Post on 25-Oct-2014
คมอปฏบตเพอ
การปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
บรรณาธการสมหวง ดานชยวจตรศรวรรณ สรกวนปรชา ตนธนาธป
คคนางค นาคสวสด
มถนายน 2550
เวลาไอหรอจาม ควรใชผาหรอมอปดปาก นำมกนำลายจะไดไมกระเดนไปทอน และแจกเชอโรคใหคนอนอกมอ ของตนเองควรจะ ลาง บอย ๆ เพราะเวลาเผลอ อาจเอานวมอใสปาก เชนนน เชอโรคกจะตดออกมา เมอไปจบอะไรเขา เชอโรคนนกจะไปตดอยในของสงนนได
พระนพนธของเจาฟามหดลอดลยเดช กรมหลวงสงขลานครนทร(จาก เรองโรคทเบอรคโลสส เอกสารสาธารณสข อนดบ 10 ฉบบพเศษ 24 กนยายน 2463 หนา 1-28)
สารบญ
เรอง หนา1. คำนำ2. บทนำและวธการใชคมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล ................................. 1
3. การบรหาร3.1 วตถประสงคและขอบขายการควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล ........................................................ 33.2 การจดตงองคกรปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล ........................................................... 53.3 การประเมนการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล ........................................................ 10
4. การเฝาระวง4.1 การเฝาระวงโรคตดเชอในโรงพยาบาล ................................................................................................................ 144.2 คำจำกดความและเกณฑในการวนจฉยโรคตดเชอในโรงพยาบาล .................................................. 184.3 การจดการการระบาดของโรคตดเชอในโรงพยาบาล ................................................................................. 24
5. การปองกน5.1 การปองกนและการควบคมการแพรกระจายของเชอ .................................................................................. 285.2 การปองกนการตดเชอในระบบทางเดนหายใจสวนลาง ......................................................................... 405.3 การปองกนการตดเชอในระบบทางเดนปสสาวะในผปวยทคาสายปสสาวะ .......................... 445.4 การปองกนการตดเชอทแผลผาตด .............................................................................................................................. 485.5 การปองกนการตดเชอทผวหนงและเนอเยอชนใตผวหนง ................................................................... 545.6 การปองกนการตดเชอในกระแสโลหตในผปวยทใสสายสวนเขาหลอดเลอด ...................... 585.7 การปองกนการตดเชอในหองปฏบตการ .............................................................................................................. 625.8 การปองกนการตดเชอจากศพ ......................................................................................................................................... 66
6. กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล6.1 การลางมอ ...................................................................................................................................................................................... 746.2 เครองปองกนรางกาย ............................................................................................................................................................ 766.3 การทำลายเชอและการทำใหปราศจากเชอสำหรบอปกรณการแพทย ........................................... 786.4 การปฏบตทหนวยจายกลาง .............................................................................................................................................. 906.5 การจดการผาเปอน ................................................................................................................................................................... 946.6 การปองกนการตดเชอดานโภชนาการ ................................................................................................................... 986.7 การปองกนการปนเปอนอาหารเหลว ................................................................................................................... 102
สารบญ
เรอง หนา6.8 การจดการมลฝอยตดเชอ .................................................................................................................................................. 1066.9 การจดการระบบนำเสย ..................................................................................................................................................... 112
7. บรรณานกรม ........................................................................................................................................................................................................... 1158. ภาคผนวก .................................................................................................................................................................................................................. 119
สารจากอธบด
การปฏบตเพอปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลจะตองปฏบตถกตองตามหลกวชาการและเหมาะสมกบสภาพการณของโรงพยาบาล ผปฏบตประกอบดวยแพทย พยาบาลและเจาหนาทผเกยวของ อาจมเวลาจำกดในการหาขอมล คมอปฏบตเพอปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลน สถาบนบำราศนราดรไดจดทำขนดวยความรวมมอของนกวชาการ โดยใชขอมลทผานการระดมสมองของผทรงคณวฒมาจดทำขนเพอใหอานงาย สะดวกในการนำไปปฏบตงานทตองเรงรบและตองการขอมลอางอง
กรมควบคมโรค หวงอยางยงวาคมอนจะเปนประโยชนแกบคลากรทปฏบตงานและมเวลาจำกดในการอานเอกสารอางองและขอขอบคณผจดทำคมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลมา ณ ทน
นายแพทย ธวช สนทราจารยอธบดกรมควบคมโรค
มถนายน 2550
คำนำ
สถาบนบำราศนราดร เปนหนวยงานสงกดกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข มพนธกจหลกคอ ศกษาวเคราะหวจยพฒนาองคความร เทคโนโลย กำหนดและพฒนามาตรฐาน และใหบรการเพอเปนฐานในการพฒนาองคความรในดานการตรวจ วนจฉย รกษาและฟนฟสภาพผปวยตดเชอเอชไอว/เอดสและโรคตดตออนทเปนปญหาสำคญในระดบตตยภม รวมทงเปนองคกรแหงการเรยนรทำหนาทถายทอดองคความรและเทคโนโลยทไดจากการทำงานและประสบการณใหแกสถาบน องคกรและโรงพยาบาลทเกยวของทงในและตางประเทศ โดยสถาบนดำเนนการตามมาตรฐานและไดรบการรบรองคณภาพโรงพยาบาลตามมาตรฐาน ISO HA และ HPH
คมอปฏบตเพอการ ปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลนเปนสวนหนงของโครงการพฒนารปแบบการเฝาระวงโรคตดเชอในโรงพยาบาล สถาบนบำราศนราดร ปงบประมาณ 2550 ซงอยใน กลมภารกจท 3 พฒนาตอบโตภาวะฉกเฉนดานสาธารณสข ในผลผลตเชงยทธศาสตรท 5 ระบบเฝาระวงโรคและภยสขภาพทมประสทธภาพ กจกรรมท 5.1 ปรบปรงพฒนาและบรณาการระบบเฝาระวงโรคและภยสขภาพเพอการวางแผนและเตอนภยลวงหนา ของกรมควบคมโรค โดยมวตถประสงคเพอพฒนาสมรรถนะบคลากรทางการแพทยในการเฝาระวงโรคตดเชอในโรงพยาบาล
สถาบนบำราศนราดร ขอขอบพระคณ ศาสตราจารย นายแพทย สมหวง ดานชยวจตร เลขาธการชมรมควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล แหงประเทศไทย ทเปนแรงผลกดนสำคญใหคมอเลมนสำเรจอยางสมบรณ ขอขอบคณคณะบรรณาธการ คณะทำงานและเจาหนาททเกยวของทกทานของชมรมควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล และจดสถาบนบำราศนราดรทไดรวมใจกนระดมความคด ความพยายามในการแกไขปญหาและทำคมอเลมนจนสำเรจลลวง สถาบนบำราศนราดรหวงวาคมอเลมนจะเปนคมอในการปฏบตงานดานการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลของแพทย พยาบาลและเจาหนาททเกยวของในโรงพยาบาลและสถานพยาบาลตางๆ ไดอยางมประสทธภาพตอไป
แพทยหญงอจฉรา เชาวะวณชผอำนวยการสถาบนบำราศนราดร
มถนายน 2550
1บทนำ
บทนำ
การปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลมวตถประสงคเพอปองกน ผปวย เจาหนาทในโรงพยาบาลและผเกยวของทกคนจากการไดรบเชอโรคในโรงพยาบาล และสงเสรมใหเกดการดแลผปวยอยางเหมาะสมเพอลดอตราการตดเชอ ลดระยะเวลาทพกรกษาตวรวมทงลดคาใชจายตาง ๆ ดวยดงนนเพอใหกระบวนการควบคมการตดเชอในโรงพยาบาลมระบบการทำงานทดมประสทธภาพยงขนคมอปฏบตเพอปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลนจะเปนแนวทางสำหรบบคลากรทางการแพทยปฏบตไดถกตอง สามารถคนหาวธปฏบตไดงายรวมทงผบรหารสามารถวางแผน ควบคมตรวจสอบ และประเมนผลได
2 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
วธการใชคมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
คมอวธปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลน ประกอบดวย 4 หวขอ ดงน1. การบรหาร 3 เรอง ไดแก
วตถประสงคและขอบขายการควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลการจดตงองคกรปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลการประเมนการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
2. การเฝาระวง 3 เรอง ไดแกการเฝาระวงโรคตดเชอในโรงพยาบาลคำจำกดความและเกณฑในการวนจฉยโรคตดเชอในโรงพยาบาลการจดการการระบาดของโรคตดเชอในโรงพยาบาล
3. การปองกน 8 เรอง ไดแกการปองกนและการควบคมการแพรกระจายของเชอการปองกนการตดเชอในระบบทางเดนหายใจสวนลางการปองกนการตดเชอในระบบทางเดนปสสาวะในผปวยทคาสายปสสาวะการปองกนการตดเชอทแผลผาตดการปองกนการตดเชอทผวหนงและเนอเยอชนใตผวหนงการปองกนการตดเชอในกระแสโลหตในผปวยทใสสายสวนเขาหลอดเลอดการปองกนการตดเชอในหองปฏบตการการปองกนการตดเชอจากศพ
4. กจกรรมสนบสนน 9 เรอง ไดแกการลางมอการใชเครองปองกนรางกายการทำลายเชอและการทำใหปราศจากเชอสำหรบอปกรณทางการแพทยการบรหารจดการหนวยจายกลางการจดการผาเปอนการปองกนและควบคมการตดเชอดานโภชนาการการปองกนการปนเปอนอาหารเหลวการจดการมลฝอยตดเชอการจดการระบบนำเสย
ในแตละเรองจะมแผนภม และคำอธบายอยางสน ๆ ในแตละหวขอของแผนภม
3การบรหาร
3. การบรหาร
3.1 วตถประสงคและขอบขายการควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลการบรหารงานดานปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลจะตองมระบบและขอบขาย
การปฏบตงานทชดเจนโดยมวตถประสงค ดงน
1. การปฏบตงานดานปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลของบคลากรถกตองเหมาะสมและเปนมาตรฐานเดยวกน
2. ลดอตราการตดเชอของผปวย
3. ลดความเสยงตอการตดเชอของบคลากรจากการปฏบตงาน
กจกรรมของการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลมดงน
- มหนวยงานทรบผดชอบทมโครงสรางของหนวยงานเหมาะสม เพอทำหนาทกำกบดแลใหมการปฏบตงานดานการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลของบคลากรทปฏบตงานและหนวยงานทเกยวของใหเปนไปอยางถกตองเหมาะสม และเปนมาตรฐานเดยวกน
- มนโยบายและระเบยบปฏบตการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลสำหรบบคลากรทปฏบตงานและหนวยงานทเกยวของ
- มการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของในการจดหาวสด อปกรณ เครองมอ เครองใชทเหมาะสมและเพยงพอตามทระบไวในแนวทางปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
- มระบบการเฝาระวงโรคตดเชอในผปวย บคลากร และสงแวดลอมทมประสทธภาพและทนสมย
- มระบบการสอบสวนและควบคมการระบาดของโรคตดเชอในโรงพยาบาลอยางมประสทธภาพและทนทวงท
- มการสอสารและระบบประสานงานระหวางศนยควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลกบทมดแลผปวยและทมประสานบรการทมประสทธภาพ
- มการพฒนาเจตคต ความร และพฤตกรรมของบคลากรทางการแพทยทกระดบอยางตอเนอง
การบรหาร มองคกรหลก คอ คณะกรรมการหรอหนวยงานควบคมและปองกนการตดเชอในโรงพยาบาลและมระบบการตดตามประเมนผลการดำเนนงานทมประสทธภาพ
4 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
องคประกอบการปองกนควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
คณะกรรมการ
นโยบายและระเบยบปฏบต
การเฝาระวง
การสอบสวนและควบคมการระบาด
การสอสารและการประสานงาน
การพฒนาความร
การตดตาม ประเมนผล พฒนาคณภาพ
5การบรหาร
3.2 องคประกอบของการบรหารงานปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล ประกอบดวยคณะกรรมการ
คณะกรรมการประกอบดวย สหสาขาวชาชพ เพยงพอตอภาระงาน
นโยบายและระเบยบปฏบต1. การปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาลตามอนดบความสำคญกอนหลง2. เหมาะสมกบทรพยากรทมอย3. สงเสรมความรวมมอของบคลากรทงภายในและภายนอกโรงพยาบาล
การเฝาระวงมระบบเฝาระวงโรคทเหมาะสมและครอบคลม
- ผปวย บคลากร- สงแวดลอม- เชอโรค
การสอบสวนและควบคมการระบาด ประกอบดวย- การสอบสวน- การควบคมการระบาด
การสอสารและการประสานงาน1. มผแทนของคณะกรรมการ IC เปนกรรมการบรหารโรงพยาบาล2. ประสานงานและการสอสาร3. มระบบสารสนเทศทาง IC
การพฒนาความรอบรมดานปองกนและควบคมโรคใหแกบคลากรทกระดบ
การตดตามประเมนผลและพฒนาคณภาพ1. มระบบการตดตามประเมนผลทมประสทธภาพ2. ปรบปรงคณภาพอยางตอเนอง
6 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
องคกรการปองกนและควบคมโรคตดเชอระดบโรงพยาบาล
คณะกรรมการและองคประกอบ
หนาทและความรบผดชอบของคณะกรรมการฯ
หนาทของแพทย
หนาทของพยาบาล
ระเบยบวธปฏบตและคมอ
7การบรหาร
คณะกรรมการฯ และองคประกอบคณะกรรมการฯ ควรประกอบดวย
1. ผอำนวยการหรอแพทยผแทนทไดรบมอบหมาย2. แพทยโรคตดเชอหรอแพทยวทยาการระบาด3. แพทยจากภาควชาหรอกลมงานทางคลนกทสำคญ4. หวหนาฝายการพยาบาล5. หวหนาหองชนสตร6. หวหนาฝายเภสชกรรม7. หวหนาฝายบรหาร อาคาร และสถานท
และอาจมกรรมการตอไปน รวมดวย1. พยาบาลควบคมโรคตดเชอ2. ผแทนฝายทนตกรรม3. ผแทนฝายเวชกรรมสงคม / เวชปฏบตครอบครว4. ผแทนฝายโภชนาการ
หนาทและความรบผดชอบของคณะกรรมการฯ1. กำหนดนโยบาย มาตรการ ระเบยบและวธปฏบตงาน2. กำกบดแลการปฏบต3. ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ4. ตดตาม ประเมนผลการดำเนนงาน5. พฒนาบคลากรอยางตอเนอง
หนาทของแพทย1. ใหคำปรกษา แนะนำ2. รวมวางนโยบาย มาตรการ ระเบยบและวธปฏบตงาน3. สอนบคลากร4. รบผดชอบการเฝาระวงและสอบสวนการระบาด5. วจยและพฒนา
หนาทของพยาบาลควบคมโรคตดเชอ1. เฝาระวงโรคตดเชอในโรงพยาบาล2. รวมวางแผนปฏบตการพยาบาลและตดตามประเมนผล
8 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
3. รวมสอบสวนการระบาด4. ประสานกบบคลากรอนทดแลผปวยสวนทเกยวของกบการปองกนและควบคมการตดเชอ
ในโรงพยาบาล5. สอน ใหคำปรกษา แนะนำบคลากรและ/หรอผรบบรการ6. รวมในการกำหนดระเบยบและวธปฏบตงาน7. วจยและรวมวจย ประยกตผลงานวจยสการปฏบต
ระเบยบวธปฏบต ทสำคญ ไดแก1. การปองกนและควบคมการแพรกระจายของเชอ2. การปองกนและควบคมโรคตดเชอทพบบอย3. การเฝาระวง4. การจดการการระบาดของการตดเชอ5. การทำลายเชอและทำใหปราศจากเชอ6. การปองกนและควบคมการตดเชอในงานบรการผา7. การปองกนและควบคมโรคตดเชอดานโภชนาการ8. การใชยาตานจลชพ9. สขาภบาลสงแวดลอม10.การลดความเสยงจากการสมผสโรคตดเชอและการดแลผปวยทสมผสโรคของบคลากร
9การบรหาร
10 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การประเมนการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
ระบบการประเมน
การประเมน นโยบาย การดำเนนงานการปฏบต
การประเมนประสทธผล
11การบรหาร
3.3 การประเมนระบบการประเมน1. จดตงหนวยงาน/ บคคลดำเนนการ
2. ดำเนนการอยางสมำเสมอ
การประเมน นโยบาย การดำเนนงาน การปฏบตก. นโยบาย
1. มนโยบายเปนลายลกษณอกษร2. นโยบายนนเออใหบรรลวตถประสงค
