บทเรยบเรยงพระธรรมเทศนาของ

พระปราโมทย ปาโมชโช และ พระกฤช นมมโล

ในคอรส ”เรยนรกายใจดวยสตปฏฐาน ๔„ ของกลม ”กองบญสรางอรยะ„

ณ วดสวนสนตธรรม และ หงหอยชาเลทรสอรท

ระหวางวนท ๑๒-๑๔ มถนายน ๒๕๕๘

การเดนทางส...ความดบสนทแหงทกข

บทเรยบเรยงพระธรรมเทศนาของ

พระปราโมทย ปาโมชโช

และ พระกฤช นมมโล

พมพครงท ๑ (มกราคม ๒๕๕๙)

จำานวนพมพ ๘,๐๐๐ เลม

จดพมพโดย

”กองบญสรางอรยะ„

มลนธสอธรรมหลวงพอปราโมทย ปาโมชโช

สงวนลขสทธ (พระธรรมเทศนาของหลวงพอปราโมทย ปาโมชโช)

หามพมพจำาหนายและหามคดลอกหรอตดตอนไปเผยแพรทางสอทกชนด

โดยไมไดรบอนญาตจากผเขยน หรอมลนธสอธรรมหลวงพอปราโมทย ปาโมชโช

ผสนใจอานหรอฟงพระธรรมเทศนา สามารถดาวนโหลดไดจาก www.dhamma.com

ตดตอมลนธไดท www.facebook.com/LPPramoteMediaFund

หรอ lptf2557@gmail.com

ออกแบบและเออเฟอการเผยแผธรรมโดยสำานกพมพธรรมดาโทรศพท ๐-๒๘๘๘-๗๐๒๖-๗, ๐๘-๐๕๗๘-๓๑๖๓ โทรสาร ๐-๒๘๘๘-๘๓๕๖

พมพท โรงพมพเมดทราย๙๘/๙-๑๐ ถนนจรญสนทวงศ แขวงอรณอมรนทร บางกอกนอย กรงเทพฯ ๑๐๗๐๐

คำ�นำ�

ความดบสนทแหงทกข เปนผลลพธทสามารถเปลยนชวต

ของคน ๆ หนงใหมชวตทหลดพนจากกเลสการปรงแตงของขนธ ๕

ไดอยางถาวรอนเปนเปาหมายทสำาคญของบางทานในโลกน

เปาหมายชวตของคนแตละคน ขนอยกบการตดสนใจในการ

เลอกเสนทางทจะเดนไป เหมอนเชนหลายทานทเลอกทจะมาฟงธรรม

ของครบาอาจารย เชน หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช หรอพระอาจารย

กฤช นมมโล มากเพอมาเตมนำามนใหกบจตใจของตนเอง หากจะ

เปรยบจตใจนเสมอนรถยนตคนหนง เมอออกวงไปไดระยะหนง

กตองมการจอดพกเพอใหคนขบไดพก หรอเตมนำามนใหรถยนตนน

หรอเตมลมยางรถ เพราะถาไมกระทำาเชนนน รถยนตกไมสามารถ

วงไปไหนมาไหนได จตใจของคนกเชนกน ถาหากเราไมหมนเตม

นำามนใหจตใจเราอยเรอยๆ จตใจกจะไมสามารถพาเราไปสจดหมาย

ทตองการ คอความพนทกขถาวรหรอความดบสนทแหงทกข

ความดบสนทแหงทกข เปนสถานสดทายทจะไปใหถง จงตอง

อาศยนำามนของจตใจนชวยนำาไป นำามนในทนจงหมายถงองคธรรม

ทเรยกวา พละ ๕ อนทรย ๕ คอ ศรทธา-ความเชอ วรยะ-ความ

อตสาหะ สต-การระลกร สมาธ-การตงมนของจต และปญญา-ความ

ฉลาดรอบร ทง ๕ สงนเปนนำามนของจตใจทจะพาไปถงความดบสนท

แหงทกข ไปถงนพพาน ไปสปรมง สขง ไปสบรมสข รถยนตทกคน

ผลตออกมาจากโรงงานดวยวสดอปกรณทเหมอนกน ตางกนแตผขบ

ดงนนรถยนตจะไปถงจดหมายไดจงขนอยกบผขบวาจะจอดแวะ

เตมนำามนใหเตมถงในแตละสถานหรอไม หากมวแตจอดแวะใชเงน

ไปอยางไมคมคาในการเทยวหรอทานอาหารจนหมด รถยนตคนนน

กไมสามารถไปถงสถานปลายทางไดอยางแนนอนเพราะขาดนำามน

อยางสมำาเสมอและตอเนอง

หนงสอเลมนเกดจากความตงใจของลกศษยหลวงพอปราโมทย

ปาโมชโช กลมหนงทจดตง ”กองบญสรางอรยะ„ ขน เพอชวยให

เพอนมนษยในโลกนเกดปญญาพาตนเองใหพนทกขพบความสข

ทแทจรง บญกศลใดทเกดจากการทำาหนงสอเลมน ขอถวายแดองค

สมเดจพระสมมาสมพทธเจาตงแตสมเดจองคปฐมจนถงองคปจจบน

บรมมหาจกรพรรด พระปจเจกพระพทธเจา พระโพธสตว พระธรรม

พระอรยสงฆทกๆ พระองค ตงแตอดตจนถงปจจบนและอนาคต

องคแมพระธรณ พอแมครบาอาจารย หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช

พระอาจารยกฤช นมมโล เพอถวายเปนพทธบชา ธรรมบชา และ

สงฆบชา

คณะผจดทำา ”กองบญสรางอรยะ„

๑๖ ธนวาคม ๒๕๕๘

วนศกรท ๑๒ มถนายน ๒๕๕๘

- ใจของเราคอทเกบรกษาพระพทธศาสนา ๑๑

- เนอแทของพระพทธศาสนา คอสมมาทฏฐ คอตวปญญา ๑๘

- สภาวะของนพพาน ๒๑

- เปาหมายแรกของการภาวนาคอเปนพระโสดาบน ๒๔

- บทเรยนเรองศล ๓๓

วนเสารท ๑๓ มถนายน ๒๕๕๘

- บทเรยนเรองจต (สมาธ) ๕๕

- วธฝกสมาธ ๖๑

- ทำาอยางไรจะไดสมาธชนดสงบเอาไวพกผอน ๖๖

- ทำาอยางไรจะไดสมาธชนดตงมนเอาไวเดนปญญา ๗๐

วนอาทตยท ๑๔ มถนายน ๒๕๕๘

- บทเรยนเรองการเจรญปญญา ๘๙

สารบญ

พระธรรมเทศนาโดย พระปราโมทย ปาโมชโช

การเดนทางส ...ความดบสนทแหงทกข

เปาหมายในพระพทธศาสนา : เสนทางสพระโสดาบน ๑๒๑

- คณสมบตของพระโสดาบน ๑๒๔

- เสนทางสพระโสดาบน ๑๔๓

- สรป ๑๕๔

เกมถวรหลง ๑๗๑

- วธฝกลกขณปนชฌาน ภาคทฤษฎ ๑๗๒

- วธฝกลกขณปนชฌาน ภาคปฏบต ๑๗๕

- สรป ๑๙๒

- เกมกบชวต ๒๐๐

- ดจตไมได กดกาย ๒๐๓

- มสตรกษาจต ๒๐๕

พระธรรมเทศนาโดย พระกฤช นมมโล

พระธรรมเทศนาโดย

พระปราโมทย ปาโมชโช

เราตองรนะวาอะไรมคณคากบชวตเรา

ธรรมะมคณคามากทสดเลย

เพราะตดตวเราขามภพขามชาตได

ของอนไมอยหรอก ของอนไมนานกเสอมไป

แตธรรมะทจะตดตวขามภพขามชาตได

ตองเปนธรรมะทเขาสใจแลว

ถาเขาสสมองไมขามภพขามชาต

เพราะสมองไมนานกเสอม

ฉะนนธรรมะนจำาเอาไมได

ตองพาจตใหดของจรง

ใจของเราคอทเกบรกษาพระพทธศาสนา

พวกทมาเขาคอรสนเคยฟงซดหลวงพอมย ถาฟงซดแลวมา

ภาวนากใชได เจอหรอไมเจอหลวงพอไมสำาคญเทาไรหรอก เพราะ

สงทหลวงพอสอนนนมนชด มทกขนทกตอน มเหตมผล ทำาอยางน

มผลอยางน แลวตองทำาอะไรบาง ทำาเพออะไร ทำาอยางไร สอนชด

หมด คนทฟงซดหลวงพอภาวนาเปนเยอะแยะไปหมด เตมบาน

เตมเมองแลว แตถาฟงแลวไมทำา กปกไมรเรอง ยงแกยงภาวนา

ยากนะ มนคลาย ๆ กบเรามเชอโรค มกเลสอยในใจเรา เรากกนยา

คอธรรมะ แตกนไมครบ กนแลวกเวนไป เชอโรคกเพาะตวขนมา

แขงแรงกวาเกานะ ธรรมะเอาไมลงเลยบางคน กตองใหไฟนรก

แผดเผาใจกอน เชอโรคกออนแรงลง

12 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ฉะนนธรรมะไมใชของเลน ธรรมะเปนของสง เปนของดวเศษ

นาน ๆ ถงจะปรากฏในโลกสกครงหนง ในวฏฏะถาเราระลกไดนะ

เราจะรเลยวาชวงวนเวลาทมพระพทธศาสนานนนอยเหลอเกน

วนเวลาทไมมศาสนาพทธนนยาวนาน ชวงทไมมพระพทธศาสนา

สตวโลกทงหลายบางสวนกเปนคนดแตกดไปอยางนนเอง ไมรวา

มชวตอยเพออะไร บางคนกอยากหลดพนแตไมรวธปฏบตเพอ

ความหลดพน กทำาอยางโนนทำาอยางนไปเรอยๆ ชวตชวงนนเปน

ชวตทมความรสกวงเวงใจนะ มนไมใชชว แตมนรสกเลยวาไมม

ทศทางของชวต เกดมากมาดคนอนเขาทำาอะไร กทำาตามเขาไป

ตอนเดกเขาเรยนหนงสอกเรยนกบเขา โตขนเขามแฟนกมกบเขา

เขาทำางานกทำากบเขา เขามลกกมกบเขา สดทายกตามคนอนไปอก

แกเหมอนเขา เจบเหมอนเขา ตายเหมอนเขา ชวตไมไดมอะไร

ตางจากสตวธรรมดา กเทานนเอง

สวนวนเวลาทไดพบพระพทธศาสนา เหนคณคาและลงมอ

ปฏบตมนจะฝงจตฝงใจเราแนบแนน อยางการไดฟงธรรมะตรง

จากพระพทธเจา จากพระสาวก จะฝงเขาไปในใจเรา สะสมขามภพ

ขามชาต สรางบญสรางบารม จนกระทงวนหนงปญญาเราแกกลา

เรารแจงแทงตลอดในกองทกขในกองธาตกองขนธน จตกจะวางขนธ

13พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

ถาจตปลอยวางขนธได จตกจะไมทกขอกตอไป เพราะขนธ

มนเปนตวทกข รปนามกายใจนคอตวทกข ทมนปลอยไมไดกเพราะ

วามนไมเหนวาเปนตวทกข อยางดทสดกคอเหนวามนเปนตว

ทกขบางสขบาง มนกเลยไมยอมปลอย อยางรางกายน ถาเราเหน

ความจรงวารางกายนคอตวทกข มนจะแกจะเจบจะตาย จตจะไม

หวนไหวเลย ตวทกขมนแก ตวทกขมนเจบ ตวทกขมนตาย จต

ไมหวนไหวนะ ตายซะไดมนกหมดภาระ

อยางพระอรหนตเวลาทานจะนพพาน ทานไมรสกสญเสย

เรมตงแตเปนพระอรยบคคลกเรมไมคอยเสยดายเทาไรแลว เพราะ

รวาอนาคตจะดกวาน สวนปถชนทงหลาย เราไมมความมนใจใน

ตวเองเลย ไมเชอมนในคณธรรมความดของตนเอง เราไมรเลยวา

เราตายแลวจะเปนอยางไร บางพวกกคดวาตายแลวคอสญไปหมด

เลย ไมมอะไรอก บางพวกกคดวาจะตองเกดอก จะตองเกดอกแลว

จะตองมาหาทกสงทกอยางใหม กจะเหนวาความตายนำาความสญเสย

มาให พวกหนงคดวาตายแลวสญ พวกหนงคดวาสญเสย คอตาย

แลวเกดอกตองไปเรมตนสะสมทกสงใหมกระทงความร เราเอา

ปรญญาบตรของเราไปยนไดมยชาตหนา ชาตนใครมปรญญาหลาย

ใบ ผจดคอรสมปรญญาดอกเตอร ชาตหนาไปเกดใหม ขอไปยน

เลยวาจบดอกเตอรแลว ใครเขาจะไปเชอ

14 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ฉะนนความตายเปนความสญเสยของปถชน แตพระอรย-

บคคลโดยเฉพาะอยางยงพระอรหนตจะไมรสกวาสญเสย ทานรวา

ตวทกขมนจะแตกดบ ตวภาระจะแตกดบ ตวภาระแตกดบไปได

จตใจราเรง วนทบรรลพระอรหนตวนหนง วนทจะนพพานอก

วนหนง พระอรหนตทงหลายตงแตพระพทธเจาลงมานจะผองใส

มากเลย จะผองใสกวาปกตจะไมมวนอนผองใสเทา เหนวาตวทกข

กำาลงจะแตกแลวตวภาระกำาลงจะหมดแลว นจตทฝกดแลวมน

ถงขนาดนน

สวนจตทไมไดฝกฝนกคดวาจะตองสญเสย มรางกายก

สญเสย มสงทรก มคนทรก อนนเปนเรองความรสกทางใจก

สญเสยอก ตองพลดพรากจากคนทรก ตองพลดพรากจากทรพย

สมบต อนนเปนเรองทางใจ รางกายของเรากสวนหนง จตใจก

สวนหนง มแตเรองสญเสย แตถาภาวนาใหแจมแจงลงไป กายน

คอตวทกข ใจนคอตวทกข ใหเหนแจง ตวทกขแตก ตวทกขดบ

ตวภาระแตก ตวภาระดบ ไมใชเรองนาเสยใจ

ดงนนเราจะตองมาภาวนานะ อยาใหเสยชาตเกด อยานกวา

พระพทธศาสนาจะอยตลอดไป กระทงอยตลอดชวตพวกเรา

หรอเปลา หลวงพอยงไมแนใจเลยนะ จะอยไดแคไหนยงไมรเลย

ทกวนนคนยำายพระพทธศาสนาเตมไปหมดเลย พวกอลชชกยำาย

พวกคดจะปฏรปแตปฏรปไมเปนกยำาย ซำาเตมเขาไปอก แลวทำา

15พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

ความเสยหายมากขนๆ เราไมรเลยวาพทธศาสนาจะอยไดนานแคไหน

ฉะนนเราตองเอาพทธศาสนาเขามาไวในใจเราใหไดตงแตกอนทมน

จะสญไป

ไมมทใดทจะเกบพระพทธศาสนา ดำารงพทธศาสนาไดดเทาท

ใจของเรา เกบไวในตไมมใครอานนะ มคนเอาพระไตรปฎกมาถวาย

เรอยๆ แตกอนน หลวงพอกสงใหวดโนนวดน พอไดยนวาจะ

เอาพระไตรปฎกมาถวาย ถวายดมย คนจะทำาทานทำาไมจะไมดละ

แตวาเราจะเอาไปไวทไหน เรมมอง มพระอาคนตกะองคไหนหนาตา

นายดเยยดให พระอาจารยกฤชนแหละเอาไป วดโนนมมย วดน

มมย มนไมมคนอาน ตงแตมคนบรจาคพรอมตมาตงน ไมเหน

มใครเปดเลย ขางในกยงมอกชดหนง ไมมคนเปด พระไตรปฎกอย

ในต แลวกถกปลวกถกมอดกนหมดไป อยทไหนกไมปลอดภยนะ

ไปอยทคนอนกไวใจไมได เราไปฝากธรรมะไวกบคนอนกไวใจไมได

ทอนเดยพระศาสนาเคยสญมาแลว เพราะวาชาวพทธไมสนใจ

ศกษาปฏบต คนศกษาปฏบตนมแตพวกพระ เรยนกนอยใน

มหาวทยาลยนาลนทา แตกฉานรอบรเหลอเกน เรยนอะไรตออะไร

กนมากมาย พอนาลนทาถกทำาลายไปไมมใครทรงจำาพระธรรมวนย

ไวได ฆราวาสกไมรเรอง หลวงพอเหนตวอยางอนนแหละ หลวงพอ

เลยตรากตรำานะ เหนดเหนอยมากเลยในการสอนฆราวาส

16 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ฆราวาสทดกม ฆราวาสทอยากพนทกขกม ฆราวาสผเขาผออก

