Post on 21-Jan-2017
3. modulu tematikoa
ZEIN DA TESTUINGURU GLOBALA?: GLOBALIZAZIO NEOLIBERALAREN IKUSPEGI KRITIKO BAT
Ekonomia zuzenaren eta solidarioaren sustapena Unibertsitatean
GLOBALIZAZIOA ETA KRISIA
Globalizazioa•DefinizioaDefinizioa•Karga ideologikoa: Liberalismoa/NeoliberalismoaKarga ideologikoa: Liberalismoa/Neoliberalismoa•Produktuen eta zerbitzuen merkatu globalaProduktuen eta zerbitzuen merkatu globala•Finantza-globalizazioaFinantza-globalizazioa
GlobalizazioaLiberalismoa/NeoliberalismoaKrisia
Elkarren artean lotutako 3 kontzeptu
Krisia• Finantza-globalizaziotik finantza-krisiraFinantza-globalizaziotik finantza-krisira• AEBtik EuroparaAEBtik Europara• Krisia EspainianKrisia Espainian• Krisiaren ondorioakKrisiaren ondorioak
GLOBALIZAZIOA
Mundu-mailako prozesu historikoa
Ekonomikoa, teknologikoa, soziala eta kulturala
Bi mende baino gehiagotan dinamizatua
Herrialdeek gero eta komunikazio eta elkarrekiko menpekotasun handiagoa izatearen ondorioz
Ondasunen eta zerbitzuen mugimendua mundu-mailan
Diruaren zirkulazioa eta kapitalen mugimendua
Definizioa
Ekonomia globala: Funtsezko oinarriak
GLOBALIZAZIOA
Globalizazioa urrunetik begiratuta
Oharra: AEBko 1 trilioi = Europako 1 milioi
Finantza-globalizazio espekulatiboa
1.121 bilioi $
Ondasun eta zerbitzuetako barneko
gastua: 56 bilioi $Ondasunen eta
zerbitzuen globalizazioa: 23 bilioi $
BENETAKO EKONOMIA (BPGd) = 79 bilioi $
GLOBALIZAZIOA = 1.200 bilioi $
GLOBALIZAZIOA: sintesi historikoa I
1750
1840
1. Industria Iraultza. Inflexio-puntua
1914
1929
2. Industria Iraultza. Munduak 90º-ko bira
LIBERALISMO EKONOMIKOAREN AMAIERA
Ekonomia amerikarra indartzea
Errusiako Iraultza (1905-1917): Kapitalismoa vs. komunismoa
1. Mundu Gerra
NYeko burtsaren porrota
A. SmithLIBERALISMO EKONOMIKOAREN HASIERA. A Smith, David Ricardo, Malthus, Stuart Mill
Merkatua
Estatua
Askatasun ekonomikoa
- Lehiatzeko eta prezioak ezartzeko. - Langileak kontratatzeko eta kaleratzeko.
- Esku ikusezin batek gidatzen du ekonomia (Eskaintza eta Eskariaren Legea)
- Merkatu-askatasuna bermatu besterik ez
“ laissez faire, laissez passer”
Kapitalismo Industriala
GLOBALIZAZIOA: sintesi historikoa II
1930
1945
1979
1990
Liberalismo larbatuak: Chicago-ko Eskola (M. Friedman). Mont Pelerin (Hayek)
NEOLIBERALISMOAK ETA FINANTZA GLOBALIZAZIOAK IZUGARRIZKO INDARRA HARTZEN DUTE
•Nazioarteko ordena ekonomiko berria
•USD: Nazioarteko ordainketa-dibisa
•NDF, Munduko Bankua
•GATT (1946) MMA
New Deal ESTATUAREN ESKU HARTZEA (parentesi keynesiarra)
2. Mundu Gerraren amaiera
1944: Bretton Woods
NEOLIBERALISMOAREN HASIERA M. Thatcher, R. Reagan (1981)
XXI. m.
Benetako sozialismoaren amaieraFinantza Kapitalismoa
GLOBALIZAZIOA
• Estatuak ekonomian duen zeregina mugatzea
Neoliberalismo ekonomikoaren postulatuak
• Enpresa publikoak pribatizatzea
• Lana malgutzea
• Jarduera ekonomikoaren mugak eta erregulazioak kentzea
• Mugak irekitzea, salgaientzat, kapitalentzat eta finantza-fluxuentzat
• Kontsumoaren gaineko zergak areagotzea eta ekoizpenaren, errenta pertsonalaren eta enpresa-irabazien gainekoak murriztea
M.Thatcher
•Murrizketa gizarte-ongizaterako aurrekontuan•Gastuen mugak: osasuna, hezkuntza•Estatuko 197 meatzeetatik 90 itxi•Enpresa publikoak pribatizatu•Sindikatuen boterea murriztu•Zeharkako zergak areagotu
GLOBALIZAZIOA
Globalizazioa eta nazioarteko erakundeak
NDF (1945):• Nazioarteko lankidetza ekonomikoa sustatzea• Nazioarteko merkataritzari zabaltzen eta hazten laguntzea• Dirua uztea, ordainketen balantza orekatzeko
MUNDUKO BANKUA (1944)
GATT (1946)MMA (1995)
• Munduko pobrezia murriztea, interes txikiko kredituen bidez
BRETTON WOODS: 1944ko uztaila “Nazioarteko ordena ekonomiko berria”
TROIKA (Europako Batzordea + EBZ + NDF)
EUROPAKO BANKU ZENTRALA (1998)• €-aren kanbio-tasari eustea• Kredituak ematea
• Muga-zergak kentzeaAMERIKARREN
ZUHURTASUNA
Nazioarteko erakundeak:
NDFren, MBren eta EBZren finantza-erreskateen ondorioak oso latzak dira eskatzen dituzten herrialdeentzat.Ezartzen dituzten errezetak benetan gogorrak eta jasanezinak dira: lan-erreformak, aldi baterako kontratazioa, soldata-doikuntzak, murrizketak osasunean eta hezkuntzan, etab.