ข. การสนบสนน1. ผบรหาร2. บคลากรทปฏบตงาน3. งบประมาณ
ค. การดำเนนงาน1. การเฝาระวงโรค2. การสอบสวนและการควบคมการระบาด3. การปฏบต4. การควบคมคณภาพของวสด อปกรณ สาธารณปโภค อาหารและสงแวดลอม5. การควบคมการใชยาตานจลชพ6. การควบคมคณภาพการทำลายเชอและทำใหปราศจากเชอ
ง. การปฏบต1. การลางมอ2. การทำลายเชอ/ ทำใหปราศจากเชอ3. การปองกนอบตเหตในบคลากร4. การจดการผา อาหาร5. การจดการขยะ การบำบดนำเสย6. การปฏบตเพอปองกนการตดเชอทางคลนก
การประเมนประสทธผล1. อตราการตดเชออยในเกณฑทยอมรบและใชขอมลการตดเชอเพอพฒนาคณภาพบรการอยาง
ตอเนอง2. อตราการเกดการระบาดของโรคทปองกนได
12 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
3. การควบคมการระบาด4. วสดอปกรณทางการแพทย5. การบำบดนำเสยและจดการมลฝอย6. ความรวมมอและประสานงานของบคลากร7. อาหาร นำ สถานท8. การใชยาตานจลชพ ยาทำลายเชอและยาฆาเชอ9. การทบทวนแนวทางปฏบตใหทนสมย10. อตราการตดเชอจากการปฏบตงานของบคลากร11. ความพงพอใจของผปวย ญาต และบคลากร
13การเฝาระวง
14 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การเฝาระวงโรคตดเชอในโรงพยาบาล
วธการเฝาระวง
ผเฝาระวง
การเกบขอมล
วเคราะหและแปลผลการตดเชอในโรงพยาบาล
รายงานผล
การประยกตใชขอมลการเฝาระวง
การเฝาระวงการตดเชอในบคลากร
15การเฝาระวง
4. การเฝาระวง
การเฝาระวงโรคตดเชอในโรงพยาบาล4.1 วตถประสงคและขอบขาย
1. ทราบขอมลพนฐานของอตราการตดเชอในโรงพยาบาล2. ทราบความสำคญและขนาดของปญหาของโรคตดเชอในโรงพยาบาล3. การแกไขปญหาของโรคตดเชอในโรงพยาบาลทนตอเหตการณและมประสทธภาพ การลด
อตราการตดเชอในโรงพยาบาล4. ประเมนความสำเรจของการควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล5. กระตนใหบคลากรของโรงพยาบาลตระหนกถงความสำคญของการปองกนและควบคมโรค
ตดเชอในโรงพยาบาล
ขอบขายแพทย พยาบาล บคลากร และหนวยงานทเกยวของในงานควบคมและปองกนโรคตดเชอใน
โรงพยาบาล
คำจำกดความ1. การเฝาระวงโรคตดเชอในโรงพยาบาล หมายถง การตดตาม เกบ รวบรวม วเคราะห แปลผล
ขอมล และการรายงานการเกดโรคตดเชอในโรงพยาบาลอยางมระบบและตอเนอง2. การสำรวจความชกของการตดเชอในโรงพยาบาล (prevalence survey) หมายถง การเกบ
รวบรวม และวเคราะหขอมลการเกดโรคตดเชอในโรงพยาบาลอยางมระบบ ณ เวลาใดเวลาหนง (pointprevalence survey) หรอชวงเวลาใดเวลาหนง (period prevalence survey)
3. การเฝาระวงโรคตดเชอในโรงพยาบาลอยางตอเนอง (continuous surveillance) หมายถงการตดตาม เกบ รวบรวม และวเคราะหขอมลการเกดโรคตดเชอในโรงพยาบาลอยางมระบบและตอเนอง
4. การเฝาระวงโรคตดเชอในโรงพยาบาลแบบจำเพาะเจาะจง (priority-directed, site specific,focused หรอ targeted surveillance) หมายถง การตดตาม เกบ รวบรวม และวเคราะหขอมลการเกดโรคตดเชอในโรงพยาบาลตามความสำคญ เชน ในหนวยงานทมความเสยงสงตอการตดเชอ ในตำแหนงการตดเชอทเปนปญหา หรอทมเปาหมายพเศษ
5. อบตการณการตดเชอ (incidence)หมายถง จำนวนครงของการตดเชอทเกดขนใหมตอจำนวนวนนอนโรงพยาบาลหรอตอจำนวนวนทมปจจยเสยง หรอจำนวนผปวยทตดเชอทเกดขนใหมตอจำนวนผปวยทงหมดทเสยง ภายในระยะเวลาทกำหนด
16 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
อตราอบตการณการตดเชอ (incidence rate) หมายถง จำนวนครงของการตดเชอทเกดขนใหมตอจำนวนผปวยทจำหนายภายในระยะเวลาทกำหนด
อตราอบตการณการตดเชอในผปวยทใสอปกรณ (device-related incidence rate) หมายถง จำนวนครงของการตดเชอทเกดขนใหมตอจำนวนวนของการใสอปกรณ
อบตการณการตดเชอแผลผาตด (incidence of surgical site infection) หมายถง จำนวนครงของการตดเชอแผลผาตดตอจำนวนครงของการผาตด
อบตการณความหนาแนนการตดเชอ (incidence density) หมายถง จำนวนครงของการตดเชอทเกดขนใหมตอจำนวนวนนอนโรงพยาบาล
17การเฝาระวง
วธการเฝาระวง ทแนะนำคอ1. การศกษาอตราชก (Point prevalence survey) ปละ 1-2 ครง เพอหาขนาดของปญหา2. การเฝาระวงอยางตอเนอง (Continuous surveillance) เฉพาะหอผปวยทมความเสยงสง เชน
I.C.U.3. การเฝาระวงจำเพาะ (Targeted surveillance) เพอลดปญหาทพบมากในแตละโรงพยาบาล เชน
- Catheter Associated Urinary Tract Infection (CAUTI)- Ventilator Associated Pneumonia (VAP)- Central Line Associated Blood Stream Infection (CABSI)- Surgical Site Infection (SSI)- การเฝาระวงเชอดอยา
ผเฝาระวงกระทำโดยพยาบาลควบคมโรคตดเชอทมความรความชำนาญและมประสบการณ
การเกบขอมล1. รวบรวมขอมลของผปวยจากรายงานผปวยและผปฏบตงานในหอผปวย2. บนทกขอมล3. ถามปญหาใหถามแพทยผใหการรกษา4. ลงบนทกขอมลในแบบฟอรมการเฝาระวง
การวเคราะหและแปลผล1. รวบรวมวเคราะหและแปลผลการเฝาระวง2. ปรกษาแพทย หรอผเชยวชาญกรณมปญหา
การรายงานผล1. อบตการณโรคตดเชอ (incidence) ทกเดอน2. อบตการณของการตดเชอแบบจำเพาะเจาะจง (targeted surveillance) ทกเดอน3. อตราชกของโรคตดเชอในโรงพยาบาล (point prevalence) อยางนอยปละ 1 ครง
การประยกตใชขอมลการเฝาระวง เพอ1. การพฒนาคณภาพการปองกน2. การแนะนำแกบคลากรและผบรหาร
การเฝาระวงการตดเชอในบคลากร1. การตรวจรางกายประจำป2. การบนทกการเจบปวย
18 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
คำจำกดความเพอการวนจฉยตำแหนงการตดเชอในโรงพยาบาล
การตดเชอทางเดนปสสาวะ
การตดเชอทผวหนงและเนอเยอใตผวหนง
การตดเชอในเลอดปฐมภม
การตดเชอระบบหวใจและหลอดเลอด
การตดเชออนๆ
การตดเชอทางเดนหายใจ
การตดเชอทแผลผาตด
การตดเชอระบบสบพนธ
การตดเชอระบบทางเดนอาหาร
19การเฝาระวง
4.2 คำจำกดความเพอการวนจฉยตำแหนงการตดเชอในโรงพยาบาล
วตถประสงคเพอวนจฉยตำแหนงการตดเชอในโรงพยาบาล
ขอบขายบคลากรทางการแพทยทมหนาทโดยตรงเกยวกบการปองกนและควบคมโรคตดเชอใน
โรงพยาบาล
คำจำกดความโรคตดเชอในโรงพยาบาล หมายถง การตดเชอทเกดจากการไดรบเชอขณะทผปวยไดรบการตรวจ
และ/หรอไดรบการรกษาในโรงพยาบาล และไมอยในระยะฟกตวของเชอ (โดยทวไปโรคตดเชอในโรงพยาบาลมกเกดขนในผปวยทรบไวรกษาในโรงพยาบาลแลวนานเกน 48-72 ชวโมง) รวมถงการตดเชอของบคลากรจากการปฏบตงานในโรงพยาบาล
20 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การตดเชอทางเดนหายใจ1. การตดเชอทางเดนหายใจสวนบน
ไข เจบคอ คดจมก ไอแหง ๆ
2. การตดเชอทางเดนหายใจสวนลาง
2.1 หลอดลมอกเสบ2.1.1 ไข2.1.2 ไอ มเสมหะ2.1.3 หอบเหนอย2.1.4 ภาพรงสทรวงอกไมพบความผดปกต
2.2 ปอดอกเสบ2.2.1 ไข2.2.2 ไอ มเสมหะ หอบเหนอย2.2.3 ภาพรงสทรวงอกพบ consolidation, pulmonary infiltration, cavitation
การตดเชอทางเดนปสสาวะ1. การตดเชอทางเดนปสสาวะทมอาการ
1.1 ไข หนาวสน1.2 ถายปสสาวะบอย ปวดหวหนาว1.3 ปสสาวะทไดจากการสวนหรอเจาะปสสาวะจากกระเพาะปสสาวะ พบเชอแบคทเรย
มากกวา 100 ตวตอมล.1.4 การตรวจปสสาวะทถายออกมาใหม ๆ เพาะไดเชอ 105 ตวตอมล. หรอมากกวา
2. การตดเชอทางเดนปสสาวะทไมมอาการ2.1 ไมมอาการ2.2 การเพาะเชอจากปสสาวะพบเชอแบคทเรย 105 ตวตอมล.หรอมากกวา
การตดเชอทแผลผาตด (surgical site infection : S.S.I.)การทจะวนจฉยอาศยขอมลอยางนอย 1 ขอดงตอไปน1. มอาการแสดงทางคลนก คอ บวม แดง เจบ รอน ทบรเวณแผลผาตด2. มการแยกของแผลทงทเกดเองหรอโดยศลยแพทยเมอสงสยวาแผลทผาตดมการตดเชอ3. มหนองไหลจากแผลทผาตด4. เพาะเชอไดหรอยอมแกรมพบเชอจากนำหรอเนอเยอทไดมาจากแผลดวยวธทปลอดเชอ
21การเฝาระวง
ปจจยเสยงของการเกด S.S.I. ตามความเสยงตอการปนเปอนเชอของแผล
1. แผลผาตดสะอาด (clean wound) ไดแก1.1 แผลผาตดทผาผานเนอเยอทไมชำ ไมตดเชอ และ1.2 แผลผาตดทไมไดผาผานทางเดนอาหาร ทางเดนหายใจ ทางเดนปสสาวะ อวยวะสบพนธ
และ1.3 แผลผาตดทเตรยมการผาตดไวลวงหนา หลงผาตดเยบแผลสนท อาจใสทอระบายระบบปด
(close drain) และ1.4 ระหวางผาตดไมมเหตการณทละเมดมาตรการปลอดเชอ
2. แผลผาตดปนเปอนเชอโรคเลกนอย (clean-contaminated wound) คอ2.1 แผลผาตดทผาผานเนอเยอทชำ หรอผาผานทางเดนอาหาร ทางเดนหายใจ ทางเดน
ปสสาวะ อวยวะสบพนธ และ/หรอ2.2 แผลผาตดชนดแผลสะอาดทใสทอระบายชนดเปดสขางนอก (open drain) และ/หรอ2.3 แผลผาตดชนดสะอาดแตมการละเมดมาตรการปลอดเชอเลกนอยระหวางผาตด
3. แผลผาตดปนเปอน (contaminated wound) ไดแก3.1 แผลผาตดผานแผลภยนตราย (traumatic wound) ทเกดขนใหม ๆ ไมเกน 4 ชวโมง
และ/หรอ3.2 แผลผาตดผานเนอเยอทมการอกเสบ เชน ไสตงอกเสบ แตยงไมมหนอง และ/หรอ3.3 ระหวางผาตดมเหตการณทละเมดมาตรการปลอดเชออยางมาก
4. แผลผาตดสกปรก (dirty wound) ไดแก4.1 แผลผาตดผานแผลภยนตราย ทเกดขนนานเกน 4 ชวโมง4.2 แผลผาตดผานเนอเยอทเปนหนอง4.3 แผลผาตดชองทองกรณอวยวะภายในทะล
การตดเชอทผวหนงและเนอเยอใตผวหนง (skin and soft tissue infection)
1. การตดเชอทผวหนง (skin infection)1.1 มตมหนอง แผลมหนอง ฝ1.2 มอาการปวด บวม แดง รอน ทรอยโรค1.3 อาจหาเชอกอโรค โดยการตรวจทางจลชววทยาหรอวทยาอมมน
2. การตดเชอทเนอเยอใตผวหนง (soft tissue infection)มอาการปวด บวม แดง รอน ของเนอเยอใตผวหนง แบงออกเปน2.1 cellulitis : การอกเสบชนใตผวหนง2.2 necrotizing fasciitis : การอกเสบถงชนพงผดหมกลามเนอ
22 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
2.3 myositis : การอกเสบของกลามเนอ2.4 gangrene : การเนาตายของกลามเนอ
3. การตดเชอทแผลกดทบ (decubitus ulcer infection)3.1 มอาการปวด บวม แดง รอน มหนองหรอฝ บรเวณแผลกดทบ3.2 ตรวจพบเชอแบคทเรยโดยการดดสารนำจากเนอเยอขางแผล หรอโดยการตดชนเนอแผล
มาตรวจ
4. การตดเชอทแผลไฟไหมนำรอนลวก (burn wound infection)4.1 แผลทมหนองไหล4.2 บวมรอบ ๆ แผล4.3 เพาะเชอโดยการปายหนองจากแผลหรอเจาะดดจากขางแผลไดเชอกอโรค
การตดเชอระบบทางเดนอาหาร (gastro-intestinal infection)1. โรคอจจาระรวง
1.1 อาจคลนไสอาเจยน มไข1.2 อจจาระรวง หรอ อจจาระเปนมกเลอด1.3 ตรวจพบเมดเลอดขาวในอจจาระ1.4 เพาะเชอจากอจจาระหรอเลอดหรอการตรวจทางอมมนวทยา พบเชอกอโรค1.5 มการระบาดของโรคนนในขณะนน และอาการของผปวยเขาไดกบโรคระบาดนน
การตดเชอในเลอดปฐมภม (primary bacteraemia)1. ไข2. เพาะเชอจากเลอดไดผลบวก3. ไมพบวามการตดเชอทอวยวะใด ๆ ในรางกาย
การตดเชอระบบหวใจและหลอดเลอด (cardiovascular system infection)1. ลนหวใจอกเสบ (endocarditis)
1.1 ไข1.2 หอบเหนอย1.3 มจดเลอดออก (embolic phenomenon, splinter haemorrhage)1.4 ตรวจพบ murmur ใหม1.5 ตรวจ echocardiography พบ vegetation1.6 เพาะเชอจากเลอดหรอจากลนหวใจ (ถามการผาตด)ไดผลบวก
23การเฝาระวง
2. การอกเสบทหลอดเลอดแดงหรอหลอดเลอดดำ (arterial or venous infection)2.1 ไข2.2 มอาการปวด บวม แดง รอน บรเวณหลอดเลอดทอกเสบ2.3 เพาะเชอจากหลอดเลอดทตดออกมาแลวไดผลบวก2.4 ถาหลอดเลอดทอกเสบเกดจากการใสสายสวนเขาหลอดเลอด เมอถอดสายสวนออกแลว
นำปลายสายสวนไปเพาะเชอ (tip culture) ไดเชอแบคทเรย
3. การตดเชอระบบสบพนธ (reproductive tract infection)3.1 การตดเชอทเยอบมดลก (endometritis)
3.1.1 ไข3.1.2 ปวดทองนอย3.1.3 มหนองไหลออกทางปากมดลก3.1.4 เพาะเชอจากหนองไดผลบวก
3.2 การตดเช อท บาดแผลตดฝเยบในการทำคลอด (episiotomy wound infection)การวนจฉยใชหลกการเชนเดยวกบการตดเชอทบาดแผลผาตดทวไป
4. การตดเชออนๆ (other infections) เปนการตดเชอในโรงพยาบาลทพบไมบอย ใหระบตำแหนงหรอชอโรค
24 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การจดการการระบาดของโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การตดตามและประเมนผล
การยนยนการระบาด
การควบคมการระบาด
การรายงาน
25การเฝาระวง
4.3 การจดการการระบาดของโรคตดเชอในโรงพยาบาล
วตถประสงคเพอหยดยงการระบาดของโรคตดเชอในโรงพยาบาลโดยเรวทสด
ขอบขายทมผรกษาพยาบาลผปวย แพทยโรคตดเชอ พยาบาลควบคมโรคตดเชอ แพทย เจาหนาทหองปฏบตการจลชววทยา และหนวยงานอนๆทเกยวของกบการระบาด
คำจำกดความการระบาดของโรคตดเชอ หมายถง การเพมขนของการตดเชอจากอตราพนฐานโดยอาจเปน
การตดเชอทตำแหนงใดตำแหนงหนงมากอยางผดปกต หรอการตดเชอทเกดจากเชอโรคชนดใดชนดหนงเพมมากขนอยางผดสงเกต หรอมการตดเชอของเชอโรคทมความสำคญทางระบาดวทยา
รายละเอยด1. เมอมหรอสงสยวามการระบาดของการตดเชอใหโทรศพทแจงผเกยวของ แลวตามดวยเอกสาร2. ใหหนวยงานและบคลากรทเกยวของรวมมอในการสอบสวนการระบาดและควบคมโรค3. สรปและรายงานการสอบสวนการระบาด4. ตดตาม เฝาระวง และประเมนผลจนมนใจวาสนสดการระบาด
26 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การยนยนการระบาดเมอมโรคตดเชอหรอการตดเชอเชอใดเชอหนงเพมขนอยางมนยสำคญ พยาบาลควบคมโรคตดเชอ
แพทยโรคตดเชอ แพทยและเจาหนาทหองปฏบตการจลชววทยา และบคลากรอนทเกยวของ จะรวมกนพจารณาวามการระบาดจรงหรอไม
ยนยนการวนจฉยวามการตดเชอในรพ.จรง
สอบสวนทางระบาดวทยา
มการระบาดจรง ไมมการระบาด
หาขอมลเพมเตม หยดการดำเนนการ- จากผปวย- จากหองปฏบตการ- จากผเกยวของ
แจงผเกยวของและผบรหาร
การควบคมการระบาด1. แยกผปวยตามหลก Isolation/Precautions2. ใหการรกษา3. ตรวจหาและจดการแหลงของเชอ4. วางแนวทางปฏบตแกผเกยวของเพอควบคมการระบาด
การรายงานสรปผลและทำรายงานสงหนวยงานทเกยวของ ผบรหาร เปนระยะ ๆ และเมอสนสดการระบาด
การตดตามและประเมนผลเฝาระวงอยางจำเพาะเรองนน ๆ จนกวาแนใจวาการระบาดสนสดแลว
27การปองกน
28 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การปองกนและควบคมการแพรกระจายของเชอ
ผปวยทกราย
Standard Precautions
ทราบวาผปวยสามารถแพรกระจายเชอ
อากาศ เสมหะ นำมก นำลาย สมผส
เพม เพม เพมAirborne Droplet Contact
Precautions Precautions Precautions
29การปองกน
5. การปองกน
5.1 การปองกนและควบคมการแพรกระจายของเชอ
วตถประสงค1. ปองกนและควบคมการแพรกระจายของเชอโรคจากผปวยสบคคลอน2. ลดอตราปวย อตราตาย และคาใชจายทใชรกษาผทไดรบเชอ
ขอบขายหอผปวยและหนวยงานทเกยวของ
คำจำกดความ1. สารนำและสารคดหลงจากรางกาย หมายถง เลอดและสวนประกอบของเลอด นำไขสนหลง
นำในชองทอง (ascitic fluid) นำในชองเยอหมปอด (pleural fluid) นำในชองเยอหมหวใจ (pericardial fluid)นำครำ (amniotic fluid) นำในขอ (synovial fluid) นำอสจ (semen) สารคดหลงในชองคลอด (vaginalsecretion) นำลาย หนอง เสมหะ อจจาระ และปสสาวะ
2. เครองปองกนรางกาย ไดแก ถงมอ ผาปดปาก-จมก เสอคลม ผากนเปอน แวนปองกนตารองเทาบท
30 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การปองกนและควบคมการแพรกระจายเชอโรคจากการดแลผปวย1. ปฏบตตอผปวยทกรายเหมอนกนโดยยดหลกการ Standard Precautions2. สวมเครองปองกนรางกาย เมอมขอบงช ตามหลกการของ Standard Precautions เพอการ
ปองกนการไดรบเชอและแพรกระจายเชอ3. Transmission-based precautions จะใชเพมจาก Standard Precautions เมอผปวยมโรคตดเชอ
ทแพรเชอโดยวธการตาง ๆ เชน3.1 ใช Standard Precautions รวมกบ Airborne Precautions หากผปวยไดรบการวนจฉยโรค
หรอสงสยวาเปนโรคทจะสามารถแพรกระจายเชอทางอากาศ3.2 ใช Standard Precautions รวมกบ Droplet Precautions หากผปวยไดรบการวนจฉยโรค
หรอสงสยวาจะเปนโรคทสามารถแพรกระจายเชอทางละอองนำมก นำลาย3.3 ใช Standard Precautions รวมกบ Contact Precautions หากผปวยไดรบการวนจฉยโรค
หรอสงสยวาจะเปนโรคทสามารถแพรกระจายเชอทางการสมผส
Standard Precautions1. ใสถงมอทกครงทคาดวาจะมการสมผสเลอด สารนำ หรอสารคดหลงของผปวย2. ลางมอทกครงหลงสมผสเลอด สารนำหรอสารคดหลงของผปวยและทกครงหลงถอดถงมอ3. ใสผาปดปาก-จมกและแวนปองกนตาทกครงทคาดวาจะมการกระเดนของเลอด สารนำหรอ
สารคดหลงของผปวยถกบรเวณใบหนาและใสผากนเปอน (ยาง พลาสตก) หรอรองเทาบทเพอปองกนบรเวณลำตว เทา
Airborne Precautions1. แยกผปวยไวในหองแยกพเศษ และปดประตทกครงหลงเขาหรอออกจากหองผปวย2. ผทจะเขาไปในหองผปวยหรอดแลผปวยตองใสผาปดปาก-จมก ชนด N 953. สวมถงมอชนดใชครงเดยวทง ทกครงทสมผสผปวย4. ลางมอแบบ hygienic handwashing หลงถอดถงมอและกอนออกจากหองแยก5. ใหผปวยใชผาหรอกระดาษปดปาก-จมกเวลาไอ จาม และใสผาปดปาก-จมก ชนดธรรมดา