กมเยอะนะ วนนอยากพนทกข อกวนหนงพอแฟนมางอ กอยากอย

กบแฟนอกละ ผลบๆ โผลๆ ขยนภาวนาบาง ขเกยจบาง สวนใหญ

ขเกยจ ภาวนาสงเดชไปอยางนนเอง ทำาไมจรงจงแลวเมอไหรมน

จะไดของด หลง ๆ นหลวงพอชกจะสอนฆราวาสดหนอย เพราะ

ถาไดยนคำาวาภาวนาบางไมภาวนาบาง เปนโรคแสลงของหลวงพอนะ

ลกศษยจะมาสงการบาน จะไมกลาสงหรอกวาหมนขเกยจอะไร

อยางน ประโยคนถาไดยนละกวนแตกเลย (หวเราะ) ดไปอยางนน

แหละ ทจรงสงสารนะ สงเวชมากกวา เหมอนกบไฟไหมบาน เธอ

ยงทอแทใจ เธอยงหลงระเรง ไมรวาไฟจะไหมบาน ไมยอมหน

ออกมา เรากตะโกนปาว ๆ วาหนออกมาไดแลว ไฟนกำาลงแผดเผา

อยนะ เผาจตใจเราดวยกเลส รางกายเรากถกไฟแผดเผา เสอมโทรม

ชำารดทรดโทรมลงทกวนๆ ไมนานกตายจากโลกน อยานกวาชวต

จะยงยน

หลวงพอนงสอนอยตรงน เหนมาเยอะแลว พวกทมาเรยน

ตงแตอายนอยๆ นตายไปเยอะแลวนะ สวนใหญเปนมะเรงตาย

มเปนเอดสนดหนอย กจะไปลงทะเบยนวาหวใจลมเหลวบางอยางนน

อยางนบางนะ มไมมาก สวนใหญเปนมะเรง ปบปบกตายไปเลย

ฉะนนชวตจรง ๆ เปนของไมแนนอน จะประมาทไมได ตองภาวนา

ไมมอะไรเปนทพงของเราไดเลย คดหรอวาทรพยสมบตจะเปนทพง

17พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

เวลาเจบเวลาปวยหนก ๆ นะ เราอตสาหหาเงนไวตงเยอะเลย หวงวา

ทรพยสมบตจะเปนทพง ตองเอาไปจายใหหมอ เปนทพงของหมอ

หรอก ไมใชเปนทพงของเรา สดทายกเหนตายนะ

หลวงพอเพงไปเผาศพมาคนหนง รจกกนมานาน เขาโรง-

พยาบาลไมกเดอน เสยไป ๓๐ ลานแลวกตาย หมอเลยงเนอเยอ

เอาไวไมใหมนขาดใจ สดทายกตาย ตายแลวสมบตทหามาตงเยอะ

กเปนของคนอน ลกเมยกหายไปเปนของคนอน ดวาเมยแกมาก

แลวเลยไมมผวใหม ถาตายตงแตหนมสาว เมยกไปมสามใหม

หรอภรรยาตายไป สามเคยปฏญาณวาจะไมรกใครเหมอนเธอ

อกแลว แปบเดยว รกมากกวาเธออก

ทกอยางเตมไปดวยของไมแนนอนอยางน เอาเปนทพงทอาศย

ไมได ทรพยสนเงนทองเอาเปนทพงอาศยไมได รางกายนเอาเปน

ทพงทอาศยไมไดจรง ชอเสยงเกยรตยศไมใชของจรง ฉะนน

เราตองรนะวาอะไรมคณคากบชวตเรา ธรรมะมคณคามากทสดเลย

เพราะตดตวเราขามภพขามชาตได ของอนไมอยหรอก ของอน

ไมนานกเสอมไป แตธรรมะทจะตดตวขามภพขามชาตไดตองเปน

ธรรมะทเขาสใจแลว ถาเขาสสมองไมขามภพขามชาตเพราะสมอง

ไมนานกเสอม ฉะนนธรรมะนจำาเอาไมได ตองพาจตใหดของจรง

พาจตใหดความจรงของกาย พาจตใหดความจรงของจตใจ ใหด

ใหมากๆ จนมนฝงเขาไปในจตใจ มนเกดความรถกความเขาใจถกขน

เนอแทของพระพทธศาสนาคอสมมาทฏฐ คอตวปญญา

อยางพวกเราสนใจธรรมะ เราตองรวาอะไรคอพระพทธศาสนา

สงทเรยกวาพระพทธศาสนาทแทจรง ไมใชวด ไมใชพระ ไมใช

คมภร สงทเรยกวาตวพระพทธศาสนาแทๆ เนอแทของพระพทธ-

ศาสนาจรง ๆ คอสมมาทฏฐ ถาเรามสมมาทฏฐ เรากเปนชาวพทธ

ถาเราไมมสมมาทฏฐ เรากไมใชชาวพทธ เปนก เปนแตปาก

ปฏญาณตนเปนชาวพทธแตวาใจเปนมจฉาทฏฐ พวกนนากลวทสด

เลย เสรจแลวกจะเผยแพรมจฉาทฏฐออกไปปนเปอน ศาสนาพทธ

ตวจรงกสญไป เราจงตองมาเรยนนะจนเกดสมมาทฏฐ

สมมาทฏฐคอความเหนถก เหนอะไร เหนวารปนามกายใจ

นคอตวทกข เรยกวารทกข รทกขแลวอะไรจะเกดขน รทกขแลว

สมทยจะถกละ สมทยคอเหตของทกข ถาสมทยถกละ คอเหตของ

ทกขถกละแลวอะไรจะเกดขน ไมมอะไรเกดขนแตจตจะไดประจกษ

พระนพพาน นพพานไมเกดขนนะ นพพานมอยแลว ไมมเกด ไมม

ดบ ถาเราเหนความจรงของทกข รทกขแจมแจง รวาอะไรเปนทกข

รวารปนามกายใจนคอตวทกข พามนดเขาไป ดกายดใจไปเรอย

จนมนแจมแจงขนมา

19พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

กายนคอตวทกข ใจนคอตวทกข พอรอยางนแลว ตวสมทย

คอตวความอยากกจะไมมอก เพราะความอยากมากมาย รวมยอ

ลงมากคอ อยากใหกายใหใจเปนสข อยากใหกายใหใจพนทกข ไป

ดหนงกอยากจะใหจตใจมความสขใชมย ไปกนของอรอยกหวงวา

จะมความสข หนาวมากกไปหาเสอผามาใส หวงวารางกายจะเปนสข

ถารางกายสบายดแลวกเรมคด ใสเสอผาแพงๆ เพอใหจตใจม

ความสข มนมงอยตรงนทงหมดเลย ไมวาเราจะดนรน มความอยาก

อะไรมากมายแคไหน ยอลงมากคอ อยากใหกายใหใจเปนสข

อยากใหกายใหใจพนทกข มอยเทานแหละ

เมอมนเหนความจรงวา กายกบใจคอตวทกขแลว ความอยาก

จะไมเกดอก รทกขเมอไหร กละสมทยเมอนน เราไมมหนาทไป

ละตณหานะ เรามหนาทรทกขไป คอยรทกขไปเรอย แลวตณหา

มนถกละเองดวยปญญา มปญญารความจรงของรปนามกายใจ

รขนธ ๕ อายตนะ ๖ ธาต ๑๘ สงทประกอบขนมาเปนกายเปนใจ

แยกออกไปเปนขนธ ๕ กได แยกออกเปนอายตนะ ๖ กได แยก

ออกเปนธาต ๑๘ กได คอกายกบใจ ยอลงมากคอรปกบนาม ถา

เหนความจรงแลววารปนามกายใจนคอตวทกข ถารแจงอยางนนะ

ความอยากจะใหรปนามเปนสขจะไมม เพราะมนเปนตวทกข จะ

อยากใหมนสขทำาไม มนเปนไปไมได มนเปนความอยากทไรเดยงสา

ถามนรจรงวารปนามนเปนทกขนะ ความอยากใหรปนามไมทกข

20 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

กจะไมม อยากจะใหเปนสขกจะไมม อยากจะใหไมทกขกจะไมม

ฉะนนความอยากจะไมเกดอกเมอปญญามนแกรอบ ไดสมมาทฏฐ

เตมท รความจรงวารปนามนคอตวทกข ถารไดอยางนนะ รทกข

แจมแจงกละสมทย ละความอยาก ความอยากไมเกดอก

การละสมทย ละไดหลายแบบ ละดวยการสนองความอยาก

กได อยางเราอยากจะกนขาว เราไปกนขาวกหายอยาก ละดวยการ

สนองความอยากแลวเดยวกอยากใหม หรอละดวยวธอนๆ เชน

ละดวยการบงคบกายบงคบใจกได อยากกนไมกน ฝนมน ทรมาน

มนกทำาได ละดวยสตกได มความอยากเกดขน รทน มความอยาก

เกดขน รทน ความอยากมนจะดบโดยอตโนมต แตกดบชวคราว

เดยวกอยากใหม ละดวยสมาธกได มนอยากจะจบสาว นงสมาธ

จตรวมไป ไมเอาแลวสาว ไมเหนจะดตรงไหน อยางนนกทำาได

แตละดวยอะไรกไมวเศษเทาละดวยปญญา ละดวยปญญา

คอการเหนความจรงของรปนาม วารปนามนคอทกข เหนความจรง

ของรปนามแลวมนจะไมเกดความอยากขนอก มนจะละครงเดยว

เรยกวาละทเดยวจบเลย ไมตองละแลวละอก ฉะนนจดใหญคอการ

สรางปญญา พฒนาตวธรรมะแทๆ ตวศาสนาพทธแทๆ คอตว

สมมาทฏฐ คอตวปญญา ใหเหนความจรงของรปนามกายใจ แลว

ตวสมทยคอตวความอยากมนจะไมม เมอตวความอยากไมม อะไร

จะเกดขน เราจะแจงนพพาน จะประจกษในพระนพพาน

สภาวะของนพพาน

นพพานคออะไร นพพานคอสภาวะทสนตณหา นพพาน

มสภาวะ มลกษณะเฉพาะ คอมความสงบ มสนต สนตเพราะ

ปราศจากความเสยดแทง เพราะปราศจากความปรงแตง ฉะนน

ถาถามวานพพานมลกษณะอยางไร นพพานม สนตลกษณะ ม

ลกษณะสงบจากกเลส สงบจากความปรงแตง นพพานเปนบรมสข

นพพานจรง ๆ แลวเปนสภาวะยงไง นพพานคอสภาวะทสนตณหา

หรอคำาวา วราคะ ไมมราคะ ไมมตณหา นพพานเปนสภาวะท

เรยกวา วสงขาร สนความปรงแตง เปน อสงขตะ คอไมปรงแตง

ถาเราเขาถงสภาวะอนนกเปนสภาวะทเทยง คอสภาวะท

เปนสข แตวาไมมเจาของ ไมใชวาพระพทธเจาตรสรแลวไปจด

ลขสทธ คนอนตรสรไมได นพพานไมมเจาของ ถาเมอไหรใจของเรา

รความจรงของรปนามวาเปนทกข กละสมทยเมอนน ละสมทย

เมอไหร กจะเหนพระนพพานปรากฏขนตอหนาตอตา จตนนแหละ

มนจะเขาถงพระนพพาน เขาถงสนตสข มสนตดวย มความสข

อนมหาศาลดวย ดงนนถารทกขแลวกเปนอนละสมทย เมอละ

สมทยไดกเขาไปประจกษนโรธ กไปเหนนโรธ ในขณะทเหนนโรธ

ในขณะทเหนนพพานนนแหละ อรยมรรคเกดขน

22 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

เพราะฉะนนการรทกข การละสมทย การแจงนโรธ การเจรญ

ของมรรค เกดขนในขณะจตเดยว นเปนศาสตรทอศจรรยไมมอะไร

เหมอนเลย อศจรรยจรงๆ นะ แลวไมใชปรชญาทคดๆ เอา เปน

ของจรงอยางนนจรงๆ เปนพระปญญาตรสรจรงๆ นพพานไมใช

โลก ๆ หนง นพพานไมใชเปนเมอง ๆ หนง ทพระพทธเจาและพระ-

อรหนตนพพานแลวกไปนงเปนพระพทธรปเขาแถวเรยงตวใส ๆ อย

อยางนน อนนนไมใชนพพานของพระพทธเจา เปนนพพานของ

เดยรถยของศาสนาอน ไมไดพนทกขอะไร นพพานยงมรปกยงทกข

เพราะรปเปนตวทกข นพพานมนามกยงเปนทกข เพราะตวนามเปน

ตวทกข ดงนนสงเหลานเราตองเรยนนะ เพอจะไดรจดหมายสงสด

ทพวกเราจะภาวนากน วาคอความดบสนทแหงทกข สนทกขสนเชง

ความดบสนทแหงทกขคอความดบสนทแหงขนธ จะดบสนท

แหงขนธไดนะ ตองเขานพพานชนดทเรยกวา อนปาทเสสนพพาน

แตกอนจะถงอนปาทเสสนพพานจะเจอนพพานอกชนดหนงกอน

เรยกวา สอปาทเสสนพพาน นพพานทยงมขนธเหลอ วนทเราบรรล

พระอรหนตเราจะเขาถงสอปาทเสสนพพาน ดงตอนทพระพทธเจา

ตรสร ทานผองใสมากเพราะทานเขาสอปาทเสสนพพาน ตอนททาน

จะปรนพพาน ทานจะผองใสมากเพราะทานกำาลงจะเขาอนปาทเสส-

นพพาน นพพานทไมมเชอเหลอ ไมมสวนเหลอ ไมมขนธเหลออย

ดงนนจดหมายปลายทางจะเปนนพพานทไมมขนธเหลออย จะ

23พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

เขาถงอมตธาต อมตธรรม ไมมความสญเสยนะ มแตความราเรงใจ

เบกบานใจวาภาระจะสนแลว

พระอรหนตทงหลายททานดำารงขนธอย ทานมความรสกวา

ทานมภาระเยอะทยงตองดแล เปนภาระของกาย จตใจไมมภาระ

ยงตองดแลรางกาย ดแลไปเพออะไร เพอใชรางกายนทำาประโยชน

แตไมใชประโยชนเพอตนเองอกตอไปแลว เพราะประโยชนของ

ตนเองทำาเสรจแลว ทานดำารงขนธอยเพอประโยชนของพวกเรา

ทตามมาทหลงนแหละ สวนในใจลก ๆ นะ ทานมความรสกเหมอน

คนซงทำางานเสรจแลว เหมอนอยางเราไปรบจางทำางานสกชนหนง

เชนเขยนซอฟแวรซงยากมาก ไดคาแรงแพงมหาศาล ไดครงเดยว

แลวอยไดทงชาตเลย คาแรงมากขนาดนน ทำางานเสรจแลว กำาลง

รอรบคาแรงอย นคอความรสกของพระอรหนต ทำางานเสรจแลว

กำาลงรอรบรางวลอย รางวลคออะไร รางวลคอความหมดของขนธนะ

ไมใชสญเสย นนคอรางวลนะ ความรสกมนเปนอยางน

ฉะนนเวลาพระอรหนตคดถงนพพานนะ ราเรง หาวหาญ

แตถามวาทานอยากนพพานมย ไมไดอยาก ทำาไมไมอยาก เพราะ

อยากมนเปนตณหา ทานไมไดเกลยดขนธ แตทานกเหนวาขนธ

มนเปนภาระ ไหนๆ มนเปนภาระแลวกใชประโยชนมนเพอคนอน

เพอสบทอดพระศาสนา แตตอนททานจะรบรางวลจรง คอวาระทจะ

ทงขนธ อยาไปตกใจนะ วาภาวนาสดทายแลวไมมขนธ ไมมขนธ

นนแหละบญทสดเลย มความสขมหาศาลเลยนะ

เปาหมายแรกของการภาวนาคอเปนพระโสดาบน

ดงนนจดหมายปลายทางของการภาวนา คอความดบสนท

แหงทกข ความดบสนทแหงขนธ นเรยกวา Objective ภาษาไทย

เรยกวาวตถประสงค มงไปสความดบสนทแหงทกข จะไปสวตถประสงค

หรอ Objective ตวนได จะตองม Goal คอเปาหมายหลายเปา

เพอจะไปสตรงน เปาทหนง พระโสดาบน เปาทสอง พระสกทาคาม

เปาทสาม พระอนาคาม เปาทส พระอรหนต นคอเปา ถาบรรล

สเปานกจะถงวตถประสงค

จดแรกทหลวงพอจะสอนพวกเรากคอ ทำาอยางไรเราจะได

เปนพระโสดาบน ถาเปนพระโสดาบนแลวอยากลว วนหนงจะตอง

เปนสกทาคาม วนหนงตองเปนอนาคาม วนหนงจะตองเปนพระ

อรหนต วนหนงตองถงความดบสนทแหงขนธ สงทหลวงพอจะ

สอนให คอธรรมะทจะเปลยนปถชนเปนพระโสดาบน

สงทพวกเราจะเรยนจากปถชนใหเปนพระโสดาบน มบทเรยน

ทจะตองเรยนสามบทเทานน ไมมบททส บททหนงชอศลสกขา

สกขากคอคำาวาศกษา เหนมยเปนเรองทเราตองเรยนทงนนเลย

เรยนเรองศล ทำายงไงจะมศล มแลวดยงไง บทเรยนทสองชอ

25พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

จตตสกขา เรยนแลวทำายงไงจตจะมความพรอมสำาหรบการเจรญ

ปญญา บทเรยนทสามคอ ปญญาสกขา จะเอาจตทมความพรอม

สำาหรบเจรญปญญาแลวไปเจรญปญญาไดอยางไร สงทเราจะเรยน

คอสามบทน ถาเราเรยนแลวเราลงมอศกษาจรงจง ตงอกตงใจ ทยง

ไมมศลกใหมนมศล ทยงไมมสมาธทถกตองกใหมสมาธทถกตอง

ทยงไมมปญญากใหมปญญาขน พอมปญญาแกรอบแลว อรยมรรค

จะเกดขนเอง

อรยมรรคจะเกดขนเอง ไมมใครทำาอรยมรรคใหเกดขนได

จตจะบรรลอรยมรรคเองเมอศลสกขา จตตสกขา ปญญาสกขา

แกรอบแลว ปญญานแกกลาเปนขน ๆ ไป เบองตนไมยากอะไร

ปญญาเบองตนของพระโสดาบนเรยกวาปญญาเลกนอย คดด

พระโสดาบนยงปญญาเลกนอยนะ พวกเราตองเขาขนปญญาออนละ

ยงไมถงปญญาเลกนอยเลย มนตองนอยอยางยงเลย นอยแบบ

นดเดยวนะ เราจะมาเรยนจนกระทงเราไดปญญาเลกนอย

ปญญาเลกนอยคอการไดเหนความจรงจนจตยอมรบความจรง

วาตวเราไมม รางกายนไมใชเรา จตใจนไมใชเรา ไมมเราในรางกาย

ในจตใจในรปนามน ไมมเรานอกเหนอจากรปนามนดวย ตวเราไมม

ไมมสตว บคคล ตวตน เรา เขา ทแทจรง นคอปญญาเบองตน

สวนพวกเรามมจฉาทฏฐวาเรามจรงๆ เรามจรงๆ เราคอย ๆ เรยน

คอย ๆ สะสมไป มปญญาเบองตน มสมาธเบองตน สมาธเบองตน

ของพระโสดาบนคอจตทตงมนชวแวบแลวกไหล แวบแลวกไหล

26 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

เหมอนปถชนนะ ดกวาปถชนนดหนอยตรงทไหลแลวเรายงร ไหล

แลวเรายงร ปถชนนไหลแลวไหลเลย ถาไมเคยฝกไมเคยปฏบต

ธรรม ตนนอนมาจตกไหลปบเลย แลวกไหลไปจนกระทงหลบ

ตกภวงค นหวซกหวซนกนทงวนแลวหมดแรงหลบไป

ถาเราเปนพระโสดาบน จตมนจะไหลไปสกพกหนงแลวเรา

กจะรสก อยางนเรยกวามสมาธนอย ไหลไปสกพกหนงถงรสก ถา

พระสกทาคาฯ สมาธจะปานกลาง ไหลแวบรสก พระอนาคาฯ สมาธ

จะบรบรณ ไมไหล พระอรหนตกไมไหลเหมอนกน ไมไหลดวย

ไมไดทรงไว ตางกนนดหนงกบพระอนาคาฯ พระอนาคาฯ ไมไหล

จตยงทรงตวเดนดวงอย พระอรหนตจตไมทรงอย ปลอยวาง

พระโสดาบนมศลบรบรณ ไมกลาทำาผดศล ๕ อกแลว ถา

จะทำาผดศล ๕ จะเกดความละอายใจอยางรายแรง ทำาไมไหว

ไมกลาทำา บางทเผลอ ยงกดตบเพยะ มนขาดสต พระโสดาบน

กยงขาดสต ถามวาเจตนาฆายงมย ไมเจตนา แตถายงบนมา

เดยวจะหลอกใหมนเกาะ เกาะแลวจะตมนใหตาย อยางนไมมนะ

ศลจะบรบรณคอจะไมทำาผดศล ถาศลดางพรอยนดเดยวจะละอายใจ

มากเลย ทนไมได ศลเตม สมาธนดหนอย ปญญานดหนอย

ฉะนนพวกเราจะมาเรยน เอาเทานกพอนะ ชาตหนงไดขนาดน

กดถมไปแลวละ ถาไดตรงนแลว ตอไปขางหนามนไปไดเอง จะ

ไปไดดวยตวเอง ไมยากอะไร แลวเดยวเรามาดวาพระโสดาบน

มคณสมบตอะไร เราจะศกษาคณสมบตของทาน แลวกทำา

คณสมบตนนใหเกดขนในใจเราใหได

27พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

ปญญาเบองตนของพระโสดาบน

เรยกวาปญญาเลกนอย

ปญญาเลกนอยคอการไดเหนความจรง

จนจตยอมรบความจรงวาตวเราไมม

รางกายนไมใชเรา จตใจนไมใชเรา

ไมมเราในรางกายในจตใจในรปนามน

ไมมเรานอกเหนอจากรปนามนดวย ตวเราไมม

ไมมสตว บคคล ตวตน เรา เขา ทแทจรง

นคอปญญาเบองตน

ตอนหลวงพอเดก ๆ นะ บานเมองไมไดเปนอยางน ในกรงน

เสาไฟฟายงเปนไมเลย นเปนการพสจนนะวาโบราณจรง หลอดไฟ

ทเสาไฟกเปนหลอดกลมๆ หลอดสน ไสแดงๆ รบหรๆ นะ ตนเชา

ขนมา คนออกมาตงโตะหนาบานนเยอะเลย เตรยมของใสบาตร

แลวตองคอยชะเงอด พระจะมามย กลวพระไมมา มของใสบาตร

เดยวน เวลาบณฑบาตพระตองชะเงอ จะมทไหนใสบาตร แทบไมม

คนใสบาตรแลวนะ ใสกใสวนเกด พระปหนงกนขาวครงเดยวก

พอแลว (หวเราะ)

ชวตคนมนแหงแลง คนรนกอนทหลวงพอเหนนะตาเขาจะใส

มความสข แตอาจจะใสแบบเพลนๆ ไป ไมใสแบบพวกเราภาวนานะ

ใสแบบรเนอรตว อนนนจะใสแบบมความสข เยม ๆ นดหนง ผานไป

หลายสบป ผานไปเหนสายตาแบบนนะยงมอยตอนคนนงเรอ เวลา

นงเรอ ตอนเยน ๆ นะ เชา ๆ ไมได หวซกหวซน บรรยากาศเยนๆ

แววของความสขมนยงมอย คนนงรถไมมความสข เครยด นไปท

บาหล ไปเหน เขาตาใส ๆ กน เหมอนเมองไทยเมอสก ๓๐ ปกอน

คนยงมศาสนาอย ๓๐ - ๕๐ ปยอนหลง ชาวบานเขาทำาไรทำานา แต

เขามความสข ของเราไมคอยมความสข ความสขเราหาย ศลธรรม

เรากหายไปดวย จรง ๆ แลวถาใจมศลมธรรมนะ ใจมนมความสข

29พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

ในตวมนเองได ความสขทไมตองเอาเงนไปซอ เพราะความสขจรงๆ

เอาเงนไปซอไมได เทยวหาเงนมากๆ นนแหละ ตวทำาลายความสข

เคยเลานทานใหพวกเราฟงวา...

มโปรเฟสเซอรเกงดานการลงทน ทำางานมาจนแกแลว เปน

ทปรกษา ธนาคารใหญ ๆ บรษทใหญ ๆ ตองปรกษาแก แกรวย ได

ผลตอบแทนเยอะ พอแกแลวแกกไปพกรมทะเล สบาย มความสข

ละ ทำางานมาตลอด ใหรางวลแกชวต ไปพกผอนรมทะเล ไปเหน

ชาวประมงนะ มเรอเลกอยลำาหนง เชาขนมากออกเรอไป สก

พกเดยว ไมกชวโมงนะ ชวโมงสองชวโมงกกลบมา ไดปลามาสอง

สามตว เอาไปขาย เอาไปกนอะไรของมน ตานกเหนวาชวตมนโง

เหลอเกน เลยใหคำาแนะนำาบอกวา ยจบปลาใหมากขน หลาย ๆ

ชวโมง อยาจบนอยอยางน เขาถาม จบไปทำาไม เอา ยจะไดขายปลา

ไดเยอะๆ ไดเงนเยอะๆ พอไดเงนเยอะแลว ตอไปยไปซอเรอท

โตกวานอก แลวไปจบปลาใหไดเยอะกวาน แลวตอไปนะ ซอเรอ

หลาย ๆ ลำา ตงบรษทเลย ไมตองจบเอง เปนผบรหาร มลกนอง

ไปจบปลา ถามไดมาแลวทำาอะไร เอา มเงนมากๆ แลว เดยว

ตอนแกจะไดสบาย ไดพกผอน ไดมานงรมทะเล เอาเบดไปหยอน

ตกปลาเลนบาง เดนเลนบาง ชาวประมงนกงง ทกวนนกกเปน

อยางนอยแลว (หวเราะ) ทานโปรเฟสเซอรสอนอะไรน สอนใหไป

เหนอยแทบตาย เพอจะกลบมาตรงจดนอก

30 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

จรงๆ คนอยากไดความสขนะ แตไมรจกวธหา ความสขท

อาศยคนอน อาศยสงอน ไมใชความสขทยงยน อยางความสขท

ตองมชอเสยง มตำาแหนงเกยรตยศ ตำาแหนงกอยชวคราว พอ

เกษยณเขากเอาคน หรอหมดวาระเขากเอาคน ทรพยสนเงนทอง

กเอาแนนอนไมได วนนของเรา วนตอไปอาจจะไมใช นความสข

ทตองอาศยสงอนอยางน หรอไดอยกบสาวคนนแลวมความสข

มแฟนสวย แตงงานอยกนมา มนกสวยชวคราว ไมนานมนกไมสวย

ความสขจากความสวย หรอมแฟนสวยนะ กสขชวคราว หรอ

ความสขเพราะมสามด สามดแล พอสามเจาช กไมมความสข

อกแลว ความสขทองอาศยคนอน อาศยสงอน อาศยทรพยสน

เงนทอง อาศยชอเสยง ความสขอยางนตองเปนทาส เราพงพา

อะไรทใหความสขเรา เรากตองเปนทาสสงนน ตองเกรงใจ

มความสขอกชนดหนงนะ คอความสขของธรรมะ ถาเรามา

ฝกฝนจตใจของเราใหด มความสขอยในตวของมนเอง ยงแกยงม

ความสข หลวงพอเหนนะ ตอนเปนโยม ออกไปกราบครบาอาจารย

แปดสบ เกาสบอะไรน บางองคตงรอยกวา ดทานมความสข ม

ความสขมากกวาเราเยอะเลย ทำาไงเราจะมความสขอยางทานบาง

บางองคนอนลกไมไดนะ แตมความสข เหนแลวรเลย มองคหนง

เปนอมพาต หลวงปชอบ ใครเคยเจอมย ถาเคยเจอตองแกแลวละ

ทานสนไปนานนกหนาแลว หลวงปชอบเปนอมพาต หลวงพอ

กไดยนเขาเลาลอกนวาทานเปนพระอรหนต เลยอยากไปกราบ

พระอรหนตเพราะวาไดบญเยอะ ไปถง โห คนนะเยอะเลย ทานก

31พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

นอนอย พระกอยขางใน วงในมชองไวใหมองไดหนอย ทานนอน

หนหลง โอ อยากเหนหนาทานกไมไดเหน โยมกเยอะ พระกเยอะ

เหนแตไกลๆ นกในใจกราบทาน ผมขอกราบพระอรหนต ทาน

หนขวบมาเลยนะ โอ ไดเหนทานละ ดทานมความสข

ครบาอาจารยแตละองค ๆ ทานแก ๆ นะ แตกดมความสข

ไมเหมอนฆราวาส ฆราวาสแกแลวดไมคอยมความสข เศราหมอง

ทำาไงเราจะมความสขอยางทาน เรากดวาทานทำาอะไร ทานสอนให

เรามศล เรากมศลตามทาน ทานสอนใหเราปฏบต นงสมาธ เดน

จงกรม เรากทำาตามทาน ทานสอนใหเราเดนปญญา แยกธาต

แยกขนธ เรากทำาตามทาน แลววนหนงเรากจะไดมความสขอยาง

ทาน ทานไมไดผกขาดความสขเอาไวเฉพาะตวนะ

มคราวหนงไปหาหลวงปครำา ใครเคยไดยนมย รจกมย อาย

รอยกวา ตวสงใหญแขงแรง เดนได คนไปหานะ ยงมรดนำามนต

ปแรกกรดอยางน ปหลง ๆ ทไปหา มเครองปมนำาให ทานจบแต

ปลายทอโยกอยางน ทานไมตองสะบดนะ สะบดนกนแรง ดทาน

มความสขออก แกขนาดนน ทำาไงเราจะมอยางทาน เรากดวาทาน

ทำาอะไร เรากดคณสมบตของทาน เราไมรหรอกวา พระโสดาฯ

พระสกทาฯ พระอนาคาฯ พระอรหนต เปนยงไง เพราะเราเปน

ปถชน เราไมรหรอก เราดครบาอาจารยททานปฏบตดๆ ดทานสงบ

ดทานสนต แลวกดขอวตรปฏบตของทานลงกนไดกบคำาสอนของ

พระพทธเจา

32 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

พวกเราศกษาพระไตรปฎกกนบางนะ พระไตรปฎกไมใช

พทธวจนทงหมดนะ พระไตรปฎกมคำาสอนของพระสาวกจำานวน

มาก ถาจะพดตรงไปตรงมา พระไตรปฎกทงหมดผานปากพระ

สาวกมาจากการสงคายนา ถาจะมาบอกวาฟงแตพระพทธเจาไมเอา

สาวก ไมได พระไตรปฎกหายไปเลย พระไตรปฎกกมาจากพระ

อานนทจำาไว พระอบาลจำาไว พระมหากสสปะจำาไว ไมมใครไปนง

ถามพระพทธเจา ขอ ๑ จะกำาหนดวาไง ทานมาทองหนอยส

พระไตรปฎกฉบบแรกวายงไง จะไดบอกวาพระพทธเจาถายทอด

ธรรมะจำานวนมากนะ พระสาวกแสดง พระพทธเจารบรอง บางบท

พระสาวกดวยกนรบรอง ยงมเรองของพระคอพระควมปต

พระควมปตเปนเพอนกบพระยสะ พระอรหนตรนแรกๆ

๑ ใน ๖๐ หรอ ๑ ใน ๕๔ เทานนเอง รนแรกๆ พระควมปตอย

ในวดกบเพอนพระอรหนตดวยกน ตอนเชาไปบณฑบาต พอ

ฉนเสรจแลว ทานวางๆ ทานกนงคยกน พระอรหนตองคหนงทาน

กบอกวา นผมพจารณาดแลว เพราะรทกขจงละสมทย เพราะละ

สมทยจงแจงนโรธ เพราะแจงนโรธจงเกดอรยมรรค พระอรหนต

ทงหมดกลงมตเหนดวย พระควมปตทานบอกวา ทานเคยไดยน

พระพทธเจาพดดวยพระองคเอง บอกวาเพราะรทกขจงละสมทย

เพราะละสมทยจงแจงนโรธ เพราะแจงนโรธจงเจรญมรรค อก

นยหนง เพราะละสมทยจงรทกข จงแจงนโรธ จงเจรญมรรค

33พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

อกนยหนง เพราะแจงนโรธจงรทกข ละสมทย เจรญมรรค อก

นยหนงนะ เพราะเจรญมรรคจงรทกข ละสมทย แจงนโรธ บทน

อยในพระไตรปฎก นทานใสกนไวตอนสงคายนา ถามวา แลวดมย

ด พระอรหนตทานไมไดโกหกหรอก ทานไดยนพระพทธเจาสอนมา

แลวเอามารวมไว ฉะนนถาบอกวาเปนคำาพดของสาวกแลวทงไป

ศาสนาเราจะคลอนแคลน ตองระวงนะ พวกชาวพทธเรานแหละ

ททำาลายศาสนาพทธนะ นากลวทสดเลย

บทเรยนเรองศล

เรยนนะ เรยนแลวคอยๆ ภาวนา คนไหนศลยงไมด ศลยง

บกพรอง ยกมอใหหลวงพอดซ ใครบกพรองขอ ๔ ยกมอซ ทำาไม

เยอะกวาตะกอก (หวเราะ) ... ศลเบองตนเกดจากการตงใจทจะไม

ทำาชว เรยกวาเจตนาวรต เจตนางดเวน มโอกาสทำาชวแลวไมทำา

นเรยกวามศล ใหสอนตวเองทกวนวาเราจะรกษาศล ๕ เตอนตวเอง

ทกวน ไมตองไปขอทพระกได เพราะเดยวนพระหายาก ตอไปพระ

อาจจะไมม สอนตวเอง เตอนตวเองทกวน วาเราจะรกษาศล ๕

34 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ถดจากนน เราเจรญสตใหดขน คนทำาผดศลไดเพราะกเลส

