตล(Aristotle)มงเตล(Montaigne)35
การเนนย�าและการใหความส�าคญกบบรบทและสงแวดลอม ขนบธรรมเนยมประเพณและ
บรรยากาศทางดานภมปญญาทสงผลตอความคดและความรทางการเมองทนกปรชญาการเมองน�าเสนอการ
เขาใจถงเจตจ�านง (intention) การรถงความตองการของผเขยนงานเปนสงทแยกไมออกจากการเขาใจ
เหตการณทางสงคมการเมองในชวงระยะเวลาทนกเขยนคนนนมชวตอยยกตวอยางเชนผลงานอยางThe
Princeกบเปาประสงคสวนตวของมาคอาเวลลในต�าแหนงทปรกษาเจาผปกครองทหมายถงการปฏบตงาน
รบใชตระกลเมดซ ททรงอทธพลของนครรฐฟลอเรนซ รวมไปถงประเดนดานบรรยากาศและสถานการณ
ทางการเมองในคาบสมทรอตาลชวงการฟนฟศลปะวทยาการ (Renaissance) ซงเปนชวงรอยตอของการ
ตอสแยงชงอ�านาจระหวางอ�านาจเกาอยางครสตจกรทก�าลงอยในชวงเสอมอทธพล ขณะทการทะยานขนมา
ของมหาอ�านาจอยางสเปนและฝรงเศสและในฝงของความพยายามในการตอสดนรนเพออสระภาพในการ
ปกครองตนเองของนครรฐทตงอยทางตอนกลางและตอนเหนอของคาบสมทรอตาล รวมไปถงรปแบบและ
วธการในการแสวงหาและเขาถงขอมลในเชงประจกษของนกประวตความคดทางการเมองเปนกระบวนทศน
ทมความแตกตางไปจากสมมตฐานทใหความส�าคญแกตวบททางปรชญาการเมองในฐานะเปนความคดความรท
ทรงคณคาเสมอมา เปนสงทด�ารงอย เหนอกาลเวลาและสถานท ในลกษณะทไมขนอยกบบรบทและ
สงแวดลอมทางสงคมการเมอง
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.2.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.2.2
ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.2 เรองท 1.2.2
35IsaiahBerlin.(2008).Russian Thinkers. EditedHenryHardyandAileenKelly.Harmondsworth:Penguin
Books.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-27การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
ตอนท 1.3
การวเคราะหทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
โปรดอานแผนการสอนประจ�าตอนท1.3แลวจงศกษาเนอหาสาระพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง
หวเรองเรองท1.3.1ตวอยางการวเคราะหทางปรชญาการเมอง
เรองท1.3.2ตวอยางการวเคราะหความคดทางการเมอง
แนวคด1. การศกษาปรชญาการเมองอาจหมายถงการตงค�าถามถงการเกดขนของรฐบาลนนมาจาก
ความจ�าเปนในลกษณของการบรรลหรอเอออ�านวยตอการมชวตทดและสมบรณภายใต
นครรฐหรอรฐบาลเปนสงทสะทอนถงความชวรายในการทมนษยอยในสภาวะธรรมชาต
แลวเกดการแกงแยงตอสกนเปนสงทอยในความสนใจของนกปรชญาการเมองเปนแนว
ความคดทมการน�าเสนอมาตงแตอรสโตเตล ฮอบส รสโซและทอม เพนความแตกตาง
ระหวางเสรภาพในยคโบราณกบยคใหม
2. John Plamenatz มความคดวาหากเราตองการศกษาและเขาใจถงความคดของนก
ปรชญาการเมองเราจ�าเปนตองส�ารวจศกษาสภาพแวดลอมทเปนเงอนไขในการประกอบ
สรางความคดขนมาดวย ในแงนความคดหรอตวบทกบบรบทเปนสงทไมอาจแยกขาด
จากกนและตองน�ามาพจารณาศกษาควบคกนไปJohnPlamenatzยกตวอยางถงการ
จะเขาใจความคดและเปาประสงคของฮอบสทปรากฏอยใน Leviathan เราจ�าเปนตอง
เขาใจถงบรรยากาศของความขดแยงทเกดขนระหวางฝายนยมกษตรยกบฝายสนบสนน
แนวคดรฐสภา รวมไปถงค�าส�าคญ ๆ อยาง law, right, liberty, covenant และ
obligationทบงบอกและสงผานความคดและความหมายทางการเมองของนกปรชญา
การเมอง
วตถประสงคเมอศกษาตอนท1.3จบแลวนกศกษาสามารถ
1.ยกตวอยางการวเคราะหทางปรชญาการเมองได
2.ยกตวอยางการวเคราะหความคดทางการเมองได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-28 การวเคราะหการเมอง
เรองท 1.3.1 ตวอยางการวเคราะหทางปรชญาการเมอง
ค�าแนะน�าของลควกวตเกนสไตน(LudwigWittgenstein)เสนอใหนกปรชญา(การเมอง)ตอง
ไมสงกดเปนพลเมองของชมชนการเมองใดแตเปนพลเมองในชมชนของโลกจนตนาการ(acitizenofthe
city of idea)ด�าเนนอยในลกษณะของการไมมความผกพนในทางประวตศาสตรตดขาดความผกมดใน
ทางอารมณทนกปรชญาเองจะตองด�ารงตนในฐานะของคนนอกอยเสมอ(thestranger)36อกทงตองมอง
ปรากฏการณดวยสายตาทมความแปลกใหมเสมอ เพอจะชวยใหมองเหนสงตาง ๆ ไดมความชดเจนและ
แหลมคมมากขนเนองจากนกปรชญาเปนบคคลทตองน�าเสนอความคดความรทแยกขาดออกมาจากโลกท
ผคนทวไปสมผสและรบรกนอย ถอเปนอาณาจกรทางความคดทแยกตวอยอยางอสระ ไมตกอยภายใต
เงอนไขและปจจยใด ๆ เหมอนอยางทเพลโตกบแนวคดนครรฐในอดมคต ทเสนอผานบทสนทนา The
Republicซงเปนกจกรรมของการครนคดไตรตรองและวพากษไดอยางเหมาะสม เหมอนตวอยางของโสเครตส
ทอปมาตวเองเปนตวเหบบนหลงมาและปลากระเบนไฟฟาแตเมอใดกตามทความคดความรทางการเมอง
ทนกปรชญาน�าเสนอถกน�ามาใชตวของนกปรชญามการลงมาถกแถลงกบชมชนการเมองเมอนนนกปรชญา
และความคดของเขากตกจากสวรรคเนองจากความรทน�ามาสมนษยหรอใชกบผคนในแตละชมชนการเมอง
นนยอมจะถกดดแปลงมการประยกตปรบเขากบสภาวะการณเพอความเหมาะสมในแตละชมชนการเมอง
เปนการรบใชเพอใหไดมาถงผลประโยชน ความไดเปรยบทางการเมอง ซงกคอมการบดเบอนทางความคด
จนเกดความแตกตางและหลากหลายจากความคดเดมจากความรทเคยเปนหนง มความเปนสากลกลาย
มาเปนความคดเหนทแตกตางและหลากหลาย เกดการตความและเขาใจกนเฉพาะในแตละชมชนการเมอง
ในลกษณะของความเปนสมพทธนยม(relativism)กลาวในอกนยหนงกคอความรมความคลาดเคลอนไป
จากของเดมโดยจะเกดมากจะเกดนอยกแลวแตละกรณ
การศกษาในทางปรชญาการเมองคอความพยายามในการท�าความเขาใจประเดนปญหาอมตะสากล
ในทางปรชญาทนกปรชญาในอดตประสบมา(perennialquestion)ยกตวอยางเชนโสเครตสกบเพลโตใน
เรองPhysicVSNomosการถกเถยงปญหาในเรองสงตางๆมความเปนสากล(universal)หรอลกษณะ
เฉพาะ(particular)ตงแตเรองของคณคาคณธรรมศลธรรมความดความยตธรรมความรไปจนถงเรอง
ของระบอบการปกครอง (political regime) เปนสงทมความสมพทธเขาใจไดเฉพาะกบสถานท ผคนและ
เงอนไขของเวลาเปนเรองของคานยมวฒนธรรม(relativism)ขนอยกบประสบการณการเรยนรการอบรม
สงสอนประวตศาสตร การตดสนใจเฉพาะตวบคคล (subjectivism)หรอมนเปนสงทมความเปนกลาง
(objectivism)มความสมบรณ (absolutism)ไมตกอยภายใตเงอนไขปจจยหรอขอแมใดๆยกตวอยาง
เชนการถกเถยงกนในเรองของระบอบและแนวความคดประชาธปไตยวาเปนสากลหรอมรปแบบเฉพาะเพอ
36MichaelWalzer. (2007). Thinking Politically: Essays in Political Theory. NewHaven:YaleUniversity
Press.pp.4-6.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-29การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
ปรบใชกบสภาพและเงอนไขทางประวตศาสตร พนฐานทางดานประเพณและวฒนธรรมของแตละชมชน
แตละพนท จงออกมาในรปของความเปน ‘ประชาธปไตยแบบไทย ๆ’ ซงการตความในลกษณะดงกลาว
เชอมโยงกบอปมาเรองถ�า (caveallergory) ในหนงสอเลมทหกในบทสนทนาTheRepublicของเพลโต
ผคนภายในถ�าทมองไปยงภาพเงาทผนงถ�า แลวเขาใจเอาวาภาพเงาทพวกเขาเหนอยนนคอความจรงแท
ทงๆทในความเปนจรงแลวเปนสงทเขาใจกนเองเปนเพยงคานยมเปนสงเฉพาะทเกดขนในชมชนหรอเรอง
ของสงคมใดสงคมหนงเทานนแตถกตความสงสอนปลกฝงใหเขาใจกนวามนเปนความจรงมความเปนสากล
เปนสงทผคนและชนชนตางๆในโลกนเขาเปนกน
มาถงยคใหมอยในชวงยคแสงสวางทางปญญา(AgeofEnlightenment)ทรสโซพยายามขบคด
ปญหาและออกมาวพากษวาโดยพนฐานธรรมชาตของมนษยแลวด�าเนนชวตตามอารมณ ภายใตความรสก
(natural) มากกวาจะเปนสตวการเมองทมเหตผลความร (rational) ตามทเพลโตและอรสโตเตลปลกฝง
กนมา ในแงนรสโซเปนนกปรชญาทตงค�าถามกบจารตความคดปรชญาการเมองตะวนตกรสโซพจารณาวา
อารยธรรมในนามของความร ศลปวทยาการทน�าความทกขท�าใหมนษยไมมความสข การกลบไปสสภาวะ
ธรรมชาตจงเปนความตองการ
การศกษาปรชญาการเมองอาจหมายถงการตงค�าถามถงการเกดขนของรฐบาลนนมาจากความจ�าเปน
(necessity)ในลกษณะของการบรรลหรอเอออ�านวยตอการมชวตทดและสมบรณภายใตนครรฐหรอรฐบาล
เปนสงทสะทอนถงความชวราย(wickness)ในการทมนษยอยในสภาวะธรรมชาตแลวเกดการแกงแยงตอส
กนเปนสงทอยในความสนใจของนกปรชญาการเมองเปนแนวความคดทมการน�าเสนอมาตงแตอรสโตเตล
ฮอบสรสโซและทอมเพนความแตกตางระหวางเสรภาพในยคโบราณกบยคใหม(ancientandmodern
freedom)
ความรทางปรชญาการเมองเกดขนทามกลางปญหาและวกฤตการณทางการเมองทนกปรชญาผน�า
เสนอความคดตองการทจะหาทางออกใหกบชมชนการเมองเหนไดชดเจนจากจดหมายฉบบทเจด(Seventh
Letter) ของเพลโตทตองการรกษาความปวยไขทางการเมองของนครรฐเอเธนสผานแนวคดราชาปราชญ
อรสโตเตลกบความพยายามในการยอยดชวงระยะสดทายการปกครองรปแบบนครรฐของกรกทก�าลงกาวส
สภาวะของความเสอมสลาย ขณะท St.Augustine มชวตอยในชวงรอยตอระหวางความลมสลายของ
อาณาจกรโรมนตอเนองกบความคดความศรทธาใหมทก�าลงอบตขนในนามของครสตศาสนาในชวงปลาย
ศตวรรษท 4 ตอเนองไปยงตนศตวรรษท 537 พนธกจดงกลาวของนกปรชญาการเมองถกสงผานมายง
มาคอาเวลลนกปรชญาการเมองคนส�าคญของยคฟนฟศลปะวทยาการ (Renaissance) โดยเปาประสงค
ของมาคอาเวลลคอการสรางเอกภาพและสนตสขใหกบคาบสมทรอตาล สวนปรชญาการเมองสมยใหมซง
เรมตนทโทมสฮอบสเปาหมายส�าคญในปรชญาการเมองของฮอบสคอการน�าสงคมการเมองไปสสภาวะปกต
ประชาชนอยกนกนอยางสงบสข มสนตภาพและความปลอดภยในชวต ทตอมาทางดานของจอหน ลอคม
การออกแบบและน�าเสนอรปแบบและลกษณะของผปกครองหรอรฐบาลทมาจากความยนยอมของประชาชน
37HerbertA.Deane. (1963).The Political and Social Ideas of St. Augustine. NewYork,NY:Columbia
UniversityPress.pp.3-6.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-30 การวเคราะหการเมอง
ทสงอทธพลตอเนองไปยงรสโซเปนประจกษพยานรบรความเปลยนแปลงจากระบอบเกา(ancienregime)
ไปสระบอบใหมหรออยในชวงระยะเวลาของการเปลยนผานจากสงคมแบบจารตประเพณทความชอบธรรม
ของผปกครองยดโยงอยกบเรองของการมสถานะมอภสทธเหนอผอน (privilege) ก�าลงเปลยนผานไปส
หลกการในเรองสทธทางการเมอง (political right) เปนกตกาใหมทตงอยบนพนฐานของความเสมอภาค
และเทาเทยมกนดงปรากฏชดเจนอยในงานเขยนTheSocialContractorthePrinciplesofPolitical
Rightมาจนถงการวพากษสงคมสมยใหมในรปลกษณของสงคมอตสาหกรรมอยางเปนระบบและถอนราก
ถอนโคนจากผลงานของมารกซ
ในแงนจงพจารณาไดวานกปรชญาเปนบคคลผทยนอยภายใตบรรยากาศของยคสมยและเหนอยคสมย
อกทงด�ารงอยในสถานะของเทพเจาคอการสรางความเปนระเบยบเรยบรอยใหกบโลกทางการเมองหรอการ
สรางจกรวาลทางการเมอง (political cosmo) จากความไรระเบยบแบบแผนทางการเมอง (political
chaos)ผลลพธของความพยายามดงกลาวเราจะเหนค�าศพททมนยความหมายความคดทางการเมองตงแต
ระบอบการเมอง(politicalregime)แนวความคดในเรองของความชอบธรรม(legitimate)การมพนธสญญา
หรอการยอมปฏบต (obligation) สนตภาพ (peace)ความมเสถยรภาพ (stability) เสรภาพ (freedom)
ความอดทนอดกลนตอความคด ความเชอทแตกตาง (toleration) ความยนยอม (consent) ความสอด