ตลอดเวลา ยกเวนเวลารบประทานอาหารและแปรงฟน6. ถาตองมความจำเปนในการเคลอนยายผปวยออกนอกหองใหผปวยใสผาปดปาก-จมก
ชนดธรรมดา
31การปองกน
Droplet Precautions1. แยกผปวยไวในหองแยก และปดประตทกครงหลงเขาหรอออกจากหองผปวย2. ผทจะเขาไปในหองผปวยหรอดแลผปวย ตองใสผาปดปาก-จมกชนด N 953. สวมถงมอชนดใชครงเดยวทง ทกครงทสมผสผปวย4. ลางมอแบบ hygienic handwashing หลงถอดถงมอและกอนออกจากหองแยก5. ใหผปวยใชผาหรอกระดาษปดปาก-จมกเวลาไอ จาม และใสผาปดปาก-จมก ชนดธรรมดา
ตลอดเวลา ยกเวนเวลารบประทานอาหารและแปรงฟน6. ถาตองมความจำเปนในการเคลอนยายผปวยออกนอกหองใหผปวยใสผาปดปาก-จมก
ชนดธรรมดา
Contact Precautions1. แยกผปวยไวในหองแยก และปดประตทกครงหลงเขาหรอออกจากหองผปวย2. สวมถงมอทกครงเมอสมผสผปวยทงบคลากรและญาต3. ลางมอแบบ hygienic handwashing ทกครงหลงถอดถงมอและกอนออกจากหองแยก
32 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การปองกนและควบคมการแพรกระจายเชอ
โรค Additional Precautions Protective Barrier ระยะเวลา หมายเหตAirborne Droplet Contact Mask Gown Glove
Abscess
- not draining - - - - - - - -
- draining - - - ±±±±± +++++ จนกวาจะหาย -
Actinomycosis - - - - - - - -
Adenovirus - +++++ ±±±±± +++++ จนกวาจะออก หองแยก ±±±±± ผปวย(respiratory จาก รพ. โรคเดยวกนอย
infections in หองเดยวกนได
pediatrics
AIDS - - ±±±±± - ±±±±± ±±±±± ตลอดไป -
Amoebiasis
- dysentery - - +++++ - ±±±±± ±±±±± จนกวาจะหาย หองแยก ±±±±± - liver abscess - - - - - - - -
Anthrax
- cutaneous - - +++++ - - ±±±±± จนกวาจะหาย -
- pulmonary - - +++++ +++++ ±±±±± ±±±±± จนกวาจะหาย -
Ascariasis - - +++++ - - - - -
Aspergillosis - - - - - - - -
Blastomycosis - - - - - - - -
Chlamydia - - - - +++++ จนกวาจะหาย -
trachomatis
infection
Cholera - - ±±±±± - ±±±±± +++++ จนกวาเชอ หองแยก+++++ผปวยหมด โรคเดยวกนอย
หองเดยวกนได
Common cold
- adult - - - - - -
- infant - - ±±±±± +++++ จนกวาจะหาย หองแยก±±±±±Conjunctivitis - - - - +++++ จนกวาจะหาย -
Coxsackie virus - - - ±±±±± +++++ 7 วนแรก หองแยก+++++disease
Creutzfeldt Jakob - - - - - ±±±±± ตลอดไป -
disease
33การปองกน
โรค Additional Precautions Protective Barrier ระยะเวลา หมายเหตAirborne Droplet Contact Mask Gown Glove
Croup - ±±±±± - +++++ จนกวาจะหาย หองแยก+++++
Cryptococcosis - - - - - - - -
Dengue - - - - - - จนกวาจะหาย -
Dermatophytosis - - - - +++++ - -
(ring worm)
Diarrhea - - - ±±±±± ±±±±± จนกวาจะหาย หองแยก+++++
Diphtheria
-pharyngeal - - +++++ ±±±±± ±±±±± จนกวาเชอ หองแยก+++++ผปวย
หมด โรคเดยวกนอย
หองเดยวกนได
-cutaneous - - - ±±±±± ±±±±± จนกวาเชอ หองแยก+++++
หมด
Ebola viral infection - - - +++++ +++++ จนกวาเชอ หองแยก+++++
หมด
Echovirus disease - - - ±±±±± ±±±±± 7 วนแรก -
Encephalitis : - - - - - - - -
Japanese B
Enterocolitis - - - ±±±±± ±±±±± จนกวาจะหาย -
Epiglottitis - - +++++ - - 24 ชวโมงแรก หองแยก+++++
ของการใหยา
Epstein-Barr virus - - - - - - - -
infection
Erythema - - +++++ - - 7 วนแรก หองแยก+++++
infectiosum
Food poisoning
-salmonella - - - ±±±±± ±±±±± จนกวาจะหาย หองแยก+++++
-other - - - - - - -
Furunculosis - - - - ±±±±± +++++ จนกวาจะหาย หองแยก±±±±±
Gangrene - - - - - ±±±±± จนกวาจะหาย -
Gastroenteritis - - - ±±±±± ±±±±± จนกวาจะหาย หองแยก±±±±±
Giardiasis - - - ±±±±± ±±±±± จนกวาจะหาย หองแยก±±±±±
Gonorrhea - - - - ±±±±± - -
34 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
โรค Additional Precautions Protective Barrier ระยะเวลา หมายเหตAirborne Droplet Contact Mask Gown Glove
Gonococcal - - - - +++++ 24 ชม.หลงให หองแยก+++++
ophthalmitis ยา
Granuloma - - - - - - - -
inguinale
Guillain-Barre - - - - - - - -
syndrome
Hand, foot and - - - ±±±±± +++++ 7 วนแรก หองแยก+++++
mouth disease
Hepatitis - - - - +++++ จนกวาเชอ หองแยก±±±±±
หมด
Herpangina - - - ±±±±± ±±±±± 7 วนแรก หองแยก±±±±±
Herpes simplex
-encephalitis - - - - - - - -
-disseminated - - - ±±±±± +++++ จนกวาจะหาย หองแยก+++++
-mucocutaneous - - - - - +++++ จนกวาจะหาย -
-neonatal - - - ±±±±± +++++ จนกวาจะหาย หองแยก+++++
Herpes Zoster
-disseminated - +++++ +++++ +++++ จนกวาจะหาย หองแยก+++++
-in normal patient - - - - ±±±±± จนกวาตมนำ หองแยก+++++
แหง
Histoplasmosis - - - - - - - -
Hook worm - - - - - - - -
Impetigo - - - ±±±±± +++++ 24 ชม.หลง หองแยก+++++
รกษา
Infectious - - - - - - - หองแยก+++++ผปวย
mononucleosis โรคเดยวกนอย
หองเดยวกนได
Influenza - - +++++ - - จนกวาจะหาย หองแยก+++++
Kawasaki syndrome - - - - - - - -
Lassa fever - - +++++ +++++ +++++ จนกวาจะหาย หองแยก+++++
Legionnaire’s disease - - - - - - - -
Leprosy - - - - - ±±±±± - -
35การปองกน
โรค Additional Precautions Protective Barrier ระยะเวลา หมายเหตAirborne Droplet Contact Mask Gown Glove
Leptospirosis - - - - - ±±±±± จนกวาจะออก -
จาก รพ.
Lice - - - ±±±±± ±±±±± 24 ชม.หลง หองแยก±±±±±รกษา
Listeriosis - - - - - - - -
Lyme disease - - - - - - - -
Lymphogranuloma - - - - - - - -
venereum
Malaria - - - - - - - -
Marburg virus - - +++++ +++++ +++++ จนกวาจะหาย หองแยก+++++
disease
Measles - - +++++ +++++ +++++ 4 วนหลงผน หองแยก+++++ผปวย
ขน โรคเดยวกนอย
หองเดยวกนได
Melioidosis - - - - - - - -
Meningitis
-Viral - - - ±±±±± ±±±±± 7 วนแรก หองแยก±±±±± -Haemophilus - - +++++ - - 24 ชม.หลงให หองแยก+++++
influenzae ยา
- meningococcal - - +++++ - - 24 ชม.หลงให หองแยก+++++
ยา
- Other - - - - - - - -
Meningococcemia - - +++++ - - 24 ชม.หลงให หองแยก+++++ยา
Molluscum - - - - - - - -
contagiosum
Mucormycosis - - - - - - - -
Multiple resistant
bacteria
- gastrointestinal - - - ±±±±± +++++ จนกวาเชอ หองแยก+++++
หมด
- respiratory - ±±±±± ±±±±± +++++ จนกวาเชอ หองแยก+++++
หมด
36 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
โรค Additional Precautions Protective Barrier ระยะเวลา หมายเหตAirborne Droplet Contact Mask Gown Glove
- skin - - - ±±±±± ±±±±± จนกวาเชอ หองแยก+++++หมด
- urinary - - - - +++++ จนกวาเชอ หองแยก+++++หมด
Mumps - - ±±±±± - - 9 วนหลงจาก หองแยก±±±±±ผปวยเรมบวม โรคเดยวกนอย
หองเดยวกนได
Mycoplasma - - - - - - -
pneumonia
Necrotizing - - - - ±±±±± ±±±±± จนกวาจะหาย หองแยก±±±±± ผปวย
enterocolitis โรคเดยวกนอย
หองเดยวกนได
Nocardiosis - - - - - - - -
Pertussis - - ±±±±± - - 7 วนหลง หองแยก+++++
รกษา
Pharyngitis
-adult - - - - - - - -
-children - - - - - จนกวาจะหาย หองแยก±±±±±
Pinworm infection - - - - - - - -
Plague
-bubonic - - - - ±±±±± ±±±±± 3 วนหลง -
รกษา
-pneumonic - - +++++ ±±±±± ±±±±± 3 วนหลง หองแยก+++++รกษา
Pleurodynia - - - - ±±±±± ±±±±± 7 วนแรกของ หองแยก+++++อาการ
Pneumonia
-adult - - - - - - - -
-infant - - ±±±±± ±±±±± - - หองแยก+++++Poliomyelitis - - - ±±±±± +++++ 7 วนแรก หองแยก±±±±±
Psittacosis - - - - - - - -
Q fever - - - - - - - -
Rabies - - - ±±±±± ±±±±± ±±±±± ตลอดไป หองแยก+++++
37การปองกน
โรค Additional Precautions Protective Barrier ระยะเวลา หมายเหตAirborne Droplet Contact Mask Gown Glove
Rat-bite fever - - - - - ±±±±± 24 ชม.หลง -
รกษา
Relapsing fever - - - - - ±±±±± จนกวาจะหาย -
Reye syndrome - - - - - - - -
Rheumatic fever - - - - - - - -
Roseola infantum - - - - - - - -
Rubella - - ±±±±± - - 7 วนแรก หองแยก+++++
-congenital - - - +++++ +++++ ตลอดไป หองแยก+++++
Salmonellosis - - - ±±±±± ±±±±± จนกวาจะหาย หองแยก±±±±±
Scabies - - - ±±±±± ±±±±± 24 ชม.หลง หองแยก±±±±±
รกษา
Schistosomiasis - - - - - - - -
Shigellosis - - - ±±±±± ±±±±± จนกวาเชอ หองแยก±±±±±
หมด
Smallpox - +++++ +++++ +++++ จนกวาจะหาย หองแยก+++++
Sporotrichosis - - - - - - - -
Staphylococcal
diseases
-skin - - - ±±±±± +++++ จนกวาจะหาย หองแยก±±±±±
-enterocolitis - - - ±±±±± +++++ จนกวาจะหาย หองแยก±±±±±
-pneumonia - - - - ±±±±± ±±±±± 48 ชม.หลง หองแยก+++++
รกษา
-scalded skin - - - - ±±±±± +++++ 48 ชม.หลง หองแยก+++++
syndrome รกษา
-toxic shock - - - - ±±±±± ±±±±± จนกวาจะหาย -
syndrome
-MRSA - +++++ +++++ จนกวาเชอ หองแยก+++++
หมด
-VRSA - +++++ +++++ จนกวาเชอ หองแยก+++++
หมด
38 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
โรค Additional Precautions Protective Barrier ระยะเวลา หมายเหตAirborne Droplet Contact Mask Gown Glove
Streptococcal
disease
- endometritis - - - - ±±±±± +++++ 24 ชม.หลง หองแยก±±±±±
รกษา
- skin - - - ±±±±± +++++ 24 ชม.หลง หองแยก±±±±±
รกษา
- pharyngitis - - - - - - หองแยก±±±±±
- pneumonia - - ±±±±± ±±±±± ±±±±± 24 ชม.หลง หองแยก±±±±±
รกษา
- scarlet fever - - - - - 24 ชม.หลง หองแยก±±±±±
รกษา
Strongyloidiasis - - - - - - - -
Syphilis : skin and - - - - +++++ 24 ชม.หลง -
mucous membrane รกษา
Tapeworm disease - - - - - - - -
Tetanus - - - - - - - -
Toxoplasmosis - - - - - - - -
Trachoma - - - - ±±±±± จนกวาจะหาย -
Trichinosis - - - - - - - -
Trichomoniasis - - - - - - - -
Trichuriasis - - - - - - - -
Tuberculosis
- pulmonary - - ±±±±± ±±±±± - 2 สปดาหหลง หองแยก+++++
ใหยา
- extrapulmonary - - - - ±±±±± ±±±±± จนกวาหนอง -
จะแหง
Typhus - - - - - - - -
Urinary tract - - - - - - - -
infection
Wound infection - - - ±±±±± +++++ จนกวาจะหาย -
= การปองกน, +++++ = มความจำเปนตองใช, - = ไมมความจำเปนตองใช, ±±±±± = ใหพจารณาใชเปนราย ๆ ไปตามความจำเปน
39การปองกน
40 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การปองกนการตดเชอในระบบทางเดนหายใจสวนลาง
การใสทอหลอดลมคอและเจาะคอ
การดแลผปวยใสทอหลอดลมหรอทอเจาะคอ
การดดเสมหะ
การปองกนการสดสำลกของผปวย
การดแลอปกรณเกยวกบการหายใจ
41การปองกน
5.2 การปองกนการตดเชอในระบบทางเดนหายใจสวนลาง
วตถประสงค1. ลดการตดเชอของระบบทางเดนหายใจสวนลาง2. ลดการตดเชอของระบบทางเดนหายใจสวนลางทสมพนธกบการใชเครองชวยหายใจ
ขอบขายบคลากรทางการแพทยทกระดบ
คำจำกดความ1. การตดเชอระบบทางเดนหายใจสวนลางในโรงพยาบาล (nosocomial pneumonia) หมายถง
การทผปวยมการตดเชอทปอดซงเกดขนหลงจากทผปวยไดเขารบการรกษาในโรงพยาบาล นานกวา48 ชวโมง
2. การตดเชอระบบทางเดนหายใจสวนลางทสมพนธกบการใชเครองชวยหายใจ [ventilatorassociated pneumonia (VAP)] หมายถง การทผปวยมการตดเชอทปอดหลงจากการใชเครองชวยหายใจ48 ชวโมง และเกดหลงหยดใชเครองชวยหายใจไมเกน 72 ชวโมง
42 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การใสทอหลอดลมคอและเจาะคอ1. ลางมอแบบ hygienic handwashing กอนและหลงการใสทอ2. เจาะคอตามหลก Aseptic technique
การดแลผปวยใสทอหลอดลมหรอทอเจาะคอ1. ลางมอทกครงกอนและหลงการดแล2. ในผปวยรายเดยวกนตองลางมอทกครงกอนและหลงสมผสตำแหนงอนของรางกายและ
กอนทจะดแลระบบทางเดนหายใจของผปวย3. ทำความสะอาดชองปากของผปวยอยางนอยวนละ 2 ครง4. ในกรณทใสทอเจาะคอ ใหทำความสะอาดแผลเจาะคออยางนอยวนละ 3 ครงและเมอเปอน
เสมหะ5. ทำความสะอาดทอชนในของทอเจาะคอ อยางนอยวนละ 3 ครงและเมอสกปรก6. พลกตวอยางนอยทก 2 ชวโมง7. ตรวจด pressure cuff อยางนอยทก 8 ชวโมง ใหมความดน 20-30 mmHg
การดดเสมหะ1. ดดเสมหะเมอมขอบงช
1.1 หลงจากเจาะคอใหม ๆ1.2 ผปวยขอใหดดเสมหะ1.3 กอนทจะเอาทอชวยหายใจออก (กอนททำการ deflation ของ cuff)1.4 กอนใหอาหารทางสายใหอาหาร
2. เตรยมเครองมอเครองใช2.1 เครองดด การตงแรงดด ในเดกเลกใช 50-90 ทอรร เดกโต 90-120 ทอรร และผใหญ
160-180 ทอรร2.2 ขวดรองรบเสมหะ ใชดดเสมหะจนระดบนำถงขดทกำหนดแลวใหเทสารนำทง ลางขวด
ดวยสารซกลาง(detergents) และลางใหสะอาดกอนใชตอไป ในกรณทสารนำจากการดดเสมหะมนอยใหเปลยนขวดรองรบเสมหะทก 8 ชวโมง
2.3 สายดดเสมหะ ขนาดเสนผาศนยกลางภายนอกไมควรเกนคร งหน งของขนาดเสนผาศนยกลางของรเปดทอหลอดลมคอ สายดดเสมหะควรไดรบการทำลายเชออยางเหมาะสม
3. การดดเสมหะ3.1 ผทำการดดเสมหะตองสวมผาปดปาก-จมก และแวนปองกนตา3.2 ผทำการดดเสมหะ สวมถงมอปราศจากเชอทมอขางทถนด มออกขางจบสายตอจากเครอง
ททอตอตว Y มอขางทสวมถงมอจบสายดดเสมหะตอกบทอตว Y
43การปองกน
3.3 เชดขอตอตาง ๆ ดวย Alcohol 70% กอนและหลงถอดขอตอของสายตอเครองชวยหายใจ3.4 เปดเครองดดเสมหะดวยมอขางทไมใสถงมอ3.5 บอกผปวยใหไอกอนดดเสมหะ3.6 สอดสายดดเสมหะเขาทอหลอดลมคอจนผปวยเรมไอ (ในผใหญไมลกเกน 15-20 ซม.
จากปากทอหลอดลมคอ)3.7 อดรทเหลอของทอตว Y ดวยหวแมมอขางทไมใสถงมอเพอใหเกดแรงดด3.8 คอย ๆ ดงสายดดเสมหะออกดวยมอขางทถนดพรอมกบหมนสายดดเสมหะไปทางซาย
และขวา3.9 ระยะเวลาทสอดสายดดเสมหะเขาจนถงออกไมควรเกน 10 วนาทในผใหญและ 5
วนาทในเดก ถาตองดดเสมหะเพมเตมใหผปวยพกหายใจ 2-3 นาทกอนทจะดดครงตอไป3.10 หลงจากดดเสมหะแลว ถามนำลายหรอเสมหะอยรอบๆ ทอหลอดลม ใหใชสายดดเสมหะ
ทใชแลวนนดดได3.11 ดดนำประปาผานสายสวนเพอลางสายดดเสมหะ ปดเครอง ถอดสายดดเสมหะทงใน
ถงมลฝอยตดเชอ3.12 ถอดถงมอทงหรอแชในนำเพอนำมาใชใหม3.13 ลางมอแบบ hygienic handwashing
การปองกนการสดสำลกของผปวย1. จดทานอนใหหวสง 30 - 45 ถาไมมขอหาม2. ยาทจะใชในการปองกน stress ulcer ควรเปนยาทไมลดกรดกระเพาะ3. ถาผปวยมทอใหอาหาร (feeding tube) คาอย ควรตรวจวาอยในตำแหนงทถกตองกอนให
อาหารทกครง
การดแลอปกรณเกยวกบการหายใจ1. ทำลายเชอหรอทำใหปราศจากเชอกอนใชในผปวยใหมทกราย2. เปลยนนำในเครองทำความชน (humidifier) หรอ ทำฝอยละออง (nebulizer) ดวยนำ
ปราศจากเชอทก 8 ชวโมง ยกเวนเครองทใชนำปราศจากเชอหยดเขาอยางตอเนองซงไมตองเปลยน3. เครองทำฝอยละอองทจะนำกลบมาใชซำ ตองทำใหปราศจากเชอ4. ยาพนเปนฝอยละออง ตองปราศจากเชอ5. อปกรณอน ๆ
5.1 กระโจมใหออกซเจนทำความสะอาดทกวน5.2 ใช Ambu bag 1 อน ตอ ผปวย 1 ราย5.3 สายออกซเจน (oxygen canula) หนากากออกซเจน (oxygen mask) ทำใหสะอาด และแหง
กอนใชสำหรบผปวยรายนน ถาจะใชกบผปวยรายอนตองไดรบการทำลายเชอกอน
44 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การปองกนการตดเชอของระบบทางเดนปสสาวะในผปวยทคาสายสวนปสสาวะ
ขอบงชการใสสายสวนปสสาวะ
วธการสวนปสสาวะ
การดแลสายสวนปสสาวะ
การเปลยนสายสวนปสสาวะและถงรองรบปสสาวะ
45การปองกน
5.3 การปองกนการตดเชอของระบบทางเดนปสสาวะในผปวยทคาสายสวนปสสาวะ
วตถประสงคลดอตราการตดเชอของระบบทางเดนปสสาวะทสมพนธกบการคาสายสวนปสสาวะ
ขอบขายบคลากรทางการแพทยทกระดบในหอผปวย
คำจำกดความการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะในโรงพยาบาล [nosocomial urinary tract infections (UTIs)]
หมายถง การตดเชอของระบบทางเดนปสสาวะหลงจากทอยในโรงพยาบาลแลว ไมตำกวา 48-72 ชวโมงโดยอาจจะมอาการ (symptomatic UTIs) หรอไมมอาการ (asymptomatic UTIs)
1 การตดเชอระบบทางเดนปสสาวะทมอาการ วนจฉยโดย
1.1 มอาการอยางหนงอยางใดตอไปน ไดแก ไข ปสสาวะบอย ปสสาวะกระปรดกระปรอยปสสาวะลำบาก หรอปวดบรเวณหวหนาวรวมกบผลการตรวจเพาะเชอในปสสาวะพบเชอ > 105 CFU/mlหรอ นคม/มล.