ครอบงำาจต ความโกธรครอบงำากไปทำารายเขา ไปขโมยทรพยสนเขา

ไปทำาผดลกผดเมยเขา ไปดาวาเขา หรอความโกรธครอบงำาใจ จตใจ

เศราหมองแลวไปกนเหลาเมายา หรอความโลภครอบงำาใจ กทำาผด

ศล ๕ ไดหมด โลภกไปทำารายเขา โลภกไปแยงสมบตเขา โลภไป

ผดลกผดเมยเขา โลภไปใสรายหลอกลวงเขาอะไรอยางน ทำาดวย

โลภกได ไปหลอกลวง ลอลวง หรอใจมโลภะ มนกระดกระดา

ไปกนเหลาฉลองกได

คนทำาผดศล ๕ ได เพราะกเลสครอบงำาจต พวกเรารจก

โลภมย รจกโกรธมย โกรธอยากใหมนหายไป โลภนเปนกเลสทจะ

ดงอารมณเขามา โกรธเปนกเลสทผลกอารมณออกไป อยางเรารก

คนน เรากอยากดงเขามาอยกบเรา เราเกลยดคนน เรากอยากผลก

ออกไป โลภะนมนจะดงเขาหาตว โทสะนจะผลกอารมณออกจาก

ตว โมหะนจะจบอารมณไดไมมน จบโนนจบน ฟงซานมวซว

กเลสทงหลาย พวกเรารจก โกรธเรากรจก ฟงซานเรากรจก

หดหเรากรจก อจฉากเปนนะ ใครไมเคยอจฉาเลย มมย ยกมอซ

คราวนไมกลายกแฮะ นาจะมบางนา ใครอจฉานอย มมย นอยน

เปนประเภทไหน อยางเราเหนคนเขาดนะ เขาด เรากดใจกบเขา

พอเขาดครงท ๒ เราชกเฉยๆ อเบกขาละ เพราะเดยวมนกดอกแลว

คนอะไรวา มนจะดมากขนาดน มนจอมปลอมหรอเปลา อจฉาเขา

35พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

รจกกลวมย กเปนกเลสนะ กเลสตระกลโทสะ ขเหนยวเปนกเลส

ตระกลโทสะนะ ไมใชโลภะ ตอนเดกๆ หลวงพอนกวาขเหนยวเปน

โลภะ ขเหนยวนมนหวง ใครจะเขามาเอานมนผลกหมด แลวเวลา

ทเกดความรสกขเหนยวน ใจจะไมแชมชน โทสะนจะเกดรวมกบ

ความทกขทางใจคอโทมนสเวทนา ฉะนนถาใจเรามความทกขนะ

รเลยวาตวนเปนโทสะ ใจเครยดๆ น ใจมโทสะ บางคนบอกไมโกรธ

เลย ไมเคยโกรธเลย แตใจเครยดตลอด อนนละโทสะ

หดดไป หดรไป มราคะกร มโทสะกร มโมหะ ฟงซานกร

หดหกร อจฉาพยาบาท อจฉากบพยาบาทกไมเหมอนกนใชมย

เกลยดกบโกรธเหมอนกนมย ตระกลเดยวกนแตไมเหมอน เซงกบ

เบอเหมอนกนมย ดกรมนไมเทากน อนนกตระกลโทสะ กเลส

ทงหลายพวกเรารจกอยแลว กเลสอะไรเกดขนใหรทน แครทน

เฉยๆ ไมตองไปยงกบมน ไมตองไปแกไข โกรธรวาโกรธ โลภรวา

โลภ ฟงซานรวาฟงซาน หดหรวาหดห ใจลอยรวาใจลอย รอยางน

ทนททเรารทนวากเลสเกด กเลสจะดบอตโนมต เพราะตอนทเรา

รทนกเลส เรยกวามสต สตเกดเมอไหร กเลสดบเมอนน พอกเลส

ดบนะ รบรองวาไมผดศลหรอก ศลนนเราตองตงใจรกษาไวกอน

ตงใจวาเราจะไมทำาผด แลวตอไปคอยๆ ฝกสตไป จนกระทง

ชำานชำานาญ กเลสจะครอบงำาจตไมได ไมผดศล ศลอตโนมต

จะเกด ไปลองปฏบตด

36 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ศลนนเราตองตงใจรกษาไวกอน

ตงใจวาเราจะไมทำาผด แลวตอไปคอยๆ ฝกสตไป

จนกระทงชำานชำานาญ กเลสจะครอบงำาจตไมได

ไมผดศล ศลอตโนมตจะเกด

คำาถาม - คำาตอบบางสวนหลงการแสดงธรรม

โยม ๑ : นมสการครบ ผมดไดเรอยๆ ครบ แลวบางทเวลา

คดไปนานๆ กรเรองทคดครบ แลวคอยรวามนคดไปเองอกท

หลวงพอ : ใชได รเรองทคด คอรอารมณบญญต รวาจต

ไปคด คอรอารมณปรมตถ รทนจต คนทวไปมนรเรองทคด มน

ไมรวาจตคด เราจะมาฝกนะ จนกระทงคดแลวร ไมใชรเรองทจตคด

ถารวาจตคด จตรจะเกดขน จตรกบจตคดมนกลบขางกน ทนท

ทรวาจตคด จตรกจะเกด แรกๆ นานๆ เกดท คดไปยาวแลวถงจะร

ถาคนไมเคยฝกเลยนะ มนคดแลวไมรเลยทงวน หลงตลอด เรา

หดปฏบต คดไปสกพกหนงแลวกร รกใชได ตอไปเรวนะ จตไหว

คลกกเหน คลกกเหน

โยม ๑ : มนเหมอนตองพยายามนกยอนไปเองครบวามน

คดไป มนคดนำาครบ

หลวงพอ : คดนำากได เบองตนคดนำาไปกอน ไมเปนไร

โยม ๑ : ถามเรองกำาลงนะครบ กำาลงนหมายถงกำาลงสมาธ

หรอวากำาลงใจทจะปฏบต อยางนกถงศล นกถงครบาอาจารย

38 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

หลวงพอ : นกถงศลนกถงครบาอาจารย มนเปนพลงของจต

นะ เปนกำาลง เชน เรามศรทธานกถงครบาอาจารย เรากมกำาลงใจ

ขนมา เรามความเพยรอย เรานกถงความเพยรของเรา เราก

มกำาลงใจขนมา เราฝกสตเรอยๆ เรานกถงขนมากมแรง ฝกสมาธ

เราฝกของเราบอยๆ เรากมแรง เวลาจตมนเดนปญญา มนเดน

เปนครงคราว ไมเดนตลอด ถาเดนตลอดเราจะหมดแรงเลย เวลา

จตมนเกดรถก เขาใจถก มนจะมแรงขนมาอก

กำาลงม ๕ อน คอ ศรทธา วรยะ สต สมาธ ปญญา แต

รวมขนมาเปนพลง เปนพลงนะ เปนพลงทจะกาวขามวฏฏะไป

อยางเราภาวนา เราสรางความดไปเรอยๆ พลงแหงความดจะคอยๆ

มกำาลงมากขนๆ ศล สมาธ ปญญา กมกำาลงมากขนๆ บางคน

ภาวนาไปนะ ถาตวนไมมมนไมตดหรอก กอนทจะเกดอรยมรรค

แตละคราวน จตจะมพลงมหาศาล ศรทธา วรยะ สต สมาธ ปญญา

นแกรอบขนมา รวมเปนพลงรวมของจตขนมา อยางบางคนหลวงพอ

บอกวาไมมแรง อนนเปนมวลรวมแลว เปนพลงรวม พลงรวมไมพอ

บางคนตองทำาสมาธเพม บางคนตองเพมวรยะ ตองทำานะ ฝก

ทกวนๆ พลงมนถงจะเพม มพลงแลวมนถงจะกาวขามวฏฏะได

39พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

โยม ๒ : กราบนมสการคะ คราวทแลวอยวด หลวงพอ

แนะนำาวาอยาไปดยบพอง ใหดทงตวหายใจ กไปดมาแลวคะ ตอนท

นงสมาธอยกจะเหนเหมอนกบวาไอตวนหายไป แลวเกดจตทร

เวทนาทางใจ เสรจแลวมนกหมนๆ คะ เหมอนมสมองกลมนสงได

คะ มนสงใหวงไปทยบททอง

หลวงพอ : นนเปนเรองของสมถะ

โยม ๒ : แลวหนกยงดตอ มนกไมไปคะ ทายสดมนกวบ

หายไปเลย

หลวงพอ : อยาไปเชอมน

โยม ๒ : แลวมชองวางเลกๆ แลวมนกขนมาใหม

หลวงพอ : ถก ตรงนแหละทเรยกวาหนเจรญปญญาจรงๆ นะ

มนดบลงไป มชองวางมาคน แลวกเกดใหม เรยกวาสนตตขาด

สนตตขาดถงจะเรมเดนวปสสนาได ถาทรงเดนอยางนสนตตไมขาด

นไมเรยกวาทำาวปสสนาหรอก ดขนแลวละ

โยม ๒ : แลวหนกไปดตอนะคะ หนจะดตอนทนงสมาธคะ

ครงสดทายทเหน เหนหมายถงวา จตทรเวทนา มนกเหมอนกบ

ดหนงซำา จะเปนเหมอนเดม เหมอนกบพอมนตกปบ มนจะเปลยน

จากรเวทนาทางใจเปนบดเลกๆ แลวกหายไปอก แลวกไหล ๆ ๆ

40 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

หลวงพอ : ไมวามนนะ หนดไป ทกอยางเปนเอง เหนมยวา

ทกอยางมนเปนไปเอง

โยม ๒ : หลงจากทไหลๆ มนหายฟบ จตมนกเปนเหมอนเดม

อกคะ

หลวงพอ : นนแหละมนกเกดดบนะ

โยม ๒ : แลวหลงจากน หนไมเหนตวนอกแลวคะ

หลวงพอ : นนแหละพยายามเลยไมเหน

โยม ๒ : แลวมนตองเปนอยางนตลอดมยคะหลวงพอ

หลวงพอ : เวลาทเราเจรญปญญานะ ครบาอาจารยเคยสอน

วาเหมอนเราทำานา น ครบาอาจารยทานเปนชาวนา ทานกพดเรอง

ทำานา ทำานากทำาอยทเดมแหละ เวลาทำากรรมฐานเรากดอยางเดม

นแหละ ดไปเพออะไร ดเพอวนหนงจตยอมรบความจรงวาทกอยาง

ไมใชเราเลย ทกอยางเปนไปไดเอง ตอนนมนยงไมยอม เหนมย

ใจมนสลดสงเวชลงมา เพราะมนยงยอมรบไมได มนเรมไป

เผชญหนาความจรงแลววามนไมมเรา แตใจมนยงยอมไมได มน

สลดลงมานะ เราดไปจนใจมนยอมได ดซำาๆ อยางนนแหละ

โยม ๒ : กราบขอบพระคณคะหลวงพอ

41พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

โยม ๓ : กราบนมสการคะ ตอนนเรมทำาตามรปแบบทกวน

แลวรสกตวไดบอยขน แตปญหาคอวา บางทมนฟง ฟงแลวไมรวา

ควรจะตองไปจบอะไรกอนคะ

หลวงพอ : จบภาพรวม เวลามนฟงแลวมนจะมอารมณโนน

อารมณนมาเยอะแยะไปหมด อยาไปดทละตว มองภาพรวมวา

กำาลงฟงซาน เหมอนอยางบนโตะนมของตงเยอะแยะนะ ใหรวา

โตะมนรกอย พอละ แคนนแหละหายเลย

โยม ๓ : บางทพอมนรปบ จะมจตอกดวงทเขาไปรอกทคะวา

รอนแรกทร อยางนแปลวาอะไรคะ

หลวงพอ : ไมเปนไร มนเปนเองนะ อยาไปจงใจคดนะ ไมตอง

จงใจด เดยวเกดตวรซอนตวรไปเรอย เหนอย

โยม ๔ : นมสการครบ ผมทำางานอยหนาจอ ใชความคด

ตลอด ชวงนในชวตประจำาวนรสกวาจะเหนกเลส

หลวงพอ : ภาวนาดขนนะ จตมนมกำาลงมากขน ดออกมย

โยม ๔ : ดออกครบ

หลวงพอ : นนแหละ แลวถามวากำาลงอะไรนพดยากนะ แต

รสกวาเขามกำาลง ทำาถกแลวละ

42 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

โยม ๔ : ควรมอะไรเพมอะไรลดครบ

หลวงพอ : ไปทำาอกนะ ทมเปนของเสอม เสอมกไมตกใจ

เรากทำาของเราไปเรอย เดยวกเจรญบาง เสอมบาง ถงวนหนง

ปญญามนกปงขนมา ไมมอะไรบงคบไดเลย มแตของเจรญแลว

เสอม ทกอยางเกดแลวดบ จะเหนอยางนนะ จะเหนเองแหละ

โยม ๕ : นมสการครบหลวงพอ คอผมปฏบตมาแลว ผม

มกจะเหนการปรงแตงของจตไดไวมากครบ แลวกม ๒ ครงหลกๆ

ทเหนวามนไมมตวเรา พอเหนวามนเกดดบ เกดดบแลว มนไมม

เราน

หลวงพอ : แตวายงไมขาด พอเผลอๆ มนกมเราขนมาอก

ดซำา ๆ ไปจนจตมนยอม ภาวนาอยางนนแหละ ด

โยม ๕ : เพมตรงไหนมยครบหลวงพอ

หลวงพอ : อยาไปเขมงวดจรงจงนกนะ ภาวนาใหมนผอนคลาย

กวาน อยาไปโหดรายกบมนมาก ภาวนาไปสบายๆ ดเขาทำางานไป

ถาภาวนาจะเอา มนจะเหนอย

โยม ๕ : ครบ ขอบพระคณครบ

43พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

โยม ๖ : นมสการคะ เปนการสงการบานครงแรก ปกตหน

จะปฏบตแนวดความรสกทเกดกบกายคะ เขาคอรสบอย แลวกเคย

เหนกายมนดบไปคะ แลวเหมอนเหนกายเราเปนกองนำาอะไรอยางน

นะคะ

หลวงพอ : อนนนเปนผลของสมาธนะ อนนนกดเหมอนกน

ถาทำาไดแบบนน กายกบใจขาดกนอยางน ตอไปเวลาเราปรบอย

ในโลกขางนอกน เราจะเหนวากายกบใจเปนคนละอนกน ขนธมน

จะแยกตลอดเลยคราวนนะ มนจะแยกขนธงาย หนกดไป รางกาย

ไมใชตวเรา แลวกดความรสกทงหลาย คอย ๆ ดไป ความรสกก

ไมใชเรา มาแลวกไป มาแลวกไปเหมอนกน รางกายกไมใชจต

ความรสกกไมใชจตเหมอนกน ความรสกมนเปนรางกายของจต

โยม ๖ : แลวหนฟงซดหลวงพอตอนไปเยอรมน ทมผชาย

คนหนงเขาบอกวาแนนหนาอก แลวรสกสนไหวระรกตรงหนาอกคะ

หนกเปน แตพอฟงซดแลวกหายไปคะ

หลวงพอ : หายกชางมนซ

โยม ๖ : หลวงพอพดวาเปนอปจาระ มนคออะไร กเลย

อยากจะถามคะ

44 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

หลวงพอ : ตรงทมนไหวขนมานะ ไมตองอปจาระอะไรหรอก

อยในชวตธรรมดานแหละ ใชขณกสมาธกเหน เหนไหวยบยบทงวน

สงขารมนปรง ความปรงแตงมนเกดขนมา จตกเปนแคคนด อนนน

ไมใชจต อยาไปจงใจดตวด อยาไปจงใจดจตนะ แครสกสบายๆ วา

ไอตวทไหวอนหนง ตวทรกอนหนง ไมจองตวทร ไมจองตวทไหว

แครสกไป

โยม ๖ : คอหนจงใจใชมยคะ

หลวงพอ : จงใจ

โยม ๖ : สดทายคะ แลวเราจะรไดยงไงวาเราปดอบายภม

ไดแลวคะ

หลวงพอ : ถาปดอบายภมไดจรง มนจะไมมความรสกเปนตว

เปนตน แมกระทงเงากยงไมม ของหนยงม

โยม ๖ : คะ ขอบคณคะ

โยม ๗ : นมสการคะ สงการบานเปนครงท ๒ ในรอบ ๘

เดอน ครงทแลวเปนการใช KPI ของคอรส ดร.เมา ครงนไมไดใช

แลวคะ ใชเจรญเมตตาคะ แลวกมสก ๒ ครงทเหนวาไมมตวเรา

แลวมนรสกสลด มนรองไห มนรบไมได

หลวงพอ : ยงยอมไมได จะยอมไดยอมไมได มนกไมมเรา

หรอก แทจรงความเปนเรามนปรงขนมาเปนคราวๆ มนเปนสญญา

45พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

ทผด เรยกวาสญญาวปลาส มนไปหมายรผดๆ วามเรา พอสญญา-

วปลาส คอหมายรผดวามเรา เกดจตวปลาส คดผดวามเรา พอ

คดวามเรา เกดทฏฐวปลาส เกดความเหนผดวามเรา จรงๆ แลว

ตวเราไมมหรอก มนเปนความรสกหลอกๆ เกดขนเปนคราวๆ

ความวปลาสนพอเราไปเหนวาตวเราไมมเลยสลดเลย เราเคยวปลาส

มานาน พอหายวปลาสกทนไมไหว ไปดอก หนภาวนาใชไดนะ

โยม ๗ : ขอบคณคะ แลวมเหนวาตวกเกง แลวกซอนดเกง

อกคะ

หลวงพอ : ดทร กเลสกเกงเปนกเลสนาเกลยด เวลารแลว

มนอายนะ มนเปนกเลสททำาใหคนเกลยดเรา งนเหนกเกงได

ดแลวละ

โยม ๗ : อนนคอเหนจรง ไมไดคดใชมยคะ

หลวงพอ : ไมไดคดหรอก คดเอาไมไดหรอก

โยม ๗ : แลวชวงนรสกวาสมาธไมคอยดสกเทาไหร

หลวงพอ : ไมดกตองทำาเอา ของฟรไมม แผเมตตาไปเรอยๆ

เดยวสมาธเกด เมตตาคณง อะระหงเมตตา ทำาไปนะ

โยม ๗ : มอะไรตองเพมเตมมยคะ

หลวงพอ : ทำาสมำาเสมอนะ แลวกลดความอยากลง ไมเพม

46 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

โยม ๘ : กราบนมสการคะ หนไดนำาธรรมะทหลวงพอสอน

ไปปฏบตดวยการดสภาวะจตระหวางวนคะ กเหนมนเกดดบอย

ตลอด แลวมอยวนหนง หนนงสมาธสวดมนตกอนนอนเสรจแลว

หนกไปนอน นอนไมหลบคะ หนกนอนพลกไปพลกมา สกพกหนง

มนแวบขนมาคะ หนเหนตวเองเหมอนโดนมดผาตงแตหวลงมาคะ

มนผาเปนชน เปนชน แลวมนกหายไปหมด หนกตกใจวามนเกด

อะไรขน

หลวงพอ : ใหดจตทตกใจ เวลาเราทำาภาวนานะ บางทกเกด

อาการแปลกประหลาดได ไมตองไปตกใจหรอก ใหยอนมาดจต

นมตทงหลายทเกดขน พอเรายอนมาดจตมนจะหายไปเองเลย

โยม ๘ : สาธคะหลวงพอ แลวหนปฏบตไดถกตองมยคะ

หลวงพอ : หนภาวนาด ตองคอย ๆ ฝกนะ ระวงอยาใหมน

ฟงซานไป มนพรอมทจะฟงงายไปนะ พยายามหายใจ พทโธ ๆ ไป

คดถงพระพทธเจาไปเรอยๆ มพระพทธเจาเปนทพงไปเรอยๆ ใจจะ

ไดสบาย

โยม ๘ : คะ ขอบคณคะ

47พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

โยม ๙ : กราบนมสการครบ ชวงนปฏบตดกเลสทเกดขน

ในชวตประจำาวนทงวนครบ ตามรปแบบนไมคอยไดนง ทำางานแลว

เหนอยมาก

หลวงพอ : ตนเรวขนหนอย แลวทำาในรปแบบนะ หรอ

กนขาวกลางวนเสรจแลวกเดนนดหนอย ไมตองใหคนอนรกได

เดนออกกำาลงกาย ยอยอาหารอะไรอยางน รปแบบกทำาซะหนอยหนง

โยม ๙ : ตอนนไมทราบวารตวเขมไปหนอยหรอเปลาครบ

หรอวากำาลงด

หลวงพอ : ใจมนกระจายออกนะส ใจไมเขาบาน

โยม ๙ : นกวาดอย

หลวงพอ : มนรชดไป แตใจมนอยขางนอก

โยม ๙ : มนอยทโลภะหรอเปลาครบ

หลวงพอ : ใช เรงความเพยรไมไดนะ ครบาอาจารยสอนมา

บอกวา เหมอนผหญงตงทองนะ อยาไปเรงใหคลอด ถงเวลาใหมน

คลอดเองนะ เดกมนจะไดสมบรณ ถาคลอดเรว ดงออกมานะ มน

เปนลกกรอกไป งานภาวนาอยารบรอน ทำาไปใหสบายๆ หายใจแลว

กกลบมารสกตว หายใจไวแลวรสกตว ไมงนใจมนกระจายออก

นอกไป หายใจแลวรสก หายใจแลวรสกไปนะ จตจะไดกลบมา

48 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

โยม ๑๐ : กราบนมสการคะ เคยไดสงการบานหลวงพอ

เมอประมาณ ๒ ปทแลว หลวงพอบอกวา ตงใจเกนไป แขง ให

กลบไปทำาเลนๆ ชวงทผานมากพยายามเหมอนไมไดตงไววาการ

ปฏบตจะตองเปนแบบไหน พยายามใหเปนธรรมชาตมากขน แต

กยงรสกวา บางครงเรากยงจงใจ เพราะกยงมแขง

หลวงพอ : ภาวนาดขนแลวละ จะใหมน ๑๐๐% มนไมได

หรอกนะ ใหมนดขนอยางน ใชได

โยม ๑๐ : คะ ทำาใหรวากอนหนานเราไปกดไวเยอะ แตตอนน

สตเรามนคงมากขน แตทสงสยคอ ทกครงเวลาททำาในรปแบบอยาง

เชนการนง เหมอนเราเหนความฟงตลอดเวลา เยอะ คอเราไมได

หงดหงด แตวามนไมเปลยน คอมนฟงตลอดเวลา กเลยสงสยวา

ปกตจะตองดบาง แยบาง

หลวงพอ : มนไมไดฟงตลอดหรอก บางทมนกฟงไป บางท

กรวาฟง ระหวางทรวาฟง กไดคะแนนแลว ฟงบางรสกบาง ไป

อยางนถกแลว อย ๆ จะไมใหจตฟงเลย เปนไปไมได เราไมได

ฝกเอาตวนนดวย แตเราฝกเพอใหเหนวาจตมนฟงไดเอง

โยม ๑๐ : คะ เลยอยากจะรบกวนสอบถามหลวงพอวา จรงๆ

ควรจะตองมอะไรตองเสรมเพม หรอปรบ

หลวงพอ : ทำาไปธรรมดาอยางนแหละ เมอมนกาวหนาดวย

วธน เรากใชอยางนแหละ ไมดนรนหาอะไรมากมายนะ ยงดนรน

มากยงชา

49พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

โยม ๑๑ : นมสการคะ คอหนมปญหาตรงทเวลาเครยด

เรองงานหรอเรองอนๆ จตมนฟงมาก แลวกทำาสมถะกไมได

หลวงพอ : หามมนไมไดหรอก

โยม ๑๑ : แลวแบบเหมอนทำาปกตนะคะ คอนงสมาธทกวน

แตวาชวงนน บางทมนเปนเดอนสองเดอนเลยคะ บางทนงฟง

แลวกหลบอะไรบาง

หลวงพอ : เวลาทจตมนเหนอยมาก ๆ นะ นงแลวกหลบ

หลบกไมเปนไร หลบกใหมนหลบไป จตมนไดพก ไมตองฝนมน

มากนะ ไมเลก ลำาบากแคไหน เหนอยแคไหน ถงเวลากภาวนา เรา

ตงใจอยางนนะ ผานไปชวงหนงจะไดพลง ถาเรามความตงใจมน

ไมยอมถอย สงบกภาวนา ฟงซานกภาวนา ถงจดหนงมนจะเกดพลง

ขนมา เดยวกสงบไดเอง

โยม ๑๑ : หนตดสงบมากไปหรอเปลาคะ รสกเหมอนไม

อยากยงกบคนอน

หลวงพอ : ถาอยางนนตดสมาธ ตดสมาธกมาดรางกาย

บอยๆ เหนรางกายทำางานนะ ดเรอยๆ

โยม ๑๑ : ขอบคณคะ

50 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

โยม ๑๒ : กราบนมสการเจาคะ มความรสกเหมอนกบวา

ตวเองปฏบตแลวมนเสอมลง กเลยรสกทอ

หลวงพอ : ใหรทนวาทอ ทอกเปนอารมณอนหนงนะ กแค

ถกรเทานนเอง ไมวาอะไรเกดขน กแคถกรเทานนเอง ดไปเรอยๆ

โยม ๑๒ : แลวการปฏบตในรปแบบ สมยกอนเคยนง

หนงชวโมง เชา- เยน แตวาตอนนลดลง ตามทซดบอกวา ๑๕ นาท

หลวงพอ : ๑๕ นาทนนหลวงพอใชหลอกคนเรมตน ทำาได

มากกวานนแลว อยาไปลดลงส ทำาไมหลวงพอไมเรมท ชวโมง

เพราะกลวพวกเราไมทำา เลยบอกวา ๑๕ นาทกอน เดยวภาวนา

แลวมความสขนะ ขยน มนเพมเอง ไมใชมเยอะแลวตองมาลดลง

เพงเคยเจอรายแรกเลยนะน อจฉรยะทฟาประทาน

โยม ๑๒ : สมยทนงหนงชวโมง เชา-เยนนะคะ จะรสกวา

จตมกำาลงมาก แลวบางเวลามนจะตนอยในชวตประจำาวน จะรสก

เหมอนมนจะยบยบๆ เรากรของเราคนเดยว แตมนจะมากมา จะไป

กไป ไมไดอะไรกบเขาอยางนคะ

หลวงพอ : กอยาไปภาวนาใหเครงเครยดแลวกน

โยม ๑๒ : แตเดยวนมนหายไปแลวคะ

51พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

หลวงพอ : ไมเปนไร ถารทนกเลสอยกยงใชได แลวเหน

กเลสมย

โยม ๑๒ : กรทนบาง อยางตอนโกรธคะ

หลวงพอ : อยางใจเศราหมองนะ ใหรทน ไมจม ไมแชกบ

มน รเขาไปตรงๆ เลย ไมเศราหมอง ไมงนโดนมนครอบ

โยม ๑๒ : สวนการเดนจงกรม ตอนบายๆ กจะไปเดนรอบ

สโมสร ออกกำาลงกาย แตไมไดเดนแลวหมนตวกลบ จะเดนวนรอบ

หลวงพอ : เดนยงไงกไดนะ เดนใหรสกตว เดนแลวกรสกตว

ไป ใจลอยแลวร ใจลอยแลวร แลวกเหนรางกายมนเดน ใจเปน

คนด ฝกอยางนนกใชได ไมตองทำาเครงเครยดหรอก

โยม ๑๒ : แลวมความรสกวาเวลาทเราคยกบใครกตาม สต

มนหายไปเลย

หลวงพอ : คยนอยๆ คยเทาทจำาเปน ถาคยแลวสตเสย ไม

จำาเปนกไมคย

52 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

โยม ๑๓ : นมสการเจาคะหลวงพอ หนมความรสกวามน

เครยดมาก แลวหนกภาวนาไมได

หลวงพอ : แลวหนไปเครยดมนทำาไม เรองเครยดนะเรอง

งายๆ กอยาไปเครยดมน

โยม ๑๓ : กจตมนเปนอนตตา มนสงไมได (หวเราะ) เมอ

วนวสาขะ หนสงการบานพมาล ทานกบอกและชสภาวะใหเหนวา

จตมนบลอก (block)

