Post on 18-Mar-2021
fnvbouw.nl
PSYCHOSOCIALE BELASTING UTA-WERKNEMERS
Ord
ernr
. 62
79
1
April 2017
Psychosociale belasting UTA-werknemers 1
INLEIDINGFNV Bouwen & Wonen heeft onderzoek gedaan naar de psycho- sociale belasting1) die UTA-werknemers ervaren. Uit onder meer het bedrijfstakverslag 20162) van Stichting Arbouw (per 1 juli 2016 Volandis) blijkt dat specifiek UTA-personeel te maken heeft met een grote psychosociale arbeidsbelasting.
Concrete aanleiding voor het onderzoek van FNV Bouwen & Wonen is om vast te stellen of het aantal werk- en reis-
uren en eventueel de beloning daarvan van invloed zijn op de (ervaren) psychosociale belasting.
KERNVRAGEN UIT HET FNV-ONDERZOEK:• Hoeveel arbeids- en reisuren werken en reizen UTA-werknemers nu per week?
• Dragen meeruren volgens UTA-personeel bij aan de door hun ervaren werkdruk?
• Welke waardering/beloning – in materiele of immateriële vorm – ontvangen UTA-werknemers ter compensatie van
eventuele meeruren?
• Speelt deze waardering een rol in de mate waarin UTA-personeel meeruren als belastend ervaart?
DEELNEMERSFNV Bouwen & Wonen heeft een selecte groep (1000) FNV-leden met een UTA-functie benaderd om mee te werken
aan het onderzoek. Daarnaast zijn er op verschillende bouwplaatsen enquêtes verspreid onder UTA-medewerkers.
Uiteindelijk hebben 167 UTA-werknemers meegewerkt.
1) In de Arbowet vallen onder het begrip alle factoren die bij het werk stress veroorzaken, zoals agressie en geweld, arbeidsconflicten, seksu-ele intimidatie, pesten en werkdruk.
2) Het verslag is gebaseerd op gegevens afkomstig van het periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (Pago) van 24.331 werknemers in de bedrijfstak. Deze gegevens zijn geanonimiseerd opgeslagen in de database van Arbouw. Daarnaast heeft Arbouw gebruik gemaakt van gegevens van andere instanties.
PSYCHOSOCIALE BELASTING UTA-WERKNEMERS
2 Psychosociale belasting UTA-werknemers
Positief is dat een groot deel van het UTA-personeel
aangeeft zelf te kunnen beslissen hoe ze het werk kan
uitvoeren. Een zeer groot deel vindt het werk boeiend
en heeft plezier in het werk. Uit het bedrijfstakverslag
blijkt echter ook dat een groot deel van het UTA-
personeel kampt met een (te) grote psychosociale
arbeidsbelasting. Daaruit voortvloeiende klachten doen
zich al jaren voor en nemen ook toe. Als deze trend zich
blijft voortzetten, zal een steeds grotere groep UTA-
medewerkers te maken krijgen met stressklachten, over-
spannenheid of zelfs een burn-out. Opvallend is dat ook
het aantal reis- en werkuren nog steeds toeneemt.
Belangrijkste uitkomsten op een rij:• De grootste risicofactor op het gebied van arbeids-
belasting is de psychosociale arbeidsbelasting.
• Het aantal werknemers met psychische klachten is
toegenomen ten opzichte van voorgaande jaren.
• Twee op de drie UTA-werknemers vindt het werk
geestelijk erg inspannend.
• 70% werkt onder tijdsdruk.
• Bijna 18 procent heeft vaak last van stress.
• Een op de vijf werknemers zegt ‘vaak moe’ te zijn,
heeft problemen om goed te slapen en kan moelijker
ontspannen aan het einde van de werkdag.
• Een kwart van de werknemers voelt zich aan het
eind van de werkdag vaak opgebrand.
• Een op de vier werknemers heeft vaak nekklachten
(24%).
• Psychische beroepsziekten als overspannenheid en
burn-out vormen 4% van de totale beroepsziekte
(19%) in de bouwsector.
• Ongeveer een op de acht geeft aan dat het manage-
ment onvoldoende werkinstructie geeft en vindt dat
er onvoldoende ondersteuning is om het eigen werk
uit te voeren.
• Uitvoerders, stafpersoneel en bouwtechnici ervaren
vaker dan het overige UTA-personeel het werk als
geestelijk inspannend en zij ondervinden de meeste
tijdsdruk.