1.2 มอาการ 2 อยางขนไปตอไปน ไดแก ไข ปสสาวะบอย ปสสาวะกระปรดกระปรอยปสสาวะลำบาก หรอปวดบรเวณหวเหนารวมกบขอหนงขอใดตอไปน
1. พบเมดเลอดขาว ≥ 10 เซลล/มล
2. พบเมดเลอดขาว ≥ 3 เซลล high-power field ในปสสาวะทไมไดปน
3. พบเชอจากการทำ gram stain ในปสสาวะทไมปน
4. เพาะเชอในปสสาวะทเกบโดยการสวน 2 ครง พบเชอชนดเดยวกน ≥ 102 นคม/มล
2 การตดเชอระบบทางเดนปสสาวะทไมมอาการ หมายถง การตดเชอของทางเดนปสสาวะโดยผปวยไมมอาการใดๆของการตดเชอทางเดนปสสาวะ แตผลการเพาะเชอจากปสสาวะพบเชอแบคทเรยมากกวา 105 นคม/มล.
46 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
ขอบงชการใสสายสวนปสสาวะ มดงตอไปน1. มการอดกนของทอปสสาวะ2. เพอประเมนสภาวะการไหลเวยนของเลอดโดยการบนทกปรมาณปสสาวะ3. หลงการผาตดทางเดนปสสาวะ4. การใหยารกษาเขากระเพาะปสสาวะโดยตรง5. การสวนลางกระเพาะปสสาวะ
วธการสวนปสสาวะ1. ลางมอแบบ hygienic handwashing กอนและหลงการสวนปสสาวะ
2. จดทานอนของผปวย ดงน
2.1 ผปวยหญง ใหนอนหงายชนเขา
2.2 ผปวยชาย ใหนอนหงายเทาราบ
3. สวมถงมอใชครงเดยวทง ทำความสะอาดบรเวณอวยวะสบพนธดวยสบและนำ แลวเชดบรเวณรเปดทอปสสาวะดวยนำปราศจากเชอ
4. ถอดถงมอออกแลวใสถงมอปราศจากเชอ
5. เลอกสายสวนขนาดทเหมาะสม ปายไขหลอลน
6. ใสสายสวน ผปวยชาย รงองคชาตใหตงฉากกบลำตวผปวยดวยนวช และนวกลางของมอซายสอดสายสวนเขาในทอปสสาวะชา ๆ จนปสสาวะไหลออกสะดวกด ผปวยหญงใชนวหวแมมอและนวชของมอซายแหวก labia แลวจงคอย ๆ สอดสายสวนเขาเชนเดยวกน
7. ถาจะคาสายสวนปสสาวะใหฉดนำเขาลกโปงสายสวน 10-20 มล. แลวคอย ๆ ดงสายสวนออกจนลกโปงตรงกระชบกบสวนลางของกระเพาะปสสาวะพอด
8. ตอสายสวนปสสาวะเขากบทอทตอลงถงเกบปสสาวะ
9. ตรงสายสวนปสสาวะดวยพลาสเตอรในผปวยหญงใหตรงสายสวนปสสาวะทโคนขาดานใน สวนผปวยชายตรงทโคนขาดานหนาหรอหนาทองกได
10.จดสายสวนใหลาดลงจากทอปสสาวะสถงเกบปสสาวะทแขวนไวตำกวาระดบกระเพาะปสสาวะ
การดแลสายสวนปสสาวะ1. ลางมอแบบ normal handwashing กอนและหลงสมผสสายสวนทกครง
2. ดแลสายสวนปสสาวะใหเปนระบบปดตลอดเวลาและใหปสสาวะไหลลงสถงรองรบปสสาวะไดสะดวก สายตอไมพบงอหรออดตน ถามการเคลอนยายผปวย ใหหนบสายสวนปสสาวะ
3. เทปสสาวะออกเมอมนำปสสาวะประมาณ 3/4 ของถงหรอในระยะเวลาทกำหนด
47การปองกน
4. หากถงรองรบปสสาวะหรอสายตอรว ใหเปลยนถงรองรบปสสาวะ และสายใหมทงชด
5. การเทปสสาวะ ใชสำลชบ alcohol 70% เชดปลายทอกอนและหลงเทปสสาวะ ระมดระวงไมใหทอเปดเทปสสาวะสมผสกบภาชนะทรองรบ
6. ทำความสะอาดบรเวณอวยวะสบพนธดวยนำและสบ เชา- เยนและหลงถายอจจาระทกครง
7. ตรวจสอบการยดตรงของสายสวนทหนาขา/หนาทองเพอปองกนการเลอนเขาออก
การเปลยนสายสวนปสสาวะและถงรองรบปสสาวะ มหลกปฏบต ดงตอไปน
1. เปลยนสายสวนเมอมการอดตนหรอรว กรณคาสายสวนไวนาน การกำหนดระยะเวลาการเปลยนสายสวนทเหมาะสม คอ ระยะเวลาทนานทสดทไมมหนปนเกาะทปลายสายสวนมากจนเปนอปสรรค ตอการดงสายสวนออก ดงนนการเปลยนสายสวนในผปวยแตละรายใหทดสอบซำ ๆ คาสายสวน2 สปดาหแลว เปลยนใหม ถาไมพบหนปนทปลายสายสวน ครงตอไปใหลองเปลยนเมอ 4,6,8สปดาหตามลำดบแลวจงกำหนดระยะเวลาการ เปลยนสายสวนของแตละคน
2. ใชถงรองรบปสสาวะในผปวยทคาสายสวนปสสาวะไดนาน 28 วน (1 เดอน) โดยไมตองเปลยน ยกเวนถงชำรด
48 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การปองกนการตดเชอทแผลผาตด
ระหวางการผาตด
หลงการผาตด
การทำความสะอาดหองผาตด
กอนการผาตด
เตรยมผปวย
เตรยมบคลากร
การใชยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชอทแผลผาตด
49การปองกน
5.4 การปองกนการตดเชอทแผลผาตด
วตถประสงคลดอตราการตดเชอของแผลผาตด
ขอบขายบคลากรทางการแพทยทกระดบในหอผปวย
คำจำกดความการทจะวนจฉยวามการตดเชอทแผลผาตดจะตองมขอมลอยางนอย 1 ขอดงตอไปน
1. มอาการแสดงทางคลนก เชน บวม แดง เจบ รอน มลกษณะของฝ ทบรเวณแผลผาตด หรอมการแยกของแผลทงทเกดเองหรอโดยศลยแพทยเมอสงสยวาแผลทผาตดมการตดเชอ
2. มหนองไหลจากตำแหนงทผาตด
3. แยกเพาะเชอไดจากนำหรอเนอเยอทไดมาจากแผลดวยวธทปลอดเชอ
4. แพทยผดแลผปวยใหการวนจฉยวามการตดเชอของแผลผาตด
การวนจฉยวาแผลผาตดนนมการตดเชอหรอไมนนตองตดตามแผลหลงผาตดไปอก 30 วนนบจากวนทผาตดยกเวนในกรณทมการใสอปกรณหรออวยวะเทยมเขาไป ในกรณนตองตดตามแผลหลงผาตดไปอก 1 ป
50 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
กอนการผาตดการเตรยมผปวย
1. การรบผปวยไวในโรงพยาบาล
1.1 รบผปวยไวในโรงพยาบาลกอนผาตดใหระยะสนทสด
2. กำจดขน ทำความสะอาดรางกาย
2.1 ในรายทมขนมาก รบกวนการผาตด ใหโกนขนหรอขลบขนทนทกอนเขาหองผาตด
2.2 อาบนำ สระผม ใหสะอาด คนวนกอนผาตด
3. การเตรยมผวหนง
3.1 กระทำในหองผาตด
3.2 ใชนำยาทำลายเชอ chlorhexidine หรอ iodophore
การเตรยมบคลากร
1. ไมไวเลบยาว ไมใสเลบปลอม
2. ไมใสเครองประดบทมอและแขน
3. ลางมอแบบ surgical handwashing
การใชยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชอทแผลผาตด ใชยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชอแผลผาตดในรายทมขอบงช ดงน
- แผลสะอาด (clean wound) ใหใชเฉพาะการผาตดเปดหวใจ ศลยกรรมกระดกทเกยวกบขอทรบนำหนก หรอมการใสขอเทยม
- แผลปนเปอนเลกนอย (clean-contaminated wound)
- แผลปนเปอน (contaminated wound)
สวนแผลสกปรก (dirty wound) การใชยาปฏชวนะถอเปนการรกษาไมใชการปองกน
การเลอกยาปฏชวนะ ควรเลอกใหเหมาะสมกบชนดของการผาตดและเชอกอโรค (ดตาราง)
ควรใหยาโดยการฉด โดยครงแรกใหขณะเรมใหยาสลบ หรอ 30 นาทกอนเรมผาตด และไมควรเกน2 ชวโมงหลงจากเรมผาตด
ควรใหยาเพมอก 1 ครง 2 ชวโมงหลงใหยาครงแรก ในกรณตอไปน
- ระยะเวลาของการผาตดนานเกนกวา 4 ชวโมง
- ผปวยมการเสยเลอดมากขณะผาตด
- ผปวยอวนมาก
51การปองกน
ตาราง ยาตานจลชพสำหรบปองกนการตดเชอทแผลผาตด
การผาตด ยาตานจลชพAmputation of lower limb CefoxitinCardiac (coronary by pass, valve replacement, pacemaker Cefazolin, cefuroxime, or vancomycin* insertion)General surgery Gastric resection Cefazolin Cholecystectomy Cefazolin Colon surgery Oral neomycin and erythromycin base or cefoxitin Appendectomy Cefoxitin or cefotetan Penetrating abdominal trauma Cefoxitin or cefotetanGynecologic Hysterectomy Cefazolin Cesarean section Cefazolin** Abortion Cefazolin***Head and Neck Procedures with incision through oral or pharyngeal Cefazolin or clindamycin mucosaNeurosurgery CSF shunt procedures Cefazolin or vancomycin* Crainotomy Cefazolin or vancomycin*Orthopedic Joint replacement Cefazolin or vancomycin*Ophthalmic (lens extraction) Topical gentamicin, tobramycin or neomycin-gramicidin-
polymixin B, or subconjunctival cefazolinThoracic (lung resection) Cefazolin or vancomycin*Vascular surgery Cefazolin or vancomycin*
*Use vancomycin when methicillin-resistant S.aureus or S.epidermidis may be encountered, or if patient isallergic to beta-lactam antibiotics.**Not to be used in uncomplicated elective procedures.***Not to be used in uncomplicated abortion unless patient has history of previous pelvic inflammatorydisease.
52 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
ระหวางการผาตด1. สวมเครองปองกนรางกายอยางถกตองและเหมาะสม2. ปดประตหองผาตดตลอดเวลา3. จำกดจำนวนและการเคลอนไหวของบคลากรในหองผาตด
หลงการผาตด1. ไมเปดแผลผาตดกอน 24-48 ชวโมงยกเวนมเลอด/ discharge ซมจากแผลมาก2. ลางมอแบบ hygienic handwashing กอนและหลงทำแผลผาตด3. ทำแผลสะอาดกอนแผลทมการตดเชอ4. ทำแผลโดย aseptic technique
การทำความสะอาดหองผาตด1. ทำความสะอาดหองผาตดหลงการผาตดแตละราย ถามการเปอนเลอด หรอสารคดหลงจาก
ผปวย2. ทำความสะอาดหองผาตดหลงการผาตดรายสดทายของวน3. ทำความสะอาดดวยนำและผงซกฟอก4. ถามการเปอนของเลอด หรอสารคดหลงใหทำความสะอาดดวยนำยาทำลายเชอ
53การปองกน
54 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การปองกนการตดเชอทผวหนงและเนอเยอชนใตผวหนง
การลดความรอน ความชน
การจดการเกยวกบสารเคมทระคายเคองผวหนง
การลดภยนตรายตอผวหนง
การปองกนการเกดแผลกดทบ
55การปองกน
5.5 การปองกนการตดเชอทผวหนงและเนอเยอชนใตผวหนง
วตถประสงคลดอตราการตดเชอทผวหนงและเนอเยอใตผวหนง
ขอบขายบคลากรทางการแพทยทกระดบในหอผปวย
คำจำกดความการตดเชอทผวหนงและเนอเยอใตผวหนง (skin and soft tissue infection) แบงออกเปน1. การตดเชอทผวหนง วนจฉยไดโดย
- มตมหนอง แผลมหนอง ฝ และ
- มอาการปวด บวม แดง รอน ทรอยโรค และ/หรอ
- ตรวจพบเชอกอโรคหรอรอยโรคโดยการตรวจดวยกลองจลทรรศน การเพาะเชอหรอการตรวจทางอมมโนวทยา
2. การตดเชอของเนอเยอใตผวหนง (soft tissue infection) การวนจฉยอาศยอาการและอาการแสดงของการอกเสบ คอ ปวด บวม แดง รอน ของเนอเยอใตผวหนง การตดเชอนแบงรายละเอยดออกเปน
- การอกเสบชนใตผวหนง (cellulitis)
- การอกเสบถงชนพงผดหมกลามเนอ( necrotizing fasciitis)
- การอกเสบของกลามเนอ myositis
- การเนาตายของกลามเนอ gangrene
3. การตดเชอทแผลกดทบ (decubitus ulcer infection)- มอาการและอาการแสดงของการอกเสบของแผลกดทบ และ
- ตรวจพบเชอแบคทเรยโดยการดดสารนำจากเนอเยอขางแผล หรอโดยการตดชนเนอขางแผล และ/หรอ
- เพาะเชอแบคทเรยจากเลอดไดผลบวก
4. การตดเชอของแผลไฟไหม-นำรอนลวก (burn wound infection) หมายถง แผลไฟไหม-นำรอนลวก มหนอง มอาการบวมรอบๆ แผล การเพาะเชอโดยการปายหนองจากแผลนน อาจไดเชอกอโรคหรอเชอทเกาะบรเวณนนโดยไมกอโรค (colonization) กได ผปวยมกจะมไขในรายรนแรงอาจจะมอาการของชอคได
56 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
5. การอกเสบและฝทเตานม (mastitis, breast abscess) ผปวยมไข และตรวจพบการอกเสบของเตานม อาจตรวจพบเชอกอโรคจากหนองทไหลออกมา หรอจากหนองทไดจากการผาระบายหนองออก
6. การอกเสบของสะดอทารก (omphalitis in newborn) วนจฉยโดยตรวจพบการอกเสบหรอมหนองออกจากสะดอ อาจตรวจพบเชอกอโรคโดยการเจาะดดหนองทบรเวณอกเสบ หรอโดยการเพาะเชอจากเลอด
57การปองกน
การลดความรอน ความชน1. จดใหมการระบายอากาศในหอง/หอผปวยทด โดยการตดตงพดลมหรอเครองปรบอากาศ2. เลอกใชเสอผา เครองนอนผปวยทระบายความรอนไดด เปลยนเมอสกปรกหรอเปยกชน
การจดการเกยวกบสารเคมทระคายเคองผวหนง1. ใชสบออนทำความสะอาดผวหนง2. หลกเลยงสารเคมททำใหเหงอระเหยยาก ระคายเคองหรอผวแหงแตก3. ดแลไมใหสงขบถายสมผสผวหนงนาน
การลดภยนตรายตอผวหนง1. ปองกนการเกา ขด ขวนผวหนงของผปวย2. ระมดระวงไมใหเกดรอยถลอกหรอแผลจากการดแลทไมถกตอง
การปองกนการเกดแผลกดทบ1. แกไขปจจยเสยงตอการเกดแผลกดทบ เชน
1.1 รกษาโรคทจำกดการเคลอนไหวของผปวย1.2 เพมเลอดไปเลยงอวยวะ เชน การนวดเบา ๆ1.3 แกไขภาวะทพโภชนาการ
2. การดแลผปวยทเคลอนไหวไมได2.1 จดทานอน ทลดการกดทบปมกระดก2.2 ใชฟกหรออปกรณ รองรบปมกระดก2.3 เปลยนทานอน อยางนอยทก 2 ชวโมง2.4 ยกตว แทนการลากหรอผลกตวผปวย2.5 ปองกนไมใหเลอนไถล เมอจดทานง2.6 เพมการไหลเวยนโลหต โดยการนวด2.7 ดแลผวหนง ใหสะอาด ไมเปยกชน2.8 ดแลเครองนอน ใหแหงและเรยบ2.9 ดแลเสอผา ใหแหงและสะอาด
58 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การปองกนการตดเชอในกระแสโลหตในผปวยทใสสายสวนเขาหลอดเลอด
การลางมอ
ขอปฏบตตามชนดของสายสวนหลอดเลอด
การเปลยนชดใหสารนำ
การเปลยน Heparin locks
การเปลยน stopcocks
Peripheral venous catheterPeripheral arterial catheterCentral venous catheterPulmonary arterial catheterCentral hemodialysis catheterUmbilical catheter
59การปองกน
5.6 การปองกนการตดเชอในกระแสโลหตในผปวยทใสสายสวนเขาหลอดเลอด
วตถประสงคลดอตราการตดเชอในกระแสโลหตทสมพนธกบการใสสายสวนหลอดเลอด
ขอบขายบคลากรทางการแพทยทกระดบ
คำจำกดความการตดเชอทสมพนธกบการใสสายสวนหลอดเลอด แบงเปน
1. การตดเชอเฉพาะท แบงเปน1.1 Exit site infection หมายถง การอกเสบของผวหนงบรเวณตำแหนงทแทงสายสวน
1.2 Tunnel infection หมายถง การอกเสบของผวหนงและเนอเยอใตผวหนง (cellulitis)ตามทางเดนของสายสวน
1.3 Pocket infection หมายถง การมหนองทบรเวณตำแหนงทมกระเปาะสายสวนหลอดเลอดดำสำหรบฉดยาฝงอย
1.4 Catheter colonization หมายถง การพบเชอบนสายสวนโดยการเพาะเชอ โดยวธquantitative แลวไดเชอ > 103 นคม (CFU ) หรอโดยวธ semiquantitative แลวไดเชอ ≥ 15 นคม (CFU)โดยทผปวยไมมอาการหรอมอาการแสดง