หลวงพอ : ทำาใหดซ จตบลอกเปนไง

โยม ๑๓ : ทำาไมไดคะ คอเหมอนกบวาเวลาเขาสอนงาน

แลวหวมนไมคด มนกมปญหาตามมา

หลวงพอ : มแนนอน อยางนนมนทำางานไมได หนกสนใจ

ในงานใหเพมขนส

โยม ๑๓ : หนพยายามมากเลยคะตลอดเดอนสองเดอน

ทผานมา แตหนกรสกวามนไมดเทาทควรจะเปน แลวมนทำาไมไดคะ

หลวงพอ : อยาไปมโทสะซอนเขาไป ใหรทนโทสะไปกอนนะ

แลวจดจอในงานเยอะขน อยาคดแตเรองปฏบตส

53พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

โยม ๑๓ : ชวงหลงหนไมคอยไดคดเรองปฏบตเลย เพราะ

เขาจะเอาหนออกอยแลวน หนกเลยยงเครยดเขาไปใหญ

หลวงพอ : ถาหลวงพอเปนหวหนานะ พอเวลาสอนงานแลว

เธอบลอกตลอด หลวงพอกไมเอาเหมอนกน เพราะมนสอนไมได

หายใจใหลกๆ แลวตงใจฟง จดจอลงไป ไมงนใจมนจะลองลอย

หนไปทอน ใหมนจดจอลงทงาน หายใจอยางน ถาทำาไดนะ กอน

เวลาทหวหนามา เราถอนใจไวกอน ตอนเขามา เราอยาไปถอนใจนะ

เขาสอนแลวเราถอนเฮอกๆ เขากเอาออกเลย

โยม ๑๓ : เขาสอนยงไง หนกแบบวาไมจำาอะไร

หลวงพอ : คอเราตองสนใจ ตองจดจอ ถาเราไมสนใจนะ

ฟงแลวใจมนจะแบลงก (blank - วางเปลา) เลย

โยม ๑๓ : ใชคะ หนเพงสงเกตวา ตลอดเวลาทผานมา

หลาย ๆ ป มนกมสภาวะคลาย ๆ อยางนเกดขนเยอะมาก

หลวงพอ : ยงแกมนจะยงเปน เพราะงนตองรบฝก อยายอม

อยในภาวะอยางนน ภาวะอยางนนไมด ตองอยกบโลก สนใจมน

ไมใชหนมน

54 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

เราตองฝกสมาธ ไมใหขาดสต

มความรเนอรตวอย หายใจออกรสกตว

หายใจเขารสกตว ยนเดนนงนอนรสกตว

ใหมความรสกตว

ถาขาดความรสกตวกเปนมจฉาสมาธ

ไมมสต ตองฝกนะ

55พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

บทเรยนเรองจต (สมาธ)

ถาจตไมถงฐานเดนปญญาไมไดจรงหรอก มแตคดเอา มแต

คดเรองไตรลกษณ แตมนไมเกดปญญาจรง จดนเปนจดใหญ

ทหลวงพอเขมงวดทสดเลยในการเรยนกรรมฐาน จตตองถกตอง

เสยกอนถงจะเดนปญญาได สวนใหญเขาใจวาตองมสมาธกอนถง

จะเดนปญญาได สมาธมหลายชนด สมาธบางอยางไมทำาใหเกด

ปญญา เกดความสงบเฉยๆ บางอยางทำาแลวกไปเทยวรขางนอก

ไมรกายรใจ บางอยางทำาแลวสงบเฉยๆ บางอยางทำาแลวเจรญ

ปญญาได

56 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

สมาธมหลายชนด ตองเรยน บทเรยนอนนชอวา จตตสกขา

เราเรยนรอาการของจต วาถาจตไหลออกไปภายนอก เคลอนไป

แลวกถกอารมณครอบงำา เทยวเหนโนนเทยวเหนนไป แตถาจต

เคลอนไปแลวไปนงอยในอารมณอนเดยว ไดความสงบเฉยๆ ถาจต

เคลอนแลวเรารนะ จตตงมนไมเคลอนโดยไมเจตนา นจะไดสมาธ

ทเอาไวเดนปญญา ถาเราไมแตกฉานในจต จะเอาจตทไมมคณภาพ

ไปเจรญปญญา ซงทำาไมไดจรงหรอก

ฉะนนคนททำากรรมฐานเมอเทยบกบคนทไมทำากรรมฐาน

คนททำากรรมฐานมนดเดยว คนททำากรรมฐานทวานอยแลว ยง

นอยหนกเขาไปอกททำาถก ดแลว รอยละ ๑๐๐ ถาพดแบบเกรงใจ

รอยละ ๙๙.๙ กวา ไปทำาสมถะแตคดวาทำาวปสสนา หรอบางคน

บอกวาทำาวปสสนาเจรญปญญาคดพจารณาไปเลย จตไมมสมาธ

ทถกตองรองรบจะกลายเปนความฟงซานในธรรมะ เวลาทเราคด

พจารณาธรรมะ จตใจไดรบความสข ไดรบความสงบ เปนอาหาร

ของใจอยางหนง กนแลวเสพตดเหมอนกน บางคนทคดพจารณา

ธรรมะมากๆ แลวเพลน มความสขนะ คดวา อย กรหมดแลว

เอาเขาจรงไมรหรอก ฉะนนตองมาเรยนใหไดจตผร ผตน ผเบกบาน

เสยกอน เปนจตทพรอมทจะเจรญปญญาอยางแทจรง เทาท

หลวงพอสงเกตพวกเราทมาเขาคอรส มาแตเมอวาน จตไมเขาบาน

สวนใหญจตยงอยขางนอก ฉะนนตองมาฝก

57พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

ชวงทหลวงพอบวชใหมๆ หลวงพอสอนเรองสมาธนแหละ

ยคแรกคนไมเขาใจ บางคนตดสมาธ คดวามสมาธแลวจะเกด

ปญญา ไมรวาสมาธมหลายแบบ แตหลวงพอมครบาอาจารยทด

อยางหลวงปดลย บอกวา ”อยาสงจตออกนอก„ เวลาทเราทำาสมาธ

ตอนเรารลมหายใจ จตไหลไปทลมหายใจ นกจตออกนอกแลว

ดทองพองยบ จตไหลไปอยททอง อยางนกจตออกนอกแลว ขยบมอ

ทำาจงหวะอยางหลวงพอเทยน จตไปอยทมอ นกจตออกนอกแลว

หรอจตหลงไปคด นกจตออกนอกแลว อยางหลวงปดลยบอกไมให

ออกนอก จตทไมออกนอก คอจตทตงมนนนเอง

หลวงป เทสก หลวงพอกเรยนกบทาน เปนลกศษยทาน

หลวงปเทสกสอนสมาธ ๒ อยาง อนหนงทานเรยกวา ฌาน อนหนง

ทานเรยกวา สมาธ เปนโวหารเปนสำานวนของทาน สงททานเรยกวา

ฌานนน ถาพดตามภาษาปรยตจรงๆ กคอ อารมมณปณชฌาน จต

มนเคลอนออกไปเพงอยในอารมณอนเดยว เชน รลมหายใจจตก

ไปอยทลมหายใจ ดทองจตไปอยททอง ดเทาจตไปอยทเทาแลว

ไมหนไปทอน อยทเดยวไมหนไปทอนจนกระทงมนชนไมหนไปเอง

ไมไดบงคบ อยางดทองไปจนจตอยททองไมหนเลยโดยไมไดสง

อนนเรยกอารมมณปณชฌาน จตเพงอยในอารมณอนเดยว ไดสมถะ

ถาเพงอยในอารมณเดยวแลวเคลอนตอไปนะ เชน มนมแสงสวาง

ขนมา จตไปอยกบแสงแลวเคลอนตามแสงไปอก นมตตางๆ กจะ

เกดขน ถายอนมารทนวาจตเคลอนไป นมตกหาย สมาธพวกนเปน

58 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ทางทพลาดงาย ถาไมเรยนใหด คดวานงสมาธแลวจะเกดปญญา