ประสาน(harmony)ความสมดล(balance)และการปฏวต(revolution)
ทางดานของรปแบบและวธการทเนนลงไปศกษาและส�ารวจตวเนอหา(text)อยางละเอยดใกลชด
มากทสดมรายชอนกคดคนส�าคญในส�านกนไดแกLeoStrauss,EricVoegelin,HannahArendtและ
SheldonWolinส�านกศกษานมสมมตฐานทวามสงทเรยกวาความคดทอยอยางยงยน(persistentideas)
ในลกษณะความคดทมความเปนจรงสากล (timeless truth) สามารถด�ารงอยอยางขามยคสมยอยอยาง
อสระโดยไมตกอยภายใตเงอนไขทางประวตศาสตร(intrinsicallytranshistorical)38ซงนกคดไดน�าเสนอ
ระเบยบแบบแผนทยนอยเหนอปรากฏการณความขดแยงการตอสใดๆในทางการเมองรวมไปถงคานยม
และวฒนธรรม เพราะฉะนนปญหาความยงยากรวมไปถงวกฤตการณทางการเมองทเกดขนกบผคนในยค
ปจจบนลวนแลวแตเคยเกดขนมาในอดตทงสน กรณตวอยางเรองของความขดแยงความเหนตางในเรอง
ของกฎหมายการท�าหนาทของผปกครองและความยตธรรม(civildisobedience)ระหวางผปกครองกบ
ผใตการปกครองซงกคอนกปรชญาการเมองเรมตนขนทบทละครโศกนาฏกรรมAntigoneของSophocles
พฤตกรรมในการดอแพงของโสเครตสในบทสนทนาCritoสงผานมายงจอหนลอคในSecondTreatise
ofGovernmentจนถงHenryDavidThoreauและยงคงเหนรองรอยอยในการตอสทางการเมองของทง
MartinLutherKingและคานธ
ดงนนการกลบไปศกษาตวเนอหาหรอตวบท (text) ของนกคดในอดตจะชวยใหน�าเอาความรและ
ภมปญญาในอดตมาใชอธบาย เกดความเขาใจและแกไขปญหาของปจจบน จากกรณของลโอ สเตราส
วเคราะหถงความเสอมถอยในการศกษาปรชญาการเมองเชอมโยงกบวกฤตของสมยใหมรวมไปถงปญหา
38EllenMeiksinsWood.(2011).Citizens to Lords. London:Verso.pp.6-7.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-31การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
ทางการเมองในปจจบนมสาเหตมาจากการหลงลมและเพกเฉยภมปญญาของนกปรชญาในอดตโดยเฉพาะ
อยางยงปรชญาการเมองของกรกโบราณอกทงยงน�าเอาแนวคดในทางวทยาศาสตรบนฐานคตปฏฐานนยม
เชงตรรกะ(logicalpositivism)ทเรยกรองใหผศกษาตองปราศจากอคตและการตดสนในเชงคณคามาใช
ศกษาเรองของการเมองอยางไรกตามค�าถามทเกดมาจากการความเปนจารตธรรมเนยมในการศกษาแนวคด
และทฤษฎทางการเมองทตงอยบนฐานของอคตผานกระบวนการคดเลอกและคดออก (selection and
exclusion) โดยใหความส�าคญในลกษณะทไมอาจปฏเสธและมองขามตวงานเขยนหลกของนกปรชญา
การเมอง(canon)คอท�าไมจงมรายชอของนกปรชญาการเมองบางคนแตกไมใสชอของนกปรชญาการเมอง
อกหลายคนลงไปยกตวอยางเชนการศกษาแนวคดและทฤษฎทางการเมองทมกจะเหมารวมวาเปนเพยงการ
ศกษาทจ�ากดอยกบความคดของนกปรชญาการเมองทอยในยโรปและอเมรกาเหนอเปนงานเขยนของผชาย
คนขาวและเปนครสตเตยน(male,whiteandchristian)ขณะทไมปรากฏความคดและเสยงของผหญง
คนด�า ผทไมไดเปนครสตศาสนกชนและชาวอาณานคมหรอหากจะมกเปนเพยงเชงอรรถ (footnote) ของ
ผชายคนขาวและเปนครสตเตยนนอกจากนยงตงขอสงเกตถงความคดทน�าเสนอออกสสาธารณะในแตละ
ยคแตละสมยลวนแลวปรากฏเปนความคดของบคคลทมชอเสยงแทบทงสน(thebest)ความคดของสามญ
ชนจงถกหลงลมและละเลย39
ขณะทรปแบบและวธการทผศกษายดปฏบตกนมากคอการกลบไปอานงานคลาสสกและยดเปน
หลก ซงนกคดรนตอๆมากไดรบอทธพลและเกดการวพากษความคดทน�าเสนอมากอนหนาดไดจากตว
อยางของโสเครตสอยในงานของเพลโตความคดของเพลโตอยในงานThePolitics ของอรสโตเตล และ
ความคดของอรสโตเตลทสงอทธพลตอนกปรชญาของยคกลางโดยเฉพาะอยางยงของเซนต โทมสอากนส
(SaintThomasAquinas)การตความผลงานคลาสสกในอดตของเพลโตโดยลโอสเตราสและอรคโวกลน
ฮานนาหอาเรนดทกบงานของเพลโตและอรสโตเตลสวนเควนตนสกนเนอรกบมาคอาเวลลจอหนดนกบ
จอหนลอคคารลชมตตกบโธมสฮอบสหรอแมแตคารลปอปเปอรกบการวพากษเพลโตภายใตกรอบความคด
ประวตศาสตรนยม (historicism) โดยกอนหนานกปรชญาชาวเยอรมนฟรดช นทเชอไดวพากษความคด
ของเพลโตและครสตศาสนามากอนในฐานะทไดท�าลายสญชาตญาณและจตวญญาณในความรนเรงสนกสนาน
ยนหยดกบการมชวตของชาวกรกโบราณ (life affirmation) และสรางใหเกดความถดถอยและสนหวงใน
ทางวฒนธรรม(culturaldeclineanddespair)
คณประโยชนจากการอานงานคลาสสกคอการไดสมผสและเรยนรสงใหม(originality)อกทงเปน
ประสบการณทนกเขยนคนส�าคญอยาง Italo Calvino กลาวไววาเปนการอานในแบบซ�าแลวซ�าเลา
(rereading)40ของสงทนกปรชญาและนกคดน�าเสนอไมวาจะเปนความรความคดและมมมองในเวลาตอมา
ธรรมชาตของหนงสอคลาสสกกอใหเกดความหลากหลายในความขดแยงของการตความ (diversity of
39 JanetColeman. (2011). ‘The voice of the ‘Greeks’ in the conversation ofmankind’, inThe History
of Political Thought in National Context. Edited byDarioCastiglione, and IainHampsher-Monk.Cambridge:
CambridgeUniversityPress.pp.12-15.40ItaloCalvino.(1989).The Literature Machine. TranslatedbyPatrickCreagh.London:Picador.p.125.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-32 การวเคราะหการเมอง
conflictinginterpretations)41ซงกอใหเกดการถกเถยงการอภปรายทงในลกษณะของการใหความส�าคญ
ยกยองไปพรอมๆ กบการปกปองความคดทนกปรชญาในอดตน�าเสนอ สวนในอกดานหนงมการตความ
ออกมาในลกษณะของการกลาววพากษและโจมตความคดทมผลในทางลบตอผคนและสงคมการเมองเหน
ไดจากตวอยางการตความเพลโตของลโอสเตราสกบทางคารลปอปเปอรทหากกลาวในภาษาของการแสดง
ฝายแรกยกใหเพลโตเปนพระเอกขณะทฝายหลงมองเพลโตในฐานะของผรายนบเปนการศกษาตความทม
ความแตกตางกนอยางสดขว
ขณะทนกวชาการทางทฤษฎและแนวคดทางการเมองจอหนพลาเมนาทซเสนอวารปแบบและวธการ
ศกษาความคดและทฤษฎการเมองสามารถด�าเนนการไดทงการศกษาบรบทควบคกบตวบทเนอหาไป
พรอมๆกนยกตวอยางเพอทจะเขาใจความคดของโทมสฮอบสทางดานของผศกษาตองเขาใจวตถประสงค
ในการเขยนหนงสอ Leviathanตกอยภายใตบรรยากาศของความขดแยงทางการเมองทก�าลงด�าเนนอย
ระหวางกลมนยมกษตรย(royalists)กบกลมสนบสนนรฐสภา(Parliamentarians)นอกจากนผศกษาจะ
ตองท�าความเขาใจค�าศพท (words)ทนกปรชญาใชเพอแสดงออกและสะทอนถงความคดและเปาประสงค
ในทางการเมองในกรณของฮอบสไดแกlaw,right,liberty,covenantและobligation42ขณะทในความ
คดของผศกษาพจารณาวามความแตกตางอยางมนยส�าคญหากเราอธบายถงแนวคดทางการเมองของ
เพลโตวา เกดมาจากความพยายามในการตอบโตและวพากษขบวนการโซฟสต (sophisticmovement)
การขยายตวของแนวคดและระบอบประชาธปไตยของนครรฐเอเธนสทมสวนท�าใหโสเครตสถกตดสนลงโทษ
ดวยการดมยาพษhemlockขณะทการตงค�าถามในเรองความยตธรรมผปกครองในอดมคตและการสราง
รฐแหงการศกษาถอเปนแนวคดในเชงแมแบบใหกบนกคดและแนวคดทางดานปรชญาการเมองในยคตอมา
ทงในแบบทเหนดวยและโตเถยง43ในกรณของโทมสฮอบสความคดในเรองผปกครองตองมอ�านาจสมบรณ
เดดขาดอกทงแบงแยกไมไดและผใตปกครองมอาจเอากลบคนไดมทมาจากความตองการแกไขปญหาความ
วนวายความไรระเบยบจากสงครามกลางเมองและสรางสนตสขใหเกดขนกบองกฤษ ซงในยคตอมาความ
คดในเรององคอธปตยทมอ�านาจเดดขาดนนไดกลายมาเปนตวแบบในการสรางความเปนระเบยบแบบแผน
ใหกบสงคมการเมอง ในลกษณะของการทปศาจแหงความเปนอนาธปตยจะตามมาหลอกหลอนสงคม
การเมองมนษยทนทหากไมมผถออ�านาจและผบงคบใชอ�านาจในนามขององคอธปตย อกทงน�ามาสขอถก
เถยงระหวางการมผปกครองทเปนทรราชยกบบรรยากาศของบานเมองทปราศจากผถออ�านาจและการบงคบ
ใชอ�านาจทรจกกนในสภาวะอนาธปตยทเกดค�าถามตามมาวาทางเลอกไหนนาจะดกวานอกจากนรปแบบของ
ความเปนองคอธปตยยงกลายมาเปนแมแบบใหกบการมผปกครองแบบพลเรอน (civil government)
ทตดขาดจากความคดในเชงจารตกอนหนาฮอบสภายใตค�าอธบายใหมทรปแบบของผปกครองหรอรฐบาล
41Runciman,W.G.(2010).Great Books, Bad Argument. Princeton:PrincetonUniversityPress.pp.1-2.42 JohnPlamenatz. (1992).Man and Society: Volume One: From the Middle Ages to Locke.London:
Longman.p.xvi.43 เหมอนอยางท Alfred NorthWhitehead กลาววานกคดและความคดในยคหลงเปนเพยงเชงอรรถของเพลโต
ถอเปนการสะทอนถงการใหความส�าคญกบความคดของเพลโต
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-33การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
มทมาจากประชาชน(artificialbody)ความชอบธรรมของผปกครองและการใชอ�านาจของผปกครองจงขน
อยกบการรบใชผใตปกครองซงกคอบคคลแตละบคคลในเรองของความอยรอดปลอดภยทงในชวตและ
ทรพยสน ซงแตกตางไปจากค�าอธบายทใหผปกครองและรฐไมไดเปนสงทเกดขนหรอมอยอยางธรรมชาต
และมมากอนหนาบคคลเหมอนกบความคดของนกปรชญาการเมองกอนหนาโดยเฉพาะอยางยงอทธพลใน
แบบอรสโตเตเลยนภายใตแนวคดกฎธรรมชาต(naturallawtheory)44
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.3.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.3.1
ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.3 เรองท 1.3.1
เรองท 1.3.2 ตวอยางการวเคราะหความคดทางการเมอง
ประวตศาสตรความคดทางการเมองคอการศกษาล�าดบเหตการณทางการเมองทเกดขนจรงในอดต
และยงหมายความถงความเขาใจความคดของอดตผานมาทางการเลา(narration)และวพากษอยางมนยท
ลกซง (critical commentary) ตอความคดในอดต ซงแนนอนวานกคดในอดตเคยวพากษความคดของ
นกคดทมมากอนหนาแลว และนกคดทงหลายเมอเวลาผานไปความคดของเขากจะถกจบมาวพากษจาก
นกคดในยคตอๆมาเปนกจกรรมทด�าเนนมาอยางตอเนองไมมทสนสดประวตความคดทางการเมองปรากฏ
อยในลกษณะของการศกษาความคดของนกปรชญาการเมองในอดตตงแตเพลโตมาถงจอหน ดวอ (John
Dewey) หรอไมเชนนนกศกษาในลกษณะของประเดนสาระส�าคญ (theme) อยางเชน ประชาธปไตย
สงคมนยมอ�านาจและอดมการณเปนตน
เมอลงไปในรายละเอยดของตวบทของนกปรชญาการเมองแตละคนจะพบวาบทสนทนาของเพลโต
ไดรบอทธพลมาจากโสเครตสตอมาเพลโตเองกโดนวพากษจากลกศษยของเขาเองอยางอรสโตเตลขณะท
อรสโตเตลสาระและอทธพลความคดทางการเมองแผขยายกนเวลาไปจนสนสดยคกลางของยโรปหรอแมแต
เนอหาบางสวนในCityofGodของSaintAugustineเปนวรรณกรรมของยคกลางทสรปรวบรวมแนวคด
ในพระคมภรเกา(OldTestament)ยคกอนโสเครตสโรมนและNeo-Platonistประวตความคดทางการ
เมองเปรยบเสมอนการสบทอดจารตกนมาอยางยาวนานสวนรปแบบและวธวทยาในการศกษาใช
รปแบบในเชงแสวงหาคณคา (prescription) ซงมรายชอของนกประวตศาสตรการเมองคนส�าคญไดแก45
44โปรดดรายละเอยดของการเปลยนแปลงไดในNorbertoBobbio.(1993).Thomas Hobbes and the Natural Law
Tradition. TranslatedbyDanielaGobetti.Chicago:TheUniversityofChicagoPress.45 JamesFarr. (2006).TheHistoryofPoliticalThoughtasDisciplinaryGenre, InThe Oxford Handbook
of Political Theory.EditedbyJohnS.Dryzek,BonnieHonigandAnnePhillips.Oxford:OxfordUniversityPress.