2. การตดเชอในกระแสโลหต หมายถง
2.1 การทแยกไดเชอชนดเดยวกนจากการเพาะเชอจากเลอดทดดจากสายสวนหลอดเลอดและการเพาะเชอจากเลอดโดยการดดเลอดจากหลอดเลอดสวนปลาย (peripheral vein) หรอ
2.2 แยกไดเชอจากปลายสายสวนหลอดเลอดโดยวธ semiquantitative ขนเชอมากกวา 15 นคม
2.3 ในผปวยทมอาการไข หรออาการทวไปเลวลง และไมมผลการเพาะเชอหรอผลการเพาะเชอในเลอดเปนลบ และเมอถอดสายสวนหลอดเลอดออกแลวไขลง ใหถอวานาจะมการตดเชอในกระแสโลหตทสมพนธกบการใสสายสวนหลอดเลอด
60 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การลางมอลางมอแบบ surgical handwashing กอนและแบบ hygienic handwashing หลงทำหตถการ
ขอปฏบตตามชนดของสายสวนหลอดเลอด1. Peripheral venous catheter
1.1 เลอกแทงเขมเขาหลอดเลอดดำทบรเวณมอกอนบรเวณแขนหรอขอมอ สำหรบเดกใหเลอกแทงเขมเขาหลอดเลอดดำทบรเวณหนงศรษะ มอ และเทา ตามลำดบ
1.2 เปลยนเขมภายใน 96 ชวโมง
1.3 เปลยนตำแหนงเขมใหมทนททมการอกเสบของตำแหนงทแทงเขม
2. Peripheral arterial catheter2.1 ใสสายสวนเขาหลอดเลอดแดงทคอหรอแขน
2.2 เปลยน extension tube และ transducer ภายใน 96 ชวโมงหลงจากใช
2.3 ถามการตดเชอเกยวของกบสายสวน ใหถอนสายสวนออก และรกษาผปวยดวยยาตานจลชพทเหมาะสมอยางนอย 24- 48 ชวโมงกอนทจะแทงสายสวนเขาไปใหม
3. Central venous catheter3.1 ผใสสายสวนและผชวยสวมถงมอและเสอคลมปราศจากเชอ หมวก และผาปดปาก-จมก
และใชผาคลมปราศจากเชอทมขนาดใหญคลมตวผปวย
3.2 ควรทำในหองผาตด
3.3 เลอกใช subclavian vein กอน internal jugular vein
3.4 ควรเลอกใชสายสวนเขาหลอดเลอดดำสวนกลาง ชนด single-lumen
3.5 ถาตองการใชสายสวนเขาหลอดเลอดนานกวา 30 วน ควรเลอกใชสาย PICC หรอtunneled catheter เชน Hickmanหรอ Broviac สำหรบผปวยทอายมากกวา 4 ป และใช Implantable vascularaccess device สำหรบผปวยอายตำกวา 4 ป
3.6 ฆาเชอบนผวหนงดวย chlorhexidine+alcohol ไมควรใช povidone iodine
3.7 เปดแผลเพอเปลยนผากอซปดแผลเมอเปยกชน มเลอดหรอ discharge ซมหรอเปอน
3.8 ถามการตดเช อท ตำแหนงทสอดใสสายสวน ควรเปลยนสายสวนและตำแหนงทใสสายสวน
4. Pulmonary arterial catheter4.1 ผใสและผชวยใสสายสวนสวมถงมอ และ ใสเสอคลมทปราศจากเชอ หมวก และ
ผาปดปาก-จมก ขณะทำการใสสายสวนใชผาคลมปราศจากเชอคลมผปวยและควรทำในหองผาตด
4.2 ฆาเชอบนผวหนงดวย chlorhexidine+alcohol
61การปองกน
4.3 เปลยนผากอซปดแผลถาเปยกชน มเลอดหรอ discharge ซมหรอเปอน
4.4 ถามการตดเชอตำแหนงทสอดใสสายสวนควรเปลยนสายสวนและตำแหนงทใสสายสวน
5. Central hemodialysis catheter5.1 ใช maximal barrier precaution (สวมถงมอ ผาปดปาก - จมก หมวก และใสเสอคลมท
ปราศจากเชอขณะทำการใสสายสวน)
5.2 อยาเปดแผลโดยไมจำเปน เปลยนผากอซปดแผลเปยกชน มเลอด หรอ discharge ซมหรอสกปรก
5.3 หลกเลยงการใชสายสวนหลอดเลอดแดงสำหรบการลางไตเพอจดประสงคอน
6. Umbilical catheter6.1 ผใสสายสวนสวมถงมอ และใสเสอคลมทปราศจากเชอ หมวก และผาปดปาก - จมก
ขณะทำการใสสายสวนใชผาคลมปราศจากเชอทมขนาดพอเหมาะคลมผปวย
6.2 การใหผลตภณฑจากเลอด (blood product) ใหเปลยนทนทเมอหมด หรอไมเกน 24 ชวโมง
การเปลยนชดใหสารนำ1. เปลยนสารนำภายใน 24 ชวโมงและชดใหสารนำภายใน 96 ชวโมง
2. ถาใหเลอด ผลตภณฑจากเลอด (blood product) หรอสารไขมน ใหเปลยนชดใหสารนำทนทเมอใหหมด
การเปลยน Heparin locks1. เปลยนภายใน 96 ชวโมง
2. เปลยนทกครงทมการเปลยนชดใหสารนำ
การเปลยน stopcocksเปลยนภายใน 96 ชวโมง ถาเปอนเลอดหรอสารนำทมไขมนแลว ใหเปลยนทนท
62 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การปองกนการตดเชอในหองปฏบตการ
การปฏบตตอสงสงตรวจ
การปฏบตเมอมสงสงตรวจหกราด
การปฏบตตอบคลากรหลงการสมผสเชอหรอเกดอบตเหตจากการปฏบตงาน
การทำลายสงสงตรวจหลงการตรวจวเคราะหแลว
63การปองกน
5.7 การปองกนการตดเชอในหองปฏบตการ
วตถประสงค1. เพอการปฏบตตอสงสงตรวจอยางเหมาะสมและไดมาตรฐาน2. ลดความเสยงตอการตดเชอจากสงสงตรวจ3. ปองกนการแพรเชอจากสงสงตรวจ
ขอบขาย1. งานหองปฏบตการทางการแพทย2. หอผปวยและหนวยงานอนทเกยวของ
คำจำกดความการปฏบตตอสงสงตรวจ หมายถง กระบวนการในการเกบ การรบ การตรวจวเคราะหและ
การทำลายสงสงตรวจ
64 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การปฏบตตอสงสงตรวจ1. หนวยงานทสง
1.1 บรรจสงสงตรวจในภาชนะทปดฝาผนกแนนบรรจในถงพลาสตกถงละ 1 ตวอยาง
1.2 ใสภาชนะบรรจสงสงตรวจในตะกราเพอใหภาชนะตงตรงขณะขนสง
2. หองปฏบตการ
2.1 เตรยมอปกรณ เครองมอเครองใชในการเกบและตรวจสงสงตรวจใหพรอม
2.2 สวมถงมอชนดใชครงเดยวและเสอกนเปอนทกครงทปฏบตตองาน หามสมผสกบวสดอปกรณอนนอกเหนอจากทเกยวของกบการเกบสงสงตรวจ
2.3 สวมเครองปองกนการตดเชออน ๆ เชน แวนตา และผาปดปาก-จมกตามความจำเปน
2.4 ใชอปกรณปองกนตวทใชครงเดยวสำหรบสงสงตรวจตดเชอรนแรง
2.5 เปลยนถงมอทกครงเมอถงมอเปอนสงสงตรวจ
2.6 ตรวจดสงสงตรวจวาหกหรอเปอนผวนอกของภาชนะกอนตรวจหรอไม ถาพบ ใหแจงผเกยวของและตรวจสอบวามผใดสมผสกบสงสงตรวจหรอไม และใหเกบสงสงตรวจใหม
2.7 เปด/ปดภาชนะบรรจสงสงตรวจดวยความระมดระวงอยาใหหกหรอกระเดน
2.8 ถามการฟงกระจายหรอเสยงตอการแพรกระจายเชอตองทำใน Biohazard safety cabinetสำหรบโรงพยาบาลทไมมตนรภยน กอนยอมสใหแช slide เสมหะใน 95% alcohol กอน
2.9 ใช mechanical pipette เสมอ
2.10 เชดทำความสะอาดพนโตะทำงานและ safety cabinet หลงเสรจสนงานในแตละวนโดยทำลายเชอดวยนำยาทเหมาะสม เชน 70% alcohol
2.11 ถอดเสอคลม ถงมอและลางมอแบบ hygienic handwashing กอนออกจากหองปฏบตการ
การปฏบตเมอมสงสงตรวจหกราด1. สงสงตรวจทอาจจะมเชอโรคแตไมรายแรง
1.1 สวมถงมอใชครงเดยว เคลอนยายเครองมอเครองใชและสงของทอยรอบ ๆ ทไมปนเปอนออก
1.2 หยบหรอใชปากคบหยบหรอคบหรอเชดสงทหกราดนนออก ใสในถงมลฝอยตดเชอ
1.3 ราดบรเวณนนดวยนำยา 0.5% hypochlorite หรอ 2% lysol ใหทวจากดานนอกสดานในทงไวนาน 30 นาท แลวเชดถตามปกตตอไป ถาหกราดเลกนอยใหเชดดวย 70 % alcohol แทน
2. สงสงตรวจหรอตวอยางทมเชอโรคอนตราย
2.1 กลนหายใจและรบออกจากหองปฏบตการพรอมทงปดประต
2.2 แจงใหผทอยบรเวณใกลเคยงทราบเพอใหระวง
65การปองกน
2.3 ถาสงทมเชอโรคหกรดเครองปองกนรางกาย ใหรบถอดออกและกำจดแบบมลฝอยตดเชอ
2.4 ลางผวหนงทเปอนดวยนำสบ หรอนำยาทำลายเชอโดยเรวทสด
2.5 แจงหนวยงานทรบผดชอบดานความปลอดภยของหองปฏบตการใหทราบเพอจดการตอไป
2.6 ผทมหนาทจดการกบอบตเหตตองสวมหมวก เสอคลมแขนยาว ผาปดปาก-จมก ถงมอและรองเทาหมขอ กอนเขาดำเนนการ
2.7 ถาม biosafety cabinet ในหองนน ใหเปดเครองดดอากาศผานเครองเพอลดปรมาณเชอโรคทอยในอากาศ
2.8 ราดหรอเชดบรเวณทมของหกใหทว ดวยนำยาทำลายเชอและปฏบตเชนเดยวกบขอ 1.3
2.9 เมอปฏบตงานเสรจใหถอดเครองปองกนรางกายออกแลวกำจดแบบมลฝอยตดเชอ
3. สงสงตรวจหกใน biosafety cabinet
3.1 เปดเครองดดอากาศ เพอลดจำนวนเชอในตและทอาจเลดลอดออกนอกต
3.2 สวมหมวก เสอคลมแขนยาว ผาปดปาก-จมก และถงมอ
3.3 ราดบรเวณนนใหทวดวย 0.5% hypochlorite หรอ 2% lysol (หามใชนำยาทตดไฟได เชนalcohol) ทงไวนาน 30 นาทแลวเชดถออกตามปกต
3.4 เชดพน ผนง เพดานของตใหทวดวยนำยาทำลายเชอ
การปฏบตตอบคลากรหลงการสมผสเชอหรอเกดอบตเหตจากการปฏบตงานใหพบแพทยเพอ
1. การรกษา ถาคาดวานาจะตดเชอ
2. การเฝาระวงอาการของการตดเชอ
การทำลายสงสงตรวจหลงการตรวจวเคราะหแลว1. แยกประเภทของมลฝอยใหถกตอง ตามระเบยบการกำจดมลฝอยของโรงพยาบาล มลฝอย
ทกชนดในหองปฏบตการจลชววทยาเปนมลฝอยตดเชอ
2. ภาชนะทมเชอปนเปอนและตองการนำกลบมาใชใหมใหทำลายเชอโดย autoclave หรอแชในนำยา 0.5% hypochlorite อยางนอย 30 นาท กอนนำไปลางทำความสะอาด
66 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การปองกนการตดเชอจากศพ
การทำความสะอาดศพ
การทำความสะอาดเปลเขนศพ
การทำความสะอาดหองเกบศพ
การใชเครองปองกนรางกายสำหรบบคลากรตรวจศพ
การปฏบตสำหรบผทเขาดการผาศพ
67การปองกน
5.8 การปองกนการตดเชอจากศพ
วตถประสงคเพอปองกนการแพรกระจายเชอจากศพไปสบคคลหรอสงแวดลอม
ขอบขายเจาหนาทหองศพและหนวยงานทเกยวของ
68 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การทำความสะอาดศพ1. สวมผากนเปอน ถงมอสะอาด และผาปดปาก-จมก ขณะทำความสะอาด
2. ทำความสะอาดศพเชนเดยวกบเชดตวผปวย
3. ใชสำลอดจมกและทวาร เพอปองกนการไหลของสารคดหลงจากศพ กรณทมเลอด สารคดหลงจากศพ หกหรอเปอนสงแวดลอม เชน เตยง ไมกนเตยง ฯลฯ ใหเชดออกใหมากทสด โดยใชผาชบนำยาทำลายเชอ 0.5% hypochlorite เชดถใหหมาดๆ และทว ทงไวนาน 30 นาท แลวจงใชผาชบนำเชดนำยาออก
4. ลางมอแบบ hygienic handwashing หลงจากถอดถงมอ
การทำความสะอาดเปลเขนศพ1. สวมถงมอยางหนา ผากนเปอน ผาปดปาก-จมก และรองเทาบท ขณะทำความสะอาด
2. ทำความสะอาดเปลเขนศพดวยนำและผงซกลาง อยางนอยวนละครงและทกครงทสกปรก
3. กรณทมเลอด สารคดหลง จากศพ หกหรอเปอนบนเปลเขนศพ ใหเชดออกใหมากทสดแลวใชผาชบนำยาทำลายเชอ 0.5% hypochlorite เชดถใหหมาดๆ และทว ทงไวนาน 30 นาท แลวจงใชผาชบนำเชดนำยาออก
4. หลงจากถอดถงมอใหลางมอแบบ hygienic handwashing
การทำความสะอาดหองเกบศพสวมถงมอยางหนา ผากนเปอน และรองเทาบท
1. การทำความสะอาดหองเกบศพ
1.1 การทำความสะอาดพนและผนง
1.1.1 เชดทำความสะอาดดวยนำผสมผงซกลางทกวน
1.1.2 ถามเลอด สารคดหลง ชนเนอจากศพตกสพน เกบหรอเชดสงปนเปอนออกใหมากทสด และราดบรเวณทเปรอะเปอนใหทว โดยราดเปนวงจากรอบนอกสขางใน ดวย 0.5% hypochloriteทงไวนาน 30 นาท กอนเชดถ ตามปกต
1.2 การทำความสะอาดเตยงและซองรบศพ
1.2.1 ทำความสะอาดเชนเดยวกบเปลเขนศพ
การใชเครองปองกนรางกายสำหรบบคลากรตรวจศพ1. สวมเครองปองกนรางกาย
1.1 สวมถงมอชนดสน ทกครงทจะสมผสกบศพ สวมถงมอชนดยาว ในขณะททำการผาตดตรวจศพ ทตองสอดใสมอไปในชองอกหรอชองทอง
69การปองกน
1.2 สวมผาปดปาก-จมกชนดธรรมดา แวนปองกนตา ผาพลาสตกกนเปอนในขณะทตรวจศพผาศพ และขณะทฉดยาศพ
1.3 สวมรองเทาบท
2. เปดนำทใชทำความสะอาดศพใหไหลตลอดเวลาในขณะผาศพ
3. ถาตองเลอยกระดกใหใชเลอยมอ หลกเลยงการใชเลอยไฟฟา เพราะจะทำใหเศษกระดกและสารนำจากศพฟงกระจาย
4. ใชฟอรมาลน แชชนเนอกอนนำไปตรวจ
5. หอศพทกรายดวยผาพลาสตกหอศพ ภายหลงจากผาหรอตรวจศพแลว
6. เมอเสรจสนการผาศพ ใหถอดเครองปองกนรางกายทกชนด แชในนำยาทำลายเชอ 0.5%hypochlorite นาน 30 นาท กอนซกลางตามปกต กรณทเปนอปกรณใชครงเดยวใหจดการเชนเดยวกบการจดการมลฝอยตดเชอ
7. การทำความสะอาด
7.1 เครองมอตาง ๆ ทใชในการผาศพแลว ควรแชดวยนำยาทำลายเชอนาน 30 นาท จงลางออกตามปกต
7.2 การทำความสะอาดเตยงผาศพเชนเดยวกบรถเขนศพ
7.3 การทำความสะอาดพนและผนงหอง ใหทำเชนเดยวกบหองเกบศพ
7.4 การทำความสะอาดบรเวณทสำหรบดการผาศพ เชดถทำความสะอาดตามปกตดวยนำผสมผงซกลางวนละครง
การปฏบตสำหรบผทเขาดการผาศพ1. ไมควรนำเอกสารทกชนดวางบนเปลเขนศพ หรอเตยงทใชผาศพ
2. นงดในททจดไวสำหรบด
3. ถาตองการจบตองชนสวนตาง ๆ ของศพ ตองขออนญาตแพทยผาศพและใหสวมอปกรณปองกนรางกายตามความเหมาะสมกอน
4. ลางมอแบบ hygienic handwashing ทกครงภายหลงจากจบตองศพและกอนออกจากหองผาศพ
70 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การปองกนการตดเชอจากศพโรคตดตอรายแรง
การทำความสะอาดศพ
การปฏบตของพนกงานเคลอนยายศพ
การทำความสะอาดเปลเขนศพ
การตรวจศพ
71การปองกน
การปองกนการตดเชอจากศพโรคตดตอรายแรง
การทำความสะอาดศพ1. พยาบาลททำหนาทจดการตกแตงศพตองสวมหมวกคลมศรษะ แวนปองกนตา ผาปดปาก-จมก
ชนด N 95 ถงมอสะอาด ผากนเปอน
2. ทำความสะอาดศพตามปกต
3. หอหมศพดวยผาพลาสตก 2 ชน และปดผนกดวยแถบกาว
การปฏบตของพนกงานเคลอนยายศพ1. พนกงานเคลอนยายศพสวมผาปดปาก-จมกธรรมดา ถงมอสะอาด ผากนเปอนพลาสตก
ขณะทำการขนยายศพ
2. เกบศพในตเยนแชศพ ใสศพในโลงทผนกอยางแนนหนากอนเคลอนยายศพออกจากโรงพยาบาล และแนะนำใหดำเนนการเผาหรอฝงศพโดยเรว
การทำความสะอาดเปลเขนศพทำเชนเดยวกบเปลเขนศพทวไป
การตรวจศพ1. หากมการตรวจศพ ตองกระทำในหอง negative air pressure และผกระทำตองสวมเครอง
ปองกนรางกาย ไดแก หมวกคลมศรษะ แวนปองกนตา ผาปดปาก-จมกชนด N 95 ถงมอสะอาด ผากนเปอนรองเทาบท
2. เมอชนสตรศพเสรจ ถอดอปกรณเครองปองกนรางกาย ไดแก ถงมอ ผากนเปอน หมวกคลมศรษะ แวนปองกนตาและผาปดปาก-จมก ตามลำดบ
3. อปกรณทกชนดทใชกบศพ และเครองปองกนรางกายตางๆ ใหจดการแบบมลฝอยตดเชอ