Beltzezko gizonak
Nazioarteko erakundeak: globalizazioaren gidari nagusiak
NDF EUROPAKO BATZORDEA EBZ
Ondasunen eta zerbitzuen GLOBALIZAZIOA
Denok parte hartzen dugu!
Ondasunen eta zerbitzuen merkatu globala: 22,75 bilioi $
Hau barne hartzen du: lehengaiak, eginiko produktuak, nazioarteko garraioak eta aseguruak, transferentzia teknologikoak, konexioak eta komunikazio-sareak, turismoa, etab.
Alde onak Merkatuaren boterea; kostuen eta prezioen beherakada; lehengaiak eskuratzeko erraztasuna; ezagutza teknologikoen, zientifikoen eta kulturalen hedapena
Alde txarrak Enpresen itxiera eta deslokalizazioa; garatutako herrialdeen ustiapenak eta instalazioak azpigaratutakoetan; natura-baliabideen gehiegizko erabilera; ingurumenaren narriadura
Alde onak eta txarrak
GLOBALIZAZIOA
Globalizazioa gertutik begiratuta
Deslokalizazioa: Batzuek jartzen dute marka
Ondasunen eta zerbitzuen GLOBALIZAZIOA
Bangladesh 50 €
BB
Txina 175 €
Indonesia 82 €
Pakistan 46 €
Sri Lanka 56 €
Thailandia 143 €
Malaysia 196 €
Birmania 133 €
Vietnam 65 €
Beste batzuek esklabo bihurtutako langileak erabiltzen dituzte (munduko biztanleriaren % 48)
India 52 €
Globalizazioa gertutik begiratuta
Ondasunen eta zerbitzuen GLOBALIZAZIOAGlobalizazioa gertutik begiratuta
Guk erosten dugu
Finantza GLOBALIZAZIOA
Globalizazioa urrunetik begiratuta
Finantza-globalizazioa guztira: 1.200 bilioi $
Munduko BPG: 78,8 bilioi $
2010eko datuak(*)
(*) Iturria: NDF(**) AEBko 1 trilioi = Europako 1 bilioi
Finantza GLOBALIZAZIOA
Finantza-globalizazioaren eztanda (XX. m. amaiera)
NOB: 2013ko apirileko kontratazioen eguneko batez bestekoa dibisen eta FINANTZA TRESNA DERIBATUEN merkatuan: 5,3 bilioi $
Kapitalismoak dirutik dirua ateratzeko modua aurkitzen du, inbertsiotik desbideratuz eta mugimendu espekulatibo bilakatuz
Azken 20 urteetan finantza-espekulazioak abiada hartu du pixkanaka, honako faktore hauek direla eta:
- benetako sozialismoa desagertzea, 90eko hamarkadaren hasieran - nazioarteko merkataritza areagotzea - kapitalen mugimendua ez erregularizatzea - finantza-ingeniaritza eta finantza-produktu berrien diseinua - komunikazioaren eta informazioaren teknologien etengabeko aurrerapena
Finantza GLOBALIZAZIOA
- Telekomunikazio aurreratuen sistema sofistikatu batek mundu osoko potentzia handiko milaka ordenagailu lotzen ditu elkarren artean.- Egunean 24 orduz, milioika datu prozesatzen dira, milaka broker-en esku egon daitezen.- Balore edo dibisa berarekin inolako kontrolik gabe erosi eta saldu edo sartu eta atera daiteke finantza-merkatutik, egunean behin baino gehiagotan.