pp.225-228.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-34 การวเคราะหการเมอง
ลโอสเตราสกบวธการศกษาในแบบ‘esoteric’QuentinSkinnerกบวธการศกษาในแบบ‘intentional
speechact’และMichaelFoucaultกบวธการศกษาในแบบ‘archaeology’และ‘geneaology’ทได
รบอทธพลมาจากFriedrichNietzsche46
เปนประเดนทนาตงขอสงเกตในเรองการศกษาประวตความคดทางการเมอง ในฐานะเปนสงทถก
สรางขนมานนมความหมายวาตวนกปรชญาการเมองรวมไปถงความรและเนอหาความคด เปนสงทถกทง
นกปรชญาทศกษาในระยะเวลาตอมาหยบยกขนมาจนกลายมาเปนธรรมเนยมปฏบตทอาจกลาวในอกอยาง
หนงกคอรปแบบทางประวตศาสตรนพนธของการศกษาประวตความคดทางการเมองตะวนตกกจะเรมตน
ทนครรฐเอเธนสประมาณ500ปกอนครสตกาล ในชวงทนครรฐเอเธนสก�าลงอยในยคความเจรญรงเรอง
ภายใตระบอบประชาธปไตยขณะทในทางภมปญญาความรเรมทปรชญาการเมองของโสเครตสควบคไป
กบการแสวงหาความรในแบบของขบวนการโซฟสต(Sophisticmovement)ในชวงระยะเวลาใกลเคยงกน
กปรากฏภมปญญาในแบบประวตศาสตรของHerodotusกบThucydidesบรรดานกคดทางการเมองเหลาน
อาจมองไดทงสรางใหเกดบรรยากาศของความขดแยงและความหลากหลายในทางภมปญญาของกรกโบราณ
นอกจากนยงปรากฏเนอหาการศกษาประวตความคดทางการเมองของกรกโบราณทไดยอนกลบไปยงกว
นพนธของHomerกบHesiod47
มประเดนทนาตงขอสงเกตและเกดค�าถามตามมาในเรองของการคดเลอกเนอหาประวตความคด
ทางการเมอง ในเบองตนนนเปนประเดนทอาจยอมรบกนไดวามจ�านวนนกปรชญาการเมอง นกคดทางการ
เมองเปนจ�านวนมากนบตงแตยคโบราณมาจนถงสมยปจจบน ซงเปนขอจ�ากดทงในดานตวของผศกษาเอง
ทไมมเวลาเพยงพอทจะศกษานกปรชญาการเมองไดครบทกทานจงมความจ�าเปนจะตองเลอกทจะน�าเสนอ
นกปรชญาการเมองบางคน เลอกศกษาบางคนและเลอกไมศกษาบางคนการเลอกและไมเลอกในขางตน
อาจตความไดวาเปนเรองของความจงใจของผศกษาทจะ‘เลอก’และ‘หยบ’บางคนขนมาขณะเดยวกนก
มความจงใจ‘หลงลม’บางคนไปซงการเลอกหรอไมเลอกศกษาดงกลาวอาจจะตองมเหตผลประกอบตอง
มการระบใหชดเจนลงไปถงการใชเกณฑและมาตราฐานชดไหนมาอธบายวาท�าไมถงเลอกศกษาคนน แต
ไมศกษาคนนมเชนนนแลวจะกลายเปนเรองของอคต เปนการใชความรสกสวนตวมาตดสนไปยกตวอยาง
เชนรายชอของประวตนกปรชญาการเมองแทบจะไมปรากฏรายชอนกปรชญาการเมองทเปนสภาพสตรเลย
หรอในกรณของนกปรชญาคนส�าคญของปลายศตวรรษท19FriedrichNietzscheทไมมชอปรากฏในงาน
เขยนของบางส�านกคดและประวตความคดทางการเมอง เนองมาจากรปแบบการน�าเสนอทกระจดกระจาย
ไมจดระบบทางความคด
46 เปนทนาสงเกตวาการจดประเภทของนกคดและนกวชาการภายใตกรอบและวธการศกษาประวตความคดทางการเมอง
สามารถขยายวธการศกษาไมยดตดอยกบรปแบบใดเปนการเฉพาะอยางเชนงานของLeoStraussสวนใหญจะเปนการตความใน
เชงลกดวยการน�าเอาตวบทมาตความอยางละเอยด(closeinterpretation)ปรากฏอยในรปผลงานของนกปรชญาการเมองยคโบราณ
แตในขณะเดยวกนLeoStraussยงมผลงานในลกษณะของประวตความคดทางการเมอง เชนNaturalRightandHistoryหรอ
เลมทเขารบหนาทเปนบรรณาธการHistoryofPoliticalPhilosophy47 J.G.A.Pocock.(2006).‘TheoryinHistory:ProblemsofContextandNarrative’,inThe Oxford Handbook
of Political Theory.EditedbyJohnS.Dryzek,BonnieHonig,andAnnePhillips.Oxford:OxfordUniversityPress.
pp.164-165.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-35การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
การศกษาความคดและทฤษฎการเมองสามารถกระท�าไดหลายแนวทางโดยเฉพาะอยางยงผานรป
แบบและวธการของการตความ(interpretation)48ดงกรณการศกษาปรชญาและความคดทางการเมองของ
มาคอาเวลลจากThePrinceกบTheDiscoursesพจารณาจากเนอหาความร (subject-matter)The
Princeมค�าอทศ (EpistleDedicatory) ไปยงเจาผปกครองปจจบน (actual prince) ภายใตระบอบ
ราชาธปไตย สวนTheDiscourses มงใหกบบคคลทวไปทมศกยภาพมความสามารถทจะมาเปนเจาผ
ปกครองในอนาคต(futureprince)และบคคลทวไป(privateperson)ในการรกษาระบอบมหาชนรฐภาย
ใตคณธรรมของเสรภาพ เราสามารถศกษาถงเจตจ�านง (intention) ในการเขยนThe Prince เพอการ
สถาปนาและสรางเอกภาพใหแกระบอบการปกครองเนนไปยงการรกษาต�าแหนงและการใชอ�านาจ ขณะท
TheDiscourseคอการตอบค�าถามภายหลงจากสถาปนาระบอบการปกครองส�าเรจแลวผปกครองจะรกษา
มนไวใหมนคงและยนยาวไดอยางไรซงค�าตอบทมาคอาเวลลใหกคอการใหประชาชนรกษามนเอาไวภายใต
คณธรรมของเสรภาพ49หรอหากเปรยบเทยบกบปรชญาการเมองของเพลโตอยางTheRepublicคอความ
พยายามสรางระบอบการปกครองทดทสด แตเพลโตเองยอมรบวาโอกาสทจะเกดขนจรงนนแทบเปนไป
ไมไดเลยสวนTheLawsเปนผลงานลดดกรความเปนอดมคตลงมาสโลกของความจรง
ขณะทการศกษาทเนนไปในการใหความส�าคญกบเรองของบรบท (contextual)50ซงด�าเนนอยภายใต
เวลาและสถานททงในทางการเมองเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรมรวมไปถงบรรยากาศของความขดแยง
เกดการโตเถยงกนในทางความคด(controversies)เปนปจจยทก�าหนดและสรางใหเกดรปแบบแนวความ
คดและภาษาแกนกคด ในแงนการเกดความคดของนกคดจงตกอยภายใตอทธพลของบรบทหรอ
สงแวดลอมทนกคดแตละคนมชวตอย 51 โดยนกคดทใชรปแบบและวธการดานบรบทมาเปนหลกใน
48 TerenceBall นกวชาการดานรฐศาสตรไดแบงส�านกของการตความ (Schools of Interpretation)ทางทฤษฎและ
ความคดทางการเมองประกอบดวยรปแบบมารกซสต (Marxian) รปแบบเผดจการนยมอ�านาจนยมแบบเบดเสรจ (Totalitarian)
รปแบบจตวเคราะห(Psychoanalytic)รปแบบสตรนยม(Feminist)รปแบบสเตราสเซยน(Straussian)รปแบบหลงสมยใหม(Post-
modernist)และกลมประวตศาสตรใหมของเคมบรดจ(CambridgeNewHistory)โปรดดรายละเอยดในTerenceBall.(2004).
‘HistoryandtheInterpretationofTexts’,inHandbook of Political Theory. editedbyGeraldF.Gaus&Chandran
Kukathas.London:SAGEPublications.pp.18-30.สมบตจนทรวงศไดสรปแนวทางการตความงานเขยนทางปรชญาการเมอง
ทส�าคญๆมอย6วธคอ1.การวเคราะหตวบทอยางละเอยด(closetextualanalysis)2.การแยกแยะระหวางเจตนา(intention)
ของปรชญาเมธและผล (effect) อนเกดจากการรบความคดนน ๆ 3. การศกษาชวประวตของปรชญาเมธ (biography approach)
4.แนวทางจตวทยา (psychological approach) 5.แนวทางอดมการณ (ideological approach)และ6.แนวทางประวตศาสตร
(historicalapproach)โปรดดรายละเอยดในหนวยท1แนวคดทวไปเกยวกบการศกษาปรชญาการเมองในเอกสารการสอนชดวชา
ปรชญาการเมอง สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชปากเกรดนนทบร254649 โปรดดรายละเอยดในLeoStrauss. (1958). Thoughts on Machiavelli. Chicago:TheUniversityofChicagoPress.50 นกวชาการปจจบนใชชอเรยกวา ‘ความคดทางการเมองทด�าเนนอยภายใตบรบท’ (contextualization of political
thought)หรอเรยกอกชอหนงวาสงคมวทยาแหงความร(sociologyofknowledge)มอยในงานเขยนของRobertNisbets,Neal
WoodและทางดานEllenMeiksinsWoodใชชอวาประวตศาสตรสงคมของความคดทางการเมองตะวนตก(asocialhistoryof
westernpoliticalthought)51 แตอยาลมวาความคดทเกดขนมากอนหนากสงอทธพลตอความคดดวย ทงในลกษณะของการน�าความคดกอนหนามา
พฒนาตอและในแงของการปฏเสธและลมลาง
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-36 การวเคราะหการเมอง
การศกษาประกอบดวยนกประวตศาสตรความคดคนส�าคญๆเชนR.G.Collingwood,PeterLaslett,
J.G.A. Pocock, JohnDunn, John Plamenatz และQuentin Skinner โดยเฉพาะอยางยง John
Plamenatzมความคดวาหากเราตองการศกษาและเขาใจถงความคดของนกปรชญาการเมองเราจ�าเปนตอง
ส�ารวจศกษาสภาพแวดลอมทเปนเงอนไขในการประกอบสรางความคดขนมาดวย(conditionsandcon-
troversies)ในแงนความคดหรอตวบทกบบรบทเปนสงทไมอาจแยกขาดจากกนและตองน�ามาพจารณาศกษา
ควบคกนไปJohnPlamenatzยกตวอยางถงการจะความเขาใจความคดและเปาประสงคของฮอบสทปรากฏ
อยใน Leviathan เราจ�าเปนตองเขาใจถงบรรยากาศของความขดแยงทเกดขนระหวางฝายนยมกษตรย
(Royalists)กบฝายสนบสนนแนวคดรฐสภา (Parliamentarians)รวมไปถงค�า (words)ส�าคญๆอยาง
law, right, liberty, covenant และ obligation ทบงบอกและสงผานความคดและความหมายทาง
การเมองของนกปรชญาการเมอง52หรอในกรณการตความในเชงจตวเคราะห(psychoanalytic)มมมมอง
และผลการศกษาออกมาอยางนาสนใจจากตวอยางการศกษาผลงานของจอหนสจวตมลล‘OnLiberty’
ถกศกษาในฐานะนกคดเสรนยมเปนสวนใหญ แตการตความในเชงจตวเคราะหกลบพบวางานอยาง ‘On
Liberty’มความส�าคญประกาศถงจตใตส�านกในการทมลลด�าเนนการปลดแอกเปนอสระจากความคดของ
บดาคอเจมส มลล ทเลยงดอบรมเขามาอยางเครงครด โดยไดควบคมและครอบง�าทงชวตในทางโลกและ
ทางภมปญญามาตลอด
ในฐานะของนกทฤษฎการเมอง JohnPlamenatzกลาวถงระเบยบวธวทยาของการศกษาตวบท
(canon/text) ของนกปรชญาการเมอง มความจ�าเปนตองด�าเนนการศกษาในเชงของการแสวงหาคณคา
(normative) ซงอทธพลและแรงบนดาลใจจากความคดทมผลตอสงคมและผคน ไมสามารถด�าเนนการ
ศกษาในเชงของการอธบาย (explanatory) การใชภาษา (linguistic) และประวตศาสตร (historical)
โดยเฉพาะอยางยงค�าอธบายทไรถงคณคา(value-freeexplanation)เปนประเดนทผศกษาคอนขางจะเหน
คลอยตาม เนองจากธรรมชาตของงานเขยนในระดบคลาสสกนนคงไมไดเขยนขนมาเพยงเพออธบาย
เหตการณหรอปรากฏการณเทานนแตมเปาหมายทยงใหญไปกวานนJohnPlamenatzใหความส�าคญกบ
กจกรรมทางปรชญาการเมองมงไปยงสงทเรยกวา ‘อะไร (what) คอเปาหมายทรฐบาลตงไวอกทงจะมวธ
การอยางไร(how)ในการจดการเพอใหบรรลถงเปาหมายดงกลาว’เปนเปาหมายทมความสมพนธกบหลก
การในเรองทมนษยควรจะด�าเนนชวตอยางไรควรจะตอสแสวงหาสงใดรวมไปถงสงคมและรฐบาลควรทจะ
สรางขนมาอยางไร53
การศกษาความคดและทฤษฎการเมองอกฝงหนงมาจากกลมนกปรชญาภาษาน�าโดยLudwig
Wittgenstein, J.L. Austin และ J.R. Searl54 ซงมสมมตฐานวาการศกษาวเคราะหในเชงปรชญา
52JohnPlamenatz.(1968).Man and Society. VolumeTwo.London:Longmans.pp.ix-xi.53 JohnPlamenatz. (2012).Machiavelli, Hobbes, & Rousseau.EditedbyMarkPhilp&Z.A.Pelczynski.