• Er worden gemiddeld 4 meeruren (meer dan 40 uur in
de week) gewerkt. Bij 25% van de UTA-medewerkers
zijn dat 6 tot 10 uur in de week meer. Bij nog eens
25% gaat het om 10 tot 20 uur per week.
• De gemiddelde werk- en reistijd per week is de afge-
lopen 10 jaar licht gestegen van 49 naar 51 uur.
• Gemiddeld besteedt UTA-personeel 51 uur per week
aan reis- en werktijd. Bij 25% van het UTA-personeel
ligt de totale reis- en werkduur tussen de 51 en 55 uur
per week. Bij een even groot deel bedraagt dat tussen
de 55 en 105 uur per week aan reis- en werktijd.
Bijlage 2 bevat een overzicht van de werk- en reistijden
van alle UTA-werknemers uitgesplitst naar een aantal
functies. Bij sommige UTA-functies (uitvoerders
woningbouw en utiliteit/GWW) ligt het gemiddelde van
het aantal gewerkte uren hoger dan het gemiddelde
van alle UTA-functies.
BELANGRIJKE UITKOMSTEN UIT HET FNV- ONDERZOEK90% van de ondervraagde UTA-medewerkers ervaart
werkdruk waarbij 75% aangeeft dat het aantal
gewerkte uren daarbij mede van invloed is. De meer-
uren worden als belastend ervaren. De factor ‘het aan-
tal gewerkte uren’ staat in de top vier van de thema’s
die volgens werknemers van invloed zijn op door hen
ervaren werkdruk.
Volgens 66% van de UTA-werknemers speelt de waar-
dering (immateriële/materiële) mee in de mate waarin
zij meeruren als belastend ervaren. Er zijn grote ver-
schillen in de mate van compensatie. Veruit de meeste
UTA-werknemers ontvangt geen financiële vergoeding
voor gewerkte meeruren (78%). Een kleine groep (4%)
krijgt de meeruren volgens het regulier loon uitbetaald
of ontvangt daarbij zelfs een toeslag (6%). Een deel
kan de meeruren compenseren via een tijd-voor-tijd
regeling (5%).
82% van de UTA-werknemers maakt geen aanspraak
op bijvoorbeeld tantièmes of een eindejaarsuitkering.
Bij 8% ligt de waarde daarvan tussen de €0 en €1.000
op jaarbasis. Bij 10% tussen de €1.000 en €3.000.
Op de vraag of werkgevers hen op een andere manier
belonen voor gewerkte meeruren antwoordt een kleine
driekwart van de werknemers ontkennend. 16% geeft
aan complimenten te ontvangen, 7% krijgt promotie-
vooruitzichten of scholingsmogelijkheden en een enke-
ling krijgt ruimte om extra gewerkte tijd later te com-
penseren.
BELANGRIJKE UITKOMSTEN UIT HET BEDRIJFSTAKVERSLAG VAN ARBOUW
Psychosociale belasting UTA-werknemers 3
De top vijf thema’s die volgens UTA-personeel van invloed zijn op de door hen ervaren werkdruk:1. hoeveelheid werk
2. tijdsdruk in het werk
3. geestelijk inspannend werk
4. aantal gewerkte uren
5. de mate van plezier in het werk
Andere genoemde oorzaken die werkdruk verhogend werken zijn: • tekortschietende competenties van collega’s en
onderaannemers
• communicatieproblemen met niet-Nederlandstaligen
• onvoldoende waardering vanuit het management
• geen of beperkte mogelijkheden om (buiten vakan-
ties) verlof op te nemen
• het ontbreken van een goede planning
• te veel en onredelijke eisen van opdrachtgevers
• lange reistijden
Het onderzoek van FNV Bouwen & Wonen laat waar het
gaat om het aantal werk- reisuren ongeveer hetzelfde
beeld zien als het onderzoek van Arbouw. De groep
UTA-werknemers met werk- en reistijd van meer dan 50
uur is bij het FNV-onderzoek iets kleiner. Het aantal res-
pondenten met meer dan 2 reisuren per dag is bij het
FNV-onderzoek weer hoger. Ook hier geldt voor de indi-
viduele UTA-werknemer dat niet het gemiddelde, maar
de daadwerkelijk gemaakte werk- en reisuren per week
de werkelijkheid zijn. Voor het individu kan de opeen-
stapeling van de werk- reisuren en pauzes leiden tot
situaties dat men zeer lange dagen van huis is.
De bekendheid met de speciale cao-voorziening voor UTA-
personeel van persoonlijke begeleiding bij het omgaan
met werkdruk is niet groot. 30% is hiermee bekend.