Finantza GLOBALIZAZIOA
Finantza-kapitalismoaren arkitekturaZE
RG
A P
AR
AD
ISU
AK
OFF
-SH
OR
E SO
ZIET
ATE
AK
/ IN
BER
TSIO
AK
DIB
ISEN
MER
KA
TUA
SIC
AV
INB
ERTS
IO F
UN
TSA
K
FIN
AN
TZA
TR
ESN
A
DER
IBA
TUA
K
FINANTZA SAREA
KRISIA
BURBUILA TEKNOLOGIKOAREN
EZTANDA
NAZIOARTEKO EZEGONKORTASUN
EKONOMIKOA
NYeko ATENTATUAK
(11S)
EKONOMIA SUSPERTZEKO, BANKUEK INTERES TASA JAISTEN DUTE
Higiezinen sektorea babesleku seguru
bihurtzen da
Higiezinen sektorea nabarmen hazten
da
Kreditua mugitzen da
AEBko Erreserba Federalak interes-
tasa % 1era jaisten du
Finantza-globalizaziotik krisira (AEB)2001. urtea
KRISIA
Finantza-globalizaziotik krisira
Bankuek dirua % 1era jasotzen dute EFtik eta tasa handiagoak ezartzen dituzte
Kreditu kaudimendunaren eskaria gelditu egiten da, arrisku gehiagoko kredituak eskaintzen dira (NINJA), tasa handiagoekin (SUBPRIME HIPOTEKAK)
Bankuek nahasi eta batera jartzen dituzte zeduletako hipotekak eta nazioarteko merkatuan sartzen dituzten obligazioak
Negozioari eusteko, likidezia behar dute bankuek emandako hipoteken arrisku-balantzeak arindu egiten dituzte
SUBPRIME HIPOTEKEN ARRISKUA AEBtik ATERATZEN DA ETA EUROPAKO BANKU
SISTEMARA IRISTEN DA
KRISIA
Interes-tasa baxuak INFLAZIOA
Eskari handia
Finantza-globalizaziotik krisira EFk INTERES
TASAK AREAGOTZEN
DITU (% 1 2004an eta
% 5,25 2006an)
+ =
Interes-tasa altuak
HIPOTEKAK ORDAINDU
GABE
ETXEBIZITZEN SALMENTEN
BEHERAKADA
ETXEBIZITZEN PREZIOEN
BEHERAKADA
BANKUEN PORROTA AEBn
• Lehman Brothers-ek hondoa zuen 2008ko irailaren 16an
• AIG aseguru-etxeak bere balioaren % 60 galdu du burtsan
KRISIAREN TRANSMISIOA
EUROPARA
KRISIA
Finantza-globalizaziotik krisira
AEBko datuak eta zifrak2,98 BILIOI $ HIPOTEKA KREDITUETAN600.000 MILIOI SUBPRIME HIPOTEKETAN1,2 MILIOI HIPOTEKA EGIN ZIREN 2004 ETA 2007 ARTEAN700.000 MILIOIKO ERRESKATEA, AKTIBO TOXIKOAK EROSTEKOEFk 85.000 MILIOI ORDAINTZEN DITU (AIGren KAPITALAREN % 80), ENPRESA HORI AZALERATZEKO
Europa Hainbat bankuren erreskateaFORTIS (BELGIKA-HOLANDA) ………………………………………… 11.200 milioi €HALLIFAX (ERRESUMA BATUA) salbatu da, Lloyd Bank-ek erosi duelako………5300 milioi €DEXIA (BELGIKA , FRANTZIA, LUXENBURGO)………………………… 6.400 milioi €HYPO REAL ESTATE (ALEMANIA)…………………………………… 50.000 milioi €USB (SUITZA)………………………………………………………………… 3.700 milioi €BRADFORD & BINGLEY (ERRESUMA BATUA) 41.000 milioi €-ko hipotekak igarotzen dizkiote estatuari
KRISIA
Krisia Espainian: HIGIEZINEN BURBUILABurbuila bizkortu duten faktoreak
•Lurzorua birkalifikatzea•Kredituaren arintasuna•Onura fiskalak•Espekulazioa•ImmigrazioaPrezioen eta etxebizitza berrien kopuruaren bilakaera (2001-2009)
1.5001.800
2.0002.300
2.5002.800
3.0002.800
2.600
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
374.000
776.203
636.405
816.630740.621 707.971
750.213
853.952
538.136
0
100.000
200.000
300.000
400.000
500.000
600.000
700.000
800.000
900.000
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Prezioak (€/m2) Etxebizitza berrien kop.
KRISIA
Krisia Espainian: HIGIEZINEN BURBUILA
Izua finantza-sisteman, subprime hipoteken krisia dela eta
Inbertsio Funtsen Merkatutik ateratzen da jende asko eta espekulatzaileekatzera egiten dute
2007ko abendua Etxebizitzaren eskariaren bat-bateko beherakada
Arrazoiak
2008ko abuztua Martinsa Fadesak hondoa jo du (Espainiako higiezinen agentzia nagusia)
HIGIEZINEN BURBUILAK EZTANDA EGIN DU
Sistema eta merkatua ez dira eskaintza beren gain hartzeko gai
Burbuilaren irudi adierazgarria: Seseña (Toledo) 12.000 etxebizitza eremu huts batean
KRISIA
DIRU-XAHUKETA
USTELKERIA
DIRUA ZURITZEA
ZERGA-IH
ESA
BURBUILA
Krisiaren ondorioak Espainian