Oxford:OxfordUniversityPress.pp.x-xii.54DavidBoucher, and Paul Kelly. (2003). ‘Introduction’, inPolitical Thinkers: from Socrates to the
Present.EditedbyDavidBoucherandPaulKelly.Oxford:OxfordUniversityPress.pp.15-16.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-37การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
(philosophicalmodeof analysis)ตงอยบนสมมตฐานและความเปนมาของความหมายของนกปรชญา
(philosopher) วาเปนบคคลทใชสตปญญาท�าการตรกตรอง (contemplative life) เปนกจกรรมทด�าเนน
โดยไมตองเขาไปยงเกยวมการเวนระยะหางกบความเปนไปของผคนและสงคมท�าใหนกปรชญาอยในสถานะ
เปนเพยงผสงเกตการณผคาดการณ(speculator)ดงนนการท�างานและผลผลตของนกปรชญาจงถกตความ
วาเปนเพยงการใชเหตผลด�าเนนอยภายใตชดของภาษา(languagegame)หรอแมแตเปนผคดคนประดษฐ
ภาษาและแนวคด แตอกดานหนงอาจพจารณวาความคด ความรทางปรชญานนไมไดถอก�าเนดขนจาก
สญญากาศและความวางเปลาแตมทมาจากการมปฏสมพนธมความเกยวของกบผคนและสงคม(formoflife)55
ความสมพนธระหวางตวนกคด ความคดและบรบท นอกจากการผลตแนวคดและความรเพอ
ตองการตอบค�าถามและแกไขปญหาของยคสมยทนกคดทานนนมชวตอย ความรและค�าตอบทเกดขนมา
อาจกลายมาเปนความคดสากลในแบบทไดรบความนยมมผคนกลาวถงมาทกยคสมยยกตวอยางเชนความ
คดวาดวยความอดทนอดกลนตอความแตกตางของผคนในสงคมการเมอง (toleration) เกดมาจากความ
ขดแยงในเรองของความเชอทางศาสนาทน�าไปสความรนแรงพฒนาไปสสงครามกลางเมองจนเกดความ
สญเสยในชวตและทรพยสนของชาวยโรปเปนจ�านวนมากผคนเกดความเหนอยลากนทกฝายจงหนมาเจรจา
พดคยกนเราอาจพจารณาไดวาความคดในเรองของความอดทนอดกลนถกพฒนาขนภายใตบรรยากาศของ
สงคมในแบบพาณชยกรรมและการคา ความขดแยง ความรนแรงและสงครามเปนสงทไมสรางใหเกด
ประโยชนมหน�าซ�ายงท�าลายธรกรรมตาง ๆมนษยไมอาจท�ามาคาขายไดภายใตบรรยากาศแหงความไมไว
วางใจและเกดความสะพรงกลว ตอมาแนวคดในเรองความอดทนอดกลนในความแตกตางถกพฒนาเปน
เสนอใหรฐบาลไมตองเขาไปยงเกยวในเชงบงคบใหประชาชนนบถอศาสนาและความเชอในสมยทจอหนลอค
ยงมชวตอย แตความคดดงกลาวยงไดรบความนยมและถกสงผานสบทอดกนมาจนถงปจจบนนอกจากน
ยงมความเชอมโยงระหวางปรชญากบปรชญาการเมอง ด�าเนนอยในลกษณะทวาปรชญาแสวงหาความรท
เปนสาธารณะ ในขณะทปรชญาการเมองแสวงหาความรทเกยวของกบสงสาธารณะหรอสงในทางการเมอง
นนเอง56เหมอนกบทLeonardHobhouse นกคดเสรนยมกลาวไวอยางนาสนใจวา ‘การเปลยนแปลงนน
ไมไดเปนผลมาจากความคดแตเพยงฝายเดยวแตกไมมความเปลยนแปลงใดๆทไมมอทธพลทางความ
คดเขามารวม เนองจากความตองการของผคนนนจ�าตองมสงทมากระตนปลกใหตนเพอทจะไดละลายสงท
เปนจารตประเพณหรอตดขาดสายโซแหงอ�านาจ’57
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.3.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.3.2
ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.3 เรองท 1.3.2
55NealWood.(2002).Reflections on Political Theory. London:PALGRAVE,pp.94-97.56 JohnG.Gunnell.(1979).Political Theory: Tradition and Interpretation. Cambridge:WinthropPublishers,
Inc.pp.52-53.57LeonardHobhouse. (1991).Liberalism.London:OxfordUniversityPress.p.30.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-38 การวเคราะหการเมอง
ตอนท 1.4
พฒนาการและแนวโนมการศกษาทางปรชญาการเมอง
และความคดทางการเมองในไทย
โปรดอานแผนการสอนประจ�าตอนท1.4แลวจงศกษาเนอหาสาระพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง
หวเรองเรองท1.4.1พฒนาการของการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทย
เรองท1.4.2กรณของการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทย
เรองท1.4.3แนวโนมของการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทย
แนวคด1. แมวาจะมการแปลผลงานทางปรชญาการเมองมาตงแตสมยรชกาลท 6 แตองคความร
ทางดานปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาของประเทศไทยยงคงอยในระดบทนอย
ถงนอยมากไมวาจะเปนหนงสอและต�าราทเปนตวบทแปลมาจากภาษาตางประเทศ ใน
ขณะทผลงานในลกษณะของการอธบายและตความตวบท กยงมอยในระดบทนอยถง
นอยมาก
2. ผลงานทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง ซงอยในรปของต�าราหลกยงม
จ�านวนนอยและองคความรเองกไมครอบคลมการศกษาทางปรชญาการเมองสวนผลงาน
ทอยในรปของการอธบายตความ ขยายความความคดของนกปรชญาการเมองแมจะม
มากกวาต�าราหลก แตจ�านวนทผลตออกมากยงไมเพยงพอและครอบคลมองคความร
ความคดทางการเมอง
3. การขาดแคลนผลงานทางปรชญาการเมองทงในรปของงานแปลและต�าราหรอหนงสอท
ใชอธบายตความความคดของนกปรชญาการเมองพนฐานความรของทางฝายผสอนและ
ทกษะพรอมความรพนฐานของนกศกษาเองรวมไปถงบรรยากาศของการเรยนการสอน
ทไมเอออ�านวยและสนบสนนตอการแสวงหาความรทางปรชญาการเมอง คอแนวโนม
ทางการศกษาปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาไทย
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-39การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
วตถประสงคเมอศกษาตอนท1.4จบแลวนกศกษาสามารถ
1.อธบายพฒนาการของการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทยได
2.อธบายกรณของการศกษาปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทยได
3.อธบายแนวโนมของการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทยได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-40 การวเคราะหการเมอง
เรองท 1.4.1 พฒนาการของการศกษาทางปรชญาการเมอง
และความคดทางการเมองในไทย
เหตผลทนาจะเปนเหตผลหลกทสดท “ไมมใครพมพ” งานดานทฤษฎการเมองกคงจะเปนเพราะ
งานเหลานดจะไปไดยากในทองตลาดไทย เพราะแมในไทยจะมกลมนกอานผสนใจ “การเมอง” อยางเขมขน
แตกลมนกอานเหลานผคนไมวาจะมาจากขวการเมองไหนหรอไมมขวกดจะสนใจปรากฏการณทจบตองได
ของ “การเมองไทย” ตงแตอดตจนถงปจจบนมากกวาทจะสนใจขอถกเถยงเกยวกบหลกการทางการเมอง
ทว ๆ ไปในโลกทมลกษณะเปนนามธรรมกวา เพราะอยางนอย ๆ ในโลกของนกอานหนงสอ “การเมอง”
ในโลกของภาษาไทยกคงจะสนใจค�าถามจ�าพวก “ใครคอฆาตกรตวจรง?” “ใครคอผอยเบองหลงตวจรง?”