4. ผาทกชนดทใชกบศพ ใหทงในถงมลฝอยตดเชอมดปากถงใหแนน แลวใสในถงพลาสตกอกชน สงงานบรการผา
72 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
5. หากมสารคดหลงของศพปนเปอนสงแวดลอม เชน พน เตยงตรวจ ใหพนกงานทำความสะอาดสวมเครองปองกน ไดแก ผาปดปาก-จมกชนด N 95 ถงมอยางหนา ผากนเปอนพลาสตก รองเทาบตแลวจงเชดบรเวณทเปอนดวยกระดาษชำระออกใหมากทสด ทงกระดาษชำระนนในถงมลฝอยตดเชอ แลวราดบรเวณทเปอนดวยนำยา 0.5% hypochlorite นาน 30 นาท แลวเชดถตามปกต
6. ไมควรใหนกศกษาเขาดการผาศพในหอง ใหถายทอดทางโทรทศนเพอใหดในหองอน
73กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
74 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การลางมอ
Normal handwashing มอเปอนธรรมดา
Hygienic handwashingมอเปอนเชอโรคกอนจบตองผปวยภมคมกนตำหลงถอดถงมอ
Surgical handwashing กอนทำหตถการ
75กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
6. กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
6.1 การลางมอ
Normal handwashing1. ฟอกดวยสบธรรมดาอยางนอย 10 วนาท ลางสบออกดวยนำ เชดแหงดวยผา/กระดาษสะอาด2. เลอกใชภาชนะใสสบกอนทไมขงนำ กรณใชสบเหลวใหลางทำความสะอาดภาชนะบอย ๆ
Hygienic handwashingฟอกนำยาฆาเชอ เชน 4% chlorhexidine gluconate หรอ 7.5% iodophor อยางนอย 30 วนาท
ลางดวยนำจากกอก เชดแหงดวยผา/ กระดาษสะอาด หรอในกรณทมอไมเปอน อาจใชนำยาทำลายเชอทมแอลกอฮอล (alcohol based product) ประมาณ 5 มล. ถมอสองขางใหทวจนนำยาแหง
Surgical handwashing1. ฟอกนำยาฆาเชอ เชน 4 % chlorhexidine gluconate หรอ 7.5% iodophor ทมอจนถงขอศอก
นาน 2-6 นาท สำหรบการฟอกมอครงแรกของแตละวนใหใชแปรงขดปลายนวและซอกเลบดวย แลวลางนำยาออกดวยนำ เชดแหงดวยผาปราศจากเชอ หรอ
2. ใชนำยาฆาเชอทมแอลกอฮอล (alcohol-based product) 10 มล. ถมอใหทวจนถงขอศอกจนนำยาแหง และทำซำ 2 ครง
76 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
เครองปองกนรางกาย
ตา
ปาก จมก
แขน ลำตว
เทา
แวนปองกนตา
ผาปดปากจมก
เสอคลม ผากนเปอน
รองเทา
77กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
6.2 เครองปองกนรางกาย
แวนปองกนตา (Protective eyewares)วตถประสงค : ปองกนตาจากการกระเดนของเลอดและสารคดหลง
ชนด : แวนทแนบกบตา
: แวนวายนำ
: หนากากปองกนหนาและตา
ขอบงช : คาดวาจะมเลอดหรอสารคดหลงผปวยกระเดนหรอฟงเขาตา
ผาปดปาก-จมก (mask)1. ผาปดปาก-จมกชนดธรรมดา (surgical mask) ปองกนเชอในนำมก นำลายของผใสสคนอน
ขอบงช : บคลากรสวมเมอทำหตถการ
: ผปวยสวมเพอลดการแพรเชอจากการไอหรอจาม
2. ชนดพเศษ N 95 หรอ N 100 ปองกนเชอจากภายนอกผสวม
ขอบงช : บคลากรและญาตทเขาใกลผปวยทแพรเชอทางอากาศทงทาง droplet และ airborne
เสอคลม1. ชนดทวไป และผากนเปอน ปองกนการปนเปอนจากการปฏบตงานทางคลนกและหอง
ปฏบตการ
2. ชนดปราศจากเชอ
2.1 บคลากรสวมเมอปองกนการตดเชอของผปวยขณะทำหตถการ
2.2 บคลากรสวมเมอเตรยมยาหรอสารนำฉดเขาหลอดเลอด
รองเทาบทเปนรองเทายางหมขอเทาใสเพอปองกนเทาจากเลอดสารคดหลงหรอนำสกปรก
78 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
อปกรณ เครองมอ เครองใช ทางการแพทยจำแนกตามความเสยงตอการตดเชอ
Critical items Intermediate items Non-critical items
Sterilization Disinfection Cleaning
Physical method
Chemical method
Gaseous method
Physical method
Chemical method
High level disinfectant
Intermediate level disinfectant
Detergent
79กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
6.3 การทำลายเชอและการทำใหปราศจากเชอสำหรบอปกรณการแพทย
การทำลายเชอสำหรบอปกรณทางการแพทย
วตถประสงค1. ทำลายเชอในอปกรณทางการแพทยแตละชนดอยางความเหมาะสมและไดมาตรฐาน
2. จดเกบอปกรณทางการแพทยแตละชนดทผานกระบวนการทำลายเชอแลวถกตองและเหมาะสม
ขอบขาย1. หนวยจายกลาง (CSSD)
2. งานผลตเวชภณฑปลอดเชอ
3. หอผปวยและหนวยงานอนทเกยวของ
คำจำกดความการทำลายเช อ (Disinfection) หมายถง กระบวนการทำลายจลชพทกชนด
ยกเวนสปอรของแบคทเรย
การทำใหปราศจากเชอ (Sterilization) หมายถง กระบวนการทำลายจลชพทกรปแบบรวมถงสปอรของแบคทเรย
การลาง (Cleaning) หมายถง การลางดวยนำและผงซกลาง
Critical items เครองมออปกรณทสมผสกบเนอเยอปราศจากเชอ เชน มดผาตด เขมฉดยา ฯลฯ
Intermediate items เครองมอ อปกรณทสมผสกบเยอบทไมมแผล เชน กลองสองกระเพาะอาหาร
ทอใสหลอดลมคอ ปรอทวดไข ฯลฯ
Non-critical items อปกรณ เครองใชทสมผสกบผวหนงปกต เชน หมอนอน หมอน ผาหม
80 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
ขนตอ
นการท
ำลายเช
อ / ทำ
ใหปราศ
จากเชอ
สำหร
บอปก
รณทางการแ
พทย
คำอธบ
ายขนต
อนให
ปฏบต
เปนข
นตอน
ตามล
ำดบต
วเลขก
อน-หลงทร
ะบใน
ตาราง เชน ขว
ดแกว
ใสนำยา
ตอง
1. เท
นำยาทข
วดออ
กกอน
2. นำไปล
างนำแล
ะผงซ
กฟอก
จนสะ
อาด
3. ลางดวยนำสะ
อาด
4. เชดใหแ
หง แล
ะ5. ส
ง auto
clave
หร
อ corr
ugate
d tub
e ตอง
1. ขจด
คราบสก
ปรก
2.นำไป
ลางน
ำและ
ผงซก
ฟอกจ
นสะอ
าด 3.
ลางดวยนำสะ
อาด
4. เชด/ผงให
แหง
5. นำ
ไปแช
นำยาทำ
ลายเช
อ คร
บตามเวล
าทกำหน
ด 6.
นำกล
บไปล
างนำ
เพอข
จดคร
าบสารเค
มของนำ
ยา (ห
รอ p
asteu
rizati
on แทน
ขนตอ
น 5,6
)7.
เปาแหง
ดวยความร
อน ดง
นนขวดแ
กวใสนำยา
และ c
orrug
ated t
ube จ
งมลำดบ
ขนตอ
นการทำลายเช
อ/การท
ำใหป
ราศจากเชอ
ดงรายละเอ
ยดใน
ตาราง
ลำดบข
นตอน
การทำลาย
เชอ / ก
ารทำให
ปราศจ
ากเชอ
เครองมอ
/อปกรณ
ขจดส
งปนเป
อนลาง
นำ/
แชนำ
ยาลาง
ดวยน
ำตม/
เชด/ผง
เปาแห
งดวย
ตมaut
oclave
อบกาซ
ออกก
อนผง
ซกฟอ
กสะ
อาด
ใหแห
งคว
ามรอ
น1.
ขวดแ
กวใสนำยา
12
34
52.
Corru
gated
tube
12
5 (0.5
% hy
poch
lorite
นาน
30 นาท
)3/6
47
81กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
ขนตอ
นการท
ำลายเช
อ / กา
รทำให
ปราศจ
ากเชอ
สำหร
บอปก
รณทางการแ
พทย
ลำดบข
นตอน
การทำลาย
เชอ / ก
ารทำให
ปราศจ
ากเชอ
เครองมอ
/อปกรณ
ขจดส
งปนเป
อนลาง
นำ/
แชนำ
ยาลาง
ดวยน
ำตม/
เชด/ผง
เปาแห
งดวย
ตมaut
oclave
อบกาซ
ออกก
อนผง
ซกฟอ
กสะ
อาด
ใหแห
งคว
ามรอ
น1.
ขวดต
างๆ1.
ขวดแ
กวใสนำยา
12
34
52.
ขวด
drain ทก
ชนด
12
34
53.
ขวด s
uctio
n แกว
12
34
4.ขว
ด suc
tion พ
ลาสต
ก1
23
45.
ขวดแ
กว ste
rile
12
34
5
2. เครองม
อและอป
กรณท
เปนแกว
1.แก
วยานำ-เมด
12
32.
ปรอท
วดไขทางปาก
ว
ธท 1
12
5 (0.5
% hy
poch
lorite
นาน
30 นาท
)3/6
4/7
วธท
21
25 (เชดด
วย 70
% alc
ohol)
34
3.ปร
อทวดทางรกแร
12
5 ( เชดด
วย 70
% alc
ohol)
34
4.ปร
อทวดไขทางท
วารห
นก
วธท
11
24 (
0.5%
hypo
chlor
ite นาน
30 นาท
)3/6
7
วธท
21
25 (เชดด
วย 70
% alc
ohol)
34
5.Sy
ringeสำหร
บfee
ding
12
35
46.
Syrin
geสำหร
บ1
23
45
irriga
tion
82 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
ลำดบข
นตอน
การทำลาย
เชอ / ก
ารทำให
ปราศจ
ากเชอ
เครองมอ
/อปกรณ
ขจดส
งปนเป
อนลาง
นำ/
แชนำ
ยาลาง
ดวยน
ำตม/
เชด/ผง
เปาแห
งดวย
ตมaut
oclave
อบกาซ
ออกก
อนผง
ซกฟอ
กสะ
อาด
ใหแห
งคว
ามรอ
น
3
. เครองม
อและอป
กรณท
เปนพล
าสตกและยาง
1.กระบ
อกปส
สาวะ
12
34
2.เตยงเดก
13.
เตยงเดกท
ปนเปอน
12
(เชด)
3 (เชดต
ามดว
ย 70%
alco
hol)
4.ตอ
บเดก
(incu
bator
)1
5.ตอ
บเดก
ทปน
เปอน
12 (เชด)
3 (เชดต
ามดว
ย 70%
alco
hol)
46.
ภาชน
ะใสน
ำยาลางมอ
12
34
7.ถ งมอ
ปราศจากเช
อ1
23
45
8.ลก
ยางแดง
วธท
11
23
54
วธท
21
23
45 *
9.สายตอ v
agina
l drai
n1
23
45
10.ส
าย su
ction
(PVC
)1
23
45
11.ส
าย dr
ain ตา
งๆ1
23
45
12.ส
ายยางส
วนปส
สาวะ
12
34
513
.Thre
e way
12
34
5
* = สำ
หรบก
ารผาตด
83กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
ลำดบข
นตอน
การทำลาย
เชอ / ก
ารทำให
ปราศจ
ากเชอ
เครองมอ
/อปกรณ
ขจดส
งปนเป
อนลาง
นำ/
แชนำ
ยาลาง
ดวยน
ำตม/
เชด/ผง
เปาแห
งดวย
ตมaut
oclave
อบกาซ
ออกก
อนผง
ซกฟอ
กสะ
อาด
ใหแห
งคว
ามรอ
น
4. เค
รองม
อและอป
กรณต
างๆทเป
นโลหะ
1.กรรไกรตด
ไหม
ตดเนอ
12
34
52.
เขมเยบ
ตางๆ
12
34
53.
หมอน
อน1
23
44.
หมอน
อนขอ
งผปว
ย1
25
(2%
lysol นาน
30 นาท
หรอ
ตดเชอ
ทางเด
นอาหาร
0.5%
hypo
chlor
ite 30
นาท)
3/64/7
5.Cu
rette
12
34
56.
ชามรปไ
ต/ชามกล
ม1
23
54
7.ดามม
ดผาตด
12
34
58.
Jug ข
นาดต
างๆ
12
35
4สำหร
บใส อ
าหารเหลว
9.ไม
กดลน
12
35
410
.ถาดวางเค
รองมอ
12
34
5ปร
าศจากเช
อ11
.อบส
ำล / อ
บกอซ
12
34
84 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
ลำดบข
นตอน
การทำลาย
เชอ / ก
ารทำให
ปราศจ
ากเชอ
เครองมอ
/อปกรณ
ขจดส
งปนเป
อนลาง
นำ/
แชนำ
ยาลาง
ดวยน
ำตม/
เชด/ผง
เปาแห
งดวย
ตมaut
oclave
อบกาซ
ออกก
อนผง
ซกฟอ
กสะ
อาด
ใหแห
งคว
ามรอ
น
5. เค
รองม
อและอป
กรณเก
ยวกบ
ระบบท
างเดน
หายใจ
*1.
O 2 cann
ula1
23
42.
O 2 mask
12
34
3.O 2 b
ox1
23
44.
ชดพน
ยา1
23
45
5.Re
servo
ir ba
g1
23
46.
หวตอ
ambu
bag
1
2
(เชด
ดวย 7
0% al
coho
l )7.
Ambu
bag ท
ถอดได
12
4 (0.
5% hy
poch
lorite
นาน
30 นาท
)3/5
68.
Corru
gated
tube
12
4 (0.
5% hy
poch
lorite
นาน
30 นาท
)3/5
69.
Humi
difier
12
4 (0.
5% hy
poch
lorite
นาน
30 นาท
)3/5
610
.Neb
ulize
r1
23
45
11.E
.T. tu
be พลาสต
ก1
23
45
12.E
.T. tu
be ยา
งแดง
12
34
513
.T.T
.tube
พลาสต
ก1
23
45
ทงชด
14.I
nner
T.T.
tube
12
4 (0.5
% hy
poch
lorite
นาน
30 นาท
)3/5
พลาสตก
หมายเหต
8-14
ขจด
สงปน
เปอน
ลางน
ำ/ผงซ
กฟอก
และท
ำลายเชอด
วยว ธ
past
euriz
ation
ได ถา
มเครอง
paste
urize
r
85กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
15.T
.T. tu
be เห
ลก ทงชด
12
34
516
.Inn
er T.
T. tu
be เห
ลก1
23
417
.Y -tu
be แก
ว ทกช
นด1
23
45
18.M
outh
gag
12
3 5
419
.Slip
joint
พลาสต
ก*
วธท1
12
5
(0.5%
hypo
chlor
ite นาน
30 นาท
)3/6
4/7
วธท
21
23
45
20.S
lip jo
int เห
ลก1
23
54
21.L
aryng
osco
pe- b
lade *
*1
2 (เช
ดดวย
70%
alcoh
ol )
- han
dle1
2 (เช
ดดวย
70%
alcoh
ol )
22.ช
ดเครองชว
ยหายใจ
*วธท1
12
34
5 วธ
ท 2
12
5 (2%
glutar
aldeh
yde น
าน 3 ชม
.)
3/6*
**4
7
* 19,
22 ขจ
ดสงป
นเปอ
น ลางน
ำ/ผงซ
กฟอก
ลางน
ำสะอ
าดแล
ะทำลายเชอด
วยวธ
paste
uriza
tion ไ
ด ถามเครอง
paste
urize
r**
กรณ
ทเปน
optic
fiber สามารถถอ
ดลางได
โดยใหค
วำหล
อดไฟ
ลง เพ
อปองกน
นำเขา
ไปใน
รองขดล
วด**
* คว
รลางดว
ยนำกลน
ปลอด
เชอจ
นหมด
คราบนำยา
glut
aralde
hyde
เพราะอ
ยในข
นตอน
ของ s
teriliz
ation
หามใชนำปร
ะปาเพ
ราะอ
าจปน
เปอน
เชอโรคได
ลำดบข
นตอน
การทำลาย
เชอ / ก
ารทำให
ปราศจ
ากเชอ
เครองมอ
/อปกรณ
ขจดส
งปนเป
อนลาง
นำ/
แชนำ
ยาลาง
ดวยน
ำตม/
เชด/ผง
เปาแห
งดวย
ตมaut
oclave
อบกาซ
ออกก
อนผง
ซกฟอ
กสะ
อาด
ใหแห
งคว
ามรอ
น
86 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
ลำดบข
นตอน
การทำลาย
เชอ / ก
ารทำให
ปราศจ
ากเชอ
เครองมอ
/อปกรณ
ขจดส
งปนเป
อนลาง
นำ/
แชนำ
ยาลาง
ดวยน
ำตม/
เชด/ผง
เปาแห
งดวย
ตมaut
oclave
อบกาซ
ออกก
อนผง
ซกฟอ
กสะ
อาด
ใหแห
งคว
ามรอ
น
6. เค
รองม
อและอป
กรณต
างๆทใช
ในหอผ
ปวย
1.หว
สวนอ
จจาระ
12
34
2.หว
douc
he1
23
43.
ชด cu
t dow
n1
23
45
4.ชด
mou
th ca
re1
23
45.
ชด เจาะปอ
ด1
23
45
6.ชด
เจาะคอ
12
34
57.
ชด irr
igatio
n1
23
45
8.ชด
L.P.
12
34
59.
ชดทำแผล
12
34
510
.ชดสว
นปสส
าวะ
12
34
511
.ชด flu
shing
12
34
7. Fo
rceps
ตางๆ
1.Ar
terial
force
ps1
23
45
2.Bi
opsy
force
ps1
23
45
3.Lo
ng pa
cking
force
ps1
23
45
4.No
n - to
othed
force
ps1
23
45
5. To
othed
force
ps1
23
45
6.Tw
isted
force
ps1
23
45
87กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
ลำดบข
นตอน
การทำลาย
เชอ / ก
ารทำให
ปราศจ
ากเชอ
เครองมอ
/อปกรณ
ขจดส
งปนเป
อนลาง
นำ/
แชนำ
ยาลาง
ดวยน
ำตม/
เชด/ผง
เปาแห
งดวย
ตมaut
oclave
อบกาซ
ออกก
อนผง
ซกฟอ
กสะ
อาด
ใหแห
งคว
ามรอ
น
8. เครองม
อและอป
กรณต
างๆสำห
รบหน
วยงาน
พเศษ
1.สายจไฟ
ฟา1
2*เชด
34
52.
สาย e
ndola
ser1
2*เชด
34
53.
สาย l
ight p
robe
12*เชด
34
54.
สาย p
ower
drill
12*เชด
34
55.
สาย c
ryopro
be1
2*เชด
34
56.
ดามใบม
ด derm
atome
12
34
57.
ใบเลอ
ย stry
ker s
aw1
23
45
8.Li
ght h
andle
12*เชด
34
59.