นงอกกชาตกไมเกด

หลวงพอนงสมาธมาตงแต ๗ ขวบ นงอยจนกระทงรจกวา

สมาธมหลายแบบ ทแรกกไมรหรอก นงสมาธไปจตกสวางขนมา ใช

การหายใจนแหละ ลมคอยๆ ละเอยดๆ ลมตนๆ จนลมมนหยดนะ

ปลายจมกกลายเปนแสง จากแสงสวางน ใจมนอยากรอยากเหนอะไร

จตมนจะเคลอนตามแสง เหมอนเราฉาย Spotlight ไป แสงไป

ถงไหนจตกไปเกดทนนเลย ถงทนนนะ ออกรออกเหนขางนอก

เลนอยหลายวน สงจตไปเทยวสวรรค ไมไปนรก เรองอะไรจะตอง

ไปด เทยวแตสวรรค ไปจรงๆ หรอวาจตหลอนกไมร รแตวามน

เหนโนนเหนนได เพลนๆ อยไมกวนมนเกดเฉลยวใจขนมา ถาเรา

ออกไปดสวรรคไปเจอเทวดาเราไมกลว ถาไปเจอผละจะทำายงไง

คาถากนผกไมม มแตคาถาทองแลวผยนจงงงอยกบท เรากวงไมได

ผกวงไมไดยงแยใหญ เอามยคาถาน คนแกเขาหลอกใหทองคาถา

ทองแลวผกกลวตวแขงเรากตวแขงเผชญหนา อนนเปนเรองอาการ

ของจตทงหมดเลย เรองนมตอยาไปเชอ จรงหรอเปลาไมร เหนนะ

เหนจรง แตสงทถกเหนอาจจะไมจรงกได เชอไมได เราคดวา

ออกนอกแลวไปเหนผขางนอกแลวจะทำายงไง กลว ตงแตนนกจะ

ไมใหออกนอก

59พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

เวลาทจตสงบลงไป พอจตจะเรมเคลอนออกไปรเหนภายนอก

ใหรทนวาเคลอน บางทกตองชวยมน หายใจแรง ๆ ขนนดหนง ให

จตมนกลบมา อยาหนไป ไมใหหน ถาจตมนไมสนใจสงภายนอก

มากนก มนกยอมกลบ ถามนสนใจจรงๆ มนไมยอมนะ จตนเปน

อนตตาสงไมได หลวงพอเลยมาฝกสมาธไมใหจตไหลไป จตจะไหล

แลวรทน จตจะไหลแลวรทนมา รสกมนกสงบนะ สงบแตรสกตว

นฝกอยอยางน แทนทจะฝกออกไปเทยวรเทยวเหนเทยวเลนอะไร

ไปเพลนๆ ไมเหนวามประโยชนอะไร

หลวงพอไปเจอครบาอาจารย หลวงปสมเรยกหลวงพอวาผร

ทานไมรจกชอทานเรยกวาผร แตบางองคอศจรรยนะ ไมเคยบอก

ไมเคยอะไรเลย ไมเคยเหนหนา เคยมนะ หลวงปบญจนทรร รชอ

รทอย รเอง ความรเฉพาะของทานเราไมตองเรยน เราเรยนวา

ทำาอยางไรใหพนทกข อนนนเปนวชาออกนอกเหมอนกน แตทาน

เอาไวใชปราบพวกซามากๆ เลนสมาธ เลนอะไรมากๆ ใหเหนวา

เหนอฟายงมฟา มงอยามาเลนเลย ขาเลนเปน แตขาไมเอาแลว

หลวงพอฝกจนกระทงใจเปนผรขนมา ตอนหลงเขาไปหา

หลวงปเทสก ถงไดรวาหลวงปเทสกสอนเอาไว ทานบอกวาสมาธ

ม ๒ อน อนหนงเรยกวา ฌาน ฌานนคอตองเพงอารมณ จตสงบ

อยในอารมณอนเดยว ถาตามศพททถกตองจะเรยกวา อารมมณ-

ปนชฌาน สมาธอกอยางหนงทานเรยกวา สมาธ สงททานเรยก

60 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

สมาธ ถาภาษาปรยตเรยกวา ลกขณปนชฌาน คอสภาวะทจตเปน

ผร ผตน ผเบกบาน จตตงมน รสภาวธรรมทงหลายทเกด-ดบ

เหนความเปนไตรลกษณของสภาวธรรม

นครบาอาจารยทานสอน ดงนนสงทหลวงพอสอนไมใช

ของใหม ครบาอาจารยสอนมาแลวทงนน พวกเรากมาเรยนซะ

สอนตอนแรกๆ หลวงพอถกโจมตมากวา สอนคนไมใหทำาสมาธ

ไมบอกใหชดนะวา จรง ๆ สอนไมใหทำามจฉาสมาธ สมาธทำาไมถก

กตองรอทงส ทำาใหถก ตอนนไมมใครกลาวาแลว เพราะพวกเรา

ภาวนาดขนมาเยอะเลย เปนพยานใหหลวงพอได จรง ๆ ถาครบา

อาจารยเหนพวกเรา ทานจะทงมากเลย เมอ ๓๐ ปกอนนะ หลวงพอ

สอนเพอน ๆ ไวกลมหนง พาเขาวดไปหาครบาอาจารย ทานยง

ตนเตนเลยวาจตตงมนเปนผร ตอนนนพวกนนยงแยกขนธไมเปน

เลย แควาเปนผรนะ ทานยงวา โอ มนเยอะ หายากนะ มนรวมกน

มาได ๑๐ คนนอศจรรย เพราะวดหนงจะหาคนเปนผรสกคน

ยงยากเลย

วธฝกสมาธ

เราจะฝกสมาธกนอยางไร สมาธแยกเปน ๒ กลม กลมหนง

เรยกวา มจฉาสมาธ กลมหนงเปน สมมาสมาธ

มจฉาสมาธ คอสมาธทขาดสต ถาเมอไหรขาดสตตองรนะวา

เปนมจฉาสมาธ เพราะเมอไหรไมมสต เมอนนจตจะไมเปนกศล

ถาจตเปนกศลจะเปนสมาธทถกตอง ฉะนนถานงสมาธแลวฟงซาน

ฟงไปเหนผ เหนเทวดา เหนเลข เหนเบอร เหนหวย เหนอดต

เหนอนาคต จตฟงซานแบบนไมเอา ยกเวนบางทานทสมาธทานด

ทานเจตนาจะรจะเหน อนนมนเปนเรองของอภญญา ไมใชมจฉา-

สมาธ แตหนาตาอยางพวกเราฝกอภญญาลำาบากนะ แคขณกสมาธ

สมาธเอาตวรอดวนหนงๆ ยงยากเลย ยคนเปนยคทคนไมคอยม

สมาธ สงทพวกเราเดน คอเรองปญญา แตปญญาทไมมสมาธเปน

ตวเบรคจะกลายเปนฟงซาน รสกมยพวกเราเปนนกฟงซาน ถามอง

ในแงด คอพวกพรอมทจะมปญญาถามสต ถามสต มสมาธ พรอม

ทจะมปญญา พวกปญญากลา แตถาสมาธไมพอ สตไมพอ มนจะ

ฟงซาน

62 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

วธฝกสมาธ ตองฝกไวอยางหนง อยาใหขาดสต ถาขาดสต

ใชไมได นงแลวเคลม นงแลวลมเนอลมตวใชไมได ตองรสกตว

เวลาเรารสกตว กระทงบางททจตรวมลงไป รางกายหายไป โลก

ทงโลกหายไปเลย จตยงสวางเดนดวงอย ไมขาดสตเลย ถาเราฝก

ไดอยางนน มนจะมขอดมากเลย พอจตเคลอนออกจากสมาธปบ

น มรางกายขนมานะ มนจะเหนทนทเลยวา จตกบรางกายนเปน

คนละอนกน นบแตวนนเปนตนไปจนวนตาย ไมกลบมาเปนอน

เดยวกนอกแลว จะแยกขนธไดอตโนมตเลย สำาหรบคนททำาฌาน

ไดจนถงระดบทรางกายหายไป ถายงไมหาย กยงตองมาหาทาง

แยกขนธตอไปอก เปนอกขนหนง

เราตองฝกสมาธ ไมใหขาดสต มความรเนอรตวอย หายใจ

ออกรสกตว หายใจเขารสกตว ยนเดนนงนอนรสกตว ใหมความ

รสกตว ถาขาดความรสกตวกเปนมจฉาสมาธ ไมมสต ตองฝกนะ

ทำากรรมฐานขนมาซกอยางหนง อะไรกไดทเราถนด ถนด

พทโธ กใชพทโธอยางมสต ถนดดทองพองยบ กดทองพองยบไป

อยางมสต ถนดรลมหายใจ กรลมหายใจอยางมสต ชอบขยบมอ

ทำาจงหวะอยางหลวงพอเทยน กทำาอยางมสต ทำาอะไรกใหมนมสตไว

มนจะไดไมตกไปขางมจฉาสมาธ ทำากรรมฐานอยางหนงแลวกมา

คอยฝกสมาธทถก ทำาสองสวน สวนหนงทำาไปเพอใหสงบเรยกวา

อารมมณปนชฌาน ใหสงบอยในอารมณอนเดยวเพอจะไดพกผอน

63พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

อกอนหนงฝกไปเพอใหจตตงมน เรยกวา ลกขณปนชฌาน ฝกให

จตตงมนเพอเอาไวเดนปญญา

การพกผอนจำาเปนมย การเดนปญญาจำาเปนมย การเดนปญญา

เหมอนการทำางาน การพกผอนเหมอนเราเหนอยมาแลวจากการ

ทำางาน ใหรางกายไดพกผอน อยางถาเราทำามาหากนตลอดเวลา

ไมไดพกผอน ไมนานกตาย หรอพกผอนแลวไมยอมทำามาหากนนะ

กไมมจะกน ไมรวย ฉะนนการทำากรรมฐาน ทำาสมาธไดทง ๒ อยาง

ดทสดเลย ถงเวลาควรพกกพก ถงเวลาควรเจรญปญญา กใช

สมาธชนดเจรญปญญา ฝกใหได ๒ อยางดทสด แตถาไดอยาง

เดยว ตองฝกสมาธชนดเจรญปญญา

ถาเรามสมาธชนดทใชเจรญปญญาแลว แมเราทำาสมาธชนด

พกผอนไมเปน กบรรลมรรคผลนพพานได แตไปดวยความลำาบาก

แหงแลง ใจจะรสกแหงแลง แหงผากเลย นเรยกวาเดนในเสนทาง

ทเรยกวา สกขวปสสกะ ใจมนจะแหงแลงมากเลย เพราะมนไมได

พก ใจเรามนเหมอนดน มนถกแดดแผดเผาตลอดเวลา ไมมนำา

ลงมารดเลย มนจะแหงผากเลย มนพรอมจะแตก มนจะเหนด-

เหนอยมาก แตถาเราทำาสมาธชนดพกผอนไดเหมอนเตมนำาลงไป

ดนนกไมแตกกระจายออกไป เวลาภาวนาถาเราทำาไดอนเดยว ใหทำา

สมาธชนดเจรญปญญา ทสำาคญกคอพระอรหนตสวนใหญเปน

พระสกขวปสสกะ เปนพระทไมไดทรงฌานมากอน แตพอทานได

64 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

โสดาฯ น ทานจะไดปฐมฌานอตโนมต อยางตำานะ จะไดปฐมฌาน

พระอรยะทกพระองคอยางตำาจะไดปฐมฌานอตโนมต บางองคได

มรรคผลไดถงอรป อนนแลวแตของเกาททานทำามา ถาทำามานอย

กไดปฐมฌาน

สมยพทธกาลพระพทธเจาทานเคยบอกไววา ดกรภกษทงหลาย

ในบรรดาพระอรหนต ๕๐๐ องค เปนพระอรหนตทไดวชชา ๓

๖๐ องค คอ ๑๒ เปอรเซนต ไดวชชา ๓ ระลกชาตได รวาใครตาย

แลวไปเกดทไหน และลางกเลสได ทานเหลานจะรอยางนไดตอง

ทรงฌานแนนอน เลนมาแลว ทานเหลาน เปนพวกททรงฌาน

มฤทธมเดช อก ๖๐ องค คอ ๑๒ เปอรเซนต เปนพระอรหนตท

ไดอภญญา ๖ เรมตงแตอทธวธ รวธแสดงฤทธ เรองการแสดงฤทธ

เปนเรองของธาตทงนนเลย มฤทธอกชนดหนงเปนบญญฤทธเกด

จากการอธษฐาน พระอรยะตองเลนเรองธาตจงมฤทธได ฤทธ

บางอยางกเกดจากการอธษฐานเอา แตอทธวธสวนใหญเปนเรอง

ของการเลนกสณ หรอมทพยโสต ทพยจกษ ทพยจกษนเกดจาก

กสณบางอยาง กสณแสงจะไดทพยจกษ กสณลมไดยนนะ

ระลกชาตได รวาใครตายแลวไปเกดทไหน รอดต รอนาคตอะไร

พวกน ลางกเลสได ทานเหลานไดอภญญา ๖ ทานเหลานทรงฌาน

เลนฌาน มพระอรหนตอกจำาพวกหนงเรยกวา อภโตภาควมตต คอ

พระอรหนตทไดอรปฌาน ๖๐ องคจาก ๕๐๐ คอ ๑๒ เปอรเซนต

65พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

จรงๆ แลวมพระอรหนตททานเลนฌานรวมแลว ๓๖ เปอรเซนต

ทเหลอคอคนอยางเรานแหละ ฉะนนพวกเราเปนเสยงขางมากนะ

อยาเสยใจ คนอยางพวกเรานแหละบรรลพระอรหนตได บรรล

มรรคผลได ฟงแลวหกเหมมกำาลงใจมย แตทานภาวนากนหนกนะ

ภาวนาอยางพวกเรา ทำาบางไมทำาบาง วนนขยนกทำา วนนขเกยจ

ไมทำา แปะโปงไวกอน ไมไดกนหรอก เหมอนพายเรอทวนนำา จะไป

ทตำาบลหนงอยเหนอนำา พายเรอทวนนำาไป เหนอยแลวจอดเรอกอน

แลวกไมรจกผกเรอไวนะ จอดเรอแลวเรอกไหลคน เดยวมแรงก

พายใหม พายอยอยางน พายไปพายมาไมเอาแลว ไมไปละ กลบบาน

ดกวา พวกทภาวนาเหยาะๆ แหยะๆ กจะเปนอยางนน เดยวกทำา

เดยวกไมทำา ทำาแลวกเลกไป ไมไดกนหรอก

เวลาทำากรรมฐานตองจรงจงนะ ทำาไมเลก ทำาทกวน ใหมน

มวนยในตวเองบาง ททำาชวแลวทำาไดทกวนเลย ทำากรรมฐานทำาไม

ทำาไมได บางคนตอแหลกตอแหลทกวนนะ เชาสายบายเยนไมม

ขาดเลย พวกเราคงไมเปนขนาดนนหรอก ขนาดนนคงไมมาสนใจ

ธรรมะ แตพวกสนใจธรรมะรายๆ กเยอะนะ ทหลวงพอเคยเหนนะ

รายโคตรๆ เลย ฉะนนตองฝกทกวนนะ

ทำาอยางไรจะไดสมาธชนดสงบเอาไวพกผอน

ทำาอยางไรจตจะสงบไดสมาธชนดแรก เพงอยในอารมณ

อนเดยว เคลดลบอยทการรจกเลอกอารมณ การทจตฟงซาน

เปนเพราะจตหวอารมณ อยากมความสข วงไปดอยางนนกวาจะม

ความสข แลวกไมม แลวกวงไปฟง วงไปดมกลน วงไปลมรส

วงไปรสมผสทางกาย วงไปคดนก หวงวาจะมความสขตลอดเวลา

แลวไมม จตกเลยฟงซาน

ถาเราฉลาดในเรองของจต เรากสงเกตเอาวา จตใจของเราอย

กบอารมณกรรมฐานชนดไหนแลวมความสข เคลดลบของการทำา

ความสงบอยทความสข เคลดลบอยตรงนเอง ฉะนนเราตองรตวเอง

อยางหลวงพอตงแตเดกมาน ครบาอาจารยสอนอานาปานสต มน

ถกจรต หายใจแลวมความสขตงแตเดกๆ นงหายใจไมกวนเลยนะ

จตกรวมสงบแลวสบาย สวางนะ เราตองดตวเอง อยาเลยนแบบ

ครบาอาจารย อยาเลยนแบบเพอน นคอเหตผลทหลวงพอไมจด

คอรสสมาธ เพราะอะไร เพราะวาแตละคนมนทำาไมเหมอนกน

จะมาบงคบทกคนหายใจเหมอนกน บงคบทกคนเดนเหมอนกน

ไมไดกนหรอก มนไมถกจรต ตองไปดตวเอง

67พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

หดสงเกตตวเองวา เราอยกบอารมณกรรมฐานชนดไหน

แลวมความสข กอยกบอารมณนนบอยๆ เนองๆ วธอยกบอารมณ

ไมใชบงคบจตวาหามหนจากอารมณ เชน หลวงพออยกบลมหายใจ

แลวมความสข หลวงพอกเหนรางกายมนหายใจไปเรอย ใจสบายๆ

สงบกชางไมสงบกชาง นเคลดลบทงนนนะ สงบกชางไมสงบกชาง

อยกบอารมณทมความสข จตใจไมไดถกบงคบ จตใจไมไดถกบบคน

จตใจอยในอารมณทมความสข จตใจกจะไมหนเพลนไปหาอารมณ

อน ไมไปแสวงหาอารมณอน จตกสงบ อยางพทโธ พทโธแลวม

ความสข บางคนพทโธแลวอดอด อดอดกไมเอา กรรมฐานม

ตงเยอะแยะนะ สมถะทเขารวมไวในภาคปรยตมตง ๔๐ อยาง

เอาเขาจรงมมากกวานนอก ๔๐ อยางนเปนการจดกลมเทานนเอง

รวมเขามาจรง ๆ แลวมมากกวานนอก ไปดตวเองวาอยกบอารมณ

กรรมฐานอะไรแลวมความสข

แตมขอจำากดอกขอหนงคอ อารมณนนตองไมผดศลผดธรรม

นะ ถาดาคนอนแลวมความสข เลยดาทงวน อยางนจตไมสงบ หรอ

เลนไพแลวมความสข มสมาธมย ม แตเปนสมาธออกนอก ใชไมได

ไมสงบจรงหรอก เดยวกจะคอยวอกแวก อยากไดตาทพย ไปดวา

ของเขาเบอรอะไร นตองเลอกอารมณทมความสขดวย อารมณทมน

ไมยวกเลส ไมผดศลผดธรรมดวย อยางไปตกปลาน สงบไดมย

ได แตวามนผดศลผดธรรม ทำาไปแลวไมด ทำาไปแลวสะสมนสย

ชอบเบยดเบยน ตอไปจตใจจะกระดาง ยงแยกวาเกาอก

68 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

อยางเราหดพทโธ หดหายใจ คดถงคณพระพทธเจา คดถง

พระธรรม คดถงพระสงฆ คดถงทาน คดถงศล คดถงความเมตตา

คดถงความสงบ คดถงคนดๆ นเรยกวา เทวตานสสต สมมตเรา

คดถงพระเจาอยหวฯ คดถงสมเดจพระเทพฯ รสกมยพอคดถง

แลวมความสข ตองรจกเลอกคดนะ เอาคนซงเราคดถงแลวรมเยน

จตใจมปต มความสข คดถงอยางน เรยกวา เทวตานสสต คดถง

รางกาย ดผม ขน เลบ ฟน หนง เนอ เอน กระดก ไลขนไลลงอย

ในรางกาย บางคนชอบ บางคนดแลวกลวอยางนกไมเอา เราตอง

เอากรรมฐานทใจชอบ ทำาแลวมความสข เชนรลมหายใจ คดถง

ลมหายใจแลวมความสขอยางนใชไดทงนน อนสสตม ๑๐ อยางนะ

ยงเหลออก ๓๐ อยาง ๓๐ อยางนเปนกสณอก ๑๐ ขอ ทเหลอเปน

อยางอนอกนะ เอาเทาทพอทำาได

ยคนเปนยคทคดมาก เพราะฉะนนใชกรรมฐานพวกอนสสต

นแหละ อนสสตไมถงกบหามคด ใหตามรตามระลกตามคดตาม

พจารณาไป ใจมนกสงบ เชน เหนรางกายหายใจออก เหนรางกาย

หายใจเขาแลวมความสข แปบเดยวกสงบ หรอคดถงพระพทธเจา

คดถงในหลวงอยางนนะ ใจมความสข แปบเดยวกสงบ ตองรจก

เลอกกรรมฐาน ไปเลอกดวยตวเอง หลวงพอเลอกใหไมไหว เพราะ

พวกเราเยอะ

69พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

สมยทหลวงพอเรยนจากครบาอาจารยนะ หลวงปดลยเลอกให

เพราะอะไร นานมากเลยถงจะมคนไปถามกรรมฐานทานสกทหนง

คนนกวาหลวงปดลยภาวนาไมเปน เพราะหลวงปดลยอยในเมอง

หารไมวาทานภาวนาเกง มารวาทานภาวนาดตอเมอสมเดจพระ-

ญาณสงวรฯ ไปกราบทาน คนถามทานวา หลวงตาองคนเปนใคร

นอาจารยของหลวงปฝน คนถงมารจกทาน ซงแตกอนไมมใคร

เขาไปหา ทานนะสบายสบาย หลวงพอนกถงทานนะวา โอเมอไหร

เราจะไดอยางทาน ไปแลวไมมคนรจกนะดด ไมมคนมาหานะ สบาย

หายใจออก หายใจเขานะ มนมความรสกอสระ

ดงนนรจกเลอกอารมณนะ ไปดตวเองวาควรใชอารมณอะไร

ทำาแลวมความสข อารมณนนไมยวกเลส แปบเดยวกสงบ อยา

บงคบจตใหสงบ แคระลกถงอารมณนนสบายๆ เคลดลบอยทนนะ

ทำาอยางไรจะไดสมาธชนดตงมนเอาไวเดนปญญา

สมาธชนดตงมนนมนตรงขามกบความไมตงมน ความไม

ตงมนของจตคอความฟงซานของจตทไหลไปไหลมา เกดจากอะไร

มนเกดจากโลภะ ตณหามนผลกดนไป จตมนหวอารมณ มนอยาก

ด มนอยากฟง มนอยากคด อยากไดกลน อยากไดรส อยากร

สมผสทางกาย จตกวงพลานไป เราคอยรทนจตทมนวงพลานไป

ถารไดละเอยด เราจะเหนจตทอยาก ถาเหนจตอยากนะ ความอยาก

จะไมเกด จตไมฟงเลย ถาไมเหนตวนนะ มนฟงไปกอน แลวรวาฟง

ตอนทจตมนเคลอนไปน เปนจตมโมหะรนแรงแลว เปนอทธจจะ

ฟงอยางแรง ฟงไป จตทฟงซานคอจตทมอทธจจะความฟงซาน

เมอไรมสตรวามอทธจจะ เมอนนอทธจจะจะดบ เมอจตไมมอทธจจะ

สมาธจะเกด จตจะตงมนขนเอง จตไมฟงซาน จตกสงบ กแคนเอง

ทำาอยางไรจตจะไมฟงซาน จตมธรรมชาตฟงซาน แตพอเรา

มสตรวาฟงซาน ความฟงซานดบ เมอความฟงซานดบ ความสงบ

กเกด จตไมฟงซาน จตกตงมนไมไหล ฉะนนวธฝกจตไมใหไหล

ไมใชหามจตไมใหไหล ไมใชจตไหลแลวไปดงคน อนนนไมถก วธ

ทจะใหจตตงมนเปนผร ผตน ผเบกบาน กคอ จตไหลแลวรทน

71พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

จตไหลแลวรทน เราตอยอดมาจากการทำาสมาธทใหจตสงบนนแหละ

แตเดมเราเคยหายใจออกรสก หายใจเขารสก แลวสบายมความสข

อยกบการหายใจ จตสงบอยกบการหายใจ ไดสมาธชนดแรก

คราวนหายใจแตไมไดมงไปทความสงบ หายใจแลวคอยรทน

จต หรอขยบมอแลวรทนจต ดทองพองยบแลวรทนจต เดนจงกรม

แลวรทนจต จตเคลอนไปแลวร ๆ ตวนสำาคญมากนะ จตเคลอน

แลวร ๆ นแหละ ตรงทจตเคลอนแลวรน จตไมเคลอนจะเกดขน

แตไมเกดขนเพยงชวขณะ เดยวกเคลอนใหม สมาธทเกดขนดวย

วธน เรยกวาขณกสมาธ ขณก คอชวขณะ เกดไดแวบเดยวสมาธ

ชนดน แตแคนแหละ คนสวนใหญเปนพระอรหนตเพราะสมาธชนดน

แหละนะ ทไปทรงฌานถงอปปนาสมาธหรอตำาลงมาเปนอปจารสมาธ

ตองไปเดนปญญาในฌานมนอย สวนใหญกใชขณกสมาธนแหละ

เวลาทอรยมรรคเกด เกดแคหนงขณะจตเทานน ไมมสอง

ขณะจต ไมวาจะทำาดวยสมาธชนดไหนกตาม แตเวลาทอรยมรรค

เกด เกดขณะจตเดยว ฉะนนอยาดถกหนงขณะจตนะ พวกเราทำา

กรรมฐานไป พทโธไปหายใจไป อะไรกไดทเคยทำา เคยทำาแลวม

ความสขกทำาอยางนน แตไมไดมงไปทความสข ทำาแลวใหเปลยนมา

คอยรทนจตไป คณแมจนดเคยถามหลวงพอวา ทานอาจารยภาวนา

ยงไง จตมาลงทเดยวกนกบทานได บอกใชลมหายใจ ลมหายใจตน

ลมหายใจเยนกลายเปนแสงแลว หลวงพอรอยทแสง จตเคลอน

72 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

หนไปเรารทนๆ จตกตงมนเดนดวงเจรญปญญาขนมา ทานบอกวา

อนเดยวกน แตทานไมไดใชลมหายใจ ทานใชพทโธ ทานกเอาจตไว

ตรงน แลวกพทโธ พทโธแลวคอยรทนเวลาจตมนเคลอน หลกอน

เดยวกนนะ คอจตเคลอนแลวร

หลวงพอเทยนขยบมอ ทานไมไดขยบมอเพอใหจตสงบ ถา

ขยบมอเพอใหจตนงละกไมใชคำาสอนทแทจรงของทานนะ เปน

คำาสอนทเพยนแลว ขยบมอเพอจะรทนจตทหนไป ทานบอก ”คด

เหมอนหน รเหมอนแมว„ คดเหมอนหนคอจตมนคดขนมา ไมใช

ขยบมอเพอไมใหมนคดนะ ขยบมอเพอรวามนคด จตทหนไป

สวนใหญหนไปคด ทนททเรารวาจตหนไปคด จตรกจะเกดขน ทาน

จงบอก คดเหมอนหน รเหมอนแมว

หลวงปดลยบอกวา ”คดเทาไหรกไมร หยดคดถงร แตก

อาศยคด„ ใหมนคด ไมใชหาม ใหคดไป จตเคลอนแลวร ๆ ตรงท

รวาเคลอนนะ ความตงมนจะเกด ฝกใหชำานาญนะ ฝกใหชำานาญ

ทละขณะๆ แตละขณะๆ ทเกดถขนๆ น มนจะเกดความรสก

เหมอนวาเรารสกตวอยตลอดเวลา เพราะความตอเนองอยางสมาธ

ทยาวๆ น จรงๆ กคอสมาธแตละจด แตละจด มนเกดถยบเทานน

เอง จตทมสมาธมนเกดขนซำา ๆ ๆ ๆ ๆ ๆ มากๆ มนเลยกลายเปน

วายาว ทจรงจตเกดดบอยางรวดเรวทงนนเลยนะ กระทงจตใน

73พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

ฌานกเกดดบนะ อยางทวาเขาอรปเขาอปปนาอะไรตออะไร กคอจต

เขาไปเกดดบอยขางใน เกดดบถยบเหมอนกนนะ แตวามนเกดแลว

มนดบไป แลวมนเกดใหมเหมอนเดม ทรงอยในอารมณเดม กเลย

รสกวายาว เราเขาฌานไมได เรากมาฝกรสกตวเปนขณะ ๆ อยางน

แหละ เผลอแลวร เผลอแลวร เผลอแลวร ในทสด ความรสกวา

รนมนจะตอเนองเปนสายเลย อยขางนอกนแหละจะรสก ๆ อยได

ตลอดโดยทไมหลงเลยนะ แวบรสก แวบรสก แวบรสก ใจมนจะ

ตงมนเดนดวง

หลวงพอทำาตงแตเปนโยมนะ หลวงปสมถงเรยกหลวงพอวา

ผร จตมนตงมนอยางน เพราะวาอะไร เพราะวาจตไหลแลวร ๆ แต

ทจรงหลวงพอฝกมาอกแบบหนง อนนเอามาประยกตใหงายสำาหรบ

พวกเราทนงสมาธไมคอยเปน ถาจะฝกเตมรปแบบนตองเขาสมาธ

เปนลำาดบๆ ไป จนละวตกวจารได จตผรจะเดนดวงเลย ไดจต

ผรอยางนนแลวจะทรงอยได ๗ วน ไมใชทรงขณะหนงนะ จะ

ทรงอยได ๗ วน แตจรงๆ กเกดดบ แตวาพลงมนเยอะ เราเอา

แบบงายๆ เผลอแลวร ๆ ไป กจะไดสมาธชนดตงมน พอไดสมาธ

ชนดตงมนแลว ตอไปกเจรญปญญาได

ธรรมะไมไดเอาไวคดเลนๆ นะ บางคนอานมาก ฟงมาก

คดมาก ไมไดกนหรอก กเลสไมกลวการคด ความคดเปนเครองมอ

ของกเลส เปนอภสงขารมาร เครองปรงแตง เรยนธรรมะเราไมได

เรยนดวยการคด เราเรยนดวยการเขาไปเหน เขาไปประจกษตอหนา

ตอตา ดกายเขาทำางาน ดใจเขาทำางาน มนถงจะเกดปญญาทแทจรง

บางทคดมากไป สมาธหลดเลยกม เมอกอนหลวงพอกเคย

เปน มองออกเลยวา เวลาเราปฏบตน จตทรงสมาธขนมากเปน

ภพ ๆ หนง ไอนมนภพน ไมเอานะ เปนตอนไปเดนปญญา ไปเหน

วา เอ..ตอนเดนปญญากเปนภพอกภพหนง กไมเอาอก อะไรๆ ก

ไมเอาสกอยางเลย เอาอยางเดยว เอาความไมเอาอะไร จตมนเดน

ตรงน มนถอนจากการปฏบตเลยนะ หลดออกมาอยขางนอก

เหมอนคนภาวนาไมเปนเลย อยางนนปญญามนลำาไป ไมด บางคน

กคดคาดลวงหนา เชน เหนสภาวะเกดดบแลวกสรป เดยวมนกเกด

เดยวมนกดบ เรองอะไรตองไปปลอยใหมนเกดดบ กดบมนไปเลย

จตมนจะคด อยาไปใหมนคดเลย มนคดแลวรทน แลวตดทงเลย

อยางนเรยกฟงซาน คดมากไป ภาวนาไมขนหรอก ไมไดกนหรอก

หลวงปดลยเคยสอน ”คดเทาไหรกไมร หยดคดถงร แตก

อาศยคด„ ไมใชความคดเกดแลวใหตดทง มเหมอนกนทานสอน

บางคนวา คดแลวใหตดทงไป กตองดกอนวาทานสอนใคร คนนน

75พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

อยในภมธรรมระดบไหน พวกคดมาก ฟงซานตลอด อยาไปคดมน

ตดเลย พอรทนวาคด อยาไปคดมน ตดทงเลย นนแกฟงซาน

หายฟงซานแลวกตองมาเดนปญญา ฉะนนบางทฟงครบาอาจารย

พด ทานสอนคนโนนสอนคนน นแหละ..ทานสอนอยางนแหละ

มอยแคนแหละ จบแลวหลกสตรมแคนแหละ ทจรงทานสอนคนน

ขนน คนนขนน ขนตน ๆ ยงไมมสมาธเลย ทำาใหมนมสมาธซะกอน

ไมเคยสงบเลย ทำาใหมนสงบซะกอน นจตมนหนไปคด ฟงซาน

อยาไปคดมน กลบมาพทโธ พทโธไว อยกบความรสก อนนขนเบสก

พนฐาน ถาฉลาดกวานนนะ ทานกสอนไมใชแคใหสงบอย ทานสอน

ใหรทนจตทเคลอนไป ทานบอกอยาสงจตออกนอก คำาวา ”อยา

สงจตออกนอก„ เปนคำาพดของทาน เพราะตอนนนเรากำาลงสงจต

ออกนอก ทานบอกอยาสงจตออกนอก ไมใชวธปฏบตคออยาสงจต

ออกนอกนะ จตมนออกไปแลว ทานบอกอยาออกไป กลบมา

กลบมา ถาพดใหยาวขน

บางคนกบอกวาคำาสอนหลวงปดลยไมมอะไร มแตอยาสงจต

ออกนอก แลวบงคบจตใหนงอยอยางนน กผดอกแหละ คนทเคย

ผดกคอหลวงพอนแหละ เพราะเคยผด เพราะฉะนนพดไดเตมปาก

เตมคำาทกวนน ไมกลวใครเลย เพราะวาไอทเขาผดๆ กน เคยผด

มาแลวแทบทงนนแหละ ยกเวนผดลกผดเมยคนอน (หวเราะ)

ไดยนหลวงปดลยบอกอยาสงจตออกนอก ไมออกนอก เรา

เลยเขาขางใน เหนกเลสมนผดขนมากลางหนาอก ดมนลงไปตรงน

76 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

เอะ..มนยงลกลงไปไดอก ลกไลลงไป เหนกเลสเหวยงโทสะขนมา

ดมน มนหดลงไปขางใน ตามลกๆ ลงไป พอลกลงไปแลวมนหาย

ไปเลย หายไปขนมาใหม รอด เดยวตองจบใหไดเลยวาเองมา

จากไหน สกพกหนงกขนมาอก กเลสตวอนขนมา กด กปรลงไปอก

ไลลงไป หายไปอก ไลขนไลลงอยอยางน ทานไมใหออกนอก เรา

จะเขาไปดขางใน

เจอหลวงปสม ทานบอก ผร ๆ ออกมาอยขางนอกน กเลส

ไมไดอยในนนหรอก ไมไดถามทานเลยนะ ครบาอาจารยไมตอง

ถามหรอก ทานรของทานจรงๆ รดกวาเราอก เราสงจตเขาไป

ควานหากเลส ทานบอก ผร ๆ ออกมาอยขางนอกน กเลสไมไดอย

ในนนหรอก มานกวา หลวงปดลยไมใหออกนอก หลวงปสมไมให

เขาขางใน เอาไงดละ โอ หลวงปเทสกสอนวา ”ผใดเขาถงความ

เปนกลาง จะพนจากความทกขทงปวง„ งนอยตรงกลาง (หวเราะ)

ดซ หาเรองผดไดหมด จรง ๆ อยตรงไหนกผดทงนนแหละ ทถก

คออะไร จตอยตรงไหน รวาจตอยทตรงนน ถก ไมใชตองอยตรงน

ตองอยตรงน จะเอาจตไปไวตรงไหน นนไมถกหรอก ไปรกษาจตไว

กลางๆ ความคดเกดกตดทง ไมเอา เดยวมนจะหนไป รสกเฉย

ฝกไป ฝกไป งเงานหวา เปนฤๅษไปแลว อยางเวลาทหลวงพอบอก

พวกเราภาวนาผด หลวงพอบอกดวยความมนใจนะ ไมใชวาคาดเดา

หรอก มนใจ เคยทำามาแลว ตงแตสอนมากนานนะ บวชมาก ๑๕ ป

แลว กอนบวชกสอนมาอกตงนาน มสภาวะอยไมกอยางทคนมา

77พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

ถามแลว เออ สภาวะอยางนไมเคยเหน ไมเคยเปน ไมรหรอก กเคย

มเหมอนกน มนพสดารมนษยจรง ๆ นะ แบบนนเราไมเคยเปน

ฉะนน ทำากรรมฐานอยาคดเอา รสกเอานะ เรองการปฏบต

หลวงพอสอนดวยความมนใจนะ แตนยายนทานประกอบนบางท

ผดได เพราะนนจำามา อานมาหลายสบปแลวบางทกลบหวกลบหาง

เมอวานสอนใหมศล ใหขยนภาวนา ไมใหทอถอย ใหรกษาศล

เมอเชาสอนเรองสมาธ ใหทำากรรมฐานอยางหนง ถาตองการ

ความสงบกทำากรรมฐานทมความสข นอมจตไปอยกบอารมณนน

อยางสบายๆ เคลดลบอยทสบาย รจกเลอกอารมณทมความสข

เมอไปอยกบอารมณนนอยางสบายๆ มนสงบของมนเอง อยาอยาก

สงบ ถาอยากสงบจะฟงซาน และเมอเชายงสอนสมาธอกอยางหนง

คอสมาธตงมน กใชกรรมฐานเดมเลย แตไมไดมงนอมจตไปอยกบ

อารมณนน มงรทนจตเวลามนหนไปทอน พทโธ พทโธ จตหนไป

คดเรองอนแลวรทน หายใจอย จตหนไปคดแลวรทน จตไหลไปอย

ทลมหายใจแลวรทน คอยรทนจตทไหลไปไหลมา สวนใหญกไหล

ไปคดกบไหลเขาไปเพง ทไหลเขาไปเพงนน เพราะเราเคยทำาสมถะ

จตมนไหลเขาไปอยในอารมณอนเดยว มนชน มนไหลเขาไปเพง

ตอนนเอาใหม จตไหลเขาไปเพงกร จตหนไปคดกร จะไดจตตงมน

ไดจตตงมนแลวกไปเจรญปญญาไดละ ไมมจตตงมนเจรญปญญา

ไมไดจรงหรอก ใชไมไดหรอก ฟงซาน

78 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ไปฝกนะ เดยวพรงนมาสอนตอเรองการเจรญปญญา ไมยาก

อะไร กรรมฐานมนยากเพราะเราไมมนใจ ลบๆ คลำาๆ ไมมนใจ

ใช-ไมใช ใช-ไมใช ถาเรามนใจ ทำาไปแปบเดยว ไมยาก เคยไดยน

ครบาอาจารยสอนยงนกเลย ครบาอาจารยพดงาย เราทำายาก ตอน

หลวงพอพรรษาแรก ออกพรรษาแลวน ขนไปกราบหลวงปสวจน

เพราะรวารอมากกวานนไมได ทานจะสนแลว ทานกบอก ปลอยวาง

จตนะ ทงมนไปเลย ไมมอะไรหรอก ทงไปเลย เรากนก หลวงปพด

งาย งาย เราทงไมไดหรอก เราวางแลวเรากหยบขน เราวางแลวเรา

กหยบขน ฉะนนบางทครบาอาจารยสอน ทานรสกงายๆ เพราะทาน

เปนแลว แตเรายงทำาไมเปน เรากรสกยาก แตทำาเปนแลวมนกงาย

เองแหละ

ทำาอะไรใหมๆ มนกยากทงนนแหละ ขจกรยานทแรกกยากนะ

ใครขจกรยานเปนบาง ยกมอซ มมย เปนเยอะนะ หดทแรกลมมย

ลม กรรมฐานทแรกกเหมอนกน หดทแรกกลมลกคลกคลาน ลม

แลวถาทอแทใจไมยอมขนจกรยานอก กขไมเปนหรอก ลมลงไป

ลกขนมาได ขตอ อยาเขาไปใตทองรถบรรทกกพอแลว (หวเราะ)

ซอมไปเรอย เดยวมนกขเปน ใครปลอยแฮนดไดบาง มมย ขแลว

ปลอยได เขาขายคนประมาทนะ หลวงพอตำาหน แฮนดเขามใหจบ

ไมไดมไวปลอย กเลส อารมณกรรมฐาน รเพอจะปลอย ไมไดเพอ

จะเอา สวนแฮนดจกรยานเอาไวจบ ไมใชเอาไวปลอย ใหมนรซะบาง

(หวเราะ)