ไปจนถงความรจ�าพวก “รทน” คนโนนคนน มากกวาทจะสนใจจรงจงกบค�าถามวา “ความชอบธรรมคอ
อะไร?”“อะไรคอRationality?”หรอกระทงประเดนคลาสสกของทฤษฎรวมสมยอยางความยอนแยงภายใน
ของระบอบเสรประชาธปไตย58
ค�าสมภาษณธเนศวงศยานนาวาแหงคณะรฐศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรมน�าหนกเพยงทจะ
เปนค�าอธบายทรองรบวาองคความรทางดานปรชญาการเมองทอยในรปของหนงสองานเขยนและงานวชาการ
รวมไปถงการเรยนการสอนทางดานปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาของไทยตงแตเรมตนในอดตมา
จนถงปจจบนไมประสบความส�าเรจเทาทควร
ทางดานสมบต จนทรวงศในฐานะนกวชาการผมความเชยวชาญทางดานปรชญาการเมองและเปน
ผบกเบกการเรยนการสอนวชาปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาของประเทศไทยโดยเฉพาะอยางยงท
คณะรฐศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรตงขอสงเกตถงวชาทเรยกกนในปจจบนวาปรชญาการเมองความ
คดทางการเมอง ประวตความคดทางการเมอง ทฤษฎทางการเมอง จะไดเรมมการสอนกนมาตงแตเมอใด
นนไมอาจบอกไดแน แตอาจสนนษฐานไดวาคงจะไดเรมมการสอนกนในมหาวทยาลยในประเทศไทย ใน
ลกษณะทเปนวชาโดยตวของมนเอง เมอประมาณหลง พ.ศ. 2500 กนแลว เนองจากเปนชวงเวลาท
นกสงคมศาสตรไทยรนแรกๆทส�าเรจการศกษาจากประเทศสหรฐอเมรกา เรมทจะทยอยเดนทางกลบเขา
มารบราชการเปนอาจารยสอนหนงสอในมหาวทยาลย และเปนชวงทหลกสตรของคณะรฐศาสตรของ
มหาวทยาลยในประเทศไทย เรมมการสอดแทรกวชารฐศาสตรแทๆ เขาไวในหลกสตรเดมทเตรยมตวให
นกศกษารฐศาสตรเขาไปรบราชการในกระทรวงมหาดไทยหรอกระทรวงการตางประเทศเพยงอยางเดยว59
58 ปรากฏการณ “ธเนศ วงศยานนาวา”Thu, 2014-04-24 09:27 อธป จตตฤกษ http://prachatai.com/journal/
2014/04/52849สบคนเมอ24เมษายน2557.59 สมบต จนทรวงศ. (2527). ‘หนวยท 1 แนวคดทวไปเกยวกบการศกษาปรชญาการเมอง’. ใน เอกสารการสอนชดวชา
ปรชญาการเมอง.นนทบร:มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.น.34-38.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-41การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
อยางไรกตามการเปลยนแปลงในองคความรทางดานรฐศาสตรไดประสบกบปญหาทางดานของบคลากรท
จะมาท�าหนาทในการเรยนการสอนทสมบต จนทรวงศใชค�าวา “ไมไดเนนการศกษาดานนมาโดยเฉพาะ”
รวมไปถงการขาดแคลนอปกรณการสอน เชน หนงสอ บทความอานประกอบการเรยนรวมไปถงเรองของ
บรรยากาศทางวชาการและการทวชาปรชญาการเมองมสถานะในหลกสตรทางรฐศาสตรเปนแคเพยง“วชา
ประกอบ”หรอวชาเลอกเทานน
พฒนาการการเขามาขององคความรทางปรชญาการเมองในประเทศไทยมมาตงแตสมยรชกาลท6
ดวยการแปลบทสนทนาLysisของเพลโตเมอพ.ศ.2431หรอเมอ100กวาปผานมาแลวผลงานทางดาน
ปรชญาการเมองทปรากฏอยในภาคภาษาไทยเปนครงแรกคอ การแปลบทสนทนา Lysis หรอวาดวย
มตรภาพ(Friendship)ของเพลโตโดยกรมพระยาเทวะวงศวโรปการ(ในขณะททรงด�ารงยศเปนกรมหลวงฯ)
บทสนทนาLysisถกตพมพในหนงสอวชรญาณวเศษเลม3ปชวดพทธศกราช2431ตอมาไดมการรวบรวม
เปนเลมตพมพแจกเปนของทระลกในงานศพของหมอมเจาหญงบนดาลสวสดโดยโรงพมพโสภณพพรรฒ-
ธนาการ ใน พ.ศ. 2469 หนงสอบทสนทนา Lysis เลมน พระองคทานทรงไดรบมาจากพระอนชา คอ
พระองคเจาสวสดโสภณซงเคยทรงศกษาวชากฎหมายอยทมหาวทยาลยออกซฟอรดสงกดคณะเบลเลยล
(BalliolCollege)ทมเบนจามนโจเวตต(BenjaminJowett)เปนอาจารยผควบคมดแล(Master)คณะ
ดงกลาว เปนผเชยวชาญเรองคลาสสก ทานเปนนกวชาการชาวองกฤษคนแรกทแปลงานของเพลโตจาก
ภาษากรกโบราณมาเปนภาษาองกฤษครบหมดทกเลม
มการแปลTheHistoryofHerodotusของHerodotusใชชอ‘ต�านานของเฮโดโรตสบรรพท
1ถงบรรพท5’โดยช�านาญอนทโศภนจากตนฉบบภาษากรกโบราณเปนภาษาองกฤษของย.ซ.แมคอเลย
เอม.เอ.(GeorgeCampbellMacaulay)แหงมหาวทยาลยCambridgeตพมพโดยส�านกพมพMcmillian
ตพมพครงท1เมอค.ศ.1904และครงท2เมอค.ศ.1914เปนหนงสอสองเลมจบแบงเปน9บรรพตอมา
มการพมพแจกในงานปลงศพนางเขยนอนทโศภณณเมรวดธาตทองวนท18มกราคมพ.ศ.2519และ
อภนนทนาการในโอกาสนายช�านาญอนทโศภนอายครบ80ป16สงหาคม2523โดยมเนอหาในบรรพท
1เรมท‘เหตแหงการววาทระหวางพวกเฮลเลเนสกบพวกบารบาเรยนพวกเฟนเซยนท�าความผดครงทหนง’
จบลงดวย‘ขนบธรรมเนยมประเพณของพวกมาสซาเกตาย’ในบรรพท2เรมตนดวยเหตการณ‘เมอไซรส
สนชวตแลวคามบเซสผบตรไดเปนราชาและหมายมนวาจะยกทพเขาตอยปต’จบลงท‘เครองบวงสรวงบชา
ของอามาซสทอทศแกเทวสถานตางๆ ในแควนเฮลลาส’ ในบรรพท 3 เรมตนท ‘เหตซงท�าใหคามบเซส
ประสงคจะยกทพเขาประชดอยปต’จบลงท‘และกลวธทยดนครบาบลอนไดในทสด’ในบรรพท4เรมตนท
‘ดาเรออสวางแผนยกทพประจญพวกไซเธยนและเหตทยกเขาประจญ’จบลงทเหตการณ‘จดจบอยางเวทนา
ของเฟเรตม’และในบรรพท5 เรมตนท ‘พวกเปรนเธยนซงเมกาบาซอสปราบปราม’จบลงท ‘ไมนานหลง
จากนอารสตาโกราสกถกฆาตายทนน’
ขณะทการเรยนวชาทเรยกชอวา ปรชญาการเมองหรอแนวคดและทฤษฎทางการเมองมาจนถง
ปจจบนองคความรทางดานปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาของประเทศไทยในความคดของผวจยยง
คงอยในระดบทนอยถงนอยมากไมวาจะเปนหนงสอและต�าราทเปนตวบทแปลมาจากภาษาตางประเทศใน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-42 การวเคราะหการเมอง
ขณะทผลงานในลกษณะของการอธบายและตความตวบท(secondary/interpretationtext)กยงมอยใน
ระดบทนอยถงนอยมากดงจะเหนไดจากหากมความตองการทจะศกษาหาความรเพอท�าความเขาใจถงความ
คดทางปรชญาการเมองของนกปรชญาการเมองอยางเชน เพลโตอยางไรกตามผท�าวจยพจารณาถงองคความร
ทางปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาของประเทศไทยเพอลงไปในรายละเอยดแลวจะพบวายงขาดการ
แปลตวบทหลกทางปรชญาการเมองทงยคโบราณ ยคกลาง ยคสมยใหมและรวมสมย ยกตวอยางเชน
ตวบทของอรสโตเตลไมมการแปลออกมาเลยหรอแมแตนกปรชญาการเมองคนส�าคญของยคใหมอยางโทมส
ฮอบสผลงานของเขาไมมการแปลออกมาเลยในขณะทงานเขยนประเภทรวบรวมและเรยบเรยงปรากฏมอย
พอสมควรเรยกไดวาเปนองคความรทมคณประโยชนในการแนะน�า(introduction)ใหความรความเขาใจ
ในเบองตน (basic guide) ใชส�าหรบการศกษาท�าความเขาใจความคดของนกปรชญาการเมอง ผลงานท
เขยนขนโดยนกวชาการ บคคลทสนใจศกษาปรชญาการเมองมขอบขายขององคความรตงแตยคโบราณ
ยคกลาง ยคใหมและรวมสมย นอกจากนยงสามารถไลเรยงความคดของนกปรชญาการเมองออกมาเปน
รายบคคลอกดวย
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.4.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.4.1
ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.4 เรองท 1.4.1
เรองท 1.4.2 กรณของการศกษาทางปรชญาการเมอง
และความคดทางการเมองในไทย
เนอหาขององคความรทางปรชญาการเมองทปรากฏอยในรปของงานเขยนประเภทตาง ๆ ตงแต
ต�าราประเภทของงานแปลจากตวบทแปลจากงานการตความและประเภททผเขยนไดท�าการศกษาคนควา
และรวบรวมเขยนขนมา ผลการวจยปรากฏวาผลงานแปลจากตวบททถอวาเปนหวใจส�าคญในการศกษา
ปรชญาการเมองยคคลาสสกคอโสเครตสเพลโตและอรสโตเตลยงมอยนอย60โดยปรากฏเพยงแคงานแปล
จากตวบทจ�านวนทงสน10บทสนทนาซงเปนบทสนทนาเพลโตทกลาวถงกจกรรมทางปรชญาการเมองของ
โสเครตสไดแกบทสนทนาอโปโลเกย (Apologia)ไครโต(Crito)ยไทโฟร (Euthyphro)อตมรฐ (The
Republic)บทสนทนาLysisวาดวยมตรภาพPhaedo,Meno,Charmides,LachesและSymposium
จากจ�านวนบทสนทนาทงหมด28บทสนทนาและอก15บทสนทนาทนกวชาการยงสงสยกนวาเปนผลงาน
60จดเรมของการศกษาปรชญาการเมองตะวนตกสามารถยอนกลบไปยงความคดกอนหนาโสเครตส(pre-Socrates)ตงแต
ภมปญญาในแบบกวนพนธ(poeticwisdom)ของHomer,Hesiodกลมนกวทยาศาสตรธรรมชาตแหงไอโอเนยน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-43การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
ของเพลโตหรอไม61นอกจากนผลงานของขบวนการโซฟสต (Sophisticmovement) ซงเปนแนวคดทาง
ปรชญาการเมองทส�าคญในชวงเดยวกบโสเครตสและเพลโตกยงไมมในภาคภาษาไทยอยางไรกตามหากจะ
ลงมอศกษาปรชญาการเมองของเพลโตตองประกอบดวยบทสนทนาหลกTheRepublic,TheStatesman
และTheLawsซงสองบทสนทนาหลงนยงไมมการแปลออกมาเปนภาษาไทยขณะทปรชญาการเมองของ
อรสโตเตลทเสนอผานThePoliticsกบNicomacheanEthicsยงไมปรากฏในภาคภาษาไทยมเพยงแค
งานตความของสลกษณ ศวรกษทตความความคดทางการเมองของอรสโตเตล และพศาล มกดารศม
“ค�าสาปค�าสญญาจากอรสโตเตลท�าไมมนษยจงตองเปนสตวการเมอง”
ผลงานทางวชาการตงแตหลงยคของอรสโตเตล หรอปรชญาการเมองในชวง ‘Hellenistic’
ทประกอบดวยความคดในแบบStoic,CynicและEpicurianแทบไมมปรากฏในชวงหลงมปรากฏแนวคด
วาดวยความเปนพลเมองโลก(cosmopolitanism)ซงเปนความคดในกลมปรชญา‘Stoic’ออกมาบางแต
เปนสงทสบเนองและเขามาพรอมกบกระแสของโลกาภวตนการอนรกษสงแวดลอมนเวศวทยาการเมองและ
แนวคดในเรองสทธมนษยชน ขณะทความคดในชวงโรมน โดยเฉพาะอยางยงในชวงทมการปกครองใน
รปแบบมหาชนรฐ (republicanism) ในฐานะของการเปนรปแบบการปกครองและสถาบนทางการเมองทม
ความส�าคญแตแนวความคดแทบไมปรากฏในประเทศไทยเลย ขณะทปรชญาการเมองของยคกลางซงกน
ระยะเวลากวาหนงพนปผลงานของนกปรชญาการเมองคนส�าคญอยางเชนSaintAugustineกบSaint
ThomasAguinasมปรากฏอยในรปของเอกสารการสอนวชาปรชญาการเมองและบทความเทานน
การแปลตวบทสมยใหมของนกปรชญาการเมองปรากฏผลงานของ NiccoloMachiavelli ‘The
Prince’หรอ“เจาผปกครอง”ผลงานของThomasMore‘Utopia’ผลงานของJeanJacquesRousseau
ประกอบดวย ‘TheSocialContract,ADiscourse on theOrigin of Inequality,Discourse on
PoliticalEconomyและEmileผลงานของMontesquieu‘TheSpiritofLawsผลงานของAlexis
deTocqueville‘DemocracyinAmerica’ผลงานของJohnStuartMill‘OnLiberty’ผลงานของ
KarlMarx‘CommunistManifesto’และ‘Capital’ผลงานของFriedrickEngels‘OriginofFamily’
เปนทนาสงเกตวาผลงานของนกปรชญาการเมองในสายสงคมนยมและคอมมวนสตมการแปลงานชนส�าคญ
ออกมาเกอบหมด เนองจากบรรยากาศทางการเมองในชวงการตอตานรฐบาลเผดจการทหารการขยายตว
และเตบโตขนของปญญาชนและขบวนการฝายซายในเมองไทยระหวางชวงพ.ศ. 2510-2520 เปนปจจย
สนบสนนใหมการแปลผลงานในลกษณะทเรยกรองในเรองของความยตธรรมความเทาเทยมการตอสทาง
ชนชนและการปฏวตขนมานอกจากนยงมผลงานของกลมอนาธปไตย(anarchist)แปลออกมาในชวงระยะ
เวลาของการตอสทางอดมการณทางการเมองในชวงระยะเวลาดงกลาวดวย เชน ผลงานของนกวชาการ
RobertPaulWolffใชชอ“ลทธอนาธปไตย”มการแนะน�าความคดของนกคดในสายอนาธปไตยคนส�าคญ
ไดแกMichaelBakunin,PeterProkopkinและGeorgeSorelสวนการแปลตวบททางปรชญาการเมอง
สมยใหมยงปรากฏผลงานของAlexanderHamilton,JamesMadisonและJohnJay‘TheFederalist
61 จ�านวนตวเลขของบทสนทนามาจาก Paul Shorey. (1933).What Plato Said. Chicago: TheUniversity of
ChicagoPress.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-44 การวเคราะหการเมอง
Papers’และผลงานของFriedrichNietzscheสองเลมไดแก‘TwilightoftheIdols’กบ‘ThusSpoke
Zarathustra’
หากพจารณาจากรายชอหนงสอประเภทตวบทของปรชญาการเมองตะวนตกสมยใหมทถกแปลออก
มาเปนภาษาไทยนนยงขาดตวบทหลกทเปนผลงานของนกปรชญาการเมองอกหลายคนอยางเชนThomas
Hobbes,JohnLocke,ImmanuelleKant,DavidHumeและHegelขณะทหนงสอประเภทตวบททาง
ปรชญาการเมองรวมสมยแทบจะไมไดมการแปลออกมาสภาษาไทยเลย
หนงการจดแบงประเภทตามประเดนปญหา (topic) และเนอเรอง (theme) ภายใตรปแบบใน
เชงปทสฐาน (normative methodology) อยในลกษณะของการศกษา การถกเถยงและการตงค�าถามใน
เชงคณคา (value judgement) ซงเปนรปแบบของจารตในการศกษาปรชญาการเมองมาเปนระยะเวลา
ยาวนานโดยสามารถแบงออกเปนเรองของความยตธรรมรปแบบของระบอบการปกครอง(typeofregime)
สภาวะธรรมชาต(stateofnature)สทธตามธรรมชาต(naturalright)กฎธรรมชาต(naturallaw)เสรภาพ
(freedom)สทธ (right)ความเสมอภาค (equality)ความยนยอม (consent)คณธรรม (virtue)พนธะ
หนาททางการเมอง(politicalobligation)ความชอบธรรมทางการเมอง(politicallegitimacy)ความเปน
องคอธปตย(sovereignty)อารยะขดขน(civildisobedience)ความอดทนอดกลนในทางการเมองและ
สงคม(toleration)การปฏวต(revolution)และเรองของทรพยสน(property)
องคความรในเรองแนวคดทฤษฎและหลกการทางปรชญาการเมองด�ารงในลกษณะกระจดกระจาย
แตกมเนอหาทครอบคลมในขณะทแนวคดทฤษฎและหลกการทางปรชญาการเมองทปรากฏเปนเนอหาหลก
ทผวจยพบเหนไดบอยกคอ
- ระบอบการปกครอง (political regime) องคความรทางปรชญาการเมองในภาษาไทยทม
เนอหาเกยวของกบระบอบการปกครองปรากฏค�าอธบายระบอบราชาธปไตยระบอบอภชนาธปไตยระบอบ
คณาธปไตย ระบอบทรราชย ระบอบเสรนยม ระบอบสงคมนยมและระบอบประชาธปไตยผานผลงานของ
นกวชาการอยางเชนสมบตจนทรวงศในมหาชนรฐและประชาธปไตย:ความคดทางการเมองอเมรกนพ.ศ.