In het onderzoek van FNV Bouwen & Wonen geeft 70%
aan vaak vermoeid te zijn. 42% geeft aan overbelast te
zijn en 43% heeft stressklachten.
CONCLUSIES EN AANBEVELINGENFNV Bouwen & Wonen vindt dat het thema duurzame
inzetbaarheid, waar werkdruk een onderdeel van vormt,
een nadrukkelijke plaats op de agenda van cao-partijen
moet krijgen. De bouwnijverheid heeft de ambitie een
innovatieve topsector te worden. Die ambitie is inhouds-
loos als de sector toestaat dat juist de groep werknemers
die bij uitstek aan deze innovatie kan bijdragen een reëel
gevaar loopt mentaal en fysiek op te branden. Een te
hoge werkdruk zal ook niet bijdragen aan een veilige
werkomgeving of het reduceren van faalkosten.
FNV Bouwen & Wonen is daarom in samenspraak met UTA-werknemers tot de volgende concrete aanbevelingen gekomen en stelt voor om het volgende in de cao op te nemen:• Voor de UTA-werknemer moet indien de arbeidstijd,
reis- en de pauzetijd samen meer dan 12 uur per dag
bedragen de arbeidstijd worden ingekort.
• Werken zonder loon moet stoppen. Meeruren moeten
minimaal betaald worden conform het reguliere uur-
loon. Deze financiële prikkel kan bij werkgevers tot
een gedragsverandering leiden.
• De UTA-werknemer met een fulltime contract heeft
het recht op een 4-daagse werkweek. (max. 10 uur
per dag) Voor de werknemer wordt daarmee een
extra herstel dag gecreëerd.
• De UTA-werknemer krijgt ook reistijd betaald vanaf het
tweede reisuur (net zoals de bouwplaatsmedewerkers).
Mogelijk gaat de woonplaats van de UTA-medewerker
ten opzichte van het bouwobject mede bepalend wor-
den bij de verdeling van de bouwprojecten.
• Extra controle op arbeidsduur van UTA-medewerkers
vanuit het bedrijf, de OR en extern, aangezien er
sprake is van structureel overwerk.
Nu een te hoge werkdruk een veelkoppig monster is (zie daarvoor de top 5 en de apart genoemde oorzaken van werkdruk) en enkel een individuele ondersteunende aanpak niet volstaat, stellen we daarnaast het volgende voor:• CSR Centrum kan een analyse geven van de bedrijfs-
oorzaken naar aanleiding van haar huidige praktijk bij
de ondersteuning van de individuele werknemers.
• Ondernemingsraden en groepen UTA-werknemers
hebben op bedrijfsniveau recht op ondersteuning bij
een collectieve aanpak van werkdruk (bronaanpak-
methode).
• Ondernemingsraden hebben op grond van art. 28 WOR
een stimulerende taak in het naleven van voorschriften
op het gebied van arbeidsomstandigheden en arbeids-
en rusttijden van de in de onderneming werkzame per-
sonen. Gezien de uitkomsten van het onderzoek ligt er
een schone taak om deze rol te vervullen.
• Naast de ondersteuning van het CSR-centrum kan er
vanuit diverse OR-trainingscentra op maat onder-
steuning worden geboden bij het bespreekbaar
maken van werkdruk.
• De bestaande individuele voorziening kan comple-
mentair worden voortgezet.
• De bekendheid van de voorziening kan worden ver-
groot door deze bekend te maken bij de bestaande
arbodiensten (arbo-artsen).
4 Psychosociale belasting UTA-werknemers
Wat is je functie?Beantwoord 167 Overgeslagen 0
WAT IS JE FUNCTIE?Bij het onderdeel ‘anders’ (31%) zijn verschillende func-
ties ingevuld op afdelingen als; boekhouding, admini-
stratie, secretariaat, bedrijfsbureau, personeelszaken,
planning, Arbo & veiligheid, Kam, planning, inkoop,
communicatie, landmeting, materieeldienst. Een aantal
functies waren ook combinatiefuncties.
Hoeveel uur werk je gemiddeld per week? (exclusief pauze en reistijd)Beantwoord 167 Overgeslagen 0
HOEVEEL UUR WERK JE GEMIDDELD PER WEEK?Bij het onderdeel ‘anders’ (5%) is met name (5x) een
precisering geven van het aantal uren minder dan 40
uur. Daarmee wordt de groep minder dan 40 uur groter,
namelijk 11%.