จตมธรรมชาตฟงซาน

แตพอเรามสตรวาฟงซาน ความฟงซานดบ

เมอความฟงซานดบ ความสงบกเกด

จตไมฟงซาน จตกตงมนไมไหล

ฉะนนวธฝกจตไมใหไหล ไมใชหามจตไมใหไหล

ไมใชจตไหลแลวไปดงคน อนนนไมถก

วธทจะใหจตตงมนเปนผร ผตน ผเบกบาน

กคอ จตไหลแลวรทน

คำาถาม - คำาตอบบางสวนหลงการแสดงธรรม

โยม ๑ : นมสการครบ ผมปฏบตมา ๗ ปแลว แตมาอยวด

ครงแรกนะครบ เมอวานและวนนจตมพลงขนแตวายงเพงอยครบ

ตอนนกเพงอยประมาณปลายจมก แลวเวลาปฏบตกจะเหมอนม

สงทรอยขางบนหนาผาก แลวคอยดตวอนทำางาน

หลวงพอ : อยาไปตงมนไว แลวกอยาไปจงใจดตวนนะ ถา

ดตวนจะเกดตวรซอนตวรไมมทจบ แครวามตวหนงดตวหนงแสดง

อย แคนพอแลว เราไมไดจองทงสองตว แครวามนมอย มนทำางาน

ของมนไป ดสบายๆ

โยม ๑ : ครบ ขอโอกาสอกขอหนงครบ ผมพยายามฝกด

ลมหายใจมา ๗ ปแลว แตวาจตไมชอบ จตชอบอสภะแทน ผม

กเลยพยายามเพมการบรกรรม นบ ๑-๒-๓-๔-๕ ไปเรอยๆ จต

เรมชอบขนมา ตวนเราสามารถนบคกนไดกบดลมหายใจใชมยครบ

หลวงพอ : การนบกบลมหายใจไปดวยกนได ตอนหลวงพอ

หดทแรก กหดอยางนนแหละ เรยนกบทานพอล ทานสอนหายใจ

เขาพท หายใจออกโธ นบ ๑ หายใจเขาพท หายใจออกโธ นบ ๒

ทนพอจตเราเรมสงบ การนบมนกหายไป เหลอหายใจเขาพท

81พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

หายใจออกโธ พอจตสงบมากขน พทโธกหายไปเหลอแตลมหายใจ

พอสงบมากขน ลมหายใจกหายไป เหลอแตร เปนขนๆ ไป เวลา

ทำาอานาปานสตนะ ใชจตทธรรมดา ใชจตทธรรมดาไปทำากรรมฐาน

อยานอมจตใหสงบ สงบกใหเขาสงบของเขาเอง สงบนสงบอยกบ

ความรสกตว ไมไดหลงไปไหนเลย กระทงจตทตงมนจรงๆ นะ

สงบลงมาอยตรงเนยะ ไมใชวาตองเคลมไปทไหนเลย แลวจตตวน

มพลงมหาศาลเลย จตตวนเอาไวเดนปญญากได เอาไวพกกได

สมาธทงสองตวทหลวงพอสอนเมอเชา อารมมณปนชฌาน

เอาไวพก ลกขณปนชฌาน เอาไวเจรญปญญา ถาชำานาญขนมานะ

ลกขณปนชฌานกไวใชพกได จตจะไมเคลอนออกไป พกอย ตอง

ผอนคลาย เคลดลบคอสบาย ตองฝกนะ ถายงผอนคลายใจเราม

ความสขนะ เวลาทำาสมาธจะงาย เพราะความสขเปนเหตใกลใหเกด

สมาธ คนสวนใหญกลบหวกลบหางนะ คดวาสมาธทำาใหมความสข

ทจรงความสขทำาใหมสมาธ สมาธพอถงขนละเอยดแลวมนเปน

อเบกขามนไมสขหรอก มนเลยสขไปอก ฉะนนอยาไปเรมตนสมาธ

ดวยการทำาตวใหเครยด ใจนเปนของทไมชอบใหอะไรมาบงคบ งน

เราพาใจมาอยกบอารมณกรรมฐานอยางมความสขสบาย เธอจะสงบ

หรอเธอไมสงบ ไมวาเธอ ตองใจกลาขนาดนนนะ สงบกได ไมสงบ

กได อยกบอารมณกรรมฐานไปอยางสบายใจ แปบเดยวกสงบแลว

82 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ความชำานาญในสมาธมอย ๔ อน เรยกวาวส วส ๔ ของการ

ทำาสมาธ ชำานาญในการเขา ชำานาญในการทรงอย ชำานาญในการ

เจรญปญญาในสมาธ ชำานาญในการออก อนทยากทสดคออนไหน

รมย ในการออกยากทสด พดเรองสมาธแลวคกคก นานๆ มคน

คยดวยท ยากนะตอนออกน ยากกวาตอนเขาอก วสตวนตองฝก

โยม ๒ : กราบนมสการครบ คำาถามของผมกคอ ผมอยาก

จะรกษาศล ๕ ใหบรสทธครบ แตเผอญวามงานอดเรกคอชอบ

รองเพลง อยากจะถามวาการรองเพลงจะทำาใหผดศลขอเพอเจอ

มยครบ

หลวงพอ : ไมเปนไร รองเพลงไมผดศล ๕ นะ แตมนผด

ศล ๘

โยม ๒ : มนจะไมเปนการพดเพอเจอหรอครบหลวงพอ

หลวงพอ : ไมใช การพดเพอเจอ คอไมจำาเปนตองพดกพด

มบางคนนะ เขาเปนคนทเครยดจด หลวงพอถามวา คณทำาอะไร

แลวสบายใจ เขาบอกเขารองเพลง งนไปรองเพลงไป รองเพลงแลว

จตใจผอนคลาย จตใจผอนคลายแลวกดกาย ดใจตอ รองเพลง

ไมไดผดศล ๕ นะ

โยม ๒ : แลวการนนทาผอน ผดศลขอ ๔ มยครบ

หลวงพอ : ผด

83พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

โยม ๒ : ตรงตวไหนครบ เปนพดคำาหยาบ เพอเจอ หรอวา

อะไรครบ

หลวงพอ : ไปนนทาเขานนะ เปนพดเพอเจอแลว พดเพอเจอ

แลวไปนนทาเขา ไมไดนนทาอยคนเดยว ไปนนทาใหผอนฟงดวย

เขาเกดไมชอบใจขนมา เขาขายสอเสยดดวย รองเพลงไปนะ อยาไป

นนทานะ

โยม ๒ : กราบขอบพระคณครบ

โยม ๓ : กราบนมสการคะ อยากใหหลวงพอชวยแนะนำาวา

ตอนนกำาลงตดอะไรอยมยคะ

หลวงพอ : ไปสงเกตเอาส ใชความสงเกตนะ กรรมฐานน

เราถามครบาอาจารยเมอจำาเปนจรงๆ คลาย ๆ วาภาวนามานานแลว

ไมพฒนาซะท คอยถาม ใชความสงเกตตวเองไป วาทเราทำาอยมน

ถกหลกทพระพทธเจาสอนมย อยางบางคนภาวนาแลวจตกวางอย

อยางนนนะ นไมถกหลก ทานสอนแตไมเทยง สอนแตเปนทกข

แตนทำาไมมแตสข ทำาไมมแตเทยง นใชสงเกตเอา

โยม ๓ : ขอถามอกนดนะคะ เคยเจอสภาวะหนงคอเวลา

นงคยอย กรสกเหมอนกบวาเรามอกคนทนงดสองคนนกำาลงคยกน

หลวงพอ : นนแหละเรามตวร

84 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

โยม ๓ : คะ ทนกเลยรสกวา เวลาเราเปนอยางน เราฟงอก

คนหนงรเรอง คอเขาใจเขามากขน

หลวงพอ : นนแหละ เราเขาใจไดทงสองตวเลย เขาใจตวเอง

ดวย ทำาไมมนไปโตตอบกบเขาอยางน มนมอะไรแฝงอย มนจะเหน

โยม ๓ : กเลยคดวาจะใชวธการนในการฝก เพราะเปน

แบบนแลวเราชอบนะคะ ไมแนใจวา...

หลวงพอ : มนแรงไป ตวรนตงแรงไป ฉะนนมกม ไมมกแลว

ไป ถาจงใจวาตองมตลอด จะแขง กลายเปนเพงตวร ไมด

โยม ๓ : แตชวงแรกฝกแบบนไปกอนไดมยคะ มนจะผด

มยคะ

หลวงพอ : ไมผดหรอก หดใหมๆ ทำาได แตถาตดแลวแก

ยากนะ แครวามอย ไมตองจงใจแยกตลอดหรอกนะ ไมงนจะแขง

เกนไป

โยม ๓ : คะ ขอบพระคณคะ เพราะวาจรงๆ ทกวนน

สวนใหญเวลาตดปญหาอะไร กจะฟงซดหลวงพอ ฟงมา ๗ ป

มนกจะมตอบ อยางวนนมา หลวงพอกตอบคำาถามอะไรหลายอยาง

ทเราสงสยแลว กเลยไมรวาจะใชซดหลวงพอเปนวหารธรรมได

หรอเปลาคะ

85พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

หลวงพอ : ซดเปนวหารธรรมไมได วหารธรรมทเราใชคอ

อารมณรปนาม คอกายใจของเรา อยางฟงซดแลวเรามความสข

กรวามความสข อยางนใชได ฟงแลวสงสย ใหรวาสงสย อยางน

ใชได ฟงเปนเครองอย เครองเลนไป ฟงแลวกรทนกาย รทนใจ

อยางนใชได บางคนเอาซดเปนสรณะมากไปนะ เปดทงวนทงคน

แตวาไมฟงหรอก พอหลวงพอพดประโยคน รแลวเดยวกประโยคน

รลวงหนาเลยไมฟงตอ งนดกายดใจไว

โยม ๔ : กราบนมสการคะ ชวงนเดนจงกรมแลวชอบมความ

รสกวาอยากหลบตาเดน มนเปนเพราะอะไรคะ

หลวงพอ : บางทจตมนอยากพกนะ จตมนอยากพก อยาก

สงบ บางทเดน ๆ อยมนรวมเลยนะ เรากยนนง ๆ อยกบทกม แต

หลวงพอเคยเจอคนหนงมนเดน จตไมรวม จตมนหลบ มนเดนชน

มงลวดทะลออกไปนอกหองเลย เคยเจออยรายหนง ตอนนน

หลวงพอบวชอยวดชลประทาน มศาลากรรมฐานอยหลงวด ผนง

มนเปนมงลวดรอบเลยนะ แลวกมบนไดลงไดรอบทศ นงภาวนา

กนเชามดนแหละ โอโห...ยง ทำาไมเขามาเยอะ ใครเปดประตทงไว

เปลา เพอนเดนทะลมงออกไปแลว แตถาจตมนจะรวมนะ กยนซะ

ยนเอา คลาย ๆ มนหลบตา กใหมนพกไป นมนจะเปนอยางน ให

มนพกไป เหนมยออกยากกวาเขา

86 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

โยม ๔ : หลวงพอคะ แลวเวลานงสมาธ มอยครงหนง

เมอวานน มนกรสกวาไมทนการไหลไปนะคะ แตมนเหนวาจตมน

ไปคด พอรสกตวตรงนนนะคะ จตมนกมาเหนกายอยหางๆ อนน

กใหดไปตามน…

หลวงพอ : ดได มนจะรกายกได รจตกได ถารกาย กรกาย

อยตางหาก ถารจต กเหนความรสกอยตางหาก ดกาย เหนกาย

ทำางาน ใจเปนคนด แคนเขากบรรลกนแลว ไมตองรทกอยางหรอก

กรรมฐานมมากเพราะวาคนมนเยอะเทานนเอง กรรมฐานสำาหรบ

คน ๆ หนงนนนดเดยว

โยม ๔ : ดแคกายมนทำางานใชมยคะ

หลวงพอ : กายทำางาน ใจเปนคนด กจะเหนเลย ทงกาย

ทงใจเราบงคบมนไมไดหรอก กายมนไมใชเราหรอก มนถกดอย

สวนจตใจนะกเปลยนไปเรอยๆ บงคบมนไมไดหรอก เดยวกร

เดยวกเผลอ เดยวกร เดยวกเผลออยอยางนนแหละ

87พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

โยม ๕ : วนนจรงๆ ฟงชวงตนกรสกวาหลวงพอตอบคำาถาม

ทตดอยไดเขาใจมากขน แตยงสงสยทหลวงพอบอกวาฝกใหจตตงมน

เพราะบางครงตวเองเหมอนกบประคอง มนไมเหมอนกนใชมยคะ

หลวงพอ : ตงมนนมนตงอยโดยไมไดประคอง เคยเรยน

อภธรรมบางมย คอตวรน เปนมหากศลจตญาณสมปยตตประกอบ

ดวยปญญาอสงขารกกงไมไดเจตนาใหเกด นถาประคองอยเปน

สสงขารกกง มกำาลงออน เปนตวรทมปญญาออน เดนปญญา

ไมไดจรง

โยม ๕ : แลวควรจะฝกอยางไรละคะ

หลวงพอ : วธฝกกคอ รวามนไหลไป ถารวาไหลไป มนจะ

ตงโดยไมเจตนา แตถาไมอยากใหไหลกจะเจตนา

โยม ๕ : ขอบพระคณคะหลวงพอ

หลวงพอ : กวาจะถกได เราเรยนรจากสงทผดนะ กรรมฐานน

เราเรยนรสงทผดไปเรอยๆ แลวมนถกเอง เมอไหรไมผด เมอนน

มนกถก ถาเราพยายามทำาใหถก โลภะมนจะเขามา มนจะอยากด

มนจะกลายเปนเขาไปแทรกแซง บงคบกาย บงคบใจ เพราะอตตก-

ลมถานโยคมนเปนเสนทางเดนของคนดนะ คนอยากควบคมตวเอง

กามสขลลกานโยคเปนเสนทางของคนไมด ตามใจกเลส พอเรา

อยากเปนคนด เรากบงคบๆ บงคบมากๆ กเหนอย เหนอยมย

ตองทนนะ อดทนไว คอยๆ เรยนไป

88 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

วปสสนากรรมฐานคอวชา

ทจะพาจตใหดความจรงของกายใจของรปนาม

จตทจะดความจรงของรปนามของกายใจได

ตองมเครองมอทสำาคญอยางนอย ๒ ตว

ตวทหนง สต ตวทสอง สมาธชนดตงมน

มสตอยางเดยวไมพอ มสมาธแตไมใชสมาธตงมน

เปนสมาธสงบอยเฉยๆ กไมได

ฉะนนเราตองพฒนาเครองมอ ๒ ตวนขนมา

89พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

บทเรยนเรองการเจรญปญญา

วนนหลวงพอจะสอนเรองการเจรญปญญาให การเจรญ

ปญญานนไมใชเพอใหเราฉลาด แตเพอใหจตเขาใจ ความฉลาดของ

เราไมมความหมายอะไร อยางเรามความรอะไรตออะไรไว พอเรา

แกมนกลมไปหมดแลว พอตายไปกลมหมดไมมอะไรเหลอ พวกเรา

ชาตกอนเปนอะไรมาเรากจำาไมได แตเราจะมาฝกจนกระทงจตมน

เกดความเขาใจความเปนจรงของรปนาม กายใจ ถามนเขาใจแลว

มนจะเบอหนาย คลายความยดถอ แลวกหลดพน เมอหลดพนแลว

กคอหลดออกจากกองทกข เรยกวาพนทกข ขนธยงมอย แตจตมน

พนจากขนธ นมนพนทกข ดำารงชวตอยอยางมความสขไปเตมเปยม

ไมมพรองซกนดเลยนะ จนกระทงวนทตาย วนทสนขนธ วนสนขนธ

90 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

กคอวนสนทกข เปนวนดบขนธ ดบสนทแหงทกข เราจะเขาถง

ความดบสนทแหงทกขไดกตองอาศยการไดเหนรปนามตามความ

เปนจรง เพราะเหนตามความเปนจรงจงเบอหนาย เพราะเบอหนาย

จงคลายความยดถอ เพราะคลายความยดถอจงหลดพน เปนอสระ

พนจากทกข พนจากรปนาม

การทจะใหจตเหนความจรงไดไมตองไปโฆษณาชวนเชอ ไม

ตองไปพรำาสอนจตวา เชอเถอะๆ รางกายนไมเทยง เปนทกข เปน

อนตตา จตไมเทยง เปนทกข เปนอนตตา คดยงไงกไมไดผลหรอก

จตมนจะดอ ตองพาจตใหดของจรง

วปสสนากรรมฐานคอวชาทจะพาจตใหดความจรงของกายใจ

ของรปนาม จตทจะดความจรงของรปนามของกายใจได ตองม

เครองมอทสำาคญอยางนอย ๒ ตว ตวทหนง สต ตวทสอง สมาธ

ชนดตงมน มสตอยางเดยวไมพอ มสมาธแตไมใชสมาธตงมน เปน

สมาธสงบอยเฉยๆ กไมได ฉะนนเราตองพฒนาเครองมอ ๒ ตวน

ขนมา

เครองมอตวแรกคอสต สตเปนเครองระลกรวามอะไรเกดขน

ในกายในใจ เชนหายใจออกรสก หายใจเขารสก ยนเดนนงนอน

รสก มสขมทกขรสก เฉยๆ รสก เกดกศลรสก โลภโกรธหลงรสก

นสตจะเปนตวระลกไดถงความมอยของสภาวะ

91พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

สตเปนตวรความมอยของสภาวธรรม สงทเรยกวาสภาวธรรม

คอรปธรรมกบนามธรรม

ปญญาเปนตวเขาใจความเปนจรงของสภาวธรรม รปนาม

ทงหลายวาไมเทยง เปนทกข เปนอนตตา

สมาธคอความตงมน จตจะถอนตวออกมาจากการเปนผแสดง

มาเปนแคผด ผสงเกตการณ จตจะเปนผสงเกตการณ สงเกตอะไร

สงเกตการทำางานของกาย การทำางานของใจ จตอยตางหาก จตไม

เขาไปยงดวย ไมใชวาคอยไปบงคบวาตองนงทาน ตองเดนทาน

ตองหายใจแบบน อนนนไมใชวปสสนากรรมฐาน ถาบงคบวาตอง

เดนทาน อยางอนไมใช อนนตองรเลยวาเปนแคสมถะ เราจะดอยาง

ทมนเปนจรง ๆ นะ เราไมเขาไปแทรกแซง ตรงทไมเขาไปแทรกแซง

ได รตามความเปนจรงไดน จตจะตองเปนคนด ฉะนนจตทเปน

ผร ผตน ผเบกบาน จงเปนตวสำาคญมาก หลวงพอสงเกตดพวกท

เขาคอรสนะ ฝกสตมา แตสมาธยงไมคอยด ไมคอยถก ไมเขาบาน

เรยกวาขาดสมมาสมาธตวจรงทจะเอาไวใชเดนปญญา

สตเปนความระลกได สตเกดจากอะไร สตสงใหเกดไมได

และสตเปนอนตตา ไมมใครสงสตใหเกดได พระพทธเจาสอนวธ

ททำาใหสตเกด คอการเจรญสตปฏฐาน สตปฏฐานในเบองตนทำาไป

เพอใหเกดสต สตปฏฐานในเบองปลายทำาไปเพอใหเกดปญญา

สตปฏฐานม ๒ ขนนะ

92 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

อนแรกสตเปนตวระลกรสภาวะ สตทำาหนาทคมครองรกษา

จต เชนจตมอกศลอย พอสตเกดอกศลดบเองเลย มนคมครองจต

ไมใหตกสทชว มนคอยคมครองเกอกลใหจตพฒนาไปในทางทด

นคอหนาทของมน สงททำาใหสตเกดคอการจำาสภาวะไดแมน จต

จำาสภาวะไดแมน มนกเหมอนอยางเราเหนคนคนหนงเดนผาน

หนาบานเราทกวน เราจำาไดแมน เราอาจไมรจกชอเขากได สภาวะ

บางอยางเราไมรหรอกมนคออะไร ไมรจะเรยกชออะไรแตเหนมนมา

เรอยๆ การทมนมาแลวเรากเหน มาแลวเรากเหน เราจะจำาแมน

ตอไปไปเจออตาคนนทไหนมนกจำาได โอย คนนมาอกแลว

วธฝกใหเกดสตกคอหดรสภาวะเนองๆ พระพทธเจาถงใช

คำาวา ”หดรกายในกายเนองๆ รเวทนาในเวทนาเนองๆ รจตในจต

เนองๆ รธรรมในธรรมเนองๆ„ รเนองๆ รบอยๆ ถารบอยๆ จตก

จะจำาได พอสภาวะนนผานเขามา ผานเขามาในกาย ผานเขามาใน

จตใจ สตกจะระลกไดโดยไมตองสงใหระลก เราอย ๆ นกวาฉนจะ

มสต เหนเขยนปายโฆษณาตามถนน ขบรถใหมสต พดงาย สต

มนไมไดสงใหเกดไดน แตกดกวาไมมเลย เขยนปายใหมสตอย

ซกหนอยกยงด แตวาสตจะเกดมย ยงไมเกดหรอก สตเกดจากจต

จำาสภาวะไดแมน เพราะสตเปนตวรทนวามสภาวะอะไรเกดขน ถา

มนไมรจกสภาวะ มนจำาสภาวะไมได ถงสภาวะมามนกไมเกด

ฉะนนเราตองมาหดรสภาวะ

93พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

เบองตนจะรอะไรกไดในรปในนาม พระพทธเจาทานจดสรร

ตวอยางเอาไวใหเราด ทานเลอกเอาไวใหแลว ไปดในมหาสตปฏ-

ฐานสตร ม ๔ หมวดใหญๆ เรยกวา กาย เวทนา จต ธรรม กาย

ทานบอกวามกายในกาย อะไรเรยกวากายในกาย หรอเวทนาใน

เวทนา จตในจต ธรรมในธรรม เปนศพทเฉพาะ หมายถงวาเรา

เรยนรกายบางอยาง ถาเขาใจแลวเราจะเขาใจกายทงหมด เราเรยนร

เวทนาบางอยาง ถารเวทนานนแลวเราจะเขาใจเวทนาอนทงหมด

เราดจตใจบางอยาง เชน คนขโกรธ โกรธกร ความโกรธเกดกร

สดทายจะเขาใจจตทงหมด อยางนเรยกวาสมตวอยางมาเรยน

กายในกายกคอเรยนรกายบางอยาง ไมตองเรยนรกายทงตว

อยางพวกหมอตองเรยนรกายทงตวใชมย ตงแตหวถงเทาจบผา

ดตรงโนนดตรงน เราไมตองเรยนอยางนน เราเรยนกายในกายคอ

เรยนกายบางอยาง เชนกายทหายใจออกรสกตว หายใจเขารสกตว

คอยรสกตวอย หายใจออกรสก หายใจเขารสก เรยนอยแคนนะ

ตอไป ถาหายใจออกรสก หายใจเขารสก มนรสกทงวนอยแลวละ

เพราะทงวนมแตหายใจออกหายใจเขา นกออกมย เราฝกไปเรอย

นะ จนสตมนเกดเวลาหายใจ หายใจออกกรสก หายใจเขากรสก

สดทายสตเกดทงวน เพราะวาทงวนมแตหายใจออก หายใจเขา

94 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

หรอยนกรสก เดนกรสก นงกรสก นอนกรสก หดรสก

ไปเรอย จนกระทงสตมนระลกไดเอง จะขยบเขยอน จะยน จะเดน

จะนง จะนอน มนรสกไดเอง รสกไดโดยไมเจตนารสก พอมน

รสกไดโดยไมเจตนารสก เรยกวารกายบางอยางแลว คอรกายทยน

เดน นง นอน ถายน เดน นง นอน เรารสกได เรากรสกไดทงวน

เพราะอรยาบถใหญๆ ของเรา มอยแคนเอง อยางบางคนกระโดด

ใชมย บอกวาไมใชยน เดน นง นอน เปนกระโดด แตตอนกระโดด

ตองยนกอนใชมย ชวงกระโดดมนดเดยวหรอก ใครมนจะเปนจงโจ

กระโดดทงวน ใชมย มนไมไดทำาอยางนน

เพราะฉะนน ยน เดน นง นอน รสก สตจะเกดไดทงวน

อยแลว หรอขยบเขยอนเคลอนไหว รสก หยดนง รสก เคลอนไหว

รสก หยดนง รสก นแคดกายอยางเดยวดกายในมมเดยวของความ

เคลอนไหวแลวกหยด เคลอนไหวแลวกหยด ดมนมมนเทานน

นเรยกกายในกายนหนงมม ถาเคลอนไหวกรสก หยดนงกรสก

กจะรสกไดทงวนแลว เพราะทงวนมแตเคลอนไหวกบหยดนง

นคำาวากายในกาย เรยนรกายบางอยางกจะเกดสตตลอดเวลาได

แลวตอไปกจะเขาใจความเปนจรงของกายได จะรสกเลยรางกายท

หายใจออกไมใชเรา รางกายทหายใจเขาไมใชเรา ถารสกอยางนนะ

รางกายตอนไหนกไมใชเราแลว รางกายยนไมใชเรา เดนไมใชเรา

นงไมใชเรา นอนไมใชเรา รางกายตอนไหนๆ กไมใชเราแลว

รางกายไมเปนเราอกแลว รางกายทเคลอนไหวไมใชเรา รางกายท

95พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

หยดนงไมใชเรา กายกไมเปนเรา ตอนไหนกไมเปนเราอกแลว อนน

เรยกวามปญญา

เพราะฉะนนทแรกหดดสภาวะเรอยๆ นะ จนสตเกด แลว

ฝกจนสตเขมแขงเกดไดอตโนมต เกดไดทงวนเลย หายใจออก

รสกตว หายใจเขา รสกตว ยน เดน นง นอน รสกตว เคลอนไหว

หยดนง รสกตว นฝกอยางน แลวอยางเดนจงกรม เดนไปเพออะไร

เดนเพอรสกตวในเบองตน ในเบองปลายเดนเพอเหนความจรงวา

ไอตวทเดนอยไมใชเรา ไอคนทไปดรางกายทเดนกไมใชเรา นนเปน

ปญญา

การปฏบตมนจะม ๒ ขน ขนใหมสต กบขนใหมปญญา

ขนใหมสตกหดรสภาวะบอยๆ จนกระทงมนรไดเอง เชนเรา

เคยดความโกรธ ความโกรธผดเราร ความโกรธผดเราร ทแรกตอง

จงใจด เพราะคนทวไปจะไปดคนททำาใหโกรธ เรามวแตดคนอน

เราเปลยนมาคอยรทนความโกรธทเกดขนในใจ โกรธขนมาเราคอยร

โกรธขนมาร ตอไปนะ มนโกรธขนมาเรารโดยไมตองเจตนาจะร น

เรยกวาสตเกดแลว แลวพอเราฝกไปเรอยๆ ทงวนเราเหนจตเกดอย

๒ ชนด จตโกรธกบจตไมโกรธ อยางคนขโมโห เดยวกโกรธ เดยว

กหาย ทงวนมแตเรองแคน เรากใชความโกรธ สมตวอยางของจต

มาเรยนอนเดยว คอจตโกรธสำาหรบคนขโกรธ คนขโลภกสมตวอยาง

มาเรยนอนเดยวคอจตโลภ จตมโลภะกร ไมมโลภะกร คอยดอยางน

96 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ดมนคเดยวกพอ คนไหนมตวไหนมากกเอาตวนนแหละมาดบอยๆ