2319-2343พศาลมกดารศม ในบางบทส�ารวจปรชญาการเมองคลาสสก และ “ฟรดรค นทเช” วาดวย
แนวคดรฐและประชาธปไตยสมยใหม สลกษณ ศวรกษ ใน แนวคดทางปรชญาการเมองของอรสโตเตล
สมเกยรตวนทะนะในก�าเนดและความเปราะบางของเสรประชาธปไตยธงชยวงศชยสวรรณ“ประชาธปไตย:
เสนทางเดนจากประชาธปไตยโดยตรงสประชาธปไตยแบบมสวนรวม ไชยนต ไชยพร “บทความปรชญา
การเมองวาดวย:ก�าเนดประชาธปไตยเอเธนส:การเมองในประวตศาสตรและประวตศาสตรในการเมอง
- สทธ เสรภาพและความเทาเทยม องคความรทางปรชญาการเมองในภาษาไทยทมเนอหา
ในดานของสทธ เสรภาพและความเทาเทยมปรากฏในงานของอกฤษฏแพทยนอย“หลกการทแทจรงของ
ทฤษฎสญญาประชาคม” ไชยนต ไชยพร “พฒนาการของสอกบปรชญาสทธเสรภาพและพนทสาธารณะ
แงคดบทเรยนและปญหาบางประการจากสงคมตะวนตกรฐศาสตรสาร3/2544“Demoskratos”ชญาน
ทตศภชลาศยรฐศาสตรสาร30ป2552เลม2สมบตจนทรวงศงานวจยเรอง“ประชาธปไตยไทย:ปรชญา
และความเปนจรงสกว.2555และสมเกยรตวนทะนะ“ก�าเนดและความเปราะบางของเสรประชาธปไตย”
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-45การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
- แนวคดอน ๆ ทางปรชญาการเมององคความรในเรองของความยตธรรมในไชยนตไชยพร
เรองของเพศสภาพในธเนศวงศยานนาวา“อารยขดขน” (civildisobedience)ปรากฏอยในผลงานของ
ชยวฒนสถาอานนทรฐศาสตรสาร3/2546ธเนศวงศยานนาวา“เสนทางความคดเรอง ‘ประชาชน’จาก
โรมนโบราณจนถงEmmanuelAbbeSieyes”รฐศาสตรสารกนยายน-ธนวาคม2554ศศวรรณจรงตรง
“แนวคดเรองCosmopolitanismกบปญหาเรองความเปนสากล”รฐศาสตรสาร30ป2552เลม4ชยวฒน
สถาอานนท“อาวธมชวต?:แนวคดเชงวพากษวาดวยความรนแรง
สองจดแบงตามประเภทของงาน ในลกษณะของประวตปรชญาการเมอง (history of political
philosophy) ประวตความคดทางการเมอง (history of political thought) และทฤษฎการเมอง (political
theory)การจดแบงในขอ2นผวจยจดประเภทโดยไมรวมผลงานแปลตวบทของนกปรชญาการเมองซงโดย
ตวของมนเองเปนผลงานทางปรชญาการเมองอยแลว แตจะจดแบงประเภทจากผลงานแปลการอธบาย
ตวบทหรองานตความกบผลงานประเภททนกวชาการไทยแตงและเรยบเรยงขน
ผลงานในลกษณะประวตความคดทางการเมองและทฤษฎการเมองประกอบดวย ‘Political
Thought: fromPlatotoPresent“ความคดทางการเมองจากเพลโตจนถงปจจบน”ของ“ฮารมอนมอนด
จอด”แปลโดยเสนหจามรกMarriceCranston‘PoliticalDialogue’ใชชอ“ปรชญาการเมองฝรง”แปล
โดยสลกษณศวรกษและ“นกปรชญาการเมองฝรง”แตเปนการเขยนโดยการเรยบเรยงโดยอธบายความ
คดทางการเมองของอรสโตเตลมาจนถงมลลและ“อธบายแนวคดปรชญาการเมองฝรง” โดยทงสองเลมม
เนอหาทใกลเคยงกน นอกจากนยงเขยนงาน “ลอกคราบปญญาชนฝรง”Will Durant ‘The Story of
Philosophy:TheLive andOpinion of theGreater Philosophers’ แปลโดยวนเพญบงกชสถตย
แมวามเนอหาทไมเกยวของกบปรชญาการเมองโดยตรงแตสามารถใชเปนหนงสอแนะน�าพนฐานอานประกอบ
ใหแกนกศกษาและผทสนใจในเบองตนไดท�าความรจกกบประวตบรรยากาศทางความคดบรบทและแนวคด
ทส�าคญๆของนกปรชญาสมบตจนทรวงศ‘WesternPoliticalTheory’ของ‘L.C.Mcdonald’ในชอ
“ทฤษฎการเมองตะวนตก:เลมหนงสมยโบราณและยคกลาง”ตอมาสมบตจนทรวงศไดแปลงานชนส�าคญ
ในการศกษาประวตปรชญาการเมอง‘HistoryofPoliticalPhilosophy’ทมLeoStraussกบJoseph
Cropsey เปนบรรณาธการ ใชชอวา “ประวตปรชญาการเมอง” มจ�านวนสามเลมพงศเพญศกนตาภย
“ทฤษฎการเมองยคใหม”และวทยากรเชยงกล“ปรชญาการเมองเศรษฐกจสงคม”พศาลมกดารศม“บน
เสนทางความความคดทางการเมองจากมหาวหารเดลไฟถงคายนรกเอาสวชต” งานเขยนประเภทประวต
ปรชญาการเมองปรากฏอยในรปของต�ารา “ชดวชาปรชญาการเมอง” ของสาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลย
สโขทยธรรมาธราชถอเปนต�าราทรวบรวมงานเขยนของนกวชาการทางดานปรชญาการเมองในประเทศไทย
มาไวในเลมเดยวกนเปนครงแรกตอมาต�าราในลกษณะเดยวกนแตใชศกษาในระดบของบณฑตศกษาสาขา
วชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช“แนวคดทางการเมองและสงคม”
อยางไรกตามในการศกษาประเภททเจาะลงไปยงความคดของนกปรชญาการเมองแตละบคคล
ปรากฏมผลงานทศกษาความคดของนกปรชญาการเมองมาตงแต Socrates (สมบต จนทรวงศ ปรชญา
การเมองเบองตนบทวเคราะหโสเครตส)Plato(สมบตจนทรวงศความน�าวาดวยอตมรฐไชยนตไชยพร
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-46 การวเคราะหการเมอง
ความยตธรรม: ตอนทหนง) Aristotle (สลกษณ ศวรกษ แนวคดทางปรชญาการเมองของอรสโตเตล)
ThomasAquinas (กานต โกวทสมบรณ แนวคดทางการเมองและกฎหมายของอะไควนส วารสาร
สงคมศาสตร1-2มกราคม-ธนวาคม2549)Machiavelli(ชยวฒนสถาอานนทปรชญาการเมองสมยใหม
ในชดวชาปรชญาการเมองสาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช)ThomasHobbes(ถาวร
สขากนยา“องคอธปตยกบสงคมการเมอง”ในเอกสารการสอนชดวชาปรชญาการเมองสาขาวชารฐศาสตร
มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช) JohnLocke (อกฤษฏ แพทยนอย “ก�าเนดลทธเสรนยมประชาธปไตย
สมยใหม”ในเอกสารการสอนชดวชาปรชญาการเมองสาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช)
JeanJacquesRousseau(พงษเพญศกนตาภยทฤษฎการเมองยคใหม)KarlMarx(สภาศรมานนท)
FriedrichNietzsche (พศาล มกดารศม “ฟรดรคนทเช วาดวยแนวคดรฐและประชาธปไตยสมยใหม”
รฐศาสตรสาร 2/2542)HannahArendt (พศาลมกดารศมในวภาษา)Michael Foucault (ดบทความ
ของธเนศวงศยานาวา)LeoStrauss(ดบทน�าการศกษาปรชญาการเมองของสมบตจนทรวงศในเอกสาร
การสอนชดวชาปรชญาการเมองสาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช)
จากการเกบรวบรวมขอมลของผวจยในต�าราหนงสอบทความและเอกสารทเกยวของกบองคความ
รทางปรชญาการเมองในประเภทของประวตปรชญาการเมองประวตความคดและทฤษฎการเมองยงมการ
ผลตออกมานอย โดยจะเหนไดชดเจนวามผลงานในประเภทของประวตปรชญาการเมอง ประวตความคด
และทฤษฎการเมองแคเพยงสองเลมทเปนผลงานแปล เปนของ “ฮารมอนจอด” กบ ‘LeoStrauss’ กบ
‘JosephCropsey’(ทเปนบรรณาธการรวม)และหนงสอทงสองเลมเปนผลงานทมการตพมพออกมานาน
แลวจงควรจะมการแปลหรอเรยบเรยงผลงานประเภทประวตปรชญาการเมองประวตความคดและทฤษฎ
การเมองทมการตพมพใหมออกมาบาง
สถานะขององคความรทางปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาของประเทศไทย ในแงของต�ารา
หนงสอบทความและเอกสารตางๆเรยกไดวาอยในระดบทนาพงพอใจกลาวคอแมวาในดานของงานทเปน
ตวบทของนกปรชญาการเมองจะมการแปลออกมาเปนภาษาไทยอยในระดบทนอยถงนอยมาก ทไมอาจ
ครอบคลมองคความรทางปรชญาการเมองตะวนตก โดยเฉพาะอยางยงผลงานของนกปรชญาการเมองคน
ส�าคญตงแตยคโบราณอยาง Plato, Aristotle ซงเปนประเดนทนาสงเกตวาอรสโตเตลเปนนกปรชญา
การเมองคนส�าคญทพดถงธรรมชาตของมนษยกบความเปนสตวการเมอง (politicalanimal)การจดแบง
ประเภทของรปแบบทางการปกครองซงเปนเนอหาทมความส�าคญเปนอยางยงตอการศกษาทางดานรฐศาสตร
แตกลบปรากฎวายงไมมการแปลผลงานของอรสโตเตลโดยเฉพาะอยางยงThePoliticsออกมาเปนภาษา
ไทยCicero,SaintAugustine,SaintThomasAquinas,NiccoloMachiavelli,ThomasHobbes,
JohnLocke,JeanJacquesRousseau,ImmanuelleKant,DavidHume,Hegel,EdmundBurke,
Michael Bakunin, JohnRawls นอกจากนต�ารา หนงสอและเอกสารทางวชาการทอธบายลงไปถงชวง
ยคสมยทมความสมพนธเชอมโยงกบความคดทางปรชญาการเมองอยางมนยส�าคญอยางเชนยคฟนฟศลปะ
วทยาการ(Renaissance)ยคปฏรปทางศาสนา(Reformation)และยคแหงการรแจงทางปญญา(Enlighten-
ment)ทมแนวคดผใชอ�านาจททรงธรรม(enlightendespot)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-47การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
การขาดแคลนต�ารา หนงสอด�าเนนไปในลกษณะเดยวกนกบผลงานประเภททตความและอธบาย
ตวบทของนกปรชญาการเมองอกชนหนงแตกยงมผลงานในลกษณะอนมาใชทดแทนไดผลงานในประเภท
ของงานทนกวชาการไทยผลตออกมาในลกษณะของการรวบรวมและเรยบเรยงขนมาทอยในรปของต�ารา
หนงสอและเอกสาร สามารถครอบคลมองคความรทางปรชญาการเมองจากยคโบราณ ยคกลาง สมยใหม
และรวมสมยครอบคลมทงตวนกปรชญาการเมองตงแตยคโบราณยคกลางยคใหมและรวมสมยลกษณะ
รปแบบของระบอบการปกครองและอดมการณทางการเมอง รวมไปถงแนวคดทมความส�าคญ (concepts
andideas)มองคความรเพยงพอทจะท�าใชประกอบในการศกษาและท�าความเขาใจในเบองตน
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.4.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.4.2
ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.4 เรองท 1.4.2
เรองท 1.4.3 แนวโนมของการศกษาทางปรชญาการเมอง
และความคดทางการเมองในไทย
การขาดต�าราหลกทางปรชญาการเมองเฉพาะอยางยง‘ตวบทหลก’(originaltext/canon)ทยง
ไมไดรบแปลออกมาเปนภาษาไทย ยกตวอยางเชน เนอหาหลกในการศกษาความคดทางปรชญาการเมอง
ของเพลโตทอยางนอยหากจะลงมอศกษาท�าความเขาใจถงความคดทางการเมองของเพลโตจะตองลงมอ
ศกษาบทสนทนาสามบทสนทนา ไดแก บทสนทนาTheRepublic, TheStatesmanและTheLaws
ส�าหรบวงวชาการศกษาในประเทศไทยปรากฏมการแปลเพยงแคบทสนทนาTheRepublic ในภาคภาษา
ไทย‘อตมรฐ’แปลโดยปรชาชางขวญยน
ในกรณของอรสโตเตลในฐานะทผลงานอยางThe Politics ปฏเสธไมไดวาเปนตวบทมสถานะ
ส�าคญทงในการศกษาทางดานปรชญาการเมองและมอทธพลตอการศกษาทางดานรฐศาสตร แตใน
ประเทศไทยกลบไมปรากฏมการแปลตวบทThePoliticsออกมาในภาคภาษาไทยเลยซงหากพจารณากน
อยางจรงจงถงจารตการศกษาความคดทางการเมองของอรสโตเตลแลว คงตองเรมตนทความคดในเชง
คณธรรมและจรยศาสตรทปรากฏอยในงานเขยนอยางNicomacheanEthics เปนพนฐานขนตนกอนท
จะมาศกษาThePolitics