Krijg je meer-uren (= uren meer dan gemiddeld 40 uur in de week) betaald?Beantwoord 164 Overgeslagen 3
KRIJG JE MEER UREN BETAALD?Bij het onderdeel ´anders´ (12%)
• Tijd voor tijd (9 x) = 5%
• Alleen voor weekenden
• Alleen voor avonden
• Niet meer (3x)
• Niet van toepassing (2x)
Daarmee wordt de groep die géén meer-uren betaald
krijgt 71%.
31%
10%28%
7%
11%
10%
3%
Projectleider Uitvoerder
Bedrijfsleider Hoofduitvoerder
Werkvoorbereider Anders, namelijk ...
Calculator
Nee
Ja, volgens regulier uurloon
Ja, volgens regulier uurloon met toeslag
Ja, via tantième/eindejaarsuitkering/winstuitkering
Anders, namelijk ..(geef nadere toelichting)
4%
2%
6%
12%
76%
Minder dan 40 uur 50 tot 60 uur
40 tot 45 uur Anders, namelijk ...
45 tot 50 uur
8%
34%
16%
5%
37%
BIJLAGE 1 GEGEVENS UIT HET FNV BOUWEN & WONEN ONDERZOEK
Psychosociale belasting UTA-werknemers 5
Wat is de hoogte van de tantième eindejaars- uitkering/winstuitkering op jaarbasis?Beantwoord 164 Overgeslagen 3
WAT IS DE HOOGTE VAN TANTIÈMES/EINDEJAARSUITKERING/WINSTUITKERING?Bij het onderdeel ‘anders’ (50%)
• 77 personen vulden ‘niets’ of 0 euro in (= 47%)
• 5 personen vulden niet meer van toepassing in (3%)
• 13e maand (2x)
• Via prestatiebonus (1x)
• Afhankelijk van prestatie (1x)
Naast de 50% die al aangeven had nul € tantièmes te
ontvangen bleek bij nader onderzoek dat van de 41%
van de respondenten bij het antwoord uitgekeerde tan-
tièmes tussen 0 € en 1000 € op jaarbasis ruim drie-
kwart feitelijk ook nul € aan tantièmes te ontvangen.
Speelt waardering (immateriële/materiële) een rol voor jou in de mate waarin je meer-uren als belastend ervaart?Beantwoord 160 Overgeslagen 7
SPEELT WAARDERING (IMMATERIËLE/MATERIËLE) EEN ROL VOOR JOU IN DE MATE WAARIN JE MEER-UREN ALS BELASTEND ERVAART?Bij het onderdeel ‘ja, omdat’ (9%)
• Overwerk is nu te normaal/te vanzelfsprekend (2x)
• Als er iets tegenover staat (ook financieel) weet je
dat je het niet voor niets doet
• Als je waardering krijgt pak je alles positiever op
• Balans werk/privé moet goed zijn. Bij beloning kan je
vaker weekendje weg als tegenhanger
• Het bedrijf moet laten zien dat ze je meer-uren inzet
waarderen (4x)
Daarmee wordt de groep waarbij waardering meespeelt
voor de mate van belastbaarheid op 66%.
Wordt er op een andere manier dan uitbetaling waardering gegeven aan de meer-uren?Beantwoord 164 Overgeslagen 6
Van 0 tot 1.000 euro
Van 1.000 tot 2.000 euro
Van 2.000 toto3.000 euro
Anders, namelijk ... (geef nadere toelichting)
41%49%
6% 4%
Nee Ja
Ja, omdat (geef nadere toelichting)
34%
57%
9%
15,2%
3%7,3%
72%
2,4%
Nee
Ja, door complimenten
Ja, door extra scholingsmogelijkheden
Ja, door vooruitzichten op promotie
Anders, namelijk ... (geef nadere toelichting)
6 Psychosociale belasting UTA-werknemers
GEEF EEN CIJFER VAN 1 T/M 9 AAN DE FACTOREN DIE VOOR JOU VAN INVLOED ZIJN OP WERKDRUKWaarbij 1 de factor is die voor jou het zwaarste weegt. 1. Tijdsdruk in het werk
2. Hoeveelheid werk
3. Geestelijk inspannend werk
4. Aantal gewerkte uren per dag
5. De mate van plezier in het werk
6. Invloed op het werktempo
7. Beslissingsmogelijkheden hoe het werk uit te voeren
8. De mate waarin het werk boeiend wordt ervaren
9. De mate van bevoegdheden om het werk (anders)
uit te voeren
Beantwoord 116 Overgeslagen 51