ตอไปพอจตมนโกรธขนมา โลภขนมา มนรโดยทไมเจตนาจะรนะ

ทแรกมนตองจงใจหนอยๆ เพราะมนเคยชนทจะไปรสงอน เวลา

ราคะเกดกจะไปดคนทเราชอบ เวลาโทสะเกดกจะไปดคนทเรา

เกลยด มนไมดวาจตกำาลงชอบจตกำาลงเกลยด หดยอนมาดความ

รสกของตวเองบอยๆ ตอไปความรสกเกดสตจะเกดเอง จะรทนวา

มอะไรเกดขนแลว สตเปนตวรสภาวะวามอะไรเกดขนแลว พอฝก

มากเขาๆ นะ ตอไปมนจะรทงวน เพราะสงทพระพทธเจายกตวอยาง

มาใหเราแตละกลมๆ นนเกดขนทงวน หายใจออก หายใจเขา

หายใจทงวนมย ทงวนมอยแคนเอง หายใจออก รสกตว หายใจเขา

รสกตว รสกทงวน

แตกอนทจะรสกตองตงใจรสกกอน ไมงนใจมนจะลองลอย

เรากมานงหายใจ เหนรางกายหายใจออก รสก เหนรางกายหายใจ

เขา รสก ตอไปเหนรางกายมนหายใจนะ มนจะรสกเอง นถาตอไป

หายใจออก รสก หายใจเขา รสก ความรสกตวกจะตอกนเปนสาย

เลยนะ สตของเรากจะด รสกไดทงวนเลย ไมไดเจตนารสกดวยนะ

ถาจะเปนขนปญญา กเหนไอตวทหายใจอยกไมใชเรา จตท

เปนคนรรางกายกไมใชเรา จะเหนอยางนน หรอเหนวา ตวสขทกข

ไมใชเรา จตทไปรสขทกขกไมใชเรา กายทสขทกขไปอาศยอยก

ไมใชเรา จะเหนอยางนนนะ นเปนปญญา หรอเหนวาทกอยางเกด

แลวดบ หายใจออกเกดแลวกดบ หายใจเขาเกดแลวกดบ ยนเกด

97พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

แลวกดบ นงเกดแลวกดบ นอนเกดแลวกดบ อยางนกเปนปญญา

เหนอนจจง ตรงทเหนวาไมใชเรานนเรยกวาเหนอนตตา นเรยกวา

หดเจรญสตปฏฐาน ใหไดสตใหไดปญญา

สรปวา ขนแรกทำากรรมฐานซกอยางหนง ใหการบานแลวนะ

ทำากรรมฐานซกอยางหนง ตองทำา ถาอยากไดมรรคผลนพพานแลว

ไมทำาอะไรเลย นอนกระดกเทาทกวนๆ คงกระดกเขาโลงอยอยาง

นนแหละ ไมไดกนหรอก กเลสมนไมยอมเรางายๆ นะ ตองอดทน

ตองตอส อยากไดของด ตองทำา อยากจะพนทกข ตองทำา มนเรอง

อะไรทพวกเราไดยนไดฟงธรรมะของพระพทธเจาแลวจะปลอยชวต

ใหเปนไปตามยถากรรมเหมอนสตวโลกทไมเคยไดยนธรรมะ

สตวโลกทไมไดยนธรรมะมนโตมา หาอยหากน มลกมเมย ออกลก

ออกหลานไป แลวกแก กเจบ กตายไป ชวตเราตองการแคนนเหรอ

ตำาตอยขนาดนนเหรอ เรามโอกาสเรามบญวาสนา ถอวามบญมาก

นะ คนทไดยนไดฟงธรรมะของพระพทธเจาแทๆ เมอไดยนไดฟง

แลวตองลงมอทำากรรมฐานนะ ถอศล ๕ ไวกอน แลวทำากรรมฐาน

ซกอยางหนงเปนเครองอยของจต

หลวงพอตอนเดกๆ เวลาทำาความสงบจะใชลมหายใจ แตพอ

มาเจอหลวงปดลย มาเจรญปญญา หลวงพอใชจตตานปสสนา ด

ความรสกของจต จตดกร จตชวกร คอยดอยางน หดดไปเรอย

สดทายปญญามนเกด เหนเลยวาทกอยางมนไมใชเรา ตวเราไมม น

เปนปญญาขนตน ปญญาขนสงสดกคอ เมอตวเราไมมแลวอะไร

98 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

มอย กทกขมอย ขนธ ๕ นคอตวทกข ทกขมแตไมมเจาของ

เพราะไมมเรา ทกขมอยแตไมมเจาของ ขนธมนทำางานไมใชเรา

ทำางาน มนสกแตวาทำางาน พอจตไมเขาไปทำาดวยนะ มนจะเปนขนธ

ทำางานอยางเดยว เรยกวาเปนแคกรยาของขนธ กรยาของจตท

ทำางาน แตไมมการกระทำากรรม มการทำางานแตไมใชการกระทำา

กรรม เพราะไมมโลภเจตนาใดๆ เขาไปเจอเลย

นตองคอย ๆ ฝกทกวนนะ กวาจะมาถงจดนไดกตองสแหละ

สกนหลายปแหละ ยกเวนคนทมบญมากๆ นะ อยางหลวงปบดดา

ทานภาวนาอย ๓ พรรษาเอง บางองคกภาวนา ๑๐ กวาพรรษา

บางองคภาวนาไมกเดอน หลวงปดลยใชเวลาสนมากเลย เพราะอะไร

แตละคนสะสมมาไมเทากน บางคนเคยสะสมทจะฝกสต สตกเกด

เรว บางคนเคยฝกจตใหตงมนดวยมสตดวย จตกตงมนเรว บางคน

เคยฝกแยกธาตแยกขนธเจรญปญญา มนกเจรญปญญาเรว ถาบารม

แกกลาพอมรรคผลกเกดขน

99พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

มกรรมฐานงายๆ อยอนหนงทอยากใหพวกเราเรยน เปน

กรรมฐานทเหมาะกบคนในรนเรา คอพวกคดมาก พวกสมาธนอย

พวกเราเคยไดยนวาสมาธสนมย คนทใชประโยคนไมรความจรง

สมาธเกดทละขณะจตนะ สนเทากนทกคนแหละ เพยงแตวาบางคน

มนเกดซำา ๆ ไดอกเยอะ ของเรามนซำา ๆ ได ๗ ขณะแลวมนกฟงซาน

หายไปอกนานเลย หายไปแสนโกฏขณะ แลวคอยมารสกอก ๗

ขณะ ของคนทเขาฝกจตฝกใจมาด เขาเกด ๗ ขณะตอดวย ๗ ขณะ

ตอไปเรอย สมาธเขายาว อยทฝกเอา ของฟรไมม ของดตองทำาเอา

ททำาความชวยงทำาเองเลยใชมย นกออกมย ความชวเราทำาของเรา

เอง ของชวยงทำาเอง ทำาไมของดไมทำาละ บาเหรอ จะโงขนาดไหน

ยงจมอยในความทกขนรนดร กรรมฐานทงายๆ เหมาะกบคนท

ฟงซานอยางพวกเรา คอการรทนจตใจของตวเอง

หลวงพอสอนมานกหนาแลวนะการดจตใจ ถาจตเรามกเลส

เกดขนแลวเรารทน กเลสจะครอบงำาจตไมได ศลอตโนมตจะ

เกดขน ถาจตมนหนไปคด เรารทนนะ จตมนเคลอนไปไหลไปคด

หรอไหลไปเพง เรารทน จตทตงมนจะเกดขน คอสมาธทถกตอง

จะเกดขน แลวเรากจะเหน อยางสมมตเราฝกกรรมฐานซกอยาง

หนง พทโธ พทโธไป หรอหายใจไปแลวรทนจต จตหนไปเราร จต

เคลอนไปเราร ฝกอยแคนไมตองทำาอะไรมากนะ จตหนไปร จต

เคลอนไปรเนยนะ รบรองวาไมผดศล เพราะคนทจะเกดกเลสไดนน

จตจะตองเคลอนไปกอน ถาจตเคลอนกร จตมโมหะขนมา เราก

100 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

รแลวนะ กเลสไมม กเลสอนๆ หยาบๆ นเกดไมไดเลย มแต

โมหะนะ เคลอน คลก คลก

เมอกเลสหยาบไมเกดศลมนมเอง ถอศลงาย จตเคลอนเราร

จตเคลอนเราร จตเคลอนเราร เราไดสมาธ แครจตเคลอน ไดทงศล

ทงสมาธ ตอไปฝกตอ เหนมนเคลอน เอะ มนเคลอนไดเอง จตรทน

วาเคลอน กรไดเอง พอรทนวาเคลอนกตงมนไดเอง จตนเปนเอง

จตนเปนอนตตา นคอตวปญญา เพราะฉะนนเราทำากรรมฐานซก

อยางหนงแลวคอยรทนจตทเคลอน อยาไปบงคบใหนง ใหรทนจต

ทเคลอน ศล สมาธ ปญญา จะเกดขนทงหมดเลย ไมยากอะไร

เลยนะ

หลวงพอไปเจอทหลวงตามหาบวทานสอนไวนะ นอตสาห

ไปนงจดมา ทานบอกวา

อาการของจตทกอาการทเกดขนตองดบและแปรปรวน

อยาตนเงาของจตตวเองจะเดอดรอน

ความรวาเผลอและไมเผลอเปนทางทถกตองแลว

ความเสอมความเจรญเปนอาการของโลก

ใหรเทาผรวาเสอมหรอเจรญ นแหละเปนธรรมทคงท

ความรบรทกขณะนแลเปนธรรมยงยน

เราเปนนกปฏบตอยาหลงตามอาการของความเสอมความเจรญ

101พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

จงรตามอาการ จงจดวาเปนผฉลาดในธรรม

ดวงไฟยงมดอกแสง ควนไฟ

ตองแสดงความเกดความดบจากดวงไฟเปนธรรมดา

จตยงมอาการเกดๆ ดบๆ ซงเกดจากดวงจต ตองมเชนเดยวกน

ขอสำาคญอยาหลงตาม เสอมจงรตาม เจรญจงรตาม

เผลอหรอไมเผลอ จงรตามทกอาการ

จงจดวานกคนควาความรเทาในอาการเกดๆ ดบๆ

ของสงเหลานดวยปญญาเสมอไป นนแลจดวาเปนผร

จะรเทาทนโลกและเรยนรโลกจบ จงจะพบของจรง

”อาการของจตทกอาการทเกดขนตองดบและแปรปรวน อยา

ตนเงาของจตตวเองจะเดอดรอน ความรวาเผลอและไมเผลอเปน

ทางทถกตองแลว„

เหนมย พอรวาเผลอกไมเผลอแลว หลวงพอกสอนอนเดยว

กบททานสอน อาการของจตทกอาการทเกดขนตองดบและแปรปรวน

เชน โลภ โกรธ หลง สข ทกข เกดแลวตองดบ มนแปรปรวน

จตทตงมนเกดแลวกดบ จตทเคลอนเกดแลวกดบ มนแปรปรวน

เปนอาการของจต อยาตนเงาของจตตวเองจะเดอดรอน คออยาไป

วนวาย อยาไปหลงกบอาการ ความรวาเผลอและไมเผลอเปนทาง

ทถกตองแลว

102 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

”ความเสอมความเจรญเปนอาการของโลก„ เหนมย ไมไดเอา

เสอม ไมไดเอาเจรญนะ ไมไดภาวนาวาทำาไงจะเจรญ ดเลยวา เสอม

กอยางนนแหละ เจรญกอยางนนแหละ ทกอยางเกดแลวดบ ความ

เสอมความเจรญเปนอาการของโลก

”ใหรเทาผรวาเสอมหรอเจรญ นแหละเปนธรรมทคงท„ ใคร

เปนคนรวาเสอมหรอเจรญ จตเปนคนร พอเสอมจตกยนราย ให

รทนวายนราย พอเจรญจตกยนด ใหรทนวายนด ใหรเทาผรวา

เสอมหรอเจรญ นแหละเปนธรรมทคงท

”ความรบรทกขณะนแลเปนธรรมยงยน เราเปนนกปฏบตอยา

หลงตามอาการของความเสอมความเจรญ จงรตามอาการ„ เหนมย

รตามอาการ ไมไดแทรกแซงมนนะ มนเจรญกร มนเสอมกร มน

สขกร มนทกขกร มนดกร มนชวกร แคตามรอาการของมน ไมได

ใหไปแทรกแซงนะ

”จงรตามอาการ„ ใชคำาวาตามเลยนะ ”จงจดวาเปนผฉลาด

ในธรรม„ แลวทานกขยายความยกตวอยาง ดวงไฟยงมดอกแสง

กคอสะเกดไฟ ทนทานเปนคนบานนอกทานใชฟน มนกมควนไฟ

”ดวงไฟยงมดอกแสง ควนไฟ ตองแสดงความเกดความดบจาก

ดวงไฟเปนธรรมดา„ สะเกดไฟเกดมากดบ ควนเกดมาแลวกดบ

”จตยงมอาการเกดๆ ดบๆ ซงเกดจากดวงจต ตองมเชนเดยวกน„

ฉะนนการเกดดบไมใชเพอไปแกมนนะ มนเปนธรรมดาทมนตองม

103พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

”ขอสำาคญอยาหลงตาม เสอมจงรตาม เจรญจงรตาม เผลอ

หรอไมเผลอ จงรตามทกอาการ จงจดวานกคนควาความรเทาใน

อาการเกดๆ ดบๆ ของสงเหลานดวยปญญาเสมอไป นนแลจดวา

เปนผร จะรเทาทนโลกและเรยนรโลกจบ จงจะพบของจรง„ เหนมย

ทานสอนขนาดนเลยนะ รจตทมนหลง หลงแลวร หลงแลวรนนะ

แลวอยาไปกลว บางชวงมนรไดเยอะวาเจรญ บางชวงมนหลงเยอะ

วาเสอม อยาไปตกใจกบความเจรญและเสอม อยาไปตกใจกบ

ความดและความชว อยาไปตกใจกบความสขและความทกข อยาไป

ตกใจกบความสงบและความฟงซาน สงทเปนค ๆ อยางนเปนอาการ

ของจตทงหมดเลย เปนธรรมดาของโลกตองเปนอยางนน เราแค

ตามรตามเหนมนนะ ดวยใจทตงมน ดวยใจทเปนกลาง นแหละ

เปนทางทจะออกจากโลกนะ

ทานใชคำานเลยวา ”เรยนรโลกจบ จงจะพบของจรง„ เรยนร

โลกจบ คอรแจงเหนจรงวารปนามขนธ ๕ นเปนตวทกข ลำาพง

เหนวารปนามขนธ ๕ ไมใชเรา ยงไมจบนะ เปนภมของพระโสดาบน

ถาเรยนรวารางกายนเปนตวทกข เปนภมของพระอนาคาฯ ถาเรยนร

วาตวจตนเปนตวทกข เปนภมของพระอรหนตนะ จะถงขน

พระอรหนตแลว จะเรยนโลกจบแลว อะไรทเรยกวาโลก รปธรรม

นามธรรมนแหละ รปโลก อรปโลก คอตวโลก เรยนโลกจบ

104 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

คำาวา ”โลกะวท„ เคยไดยนมย โลกะวท แปลวา รแจงโลก

รแจงโลก คอรแจงรปนาม สงทเรยกวาโลกคอรปกบนาม ไมใช

โลกภมศาสตร ดาวโนนดาวน อนนนของไมสำาคญ อนนนเปน

โลกธรรมดา โลกทชาวพทธตองเรยนคอ รปธรรมนามธรรม เราจะ

เรยนรโลกอนน ถาเรยนรโลกแจมแจง คอรวาโลกนคอตวทกข

รปนามนคอตวทกข จตจะวางรปนามลง จตจะวางของจตเองไมม

ใครสงจตใหวางไดนะ จะวางเองอตโนมตเลย เมอจตวางเองแลว

จะเขามาถงคำาสดทายททานสอนวา ”จงจะพบของจรง„ ของจรง

คอพระนพพาน เปนของเทยง เปนของสข ไมมเจาของนะ

ฉะนนทำากรรมฐาน ถอศล ๕ ไวกอน แลวทำากรรมฐาน

ซกอยางหนง ไมใชเพอสงบ ไมใชเพอสข ไมใชเพอด เพอวเศษ

อะไรทงสน แตเพอรทนจตทมนหนไป จตเคลอนแลวร อยาไปหาม

เคลอนแลวร เคลอนแลวร บางวนรไดมากเรยกเจรญ กอยาไป

หลงดใจ บางวนมนไมยอมร จตเปนอนตตา สงไมได ฟงแหลก

กอยาไปเสยใจ ใหรไปอยางทมนเปน สดทายมนกเหนวาเจรญได

กเสอมได เสอมไดกเจรญได เสอมเจรญนเปนทพงทอาศยอะไร

ไมได สงทเราตองการไมใชความเจรญ เราตองการใหจตยอมรบ

ความจรงวา สงใดเกดขนสงนนดบไป สงทงหลายทงปวงนมแต

ทกข นอกจากทกขไมมอะไรเกดขน ไมมอะไรตงอย ไมมอะไร

ดบไป ถาเหนอยางนถง ทสดแหงทกข เลย นวนนสอนใหจบ

หลกสตรแลวนะ เพราะสอนถงนพพานแลว

105พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

เราทำากรรมฐานซกอยางหนง

แลวคอยรทนจตทเคลอน

อยาไปบงคบใหนง ใหรทนจตทเคลอน

ศล สมาธ ปญญา จะเกดขนทงหมดเลย

ไมยากอะไรเลยนะ

หลวงพอเขาใจฆราวาส ชวตฆราวาสลำาบาก เลยตงใจไวหลาย

เรอง เชนไปไหนมาไหนจะบอก อยางวนไหนจะอยเทศน วนไหน

ไมเทศน โดนกบตวเอง สมยกอนไปหาครบาอาจารยนะ เกบวนลา

ไว ขาราชการไมใชลาไดตามใจชอบ เกบเงนไว เกบวนลาไว ถงเวลา

ไปวดทาน ไปถำาผาปลองนะหลวงพอกไป กะจะไปเจอหลวงปสม

ถามธรรมะทานใหสดชนเลย ขนเขาไปนะ เหนอยแสนเหนอย รบ

ลกลลกลนเขาถำา จะไปกราบหลวงป พระมาชะโงกบอก หลวงป

ไปกรงเทพฯ โอย เรางเขาออนเลย เรามาจากกรงเทพฯ หลวงป

ไปกรงเทพฯ ไมรกำาหนดการทาน คางอยทวดนะ ตอนเชาเหนพระ

วงลากแคร แครทำาดวยไมหนาสาม วงลงบนไดจากยอดเขาลงมา

ขางลาง ถามมอะไรๆ หลวงปกลบมาแลว เรากดใจนะ วงตามลงมา

จากนนกมคนขมอเตอรไซคมาบอกวา หลวงปเปลยนแผนการแลว

คนนมนตไปทอนไมกลบหรอก พระทานกทงไอแครนน โยมชวย

เอาขนไปท แลวพากนขนเขาไปหมดเลย เหลอโยมอย ๒ คนนะ

เดน ๒-๓ กาวตองวางท โอรสก suffer (เจบปวด) มากเลย อตสาห

จะมาหาแลวทานไมอย

หลวงพอตงใจไววา วนไหนเทศนจะบอกลวงหนา ถงมปฏทน

ให วนไหนไมเทศน วนไหนเทศน เทศนทไหน ชวงแรกๆ คนเขาก

ไมเขาใจเหมอนกนนะ พระอะไรอยากดง มปฏทนดวย ไมเคยมใคร

107พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

เขาม มแลวดมยละ มาแลวไมเจอหลวงพอ ทำาไงละ สงคมมน

เปลยน วธการทำางานมนกตองเปลยน แตเนอธรรมะนหามเปลยน

ธรรมะนนดเดยวกเปลยนไมได ตองระมดระวงมากเลย

อยางพระไตรปฎก เปลยนไมได การตความพระไตรปฎกก

เปลยนไมได ตวพระไตรปฎกไมใชพทธวจนโดยตรง ตวพระไตรปฎก

คอสงทพระอรหนตสาวกทานสาธยายขนมา แลวทานรบรองกนไววา

พระพทธเจาสอนอยางน หรอพระสาวกองคนสอนไวอยางน ทาน

รบรองกนไว ฉะนนบางคนบอกจะฟงแตพทธวจน พระไตรปฎก

กตองทงเลย การแปลพระไตรปฎกจะแปลตามใจชอบไมได คมอ

ในการแปลพระไตรปฎกเรยกวาอรรถกถา ตองอานวาอรรถกถา

ตความวายงไง ถาตความเอาตามใจชอบ ศาสนาเราจะเสยเลย

ตางคนตางตความ เดยวกพงหมด

อยางคำาวาโลกน ถาอยในพระสตรอยางในสตปฏฐาน กาเย

กายานปสส วหะระต มกายในกายเปนวหารธรรม อาตาป สมปชาโน

สตมา มความเพยรแผดเผากเลส มความรสกตว มสต วเนยยะ-

โลเก อภชฌา โทมนสสะ ถอดถอนความยนดยนรายในโลกเสยได

คำาวาโลกนแปลวาอะไร ไมใชโลกขางนอก อรรถกถาเขาบอก โลก

นคอรปกบนาม ถาเราตางคนตางตความนะ มนจะเกดนกายใหมๆ

เตมไปหมด ตความไมเหมอนกนแลวมนไมลงรอยกน ฉะนน

ตองรกษานะ ทงพระไตรปฎก อรรถกถา คมภรรองลงมาเรยกวาฎกา

รองลงมาอกเรยกอนฎกา เรากตองฟง นกจะแปลเอาเองไมได มว

คำาถาม - คำาตอบบางสวนหลงการแสดงธรรม

โยม ๑ : นมสการครบ เมอวานผมลองใชจตเปนวหารธรรม

ครบ อานหนงสอธรรมะแลวกดจตเคลอนไป-มา

หลวงพอ : อยาไปจงใจนะ

โยม ๑ : ครบหลวงพอ ลองปฏบตทำาสมาธเหมอนทหลวงพอ

แนะนำาเมอวานนครบ กจำาสภาวะทหลวงพอสอนได แตจตยง

ไมเขาฐานเหมอนทหลวงพอสอนครบ ยงเพงอย

หลวงพอ : วนนดกวาเมอวานนะ รสกมย วนนใจมนนมนวล

กวา นจตจะตองเบา นมนวล ออนโยน คลองแคลว วองไว ควร

แกการงาน ถาหนก แนน แขง ซม ทอ เปนมจฉาสมาธ งนเรา

ปรบสมาธซะ แตตองตามดอกชวงหนงนะ จนมนเขาทจรงๆ คอ

ถามนเขาทมนจะไปไดเรวนะ คนททรงสมาธอยน ถาทำาสมาธถก

เจรญปญญาไป จะไปเรวกวาคนทว ๆ ไป กำาลงมนเยอะ สมาธ

พอผดนะ กแกกนนาน บางตวแกเปนปเลยนะ อยางถาเพงตวรน

แกเปนปเลย จะตดเพงตวร แลวกเพงอยอยางนนแหละ

109พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

โยม ๒ : กราบนมสการคะ วนนเหมอนมวนอยกวาเมอวาน

แตวายงฟงอยคะ

หลวงพอ : ฟงนอยลงดวย มวมนเปนโมหะนะ ฟงมนก

เปนตวโมหะชนดหนง แครไป หายใจแกฟงไป เวลาฟงมากๆ นะ

หายใจด หายใจแลวรสก หายใจแลวรสก แตอยาหายใจจนแนน

วธหายใจไมใหแนนนะ คอหายใจออกกอน ทนบางคนเคยหายใจ

เขาพท หายใจออกโธ แลวพอหลวงพอบอกวาใหหายใจออกกอน

จะมาหายใจออกพท หายใจเขาโธ สบสนหมดเลย มอยรายหนงนะ

ฉลาดมากเลย เขาบอกวา เขาหายใจเขาพท หายใจออกโธ มานาน

แลว เขากทำาอยางเดม แตกอนจะมาหายใจเขาพท หายใจออกโธนะ

เขาหายใจออกไปหนอยหนงกอน แลวเขาเหนหายใจออก เรมจาก

หายใจออก แตหายใจเขาพท หายใจออกโธ ใจมนคลาย ใจมน

ไมแขง ถาสมาธถก จตตงมนถกตองแลว ถงจะเดนปญญาได ถา

จตไมถกกเดนไมได

โยม ๓ : กราบนมสการคะ หนพทโธ เบาขนนดหนง แตก

ยงเพงอย

หลวงพอ : กดขนสบายขนแหละ ยงเพงนดหนอย ไปทำาอก

อยาขเกยจ ขเกยจหรอเปลา

โยม ๓ : เปนพกๆ คะ

110 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

หลวงพอ : ไมเอานะ ไมพก ไมพกแตไมเพยร ถาพกเปน

พกๆ ไมเจรญหรอก เดยวเรากแก เดยวเรากเจบ เดยวเราก

ตายแลว พากเพยรเขานะ ชวตจะไดมทพง คนแตละคนกอยากม

ทพงนะ บางคนจะมลกเปนทพง หวงวามลกแลวเวลาแกๆ ลกจะ

เลยง ลกไมคอยเลยงหรอกยคน มแตเอาหลานมาใหเราเลยงอก

บางคนกเกบเงนไว ซอประกน ซอหนสหกรณ หนหายเสยอก

เอาเปนทพงไมไดเลย ซอบานไวกะจะอยกนทงชาต เดยวรถไฟฟา

กมา ทางดวนกมา เอาแนไมได หรอพวกมอทธพลอยากไดท

ของเรา แกลงเอา อยไมได ของภายนอกเอาเปนทพงไมได

เอาธรรมะเปนทพงนะ ไมวาเราจะแก เราจะเจบ เราจะตาย