ชด vi
trecto
my1
23
45
10.ช
ด pha
coem
ulsifi
ca-
12
34
5tio
n11
.สาย
I/A1
23
45
phac
oemu
lsific
ation
12.S
taple
remov
er1
23
45
13.ช
ด bloo
d exc
hang
e1
23
45
14.ช
ด P.V
. วธท
11
23
45
วธท
21
23
54
* เชด
ดวยน
ำและ
ผงซก
ลาง
88 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
ลำดบข
นตอน
การทำลาย
เชอ / ก
ารทำให
ปราศจ
ากเชอ
เครองมอ
/อปกรณ
ขจดส
งปนเป
อนลาง
นำ/
แชนำ
ยาลาง
ดวยน
ำตม/
เชด/ผง
เปาแห
งดวย
ตมaut
oclave
อบกาซ
ออกก
อนผง
ซกฟอ
กสะ
อาด
ใหแห
งคว
ามรอ
น15
. ชดท
ำคลอ
ด1
23
45
16. ชด c
uretta
ge1
23
45
17. ชดเจาะน
ำหลอ
เดก
12
34
518
. Plac
enta
force
ps1
23
45
19. P
unch
biop
sy fo
rceps
12
34
520
. Silv
er ca
theter
12
34
521
. Ten
iculum
12
34
522
. ชด e
xcisi
on1
23
45
23. เค
รองมอใส
caesi
um1
23
45
24. R
etrac
tor ตา
งๆ1
23
45
25. ชด o
ff wire
12
34
26. E
ar sp
eculu
m1
25 (เชดด
วย 70
% alc
ohol)
34
27. E
ar su
ction
12
5 (เชดด
วย 70
% alc
ohol)
34
28. E
ar loo
p1
25 (เชดด
วย 70
% alc
ohol)
34
29. T
onom
eter
12
5 (เชดด
วย 70
% alc
ohol)
34
30. N
asal s
pecu
lum1
25 (เชดด
วย 70
% alc
ohol)
34
31. A
lligato
r force
ps1
4 (เชดด
วย 70
% alc
ohol)
23
32. L
aryng
eal m
irror
12
5 (เชดด
วย 70
% alc
ohol)
34
89กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
ลำดบข
นตอน
การทำลาย
เชอ / ก
ารทำให
ปราศจ
ากเชอ
เครองมอ
/อปกรณ
ขจดส
งปนเป
อนลาง
นำ/
แชนำ
ยาลาง
ดวยน
ำตม/
เชด/ผง
เปาแห
งดวย
ตมaut
oclave
อบกาซ
ออกก
อนผง
ซกฟอ
กสะ
อาด
ใหแห
งคว
ามรอ
น33
. Lary
ngea
l biop
sy1
23
45
force
ps34
. อปก
รณเครองไตเทย
ม-- ป
ฏบตต
ามคำแน
ะนำของบร
ษท --
9
. เครองม
อตรวจ
ตางๆ
1.Br
onch
osco
pe1
25 (
2%glu
tarald
ehyd
e นาน
30 นาท
)3/6
*4/
72.
Colon
osco
pe1
25 (
2%glu
tarald
ehyd
e นาน
30 นาท
)3/6
4/ 7
3.Cy
stosco
pe1
25 (
2%glu
tarald
ehyd
e นาน
30 นาท
)3/6
*4/
74.
Gastr
osco
pe1
25 (
2%glu
tarald
ehyd
e นาน
30 นาท
)3/6
*4/
75.
Ophth
almos
cope
12 (เชดด
วย 70
% alc
ohol)
6.Ot
osco
pe1
25 (เชดด
วย 70
% alc
ohol)
34
7.Pe
riton
eosco
pe1
23
45
8.Pr
octos
cope
12
35
49.
Sigmo
idsco
pe1
25 (
2%glu
tarald
ehyd
e นาน
30 นาท
)3/6
*4/
710
.Tele
scop
e1
25 (
2%glu
tarald
ehyd
e นาน
3 ชม.
)3/6
*4/
7
90 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การปฏบตทหนวยจายกลาง
การจดสงและการรบอปกรณปนเปอน
การลางทำความสะอาด
การบรรจหบหอ
การทำลายเชอและการทำใหปราศจากเชอ
การจดเกบอปกรณปราศจากเชอ
การแจกจาย
91กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
6.4 การปฏบตทหนวยจายกลาง
วตถประสงคเพอสนบสนนอปกรณ เครองมอทางการแพทยทสะอาดปราศจากเชอ ใหแกหนวยงานอยาง
เพยงพอและมคณภาพด
ขอบขายเปนการบรหารจดการอปกรณเครองมอทางการแพทยภายในโรงพยาบาล
คำจำกดความ1. การทำความสะอาด หมายถง ขบวนการลางเครองมอเครองใชทางการแพทยใหสะอาดดวยนำ
และผงซกฟอก2. การทำลายเชอ หมายถง ขบวนการทำใหเครองมอและอปกรณทางการแพทย ปราศจากเชอ
กอโรคทกชนด ยกเวนสปอรของแบคทเรย3. การทำใหปราศจากเชอ หมายถง ขบวนการทำใหเครองมอ และอปกรณทางการแพทยปราศจาก
เชอโรคทกชนดรวมถงสปอรของแบคทเรย
92 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การจดสงและการรบอปกรณปนเปอน1. หนวยงานทใชอปกรณตองชำระลางอปกรณ/กำจดคราบสกปรกกอนบรรจภาชนะสงหนวย
จายกลาง2. ใชภาชนะบรรจอปกรณทมฝาปดมดชด3. มการแยกประเภท อปกรณและเครองมอทางการแพทย และของแหลมคม4. ผรบอปกรณใชเครองปองกนรางกายตามขอปฏบต อยางเครงครด5. มพนทสำหรบรบอปกรณทปนเปอน6. จดทำระบบเสนทางขนสงอปกรณสกปรกและจดการจนสะอาดเปนทางเดยว
การลางทำความสะอาด1. ผปฏบตงานตองใสเครองปองกนรางกาย2. ตรวจสอบและคดแยกอปกรณทางการแพทยทมการชำรดแตกราว3. ลางทำความสะอาดแลวผงหรออบใหแหง
การบรรจหบหอทำในเขตสะอาด1. ตรวจสอบอปกรณและคดแยกอปกรณทางการแพทยทมการชำรด แตก ราว ออก2. จดประเภทของอปกรณตามชดใหครบถวนถกตอง3. เลอกวสดในการบรรจหบหอใหเหมาะสมตามประเภทของเครองมอ4. แสดงปาย : วนผลต วนหมดอาย และ External indicator และ Lot. No. ทกหบหอ5. ใส Internal indicator ลงในหออปกรณทตองการตรวจสอบ
การทำลายเชอและการทำใหปราศจากเชอ1. ตรวจสอบความพรอมใชของเครองทำใหปราศจากเชอ และเครองทำลายเชอ (autoclave hot
air เครองอบกาซ และ pasteurizer)2. จดเรยงอปกรณเขาเครองทำใหปราศจากเชอ/ทำลายเชอ3. ตรวจประสทธภาพของเครองทำใหปราศจากเชอ/ทำลายเชอ
การจดเกบอปกรณปราศจากเชอ1. ผปฏบตงานตองลางมอใหสะอาด และสวมใสเสอผาสะอาดทใชเฉพาะภายในหอง2. ตรวจสอบสภาพหบหอ3. จดเกบตามลำดบทไดผานกระบวนการ
93กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
4. จดเกบในตหรอชนทมฝาปดมดชดในหองทไมมคนพลกพลาน ไมมสตวหรอแมลงไมรอนหรอชน
5. อปกรณทจดเกบควรอยสงจากพนอยางนอย 8 นว หางจากฝาผนง 2 นว และหางจากเพดาน18 นว
6. หลกเลยงการสมผสอปกรณทปราศจากเชอโดยไมจำเปน
การแจกจาย และ การจดเกบในหนวยงานทใช1. ตรวจสอบ indicator ภายนอกหบหอและตรวจสอบวนหมดอายกอนจาย2. ใชรถหรอภาชนะทสะอาด มฝาหรอผาปดมดชด3. จดเกบอปกรณภายในหนวยงานตามระบบการจดเกบเครองมอปราศจากเชอ เชน ต
ลำดบการวางเรยงเครองมอ ฯลฯ
สงทไมควรปฏบต1. การทำใหปราศจากเชอ อปกรณทยงไมไดทำความสะอาด2. การใชถงมอ disposable ในการลางเครองมอและอปกรณทางการแพทย เพราะลนและ
ฉกขาดงายควรใชถงมอยางหนาแทน3. การแชนำยาทำลายเชอ กอนนำสงทำใหปราศจากเชอ
94 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การจดการผาเปอน
การแยกประเภทของผาเปอน
การขนสงผาเปอน
การซกผา
การจดเกบผาสะอาด
การขนสงผาสะอาด
95กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
6.5 การจดการผาเปอน
วตถประสงคเพอใหบคลากรทเกยวของทราบและปฏบตในการจดการผาเปอนไดอยางถกตองและเหมาะสม
ขอบขายหอผปวยและหนวยงานทเกยวของในโรงพยาบาล
คำจำกดความ1. ผาเปอนธรรมดา ไดแก ผาทเปอนเหงอไคล อาหาร คราบสกปรกธรรมดาทวไป ผาชนดนถอ
เปนผาไมตดเชอ
2. ผาปนเปอนเชอโรคหรอผาตดเชอ ไดแก ผาทเปอนเลอด สารนำ หรอสารคดหลงจากรางกาย
เชน หนอง เสมหะ อจจาระ ปสสาวะ เปนตน
3. สารนำ และ สารคดหลงจากรางกาย หมายถง นำไขสนหลง นำในชองทอง (ascitis fluid)นำในชองเยอหมปอด (pleural fluid) นำในชองเยอหมหวใจ (pericardial fluid) นำครำ (amniotic fluid)นำในขอ (synovial fluid) นำอสจ (semen) สารคดหลงในชองคลอด (vaginal secretion) นำลาย หนองเสมหะ อจจาระ และปสสาวะ
96 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การแยกประเภทของผาเปอน1. แยกประเภทของผาเปอน ทแหลงกำเนดของผาทใชแลว เปนผาเปอนธรรมดาและผาเปอน
เชอโรคโดยไมตองตรวจนบ
2. บรรจผาเปอนแตละประเภทใสถงตามทกำหนด ในกรณทมกอนอจจาระ กอนเลอด อาเจยนใหขจดออกใหมากทสดกอนใสถงโดยไมตองซกลาง
3. ตรวจสอบวาไมมสงแหลมคมหรอวตถแปลกปลอมอนตดไปกบผาเปอน กอนรวบผาเปอนใสในภาชนะทกำหนดให
การขนสงผาเปอน1. ผรบและสงผาเปอน ใหสวมเสอคลม ถงมอยางหนา ผาปดปาก-จมก รองเทาบท
2. การขนยายผาเปอนใหอยในภาชนะทปดมดชด
3. ขนยายผาเปอนตามเวลาและเสนทางทกำหนด
การซกผา1. ผซกผาควรสวมชดปฏบตงานเฉพาะของหนวยงาน และสวมผายางกนเปอน ถงมอยางหนา
ผาปดปาก-จมก รองเทาบท
2. หลกเลยงการเทผาเปอนลงบนพน
3. การฉดลางสงคดหลงทปนเปอนกอนเขาเครองซกผา ใหทำในพนทเฉพาะ
4. ควรซกผาทวไป ดวยนำอน 65 ซ. นาน 10 นาท หรอ 71 ซ. นาน 3 นาท
5. ซกผาตดเชอ ทอณหภมนำ 71 ซ. นาน 25 นาท
6. ถาไมมเครองซกผาปรบอณหภม แชผาใน 0.5% hypochlorite นาน 30 นาทกอนซก
การจดเกบผาสะอาด1. พนทพบผาควรยกพนสงหรออยบนโตะสะอาดและแหง
2. ผาทผานการซก และทำใหแหงแลวใหเกบในตหรอชนผาทสะอาดและปดมดชด
การขนสงผาสะอาด1. ขนสงผาสะอาดโดยการหบหอและ/หรอรถขนสงทปดมดชด
2. รถขนสงผาสะอาดไดรบการทำความสะอาดและแหง
97กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
98 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การปฏบตตนของบคลากรทปรงและจดจายอาหาร
การจดการสงแวดลอมและการกำจดขยะมลฝอย
อปกรณเครองมอเครองใช
การเลอกซอวตถดบ อาหารและเครองดม
การเกบรกษาอาหาร
การประกอบอาหาร
การแจกจายอาหาร
การทำความสะอาดภาชนะและเครองใช
การตรวจสอบการปนเปอนของอาหารเมอมหรอสงสยวามการตดเชอจากอาหาร
การปองกนการตดเชอดานโภชนาการ
99กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
6.6 การปองกนการตดเชอดานโภชนาการ
วตถประสงคผรบบรการและบคลากรในโรงพยาบาลไดรบโภชนาการทสะอาด
ขอบขายนกโภชนาการ เจาหนาทฝายโภชนาการ และบคลากรทจดรบบรการ
100 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การปฏบตตนของบคลากรทปรงและจดจายอาหาร1. แตงกายสะอาด สวมหมวกหรอผาคลมผมและผากนเปอน ใสรองเทาหมสน2. ตดเลบใหสน ไมสวมแหวน ลางมอและเลบใหสะอาดดวยสบกอนเตรยมอาหาร ภายหลง
สมผสสงของทไมสะอาดและหลงจากเขาหองนำ3. ไมไอ จามรดอาหาร4. บคลากรทมอจจาระรวงหรอเปนบดหรอมแผลหรอตมหนองทมอควรละเวนการปฏบตงาน
การจดการสงแวดลอมและการกำจดขยะมลฝอย1. พนควรสะอาดและแหง ทอระบายนำมฝาปด2. การสญจรของอาหารดบและอาหารพรอมบรโภค ควรแยกออกจากกน3. มทรองรบมลฝอยในทเตรยม/ปรงอาหาร และบรเวณทลางภาชนะอปกรณ4. เศษอาหารทเหลอไมนำไปเลยงสตว (ยกเวนไดตมเดอดแลว)
อปกรณเครองมอเครองใช1. เครองมอ เครองใช เปนวสดทมผวเรยบ ไมเปนสนม และไมมแตกราว2. เขยง เปนแผนเรยบ มนคง แขงแรง ไมดดซบนำ ไมมเชอรา3. มดและเขยง ใหแยกการใชงานระหวางอาหารสก เนอสตว ผกและผลไม4. ภาชนะใสอาหารตองสะอาด และแหง5. โตะ ทใชเตรยมอาหารมนคง แขงแรง ทำดวยวสดทไมดดซมนำ6. ภายหลงประกอบอาหาร ลางอปกรณ เครองใชใหสะอาดและผงใหแหง7. รถนำสงอาหารผปวยทำดวยวสดแขง เรยบ มทระบายนำ ไมอบชน ปดมดชด หลงสงอาหาร
ใหลางทำความสะอาดเชดใหแหง ถามการหกของอาหารเชดทำความสะอาดทนท8. ตเยนเกบอาหารตองมการทำความสะอาดสมำเสมอ ขอบยางไมมเชอราและตรวจสอบ
อณหภมของตเยนอยางสมำเสมอ
การเลอกซอวตถดบ อาหารและเครองดม1. เลอกซอวตถดบ อาหารและเครองดมทใหมและสด จากแหลงผลตทมคณภาพดและ
ไดมาตรฐาน2. ตรวจสอบของทซอกอนรบไว
101กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การเกบรกษาอาหาร1. มสถานทสะอาดสำหรบเกบวตถดบ อาหารและเครองดมทเปนสดสวน แยกประเภทอาหารดบ
และอาหารทปรงสกแลว2. ชนวางอาหารควรสงจากพนอยางนอย 60 เซนตเมตร และไมควรอยตดผนง3. มภาชนะใสและปกปดอาหาร4. มหองเยน/ตเยนปรบอณหภมเหมาะสมกบอาหารและวตถดบแตละชนดทเกบสำรองไว5. มการหมนเวยนนำวสดเกาออกมาใชกอน
การประกอบอาหาร1. พนทในการปรงอาหารควรสงกวาพนอยางนอย 60 เซนตเมตร2. ลางอาหารสดกอนนำไปประกอบอาหาร3. ประกอบอาหารใหไดอณหภมและเวลาเพยงพอตามประเภทอาหาร4. ใสถงมอหรอใชชอน/ทพพเมอสมผส อาหารทพรอมรบประทาน5. ชมอาหารโดยการตกใสถวยแบง
การแจกจายอาหารอาหารทปรงเสรจใหนำแจกจายทนท ถาไมสามารถทำไดใหเกบรกษาไวในภาชนะทมฝาปดและ
ในอณหภมเหมาะสม
การทำความสะอาดภาชนะและเครองใช1. ใสถงมอยางหนาขจดเศษอาหารออกกอนลาง2. ลางภาชนะดวยเครองลางจานทอณหภม 82 C /180 F ถาไมมใหลวกหรอตมหลงจากลาง
การตรวจสอบการปนเปอนของอาหารเมอมหรอสงสยวามการตดเชอจากอาหารรวมมอกบกรรมการควบคมโรคตดเชอในการสอบสวนโรคเมอสงสยวามการตดเชอจากอาหาร
102 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การจดสถานท
การปฏบตตนของเจาหนาทผลตอาหารเหลว
การทำความสะอาดอปกรณและภาชนะ
การเตรยมสวนประกอบอาหาร
การดแลอาหารทผลตแลว
การขนสง
การตรวจสอบคณภาพอาหารเหลว
การประเมนผล
การปองกนการปนเปอนอาหารเหลว
103กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
6.7 การปองกนการปนเปอนอาหารเหลว
วตถประสงคเพอปองกนการปนเปอนเชอโรคของอาหารเหลว
ขอบขายนกโภชนาการและเจาหนาทผลตอาหารเหลว
คำจำกดความการปนเปอน หมายถง การทมเชอกอโรคในอาหารทผลตมากกวาเกณฑคณภาพทางจลชววทยา
ของอาหารอาหารเหลว หมายถง อาหารทผลตขนสำหรบใหผปวยทางสายยางเขาสกระเพาะอาหาร
104 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การจดสถานทหองเตรยมและประกอบอาหาร ควรเปนหองแยกเฉพาะและเปนหองปรบอากาศ
การปฏบตตนของเจาหนาทผลตอาหารเหลว1. เปลยนรองเทา สวมเสอคลม สวมหมวกหรอผาคลมผม ผาปดปาก-จมกเมอเขาหองผลต
อาหารเหลว2. ลางมอ แบบ hygienic handwashing กอนเตรยมและประกอบอาหารทกครง3. สวมถงมอสะอาดขณะเตรยม ประกอบ และบรรจอาหารเหลว
การทำความสะอาดอปกรณและภาชนะ1. เครองปนอาหารเหลว ลางทำความสะอาดภายหลงใชงาน แลวสงอบไอนำรอน2. อปกรณและภาชนะอนๆ ลางทำความสะอาด ภายหลงใชงาน และตมในนำเดอดนาน 30 นาท3. กระดาษฟอยล (Foil) ทใชสำหรบปดทบจกขวดบรรจอาหารเหลว ใหสงทำใหปราศจากเชอ
โดยการอบไอนำกอนใช4. ขวดแกวทใชบรรจอาหารเหลว ลางทำความสะอาดภายหลงใชงาน และสงทำลายเชอดวย
ความรอน เชน ตมในนำเดอดหรออบไอนำ
การเตรยมสวนประกอบอาหาร1. ลางทำความสะอาดอาหารสดและไขใหสะอาดกอนนำมาประกอบอาหาร2. สวนประกอบอาหาร เชน เกลอ นำมน นำเชอม นำตม ใหเตรยมใชเฉพาะมอ บรรจในภาชนะ
ปดมดชด
การดแลอาหารทผลตแลว1. บรรจอาหารเหลวในขวดแกวหรอภาชนะบรรจทสะอาดใหปรมาณเพยงพอตอมอตอผปวย
1 คนเทานน2. แจกจายอาหารไปยงหอผปวยทนทภายหลงผลต3. ในกรณไมสามารถแจกไดทนท ตองเกบอาหารเหลวไวในตเยนทมอณหภม 2-8 C4. เมออาหารเหลวมาถงควรใหผปวยทนท เฉพาะมอกลางคนใหเกบไวในตเยนทมอณหภม
2-8 C จนกวาจะใหผปวย
การขนสงไปหอผปวยจดหาภาชนะทมนคงแขงแรงมดชดและทำความสะอาดงายเพอบรรจขวดอาหารเหลวในการ
ขนสงไปยงหอผปวย
การตรวจสอบคณภาพอาหารเหลวสมเกบตวอยางอาหารเหลวเพาะเชอเปนระยะ ๆ
การประเมนผล1. ฝายโภชนาการตรวจสอบการปฏบตงานทก 2 เดอน2. กรรมการควบคมโรคตดเชอรวมประเมนผลการปฏบตงานทก 6 เดอน
105กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
106 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การจดการมลฝอยตดเชอ
การจดเตรยมอปกรณ
การเตรยมบคลากร
การเกบและการแยก
การเคลอนยายและการรวบรวม
การกำจด
107กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
6.8 การจดการมลฝอยตดเชอ
วตถประสงคเพอดแล จดเกบ และขนยายมลฝอยทเกดขนในหนวยงานตาง ๆ ของโรงพยาบาลใหถกตอง
ขอบขายเปนขนตอนของการดแล จดเกบ และขนยายมลฝอยทเกดขนในหนวยงานตางๆ ของโรงพยาบาล
เพอเกบพกไวทบรเวณพกมลฝอยทโรงพยาบาลกำหนด สำหรบมลฝอยธรรมดา และมลฝอยทางการแพทยทกชนด
คำจำกดความ1. มลฝอยรไซเคล (recycle waste) เชน กระดาษโลหะ แกว พลาสตกซงสามารถนำกลบมาใช
ใหมได
2. มลฝอยทวไป (general waste) หมายถง มลฝอยทเกดจากหอพก โรงอาหาร บรเวณสาธารณะและสำนกงาน (ซงไมเกยวของกบบรการการตรวจวนจฉย การดแลรกษา การใหภมคมกนโรคและการศกษาวจย ซงไมสามารถนำกลบมาใชใหมไดอก) เชน เศษเนอ เศษผก เศษผลไม เศษอาหาร นำ เครองดมตาง ๆนอกจากนยงรวมถงใบไม ใบหญา มลฝอยประเภทนเมอทงไวจะเนาเสย ยอยสลายได
3. มลฝอยอนตราย (hazardous waste) หมายถง มลฝอยทางการแพทยทมพษอาจกอใหเกดอนตรายกบมนษยและสภาพแวดลอม ตองการวธการทำลายเปนพเศษไดแก