เปนประเดนทสบเนองมาจากประเดนในขางตน สาเหตส�าคญมาจากการททงฝายผ สอนและ
ฝายนกศกษาเองขาดทกษะความสามารถในเรองของภาษาองกฤษ(literacyskill) เมอไมมการแปลตวบท
หลกทางปรชญาการเมองออกมาเปนภาษาไทยกท�าใหทงอาจารยและนกศกษาไมมแหลงขอมลในการศกษา
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-48 การวเคราะหการเมอง
คนควาและน�ามาใชประกอบในชนเรยนปญหาในลกษณะดงกลาวสมบตจนทรวงศเคยกลาวไววา“ยงใน
ชวงเวลาผสอนผกขาดความสามารถในการอานต�าราภาษาองกฤษและในขณะทแมแตหนงสอหรอต�าราแปล
ประเภทชนสองทผแตงกลาวถงความคดของปราชญทงหลายกยงไมมปรากฏเปนภาษาไทยนนนสตนกศกษา
จงไมมโอกาสแมแตจะทราบวาอะไรคอตวเนอหาทปราชญเหลานนกลาวไว และอะไรคอการตความของนก
วชาการรนหลง”62
ยงคงเปนประเดนทมความสบเนองมาจากสองประเดนในขางตน กลาวคอเมอผสอนและผเรยน
ขาดต�ารา หนงสอ เอกสารในภาษาไทย และไมมหรอมทกษะทางภาษาองกฤษนอยกตองหนไปพงต�ารา
เอกสารและหนงสอในประเภททท�าการตความ (secondary text/interpretation) ในภาษาไทยประเภท
แนะน�า (introduction)ท�าความรจกในเบองตน (basicguide)ชแนะประเดน (companion)รวมไปถง
การรวบรวมผลงานของนกปรชญาการเมอง(anthology)ในประเดนนผวจยพจารณาวาการศกษาปรชญา
การเมองทดนนควรจะเรมตนทใหนกศกษาเองไดสมผสดวยการอานตวบทของนกปรชญาการเมองโดยตรง
เสยกอนยกตวอยางเชน หากศกษาปรชญาการเมองของเพลโต กตองใหอานบทสนทนาTheRepublic
เปนเบองตนเสยกอนเมออานเสรจแลวหากยงมเวลาหรอนกศกษาตองการทจะคนควาหาความรเพมเตมไป
จากการอานตวบทกสามารถไปหาอานเพมเตมไดในงานประเภทตความหากเรมตนทงานตความแลวเกรง
วาจะเกดความสบสนตวนกศกษาเองไมอาจแยกงานตความออกจากงานตวบทและสดทายอาจจะยดเอางาน
ตความเปนหลก
จากขอมลทผ ศกษาวจยไดสนทนากบบคลากรทรบผดชอบการเรยนการสอนทางดานปรชญา
การเมองในสถาบนอดมศกษาหลายแหงโดยเฉพาะอยางยงมหาวทยาลยราชภฏตางๆท�าหนาทเปนผสอน
และถายทอดความรทางปรชญาการเมองของนกปรชญาการเมองคนตาง ๆ ตงแตยคโบราณมาจนถงรวม
สมยโดยทตวผสอนเองยอมรบวาไมเคยลงมออานผลงานของนกปรชญาการเมองคนใดคนหนงจากตนฉบบ
งานเขยนโดยตรง นนหมายความวาเมอสอนแนวคดในเรองของราชาปราชญ (philosopher-king)ของเพลโต
ผสอนกไมเคยไปอานสงทอยในบทสนทนาTheRepublic โดยตรง แตไดความรทเกยวกบแนวคดราชา
ปราชญมาจากต�าราและหนงสอทไดเขยนอธบายและตความถงความคดราชาปราชญของเพลโตนนอกท
(imitationofimitation)และกเปนผลงานทอยในรปของภาษาไทยประเดนปญหาของการอานอยแตต�ารา
และเอกสารประเภทตความเพยงอยางเดยวนนเคยถกน�าเสนอในลกษณะของการเตอนโดยนกวชาการทาง
ดานรฐศาสตรไทยในอดตมใจความหลกวา แมเมอมการแปลต�าราทนกวชาการชาวตางประเทศเขยนทเปน
ต�าราชนสองออกมาบาง สถานการณทางดานการเรยนการสอนวชาพวกนกดเหมอนวาจะยงไมไดมการ
เปลยนแปลงอะไรทมความส�าคญ เพราะแมวาหนงสอประเภทนจะมประโยชนแกนสตนกศกษาอยบางแต
กมอนตรายอยไมนอยตรงทวานสตนกศกษาถอเอาต�าราชนสองนนเพยงเลมเดยวหรอไมกเลมเปนเสมอน
“ความจรงทงหมด”63 ขณะททางแกไขเคยมการเสนอใหมการแปลและตพมพผลงานทเปนตวตนฉบบของ
ปรชญาเมธคนส�าคญๆตดตามมาประกบกน
62สมบตจนทรวงศ.อางแลว. น.35.63 โปรดด ลขต ธรเวคน (2525). “ระดบการพฒนาทางวชาการของรฐศาสตรในประเทศไทย”, ใน สมบต จนทรวงศ.
รฐศาสตร: สถานภาพและพฒนาการ.กรงเทพฯ:ส�านกพมพบรรณกจ.น.312-313.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-49การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
ประเดนตอมาเมอการเรยนการสอนขาดต�าราหนงสอและเอกสารท (แปล)มาจากนกปรชญาทเรา
ศกษาโดยตรง มผลใหผศกษาไมอาจทจะลงไปในรายละเอยดของความคดมองไมเหนประเดนและความ
ส�าคญสงผลตอมาท�าใหไมอาจสรางขอถกเถยง(argumentation)การสรางประเดนเพอใหเกดพดคยและ
การถกเถยงกนในชนเรยน(dialogueandargument)ระหวางตวผสอนกบนกศกษาและระหวางนกศกษา
ดวยกนเองทมความเกยวของกบตวบททศกษาไดโดยตรง
นอกจากนเมอบรรยากาศภายในชนเรยนไมสามารถทจะจดกจกรรมการเรยนการสอนในลกษณะ
ของการถกเถยงพดคยและสนทนาถงตวบทไดโดยตรง รปแบบการเรยนการสอนทเกดขนและถกน�ามาใช
กเปนการบรรยาย(lecture)จากอาจารยผสอนโดยตรงไปสนกศกษาสวนใหญนกศกษาตกเปนฝายรบฟง
จดเนอหาทผบรรยายอธบายในหองเรยนท�าใหการเรยนสอนทเกดขนกเปนการใชเวลาสวนใหญในชนเรยน
ไปกบการบรรยายแตเพยงฝายเดยวของอาจารยผสอนในขณะทบรรยากาศของการมสวนรวมจากฝายผรบ
หรอฝายนกศกษามนอยมากหรอในบางชนเรยนในหลายมหาวทยาลยแทบจะไมเกดขนเลยเปนปรากฏการณ
ทางการเรยนการสอนทมความสอดคลองกบเหตการณทสมบตจนทรวงศเคยกลาวไวเมอ30กวาปทผาน
มาถงรปแบบการเรยนการสอนทางรฐศาสตรในประเทศไทยวา “…บวกกบวธการสอนทอาศยการบรรยาย
เปนหลกกคงจะมสวนชวยใหวชาพวกน (ปรชญาการเมอง) เปนอนไปไมไดนอกจากวชา“ประวต”ความ
คดทางการเมองทแคบและตายตวนนคอนกศกษาคงจะมความเขาใจแตเพยงวา นกคดทส�าคญๆ นนม
ใครบาง แตละคนเกดมาในชวงสมยใดและแตละคนมผลงานส�าคญๆอะไรบาง งานเหลานนแสดงความ
คดอะไรบาง มความส�าคญตอยคสมยนน ๆ อยางไรบาง เปนสตรส�าเรจ การจดจ�าค�าบรรยายอยางถถวน
และความสามารถในการจดจ�าเพอการถายทอดใหมในรปของลายลกษณอกษรในเวลาสอบซงเปนแนวทาง
เดมของการศกษาในระดบอดมศกษาในประเทศไทยจงสามารถใชกบวชาพวกนไดอยางเหมาะเจาะ”64และ
นนคอสงทสะทอนใหเหนถงลกษณะและรปแบบการเรยนการสอนทางปรชญาการเมองทมตงแตองคความร
ไดกาวเขามาในประเทศไทยและยงคงสภาพดงเดมมาจนถงปจจบนอยางไมเปลยนแปลง
นอกจากนการเรยนการสอนปรชญาการเมองในประเทศไทยยงประสบกบปญหาในเรองของจ�านวน
นกศกษาลงทะเบยนเรยนมจ�านวนมากเนองจากถกจดใหเปนวชาบงคบในหลกสตรการศกษาทางรฐศาสตร
ทตองเรยนทกคนท�าใหการจดชนเรยนกตองเปนชนเรยนขนาดใหญ ไมสามารถทจะจดขนาดชนเรยนใหม
ขนาดเลกทมความเหมาะสมและเอออ�านวยในการเรยนการสอนทางปรชญาการเมองมากกวา
ปญหาตอมาในเมอรปแบบของการเรยนการสอนเปนลกษณะของการเลาเรอง(narrative)ประกอบ
กบการอธบาย(explanation)มเนอหาออกมาในเชงประวตศาสตรทางความคดดงนนหากจะกลาวไปแลว
การเรยนการสอนปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาของไทยทผานมาสวนใหญแลว หากจะจดประเภท
หรอรปแบบกจะเปนรปแบบทถกจดหรอเคลอนคลอยไปอยในลกษณะของการศกษาประวตความคดทาง
การเมอง(historyofpoliticalidea)65เสยมากกวาซงเปนรปแบบของการเลาเรองราวอธบายวานกปรชญา
64สมบตจนทรวงศ.อางแลว. น.35.65 ส�าหรบผศกษาวจยพอทจะอนโลมไดถงการจดการเรยนการสอนในสถาบนการศกษา โปรดดรายละเอยดของความ
แตกตางในการศกษาปรชญาการเมอง(politicalphilosophy)กบประวตความคดทางการเมอง(historyofpoliticalthought/idea)
ไดในบทท2ของงานวจยชนนประกอบ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-50 การวเคราะหการเมอง
การเมองแตละคนมความคดอยางไรมแนวความคดทส�าคญอะไรบางยกตวอยางเชนเมอศกษาถงความคด
ทางการเมองของเพลโตกจะอธบายวาเพลโตไดรบอทธพลทางความคดมาจากความตายของโสเครตสเขยน
บทสนทนาทชอTheRepublicในฐานะตวแทนของรปแบบการปกครองในอดมคตทมอทธพลตอความคด
ทางปรชญาการเมองกบนกปรชญาการเมองในยคตอมา แตไมสามารถทจะลงมออภปราย โตแยงความคด
และรปแบบการปกครองททางเพลโตน�าเสนอมาหรอหากลงลกไปมากกวานนกจะบรรยายถงปจจยและ
เงอนไขทเปนบรบท(context)ในการก�าหนดและมอทธพลตอความคดทางการเมองของนกปรชญาการเมอง
แตละยคแตละสมยเทานน
ผลลพธทเกดตามมาจากการมรปแบบของการเรยนการสอนในแบบทางฝายอาจารยเปนฝายบรรยาย
ใหความรแตเพยงฝายเดยว ฝายนกศกษากเปนฝายรบฟงแตเพยงอยางเดยว ไมเกดการซกถาม การตง
ค�าถามการสนทนาการอภปรายการถกเถยงขนในชนเรยนขณะทการวดผลใชรปแบบของการสอบโดยใช
ขอสอบแบบปรนยทมตวเลอกหรอถาหากเปนขอสอบในแบบอตนยกจะออกมาในลกษณะของการเลาเรอง
การถามในเชงประวตศาสตร นกศกษาทมความจ�า มขอมลดกวากสามารถทจะตอบโจทยไดคะแนนดกวา
แตในทางสตปญญาการแสดงออกทางความคดแลวกลบไมสามารถวดหรอเปนหลกประกนไดวานกศกษา
มความรความเขาใจในองคความรทางปรชญาการเมองลกซงอยในระดบใดสรปกคอเปนการเรยนรและการ
วดผลส�าเรจของการศกษาดวยการทองจ�าในเรองของความคดรายละเอยดในเชงชวประวตของนกปรชญา
การเมองแตไมมความสามารถทจะด�าเนนการวเคราะหตงค�าถามด�าเนนการววาทะการวพากษความคดท
นกปรชญาน�าเสนอวามขอด มขอเสยมคณประโยชน มความบกพรองและมจดแขงมจดดอยอยางไรบาง
รวมไปถงเรองของการน�าความคดของนกปรชญาการเมองมาประยกตใชอธบายปรากฏการณทางสงคม
การเมอง อธบายธรรมชาตของการเมองและมนษยได สมมตฐานของผศกษาทกลาวมานสอดคลองกบขอ
สงเกตของสมบตจนทรวงศทเขยนไวเมอพ.ศ.2520วา
“การยอมรบวาการขาดแคลนต�าราเรยนซงเปนภาษาไทยทมคณภาพนนเปนปญหาส�าคญประการ
หนงของวงวชาการเมองไทย โดยเฉพาะอยางยงในแขนงวชาวาดวยปรชญาการเมองดวยแลวปญหานรสก
วาจะมมากกวาวชาอน ๆ อยหลายเทา ผลเสยจากการขาดแคลนดงกลาว หนงกคอวา วธการสอนวชานใน
สถาบนการศกษาชนสงมกจะเปนไปในรปของการทผสอนไปถอดความจากต�าราในภาษาตางประเทศมาเปน
บทบรรยายใหนกศกษาจดเอาไปอกท เนอหาของวชาซงควรจะเปนไปในรปของการหยบยกขอเสนอและ
ปญหาตางๆมาถกเถยงวพากษวจารณกนจงถกแทนทดวยการทองจ�าขอเทจจรงบางประการเกยวกบปรชญา
เมธหรอหลกการอยางกวางๆทหาสาระอะไรไมไดเสยสนในบางสถาบนนนขอสอบวชาดงกลาวถงกบออก
มาเปนแบบปรนยใหขดผดขดถกเตมค�าไมตางอะไรกบวชาเคมหรอชววทยาไปเลย”66
- การขาดความรทางดานแนวคดทางการเมองทส�าคญอยางเชน ปรชญาการเมองของยคกลาง
แนวคดและแนวคดระบอบมหาชนรฐ (republicanism) ผลงานของนกปรชญาการเมองอนรกษนยม
ไมปรากฏผลงานของEdmundBurke,JosephdeMaistreและปรชญาการเมองรวมสมยอยางเชนงาน
ของJohnRawls,RobertNozick
66สมบตจนทรวงศ. (2520).ทฤษฎการเมองตะวนตก (แปล).กรงเทพฯ:โครงการต�าราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร.