IS ER NOG EEN ANDERE FACTOR DIE VAN INVLOED IS OP WERKDRUKAnders namelijk:• Competenties collega’s en onderaannemers schieten
erg te kort (5x)
• Ingehuurde krachten zijn de taal niet machtig (4x)
• Onvoldoende waardering (3x)
• Geen ruimte om vrijaf te krijgen(2x)
• Geen goede planning (2x)
• Opdrachtgevers stellen te veel en onredelijke eisen
• Lange reistijden erg vermoeiend en filerijden (2x)
• Slechte besluitvorming in de organisatie
• Druk op werk. Het is altijd en/en. En/of komt niet voor
• Te veel troep (60%) buiten je eigenlijke functies
• Communicatie
• Door reorganisatie moeizaam inwerken collega’s
• Privé situatie
• Balans werk/privé
• Leeftijd
• Te traditioneel in aanpak van werk
• Het motto is ‘hard werken en mooi goedkoop’
Beantwoord 116 Overgeslagen 51 WERKDRUK PERCENTAGE PERCENTAGE
JA NEE
Ben je vaak vermoeid? 70% 30%
Ben je overbelast? 42% 58%
Heb je last van stressklachten? 43% 57%
Ervaar je werkdruk? 90% 10%
Is voor jou het aantal gewerkte uren mede van invloed op de ervaren werkdruk? 75% 25%
Psychosociale belasting UTA-werknemers 7
In het rapport worden geen gegevens van het aantal
gewerkte uren weergegeven. Voor het UTA-personeel
zoals uitvoerders, hoofduitvoerders en projectleiders,
dat vooral op de bouwplaats werkt, komt daar ook
nog eens de reistijd bij wat extra belastend kan uitpak-
ken. Uit de Pago informatie was wel te achterhalen
wat het aantal werkuren, reisuren en werk- + reisuren
per week is.
HIER KWAM ALS BEELD NAAR VOREN:Er wordt gemiddeld 4 meer-uren (meer dan 40 uur in
de week) gewerkt. Bij 25% van de UTA-medewerkers
zijn dat er 6 tot 10 uur in de week meer. En bij 25% van
de UTA-medewerkers zijn er dat 10 tot 30 uur in de
week meer.
En als we het beeld reis- en werktijd nemen, uitge-
splitst naar functiegroepen maken de uitvoerders in de
BU/GWW sector de meeste werk- en reisuren. Op de
tweede plaats gevolgd door calculatie en werkvoor-
bereiding.
BETREFT DE WERKTIJDEN VOOR UTA-WERKNEMERS MET EEN 5-DAAGSE WERKWEEK• Uitvoerders woningbouw en utiliteit/ GWW werken
gemiddeld 46 uur in de week:
• 50% minder dan 46 uur
• 25% tussen de 46 en 50 uur
• 25% tussen de 50 en 70 uur
• Calculatie en werkvoorbereiding werken gemiddeld
45 uur in de week:
• 50% minder dan 45 uur
• 25% tussen de 45 en 50 uur
• 25% tussen de 50 en 70 uur
• UTA overig werkt gemiddeld 42 uur in de week:
• 50% minder dan 42 uur
• 25% tussen de 42 en 47 uur
• 25% tussen de 47 en 75 uur
• UTA totaal werkt gemiddeld 44 uur in de week:
• 50% minder dan 44 uur
• 25% tussen de 44 en 50 uur
• 25% tussen de 50 en 75 uur
BETREFT DE WERK- EN REISTIJD VOOR UTA-WERKNEMERS MET EEN 5-DAAGSE WERKWEEK • Uitvoerders woningbouw en utiliteit/GWW heeft
gemiddeld 53 uur in de week aan reis- en werktijd:
• 25% tussen de 53 en 58 uur
• 25% tussen de 58 en 100 uur
• Calculatie en werkvoorbereiding hebben gemiddeld
51 uur in de week aan reis- en werktijd:
• 25% tussen de 51 en 55 uur
• 25% tussen de 55 en 90 uur
• UTA overig heeft gemiddeld 48 uur in de week aan
reis- en werktijd:
• 25% tussen de 49 en 54 uur
• 25% tussen de 54 en 105 uur
• UTA totaal heeft gemiddeld 51 uur in de week aan
reis- en werktijd:
• 25% tussen de 51 en 55 uur
• 25% tussen de 55 en 105 uur
BIJLAGE 2 GEGEVENS VAN DE WERK- EN REISTIJDEN UIT HET PAGO-ONDERZOEK
8 Psychosociale belasting UTA-werknemers
fnvbouw.nl
PSYCHOSOCIALE BELASTING UTA-WERKNEMERS
Ord
ernr
. 62
79
1
April 2017