- ถานไฟฉาย หลอดฟลออเรสเซนต แบตเตอร กระปองสเปรย
- ยา สารเคมตางๆ ขวดใสยาเคมบำบด ขวดยาตานจลชพ นำยาและสารเคมจากหองปฏบตการและจากหอผปวย รวมทงยาทหมดอาย
4. มลฝอยตดเชอ (infectious waste) หมายถง มลฝอยทางการแพทยซงมเหตอนควรใหสงสยวามหรออาจมเชอโรค มลฝอยทสมผสหรอสงสยวาไดสมผสกบเลอดสวนประกอบของเลอด (เชนนำเหลอง เมดเลอดตางๆ ผลตภณฑทไดจากเลอด) สารนำจากรางกาย (เชน ปสสาวะ เสมหะ นำลายนำเหลอง หนอง) ไดแก
4.1 มลฝอยทเปนของเหลวหรอสารคดหลง เชน เลอด สวนประกอบของเลอด ปสสาวะอจจาระ นำไขสนหลง เสมหะ สารคดหลงตาง ๆ
4.2 มลฝอยทเปนอวยวะหรอชนสวนของอวยวะ เชน ชนเนอ เนอเยอ อวยวะทไดจากการทำหตถการตางๆ มลฝอยจากการตรวจทางหองปฏบตการ การตรวจศพ ซากสตวทดลอง รวมทงวสดทสมผสระหวางการทำหตถการและการตรวจนนๆ
108 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
4.3 มลฝอยของมคมตดเชอทใชแลว เชน เขม สวนปลายแหลมคมของชดใหสารนำทางหลอดเลอดหรอชดใหเลอดและผลตภณฑของเลอด ใบมด หลอดแกว กระบอกฉดยาชนดแกว สไลดแผนกระจกปดสไลด เครองมอทแหลมคมตาง ๆ ทใชกบผปวยแลว
4.4 มลฝอยจากกระบวนการเกบและเพาะเชอ เชน เชอ อาหารเลยงเชอ จานเลยงเชอ วสดอนและเครองมอทใชเพาะเชอแลว
4.5 มลฝอยทเปนวคซน ทำจากเชอโรคทมชวตและภาชนะบรรจ เชน วคซนปองกนวณโรคโปลโอ หด หดเยอรมน คางทม อสกอใส ไขรากสาดนอยชนดกน เปนตน
4.6 มลฝอยตดเชออน ๆ ครอบคลมถง
- วสดทำจากผา เชน สำล ผากอซ เสอคลม ผาตาง ๆ
- วสดทำจากพลาสตกและยาง เชน ถงมอใชครงเดยวทง กระบอกฉดยาชนดพลาสตกปเปตพลาสตก ทอยาง ถงใสปสสาวะ ภาชนะพลาสตกรองรบสารคดหลงและเสมหะ ถงเลอดและผลตภณฑของเลอด อปกรณทใชกบผปวยลางไต
- วสดทำจากกระดาษ เชน กระดาษซบเลอด เสอคลมใชครงเดยวทง ผาปดปากและจมกเปนตน
5. บรเวณพกมลฝอย หมายถง บรเวณภายในโรงพยาบาลซงไดกำหนดสำหรบเปนทใหหนวยงานทอยในบรเวณใกลเคยงสามารถขนยายมลฝอยทเกดจากหนวยงานมาเกบพกไวในภาชนะรองรบระหวางรอใหเจาหนาทกำจดมลฝอยขนยายไปเกบพกไวทโรงพกมลฝอย
6. เรอนพกมลฝอย หมายถง สงปลกสรางซงโรงพยาบาลจดสรางขนเปนทเกบมลฝอย ระหวางรอการกำจดตอไป
109กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การจดเตรยมอปกรณจดหาภาชนะรองรบมลฝอยแตละประเภท ใหเพยงพอและวางในทเหมาะสม
การเตรยมบคลากรหวหนาหอผปวย/หนวยงานใหความรแกสมาชก และ นเทศกบคลากรผมหนาทเกบรวบรวม
และกำจดมลฝอย
การเกบและการแยกมลฝอย1. เกบแยกใหกระทำตรงแหลงเกดของมลฝอยตดเชอ หามเกบรวมและนำมาแยกภายหลง
เพราะอาจทำใหเชอแพรกระจายได
2. ใสลงในภาชนะทใชรองรบมลฝอยตดเชอทเหมาะสมดงน
2.1 ถงพลาสตกสแดง เมอบรรจมลฝอยไดประมาณสามในสของถงแลว ใหมดปากถงใหแนนดวยเชอกแลววางไวทมมใดมมหนงของหองเพอรอการขนยาย
2.2 กลองหรอภาชนะทใสมลฝอยตดเชอทแหลมคม
3. มลฝอยตดเชอทเปนของเหลวใหเททงในอางมทอระบายไหลไปสโรงบำบดนำเสย ราดนำตามใหอางสะอาด
4. อวยวะหรอชนสวนของอวยวะ หอใหมดชดกอนบรรจลงในถงมลฝอยตดเชอ ถาชนเลกจดการแบบมลฝอยตดเชอทวไป ถาชนใหญใหสงหองศพ
5. มลฝอยจากกระบวนการเกบและเพาะเชอ ทำลายเชอดวยความรอนกอนแลวกำจดแบบมลฝอยทวไป
การเคลอนยายและการรวบรวม1. บคลากรใหสวมถงมอยางหนา หมวก หรอผาคลมผม ผาปดปาก-จมก ผากนเปอน และ
รองเทาบทตลอดเวลาทปฏบตงาน
2. ตรวจถงมลฝอยกอนเคลอนยายวาถงไมรว คอถงผกเชอกเรยบรอย ยกและวางอยางนมนวลโดยจบตรงคอถง เมอมมลฝอยตกหลนใหใชคมเหลกคบหรอหยบดวยมอทใสถงมอยางหนา เกบใสถงมลฝอยตดเชออกใบ หากมสารนำใหซบดวยกระดาษแลวทงกระดาษลงถงมลฝอยตดเชอแลวจงราดดวยนำยาทำลายเชอกอนเชดถตามปกต
3. ขนตามเวลาและเสนทางทกำหนด
4. เมอเสรจสนภารกจใหลางรถขนมลฝอยตดเชอ ถอดเครองปองกนรางกายและนำไปทำลายเชออยางถกวธ
5. อาบนำทนท หลงเสรจภารกจประจำวน
110 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
รถเขนมลฝอยตดเชอ1. เปนรถทใชขนมลฝอยตดเชอเทานนหามนำไปใชในกจการอน
2. ทำดวยวสดททำความสะอาดงาย ผวเรยบ ไมมซอกมม และมชองระบายนำ มผนงทบและมฝาปดเพอปองกนสตวและแมลงเขาไปในรถ
เรอนพกมลฝอยตดเชอ1. แยกจากอาคารอน
2. ขนาดเพยงพอทจะรวบรวมมลฝอยไดอยางนอย 2 วน
3. มการระบายอากาศทดไมอบชนหรอรอนจนเกนไป มมงลวดกนแมลงเขา
4. ประตเขาและออกแยกจากกน ชองใตหลงคา มมงลวดกนแมลงเขา ประตกวางพอใหสะดวกสำหรบการปฏบตงาน และปดอยเสมอและมกญแจลอคเมอปฏบตงานเสรจ
5. ผนง พน เรยบ ระบายนำลงสระบบบำบดนำเสย
6. มลานสำหรบลางรถเขนอยตดกบประตออก
การกำจดมลฝอยตดเชอ1. เผา
2. อบไอนำรอนแลวกำจดเหมอนมลฝอยทวไป
3. รก ใหทงในบอเกรอะหรอฝงในทโรงพยาบาลจดเตรยมไว
111กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
112 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
การจดการนำเสย
โครงสราง
บคลากร
การดแลและการควบคมคณภาพนำทบำบดแลว
113กจกรรมทสำคญในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
6.9 การจดการนำเสย
วตถประสงคเพอใหโรงพยาบาลมมาตรฐานการจดการนำเสยเพอความปลอดภยของผปวย บคลากร และ
ชมชนทอยใกลเคยง
ขอบขายโรงพยาบาลทกขนาด
114 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
โครงสรางมระบบบำบดนำเสยทสะอาดไมมนำขง ไมมกลนเหมน มการระบายอากาศทด
บคลากร1. บคลากรมความร2. ฆาเชอโรคในนำผานการบำบดแลวดวยคลอรน3. บนทกการปฏบตงาน และผลการตรวจสอบ
การดแลและการควบคมคณภาพนำทบำบดแลวการตรวจและเกณฑมาตรฐาน1. ตรวจคณภาพนำทงอยางนอย 4 เดอน / ครง2. เกณฑมาตรฐาน
2.1 ความเปนกรดและดาง(pH) = 5-92.2 คาบโอด(BOD) ≤ 20 มก./ล2.3 ปรมาณของแขง(Solids)
2.3.1 สารแขวนลอย (Suspended Solids) ≤ 30 มก./ล2.3.2 ปรมาณตระกอนหนก(Settleable Solids) ≤ 0.5 มก./ล2.3.3 สารทละลายไดทงหมด (Total Dissolved Solids) ≤ 500 มก./ล
2.4 ซลไฟด(Sulfide) ≤ 1.0 มก./ล2.5 ไนโตรเจน(Nitrogen)ในรปทเคเอน(TKN) ≤ 35 มก./ล2.6 นำมนและไขมน (Fat, Oil and Grease) ≤ 20 มก./ล2.7 คลอรนอสระ(Free chlorine) อยระหวาง 0.5-1.0 มก./ล
การกำจดตะกอนตะกอนจากการบำบดนำเสยนำไปทงอยางเหมาะสม
115บรรณานกรม
บรรณานกรม
1. กรมสนบสนนบรการ กระทรวงสาธารณสข. มาตรฐานดานสขาภบาลสงแวดลอมและความปลอดภยในโรงพยาบาล. [On line]. กระทรวงสาธารณสข, 2547, Available from: http://203.157.3.100/phdb/download.php?DpId=1. [Accessed 2006 September 9].
2. สมหวง ดานชยวจตร. โรคตดเชอในโรงพยาบาล. ใน สมหวง ดานชยวจตร, บรรณาธการ.โรคตดเชอในโรงพยาบาล, พมพครงท 3. กรงเทพ : แอล ท เพรส, 2544 : 1 -16.
3. สมหวง ดานชยวจตร. วธปฏบตเพอปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล. สมหวงดานชยวจตร บรรณาธการ. พมพครงท 1 กรงเทพ : โรงพมพอกษรสมย 2548.
4. สมหวง ดานชยวจตร. วธปฏบตเพอปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล. สมหวงดานชยวจตร บรรณาธการ. พมพครงท 2 สำนกจดการความร กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสขนนทบร 2549.
5. สวนวศวกรรมสงแวดลอม สำนกอนามยสงแวดลอม กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. กฎกระทรวงวาดวยการกำจดมลฝอยตดเชอ พ.ศ. 2545. กรงเทพ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2545.
6. Ayliffe GAJ, Babb JR, Taylor LJ. Outbreak of infection and infectious diseases: Investigationand actions. In: Ayliffe GAJ, Babb JR, Taylor LJ , eds. Hospital Acquired Infection. 2 nded. London:Arnold, 2001.
7. Ayliffe GAJ, Collins BJ, Taylor LJ, eds. Hospital Acquired Infection. 2 nded. London, Boston,Singapore, Sydney, Toronto, Wilington : Wright and Sons, 1990.
8. Bennett JV, Branchman PS. eds. Hospital Infections. 4thed. Philadelphia, New York:Lippincott-Raven, 1998.
9. Block SS. ed. Disinfection Sterilization and Preservation. 5 thed. Baltimore, Philadelphia : LippincottWilliams & Wilkins, 2001.
10. Branchman PS. Epidemiology of nosocomial infections. In : Bennett JV, Branchman PS, eds.Hospital Infection. 3rded. Boston, London: Little, Brown and Company, 1998.
11. Centers for Disease Control and Prevention. CDC surveillance update. Atlanta, GA: Centers forDisease Control and Prevention, 1999.
116 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
12. Culver DH, Horan TC, Gaynes RP, et al. Surgical wound infection rates by wound class, operativeprocedure and patient risk index. Am J Med 1991; 91: suppl 3B: 152-7.
13. Danchaivijitr S, Tangtrakool T. Nosocomial infections in medical intensive care unit, SirirajHospital: A Preliminary Study. J Med Assoc Thai 1988; 71: suppl 3: 35-7.
14. Ena J. Optimal use of antibiotics. In: Wenzel RP. ed. Prevention and Control of NosocomialInfections. 3 rded. Baltimore, Philadelphia, London, Paris, Bangkok, Hong Kong, Munich,Sydney, Tokyo : Williams and Wilkins 1997.
15. Gaynes RP, Horan TC. Surveillance of nosocomial infections. In : Mayhall CG, ed. HospitalEpidemiology. Baltimore, Philadelphia, Hong Kong, London, Munich, Sidney, Tokyo : William& Wilkins 1995.
16. Guideline for Precautions of Nosocomial Pneumonia: APIC Text of Infection Control andEpidemiology. Washington DC : Association for Professionals in Infection Control andEpidemiology 2000: 88A-3-85.
17. Guideline for the prevention of Infection associated with nasogastric tube. In : Ward V, Wilson J,Taylor L, Cookson B, Glynn A. eds. Prevention of Hospital- acquired Infection. London : PublicHealth Laboratory Service 1997.
18. Horan TC, Culver DH, Gaynes RP. Nosocomial infections in surgical patients in the United States,January 1986 - June 1992. National Nosocomial Infection Surveillance (NNIS) System.Infect Control Hosp Epidemiol 1993 ; 14: 73-80.
19. Horan TC, Gaynes RP, Martone WJ, Javis WR, Emori TG. CDC definitions of nosocomialsurgical site infections 1992 : A modification of CDC definitions of surgical wound infections.Infect Control Hosp Epidemiol 1992; 13: 606-8.
20. Hughes JM, Culver DH, White JW. Nosocomial infection surveillance 1980-1982. MMWR,CDC Surveillance Summaries, 1983; 32: suppl4: 1-16.
21. Lee TB, Baker OG, Lee JT, Scheekler WE, Steele L, Laxton CE. Recommended practices forsurveillance. AJIC 1998; 26 : 277-88.
22. Maki DG, Mernel LA. Infections due to infusion therapy. In : Bennett JV, Brachman PS,eds. Hospital Infections. 4 thed. Philadelphia, New York: Lippincott-Raven 1998: 689-724.
117บรรณานกรม
23. Mangram AJ, Horan TC, Pearson ML, et al. CDC guideline for prevention of surgical site infection,1999. Am J Infect Control 1999; 27 pp. 97-134.
24. Mayon-White RT, Ducel G, Kereselidze T, Tikomirov E. An International survey of theprevalence of hospital acquired infection. J Hosp Infect 1988; 11: suppl A: 43-8.
25. Michell K. Prevention of infection in wards I. Including the infection control elements of routinenursing care and wound management technique. In : Ayliffe GAJ, Fraise AP, Geddes AM,Michell K, eds. Control of Hospital Infection. A Practical Handbook. 4 th ed. London : Arnold 2000.
26. Pennington JE. Nosocomial respiratory infections In : Mandell GL, Bennette JE, Dolin R. eds.Principles and Practice of Infectious Diseases. New York, Edinburgh, London, Madrid, Melbourne,Milan, Tokyo : Churchill Livingstons, 1995.
27. Rhame FS. The inanimate environment. In : Bennett JV, Branchman PS, eds. 4 thed. HospitalInfections. Philadelphia, New York : Lippincott-Ravan 1998.
28. Rutala WA. Medical waste. Infect Control Hosp Epidemiol 1993; 13: 38-48.
29. Rutala WA, Mayhall CG, the Society for Hospital Epidemiology of America. Medical Waste. InfectControl Hosp Epidemiol 1992; 13: 38-48.
30. The Hospital Infection Control Practice Advisory Committee. Recommendation of IsolationPrecautions in Hospitals . In : APIC Text of Infection Control and Epidemiology. Washington DC: Association for Professionals in Infection Control and Epidemiology, 2000.
31. The Nosocomial Infection Control Group of Thailand. Definitions of nosocomial infections. J MedAssoc Thai, 1988 : 71: suppl 3: 58-63.
32. Warren JW, Mucie HL, Jr., Hall Craigs M. Acute pyelonephritis associated with bacteriuria oflong term catheterization : A prospective clinician pathological study. J Infect Dis, 1988.
33. Warren JW, Tenney JH, Hoopes JN, Muncic HL, Anthony WC. A prospective microbiology studyof bacteriuria in patients with chronic indwelling urethral catheters. J Infect Dis, 1982 ;146 :719-23.
34. Wenzel RP, ed. Prevention and Control of Nosocomial Infections. 3 rded. Baltimore,Philadelphia, London, Paris, Bangkok, Hong Kong, Munich, Sydney, Tokyo : Williams andWilkins, 1997.
118 คมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
35. Wenzel RP, ed. Prevention and Control of Nosocomial Infections. 4thed. Philadelphia, Baltimore,New York, London, Buenos Aires, Hong Kong, Sydney, Tokyo : Williams and Wilkins, 2003.
36. Wong ES. Surgical site infections. In : Mayhall CG, ed. Hospital Epidemiology and InfectionControl. Baltimore, Philadelphia, Hong Kong, London, Munich, Sydney, Tokyo : Williams &Wilkins, 1996.
37. Wong ES. Guideline for prevention of cathether-associated urinary tract infections. In : APICText of Infection Control and Epidemiology. Washington DC : Association for Professionals inInfection Control and Epidemiology, 2000 : 92A-1-10.
119ภาคผนวก
ภาคผนวก
คณะผจดทำคมอปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล
1. นางกาญจนา คชนทร2. ผศ.นพ. กำธร มาลาธรรม3. ผศ. คคนางค นาคสวสด4. พญ.จรยา แสงสจจา5. พญ.จไร วงศสวสด6. นางสาวดวงพร จนตโนทยถาวร7. นางสาวเทพนมตร จแดง8. นางประอรศร นอยตง9. นพ.ปรชา ตนธนาธป10. ผศ.นพ. ยงค รงครงเรอง11. นางสาวยวด ตนตวฒนาไพบลย12. นางวราภรณ พมสวรรณ13. นางวราภรณ เทยนทอง14. พญ. ศรวรรณ สรกวน15. นางสาวศรพร ศรพลากจ16. ศ.นพ. สมหวง ดานชยวจตร17. นางสาวสรพร ชาตะปทมะ18. พญ.อจฉรา เชาวะวณช19. ผศ.นพ.อนชา อภสารธนารกษ