น.(ก)-(ข).
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-51การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
-การขาดแคลนบคลากรทผานการศกษา อบรมและฝกฝนมาทางปรชญาการเมองโดยตรง ใน
ลกษณะทไมมความสนใจหรอไมไดรบการอบรมศกษามากอน ท�าใหขาดความรทลกซง ท�าใหไมสราง
องคความรทเปนระบบและมความตอเนอง นอกจากนท�าใหไมอาจแนะน�านกศกษาทมความสนใจศกษา
คนควาในระดบทสงขนไป อยางเชน การแนะน�าต�ารา หนงสอ บทความ วารสารนอกเหนอไปจากการท�า
หนาทในเรองการเรยนการสอนในชนเรยน
- ปญหาทเกดขนจากตวของนกศกษาเองทขาดและมความรพนฐานทเกยวของกบประวตศาสตร
ความคด (intellectual history) และอารยธรรมตะวนตกในระดบทนอยถงนอยมากท�าใหผสอนตองลง
รายละเอยดในเรองพนฐานทางประวตศาสตรและอารยธรรมตะวนตกยกตวอยางเชน ในหวขอปรชญา
การเมองของมาคอาเวลล ทจะตองอธบายเชอมโยงกบพฒนาการทางภมปญญาของยคฟนฟศลปวทยาการ
(Renaissance)หรอปรชญาความคดของอมมานเอลคานท ทเกดขนภายใตบรบทของยคแสงสวางทาง
ภมปญญา(AgeofEnlightenment)และความคดของRousseauทมอทธพลตอยคRomantic
- การขาดบคลากรทท�างานวจยในลกษณะของการทมเทอยางจรงจง มการท�างานอยางตอเนอง
สงเกตไดจากการขาดงานแปลประเภทตวบทตนฉบบและงานประเภทตความตวบทยกตวอยางเชนการศกษา
ปรชญาการเมองของอรสโตเตล จะตองด�าเนนการแปลตวบทThe Politics รวมไปถงNicomachean
EthicsหรอปรชญาการเมองของJohnLockeกตองแปลตวบทหลกTwoTreatisesonGovernment
ออกมาเปนภาษาไทย และจะตองสรางผลงานในลกษณะของการตความเพอมาใชอธบายตวบทอกครงหนง
เนองจากการศกษาปรชญาการเมองนนหากผศกษาพงตรงไปยงการอานตวบทเลยอาจท�าใหเกดความสบสน
(แตกมความจ�าเปนทตองมประสบการณในการอานงานประเภทตวบทมากอน)จนไมสามารถจบประเดนไม
เขาใจอานไมรเรองจนสงผลใหเบอและมทศนคตทไมชอบปรชญาการเมองไปเลยดงนนงานประเภทอธบาย
ตความยงมความจ�าเปนมประโยชนทชวยแนะน�า(introduction)และท�าการชแนะ(guide)ในเบองตนใหแก
ผทมความสนใจศกษาปรชญาการเมองไดท�าความรจกในเบองตนกอนทจะไปอานตวบทตนฉบบกนตอไป
ในสวนของผวจยเองพจารณาวาการแปลงานประภทตความตวบท หากมการแปลขนมากควรจะ
เลอกแปลผลงานของนกปรชญาการเมองนกวชาการทมความเชยวชาญมชอเสยงไดรบการยอมรบในการ
ศกษาปรชญาการเมองยกตวอยางเชนการศกษาตความอธบายความคดทางปรชญาการเมองของมาคอาเวลล
กตองอานงานของQuentinSkinner,MaurizioViroli,LeoStraussเปนตน
- ขาดการเชอมโยงความคดทางปรชญาการเมองเขากบเหตการณ บรบททางสงคม การเมอง
ภมปญญาและวฒนธรรมไทย(ideaincontext)ในสวนของผวจยวเคราะหวาการท�างานทขาดการเชอมโยง
ระหวางความคดทางปรชญาการเมองกบบรบทและปรากฏการณทางสงคมการเมองไทยมผลท�าใหองคความ
รทางปรชญาการเมองกลายเปนสงทมความเลอนลอย (abstractness) ไมสามารถอธบายท�าความเขาใจ
และชแนะแกไขปญหาทางสงคมการเมองได ขณะทนกวชาการและผทมความสนใจศกษาองคความรทาง
ปรชญาการเมองมสถานะเปนเพยงนกวชาการท�างานอยในหอคอยงาชาง (armchairacademy)ไมสมผส
กบโลกของความเปนจรง ความรทางปรชญาการเมองจงมผลกระทบเพยงแคในสถาบนการศกษาและใน
วงการวชาการทมความสนใจเทานนทงๆทในทางสากลองคความรทางปรชญาการเมองลวนแลวแตมความ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-52 การวเคราะหการเมอง
เชอมโยง ในลกษณะทไมอาจตดขาดจากปรากฏการณทางสงคมการเมองหรอทเราเขาใจกนในรปแบบของ
ความสมพนธระหวางกนของตวบทกบบรบท(textandcontext)
-ปญหาทผวจยมประสบการณโดยตรงจากหนาทความรบผดชอบในการเรยนการสอนวชาปรชญา
การเมอง ความคดทางการเมองในสถาบนอดมศกษาตาง ๆ ในประเทศไทยมาเปนระยะเวลามากกวาหนง
ทศวรรษพบวาปญหาและอปสรรคมาจากพนฐานของสงคมการเมองและวฒนธรรมของประเทศไทยทยง
คงอยและไดรบอทธพลของการเปนสงคมในแบบจารตประเพณ(traditionalsociety)ในทางดานของการ
แสดงออกถงความคดเหนเกดปญหาในการมวธคดและการสรางวฒนธรรมในการครนคดไตรตรองการตง
ค�าถามตามมาดวยการวพากษ วจารณ (criticalmind) ซงสงเหลานเปนสงทไมปรากฏอยในพนฐานการ
เรยนรของนกศกษาไทยมากเทาใดนกประกอบกบรปแบบการเรยนการสอนกอนทจะกาวเขามาเปนนกศกษา
ในสถาบนอดมศกษากถกระบบการศกษาใชวธการเรยนการสอนในแบบทองจ�าครอบความคดพฤตกรรม
มาตลอดเชอฟงครผสอนมากกวาจะสงเสรมสนบสนนและกระตนใหนกเรยนไปคนควาหาความรเกดความ
สงสยและกลาทจะตงค�าถามกบสงทเรยนมาหรอแมแตกบตวผใหความรเองลกษณะและอทธพลดงกลาว
สงผลอยางยงท�าใหการเรยนการสอนทางดานปรชญาการเมองทตองอาศยเรองของการตงค�าถามการแสดง
ความคดเหนการใหเหตผลและการวพากษวจารณทงตวองคความรและตวบคคลจงไมเกดขนในชนเรยน
ของปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาของประเทศไทยได
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.4.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.4.3
ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.4 เรองท 1.4.3
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-53การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง
บรรณานกรม
สมบตจนทรวงศ.(2546).หนวยท1แนวคดทวไปเกยวกบการศกษาปรชญาการเมอง.ในเอกสารการสอนชดวชา
ปรชญาการเมอง.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.
Aristotle.(2001).The Basic Works of Aristotle.editedbyRichardMcKeon.IntroductionbyC.D.C.
Reeve.NewYork,NY:TheModernLibrary.
Ball, Terence andRichardBellamy. (2003). (eds.)The Cambridge History of Twentieth-Century
Political Thought.Cambridge:CambridgeUniversityPress.
Barker,E.Greek.(1967).Political Theory: Plato and his Predecessors. London:Methuen&Co.Ltd.
Bellamy,Richard, andAngusRoss. (1996). (eds.)A Textual Introduction to Social and Political
Theory. Manchester:ManchesterUniversityPress.
Berlin,I.(1989). Against the Current: Essay in the History of Ideas.editedbyHenryHardy.Oxford:
ClarendonPress.
Boucher,D.andPaulKelly.(2003).(eds).Political Thinkers: from Socrates to the Present.Oxford:
OxfordUniversityPress.
Castiglione,Dario and IainHampsher-Monk. (2011). (eds.).The History of Political Thought in
National Context.Cambridge:CambridgeUniversityPress.
Collingwood,R.G.(1989). Essays in Political Philosophy.editedandintroductionbyDavidBoucher.
Oxford:ClarendonPress.
Finley,M.I.(1977). Aspects of Antiquity: Discoveries and Controversies.Harmondsworth:Penguin
Books.
Gaus.F.Gerald&ChandranKukathas.(2004).(eds).Handbook of Political Theory. London:SAGE
Publications.
Gunnell,G.John.(1968). Political Philosophy and Time.Middletown:WesleyanUniversityPress.
Gunnell. G. John. (1979).Political Theory: Tradition and Interpretation. Cambridge:Winthrop
Publishers,Inc.
Heywood,A.(2004).Political Theory: An Introduction.London:PalgraveMacmillan.
Klosko,G.(1993).History of Political Theory: An Introduction. ForthWorth:HarcourtBraceCollege
Publisher.
Laslett,Peter.(1956).(ed.) Philosophy, Politics and Society.Oxford:Blackwell.
Locke,John.(1989). Two Treatises of Government.editedbyPeterLaslett.Cambridge:Cambridge
UniversityPress.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
1-54 การวเคราะหการเมอง
Manent,Pierre.(1994).An Intellectual History of Liberalism. Translated by Rebecca Balinski. New
Jersey,NJ:PrincetonUniversityPress.
McClelland,J.S.(1998).A History of Western Political Thought.London:Routledge.
Miller, David. (1991). (ed.)The Blackwell Encyclopedia of Political Thought. Cambridge: Basil
BlackwellLtd.
Miller,David. (2003).Political Philosophy: a very Short Introduction. Oxford:OxfordUniversity
Press.
Oakeshott,Michael. (2006).Lectures in the History of Political Thought.editedbyTerryNardin
andLukeO’Sullivan.Exeter:ImprintAcademic.
Perry,Anderson.(2005).Spectrum: from left to right in the world of ideas.London:Verso.
Plamenatz, John. (1992).Man and Society. VolumeOne: FromMiddleAges to Locke. London:
Longmans.
.(1968).Man and Society.VolumeTwo:MachiavellitoMarx.London:Longmans.
.‘TheUseofPoliticalTheory’Political Studies,Vol8,1960.
Raphael,D.D.(1970).Problems of Political Philosophy.NewYork,NY:Macmillian.
Ryan,Alan. (2012).On Politics: A History of Political Thought: Book One-Two. London:W.W.
Norton&CompanyLtd.
Salkever,Stephen. (2009). (ed.)The Cambridge Companion to Ancient Greek Political Thought.
Cambridge:CambridgeUniversityPress.
Sinclair,T.A.(1967).A History of Greek Political Thought. London:Routledge&Paul.
Skinner,Quentin.(2006).‘TheState’,inRobertE.GoodinandPhilipPettit.(eds.).Contemporary
Political Philosophy: An Anthology. Victoria:BlackwellPublishing.
Strauss,Leo. (1953). An Introduction to Political Philosophy: Ten Essays by Leo Strauss.Edited
ByHilailGildin.Detroit:WayneStateUniversityPress.
Voegelin,Eric.(1952).The New Science of Politics.Chicago:TheUniversityofChicagoPress.
Wolff,Jonathan.(1996).An Introduction to Political Philosophy. Oxford:OxfordUniversityPress.
Wood.EllenMeiksins.(2011).Citizens to Lords: A Social History of Western Political Thought from
Antiquity to the Late Middle Ages.London:Verso.
Wood,EllenMeiksins,andWood,N.(1978).Class Ideology and Ancient Political Theory: Socrates,
Plato, And Aristotle in Social Context.Oxford:OxfordUniversityPress.
Wood,Neal.(2002).Reflections on Political Theory.London:PALGRAVE.