เราจะจน จะเปนยงไงกตาม ใจเรายงมหลก ใจมนไมวาเหว เรารวา

เรามชวตนอยเพยงชวคราวเทานนเอง ฉะนนอะไรเกดขนไมใชเรอง

สำาคญหรอก สงสำาคญยงมยงกวานนอก คอจตซงมนพฒนาขนไป

เรอยๆ จนกาวไปสความพนทกข กาวขนไปจนรจกพระพทธเจา

วนใดทรจกพระพทธเจาน โอโหนำาตาตกเลยนะ กวาจะกลบบานได

โยม ๔ : กราบนมสการคะ ระหวางวนหนจะดรางกายหายใจ

รางกายขยบกด เวลาสวดมนตตอนกลางคน ถาจะนงสมาธไปเลยน

บางทจะหลบ มนจะพบไปเลย หนกเลยใชวธสวดมนตแลวดจต

ทไหลระหวางสวดมนต ขณะทสวดอยน มนเปนภาพทคดซอน

ขนมาคะ เทากบมนไมตดเหมอนทหลวงพอบอกวาเหนแลวมนจะ

หยด แตของหนมนไมหยด

111พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

หลวงพอ : เรองราวทคดไมมสภาวะนะ จตมนคดไปเรอยๆ

แตสข-ทกข ด-ชว มสภาวะ ฉะนนเราไมไดสนใจวาจตจะคดเรอง

อะไร คดไมใชเรองสำาคญ แตถาคดแลว จตเกดสข เกดทกข

เกดด เกดชว มสตคอยรไป จะเหนวาทกอยางมนชวคราว ตองการ

ตรงนนะ ไมใชวาหามมนคดหรอก

โยม ๔ : คะ เหนหลวงพอบอกวา ถาเรามสตทนปบ มน

จะหยด แตของหนมนไมหยด

หลวงพอ : หยดนะ แตวามนคดตออยางรวดเรว เพราะจต

มนชอบคด หามมนไมได ใหมนคดไป แตวาพอคดแลว เกดสข

เกดทกข เกดด เกดชว แลวรเอา

โยม ๔ : หลวงพอเคยบอกวา เวลาหนจะปฏบตน หนจะ

รวบจตเขามานะคะ ขอเรยนถามคะ

หลวงพอ : ดขนแลวละ รสกมย มนเบาลง ถาไปรวบมา

มนแนนนะ

โยม ๔ : เจาคะ ขอบคณคะ

112 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

โยม ๕ : กราบนมสการครบ สำาหรบคฤหสถทยงมกเลส

ยงมความทกขอย แตปรารถนาอยากจะพนทกขจนถงทสด อย

จบพรหมจรรย ตองเดนทางสายไหน ชวยเมตตาชดวยครบ

หลวงพอ : กศล สมาธ ปญญาทหลวงพอสอนทกวนน

แหละนะ ศลเราดหรอยง

โยม ๕ : ยงไมคอยดครบ

หลวงพอ : ไปสำารวจนะ อนไหนยงไมดกพฒนาไป อนไหน

ดแลวกรกษาไว สมาธดหรอยง จตถงฐานมย ขณะน

โยม ๕ : ยงครบ

หลวงพอ : อยขางนอกหนอยนง จตสวางจา รตนเบกบานด

แตมนไมเขาฐาน รทนวามนไมเขานะ หายใจกลบเขามา ใหมนเขามา

อยาใหมนไปขางนอก

โยม ๕ : การเดนทางตามมรรคมองค ๘ ใหครบถวน ให

สมบรณ ตองทำาใหดทสดถงทสดใชมยครบ

หลวงพอ : ตองทำาสมำาเสมอนะ อยามงเอาด อยางสมมาสต

ทำาไงจะดละ กตองมสตสมำาเสมอใชมย สมมาสมาธ จะไปนง

เขาฌานตลอดวนหรอ กไมใชนะ ตองฝกใหจตมนตงมนสมำาเสมอ

เจรญปญญาจะทำาไงละ กแยกธาตแยกขนธ เหนธาตเหนขนธทำางาน

113พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

สมำาเสมอไป ฉะนนทำาใหสมำาเสมอนะ มนถงจะเจรญ ถาทำาเอาด

ไมดหรอก มนจะอยากได ใจมนโลภ ดออกมย ยงโลภอย ถา

โลภอย ไมไดกนหรอก นพดจรงๆ นะ ไมไดหลอกหรอก หลวงพอ

กเปนนะ พากเพยรแทบตาย ทำาไงจะด ทำาไงจะหลดพน ไมไดกน

หรอก

โยม ๕ : สมทยนคอตณหาทง ๓ ใชมยครบ

หลวงพอ : ใช

โยม ๕ : แตผมไมเขาใจความหมาย ชวยอธบายใหชดเจน

ดวยครบ

หลวงพอ : ตณหาเปนความหว ใจมนหวนะ มนหวอยาก

จะไดอารมณทพอใจ นกเปนตณหาอนหนง เรยกกามตณหา อก

อนหนง อยากเปน อยากม เชน อยากจะมสมาธดๆ อยากจะ

หลดพน อยากจะมสภาวะ เรยกภวตณหา อกอนหนงคอปฏเสธ

อยากใหมนหมดไป อยากใหมนสนไป อยางเวลาความทกขเกดขน

อยากใหมนจบไปเรวๆ เรยกวภวตณหา ตณหา ๓ คออยางนนะ

สำาหรบนกปฏบตยงมอก ตณหา ๖ อยาง ตวนนาเรยนกวา

อก ในตณหา ๖ อยางนะ แตละอยางกม ๓ อยางนแหละ ตณหา

๖ อยางกคอ อยากด อยากฟง อยากไดกลน อยากไดรส อยาก

114 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

รสมผสทางกาย อยากไดอารมณทางใจ เปนความอยากทางใจ

เรยกวา รปตณหา สททตณหา คนธตณหา รสตณหา โผฏฐพพ-

ตณหา ถาทางใจเรยก ธมมตณหา เปนความหว เวลาใจมนหว

ใจมนกจะดนหาอารมณ ไดอารมณชอบใจ มนกอยากไดมา พอ

ไดมาแลวกอยากใหมนอย พอไปเจออารมณไมชอบใจกอยากให

มนหายไป อยางอยเหงาๆ กอยากไปดหนง ไปฟงเพลง นอยาก

ทงนนนะ คอยรทนใจทอยากนานาชนดนแหละ อยากด อยากฟง

อยากคด รมนไปเรอย มนอยากอะไรขนมา รมนเขาไปนะ สวน

ตณหานนจะสนเมอรทกขนะ หลวงพอบอกไวกอน เรายงไมถง

ตณหาจะสนจรงๆ เมอเรารทกขแจมแจง รวารปนามนเปนทกข

กายใจนคอทกข จตผรนกคอทกข

โยม ๖ : เคยมาสงการบาน ๒ ปกอนคะ ทกรงเทพฯ ตอนนน

พระอาจารยบอกวาใหทำาสมาธแบบรกาย เหนกายหายใจคะ ชวงน

วนวายกบทางโลกคะ พยายามจะทำาในรปแบบ อยางนอยๆ ก

สวดมนตคะ ประมาณ ๒๐ นาท ประเดนคอ ตวเองไปทำาผดศล

แลวจตมนฟงซาน มนไมรวม พอมาเขาคอรสน มนกจะระลกถงศล

ททำาผดไว

หลวงพอ : ศลนนะ ไมไดเอาไวลงโทษตวเองหรอก เอาไว

เตอนไมใหทำา แตถาทำาไปแลวเรากตงใจเอาใหมวาจะไมทำาอก ไม

ผดซำา และกอยาไปนกถงมนทผดแลว อยางสมมตเราไปเจอมด

๑ ตว แลวเรากไปบมนนะ เราคดวนละ ๑๐๐ ครง กคอบวนละ

115พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

๑๐๐ ตวนะ ในทางกลบกน ถาเราทำาความด เราใหเงนคน ๑ บาท

คดถง ๑๐๐ ครง เหมอนให ๑๐๐ ครงนะ จตจะขนวถทเปน

กศลใหม ฉะนน แทนทจะปลอยใหมนคดครำาครวญไปถงอดต

ทผดศลนะ คดถงเรองทด ๆ แทน ตงใจเอาใหม ไมมใครไมเคย

ผดศลหรอก ทกคนกเคยผดศลมาแลวทงนน พระอรหนตทงหลาย

กเคย พระอานนทยงเคยผดศลเลย (ในอดตชาต) เคยมชกบเมย

ชาวบาน ทานกมเวรมกรรมของทาน กวาจะพนขนมาเปนมนษย

ทสมบรณไดอก ใชเวลาอกนาน ฉะนนทกคนเคยทำาผดมาแลว

หนฆาคนไดกคนแลวละ

โยม ๖ : เทาทจำาได ไมมคะ

หลวงพอ : องคลมาลฆาคนไปรวม ๑,๐๐๐ นะ ผดศล

มาตลอดเลย ทำาไมภาวนาไดละ เพราะวาอดตสวนอดต ปจจบน

ไมไดทำา เพยงแตวาอยาไปทำาอกเทานนแหละ

โยม ๗ : ผมพยายามรกษาศล แลวหดภาวนามาได ๖ เดอน

แลว พอภาวนาแลวมนเหนวา ความรสกตวเดยวมนกมา เดยวมน

กไป พอทำาไปทำามา เหมอนมนจะทำากทำา เหมอนมนจะไมทำากไมทำา

อยางน

หลวงพอ : ไมได ตองทำา ไมงนโดนปญญาหลอก ปญญามน

ลำาหนา มนเหนวาทกอยางมาแลวไป เลยทงเลย ความรสกตว

กไมเอา เพราะมาแลวเดยวกไปเหมอนกน

116 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

โยม ๗ : ใชครบหลวงพอ

หลวงพอ : ปญญามนลำาหนาไป อยาไปเชอมน ตองรสกตว

ไปนะ เดยวกรเดยวกเผลอ เดยวรเดยวเผลอไป อนนนแหละ

จะไดด

โยม ๗ : ครบ จตมนตนขนมาหรอยงครบ

หลวงพอ : ตน ขนธมนกแยก

โยม ๗ : ขอบคณครบ

โยม ๘ : กราบนมสการคะ โยมจะขอสงการบาน แลวกจะ

ขอวหารธรรมนะเจาคะ

หลวงพอ : วหารธรรมกอยทตวเราแลวนะ

โยม ๘ : เรองวหารธรรมนเคยรวาตองเอาอยางเดยว แต

คราวนถาจะทำาแบบวา อยดๆ เขาก พทโธ ธมโม สงโฆ ขนมา

อยางน เวลามสตขนมา แลวแปบนงมนจะไมชอบแลว ถาเกดวา

จะพทโธ ธมโม สงโฆแปบนง แลวกจะมารลมหายใจตอ แบบน

ไดมยคะ เอา ๒ อยาง

หลวงพอ : เอาแค ๒ อยางพอไดนะ เยอะกวานนไมด

ฟงซาน ทเอานอยๆ นเพออะไร ทจรงไมวาเราทำากรรมฐานอะไรนะ

กเพอรทนจต แตนพทโธไป พทโธไปแลวรำาคาญ ไมเหน กไป

117พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

หายใจ หายใจรำาคาญ ไมเหน ไปเดนจงกรม อยางนกเลยไมเหนใจ

ทรำาคาญซกท งนตอไป พทโธ พทโธ ใจไมชอบแลวรวาไมชอบ

อยางนถงจะใชได

โยม ๘ : ถางนกลบไปเอาแบบเดม เอาอนเดยวกไดเจาคะ

หลวงพอ : แลวกรทนใจไปนะ

โยม ๘ : พอรทนใจทมนรำาคาญแลวมนจะหาย

หลวงพอ : หายไมหายกชางมนนะ เราจะดวามนรำาคาญไดเอง

โยม ๘ : อนนแหละเจาคะ ทอยากจะถามหลวงพอวาควร

จะทำายงไงด

หลวงพอ : ไมตองทำาอะไร ดบอยๆ เดยวกเหนมนรำาคาญ

ไดเอง ไมไดเจตนา พทโธ ธมโม สงโฆไป แลวรำาคาญกร ตอไป

ปญญาเกดเอง มนรำาคาญเอง ไมไดเชญใหรำาคาญซกหนอย อยางน

นะเรยกวา เจรญปญญา

โยม ๘ : เจาคะ แลวจะสงการบานหลวงพอวา พอรทน

ลมหายใจไปสบายๆ แลวโยมเหนแบบทหลวงพอสอน คอเหน

ความสขมนเปนเหมอนเปนผามานผนบางๆ แลวมนไมใชมแต

ความสข มนมความพงพอใจนะคะ จตมนไมไดไปเสพความสข

มนไปเสพความพงพอใจ มนไปเคลาอยตรงนนนะคะ แลวพอมน

พอใจมากๆ มนกเขาเลย

118 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

หลวงพอ : อาว มาตายตอนจบนเอง

โยม ๘ : เลยรวา จรงๆ แลวจตมนไมไดไปเสพความสข

มนไปเสพตวทพอใจนคะ แลวมนไปซอนกน มความสขอยขางลาง

ความพอใจ แลวกมจต มนตดกนไปหมด

หลวงพอ : ความสขเรยกวาเวทนา ความพอใจนเปนสงขาร

แลวกจตเปนคนด มนเขาไปทำางานรวมกน ไปเกาะเปนกอน ความ

จรงมนแยกกนได คอยรทนจตเอาไว พอรทนจตแลวเรากจะเหน

เลยวา ความสขมนเหมอนมานบางๆ มา แลวกเกดความพอใจ

ความสขกบความพอใจมนคนละอนกน จตทเปนคนดกคนละอน

กน อยางนใชไดเลย

โยม ๘ : ขอบพระคณหลวงพอมากๆ กเหนทกขหมดทกสง

ทกอยางคะ เขาใจโลก แลวกมอกอนนงทยงรสกผานยากคอมน

ยงรสกทกข ยงซม แลวมนยงอาลยอาวรณ

หลวงพอ : รเอานะ ปญญามนพอมนกวางเอง มนกหมด

อาลยอาวรณ ไปดอกตว ตว self จด มมย

โยม ๘ : เปนคนทมความมนใจ

119พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

หลวงพอ : นนแหละ ไปดมนนะ ความมนใจกบความยดถอ

ความเหนนไมเหมอนกนนะ มนใจจรง แตรบฟง ใชเหตผล อยางน

ได แตถาเรมตนดวยฉนถกแลว อยางนเรยกวา self จด ไปรทน

ตวนนะ

โยม ๘ : คออานหนงสอแลวกเหนทพระอาจารยสอนทกอยาง

แตวามารสกวาแลวเราจะเลอกทางไหน

หลวงพอ : มารทนปจจบน อะไรเกดขนในปจจบนกรสกไป

อยางตอนนไปรวบจตเขามาแลว รสกมย ไปดงจตเขามา มนจะ

แนน ๆ ขนมา จะนง ๆ แนน ๆ ไมทำานะ ใชใจทธรรมดา ๆ น เดยว

กสข เดยวกทกข เดยวกด เดยวกราย เหนมนทำางานไป เหนมน

เปลยนแปลงไป ถาดจตไมออกกดรางกาย เหนรางกายพยกหนา

ใจเปนแคคนด ตอนนตงใจ ตงตวรแขงไป รางกายเคลอนไหว

ใจเปนคนด (หลวงพอทำาทาทางใหด) อยางนตงแขงไป แขงไปนด

ตองคลายๆ คลายอยางนแหละ นอยางนสเกง

โยม ๘ : ขอบพระคณหลวงพอมากๆ คะ

หลวงพอ : ตองคลายๆ นะ ไมตงไวแขงๆ ดดวยใจทผอนคลาย

ดกายดวยใจทผอนคลาย ดจตดวยใจทผอนคลาย

120 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

121พ ร ะ ป ร า โ ม ท ย ป า โ ม ช โ ช

ลขสทธในธรรมเทศนาสวนนเปนของพระกฤช นมมโล สนใจตดตอตนฉบบพมพเปนธรรมทานไดททมงานนมมโลดอทคอม

โทรศพท ๐๙๒ ๓๖๔ ๒๔๖๓ อเมล dhamma.studio@gmail.com

ธรรมเทศนาโดย

พระกฤช นมมโล

122 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

สงโยชน ๓ ขอแรก

ทพระโสดาบนทานละได คอ

สกกายทฏฐ วจกจฉา และ สลพพตปรามาส

มไวสำาหรบตรวจสอบผปฏบต คอ

ถาพบวามเพยงขอใดขอหนงใน ๓ ขอน

กยงไมใชพระโสดาบน

สวนคณสมบตฝายด ๕ ขอ คอ

ศรทธา ศละ สตะ จาคะ ปญญา

มไวเพอฝกตน วาฝกไดครบมย

ถายงไมสมบรณ กทำาใหมนสมบรณขนมา

เตมไปเรอยๆ

123พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

เมอเชาหลวงพอปราโมทยสอนเรองการเจรญสต แลวกพดถง

เรองเปาหมาย วาทกคนควรตงเปาหมายใหถงเปาหมายสงสด

ของพทธศาสนา กคอใหถงความพนทกข แตระหวางทางมนจะม

เปาหมายเปนระยะๆ ในเสนทางการปฏบตของเราน จะมเปาหมาย

เปนระยะอย ๔ เปาหมาย

เปาหมายแรก เปนพระโสดาบน

เปาหมายท ๒ เปนพระสกทาคาม

เปาหมายท ๓ เปนพระอนาคาม

เปาหมายท ๔ เปาหมายสงสด คอเปนพระอรหนต พนทกข

สนเชง

124 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ฉะนน ตงเปาหมายสงสดเอาไว แตถามองแลวมนทอใจ ก

เอาแคพระโสดาบนไวกอน คณสมบตของพระโสดาบนนจะแบง

เปน ๒ ภาค ภาคท ๑ คอภาคททานละได ภาคท ๒ คอภาคททานม

คณสมบตของพระโสดาบน

ภาคท ๑ ภาคททานละได

พระโสดาบนละอะไรไดบาง ทานละ สงโยชน ๓ ขอแรกได

คอ สกกายทฏฐ วจกจฉา และสสพพตปรามาส

๑. สกกายทฏฐ คอความเหนวาเปนตวของตน

๒. วจกจฉา ความลงเลสงสย

๓. สลพพตปรามาส ความถอมนในศลพรต ไมใชออกเสยงวา

ปรา-มาด นะ เพราะจะแปลวาดถกดหมน คำานตองออกเสยงวา

ปะ-รา-มาด แปลวาการจบตองลบคลำา หมายถงหยบเอาไวอยาง

ไมมนคง คอถอโดยทไมเขาใจ ถอขอวตรถอพรตตางๆ อยาง

งมงาย ถอผดๆ ปฏบตผดๆ คดวาเพยงทำาใหเครงครดกพอทจะ

พนทกขได เชน เหนเขาทำากทำาตามๆ กนไป ไมเขาใจความหมาย

หรอจดมงหมายทแทจรง

125พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

วจกจฉา กคอสงสยในแงทวาพระพทธเจามจรงมย พระธรรม

ทพระพทธเจาสอนเปนความจรงหรอไม ผทปฏบตตามคำาสอนแลว

ไดผลจรงมมย คอสงสยในพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

โยมถาม : ความสงสยหรอวจกจฉา ทเปนสงโยชน กบทเปน

นวรณ ตางกนอยางไร?

ถาสงสยเกยวกบเรองงาน วา ‘ทำาไมงานมนมปญหาอยางนน

อยางน’ เรากไปหาสาเหต แลวกไปแกปญหาซะ อนนเปนสงสย

ทวไป

แตถาสงสยในแงของการปฏบตธรรม เชนวา ‘เราจะทำา

อยางไรตอ?’ ถาสงสยในแงนนะ กเรยกวานวรณ

ถาสงสยถงขนทวา ‘พระพทธเจาไมมจรงมง ธรรมะกคง

ไมจรง หรอวาพระสงฆกไมนาจะมจรง’ อยางนเรยกวาเปนสงโยชน

คอถาโดยคำาแปล วจกจฉา กแปลวา ความสงสย แตวจกจฉา

ทเปนสงโยชน ซงพระโสดาบนทานละไดนน ทานละความสงสย

เคลอบแคลงในพระศาสดา ในพระธรรม ในพระสงฆ ในไตรสกขา

เปนตน แตทานกยงสงสยในแงอนได เพราะทานยงไมสมบรณใน

สมาธ ทานกยงมนวรณ ซงวจกจฉากเปนนวรณตวหนง

126 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ลกษณะวจกจฉาทเปนนวรณจะเปนศตรของสมาธ เปน

ความคลางแคลง กวนใจ ทำาใหใจพรา วาวน ลงเล วางใจไมลง เชน

สงสยในแงของธรรมกจรง แตวาเปนลกษณะทวา ‘จะทำาไงตอ..

จะทำาไงตอ..’ อยางนเรยกวาเปนนวรณ จตไมเปนสมาธ เพราะ

ถกวจกจฉาขดไว ถาคดอยางนนนะ คดแลวกยงหาคนถามไมได

ไมมครบาอาจารยมานงใหเราถาม แลวกนงสงสยอยคนเดยว สงสย

ไปจตกฟงซาน เปนการฟงซานหาคำาตอบ อยางนเรยกวาเปนนวรณ

จตไมสงบ เปนตวขดขวางทำาใหเรากาวหนาไปไมได มนไมถงกบวา

สงสยในพระพทธเจา ไมสงสยในคำาสอน ไมสงสยในพระสงฆ แต

สงสยวา.. ‘แลวจะทำาไงตอ?’ ประมาณน อนนเรยกวาเปนนวรณ

นวรณนใหรทน มสตรทนนวรณกดบ

ถายงสงสยและหาคำาตอบอย แตหาคำาตอบไมได เพราะอย

หางครบาอาจารย ไมมแหลงขอมล ในสถานการณอยางนนกไม

จำาเปนตองหาคำาตอบ ใหรทนวามนเปนวจกจฉา เปนนวรณ พอรวา

เปนนวรณกใชไดเลย นวรณดบเลยนะ

พระโสดาบนละสงโยชนได ๓ อยาง ไมมวจกจฉาในพระพทธ

พระธรรมพระสงฆแลว แตยงมนวรณไดเหมอนกน ยงมความ

สงสยวา ‘แลวจะทำาอยางไรด?’ ยงมอยนะ แตวาไมสงสยในพระ-

พทธพระธรรมพระสงฆนะ ฉะนนสองอยางนชอเดยวกน วจกจฉา

ในสงโยชน กบ วจกจฉาในนวรณ ไมเหมอนกน ความเขมขนไม

เทากน

127พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

ภาคท ๒ ภาคททานม

เปนคณสมบตฝายดของพระโสดาบน ทานรวบรวมเอาไว ๕

ขอ เปนคณสมบตทพวกเราควรจะฝกใหมขน ๕ ขอนไมยาก

คณสมบตของพระโสดาบน ขอแรก ศรทธา

คอมศรทธาในพระพทธ พระธรรม พระสงฆ แตคำาทใช

จรงๆ ใชคำาวา ตถาคตโพธสทธา (ตะ-ถา-คะ-ตะ-)

”ตถาคต„ กคอ คำาสรรพนามทพระพทธเจาตรสถงพระองคเอง

ตถาคตโพธสทธา แปลจากทายไปหนา เปน ศรทธาในโพธ

ของพระตถาคต

”โพธ„ แปลวา ตรสร

”สทธา„ แปลวา ความเชอ

ตถาคตโพธสทธา จงหมายถง ความเชอในปญญาตรสรของ

พระพทธเจา เชอวาพระพทธเจาตรสรจรง ถาไมศรทธาตรงนนะ..

เลกกน! ไมตองมาฝกแลว แสดงวาเราไมไดศรทธาในพระศาสนา

และไมเชอในพระศาสนาจรง หมดกน ไมมทางไปไหนตอเลย

ตองศรทธาคอเชอไวกอน ”เชอ„ นคอ เชอวาทานตรสรจรง

เราเองยงไมตรสร แตเชอไวกอนวาพระพทธเจาตรสรจรง มจรง

เบองตนเชอในแงประวตศาสตรกได ใครเคยไปอนเดยบาง ไป

สงเวชนยสถาน เราจะเหนวาสถานทตางๆ ทพระองคประสต ตรสร

128 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

แสดงธรรม หรอวาปรนพพาน มจรง หรอวาวดททานจำาพรรษา

มอยจรง หลกฐานทเปนสถานทตาง ๆ กมอยจรง มศลาจารกของ

พระเจาอโศก มรองรอยของพระพทธองคเอง หรอแมแตพระสาวก

ตาง ๆ กมอยจรง บนทกของคนตาง ๆ ในยคตอมากรบรองวามอย

จรง ในแงของประวตศาสตรยนยนวามอยจรง บคคลทเรยกกนวา

”เจาชายสทธตถะ„ มอยจรง

ทนเรามาดวาสงททานสอนจรงมย ทานสอนใหเรามสต เรา

ลองทำาหรอยง ถาลองทำาแลว เออ! ไดผลจรง เหนเลยวากเลสเปน

อยางน ตอนเหนกเลสมนไมมตวมตนจรงๆ เหนเปนสภาวธรรม

จรงๆ เวลาดกายนเหนกายเปนกอนอะไรสกกอนหนง แลวมสต

มตวรเปนตวทดอยตางหาก มนมสภาวะอยางนจรงๆ กอนทเราจะ

มาเรยนคำาสอนอนนเรากรวมไปเปนกตลอดเลย มกกบมมงสอง

อยางนแหละ มกอยกเดยวแตมงหลายมงอย มนจะมอยแคน แต

ถาเรามาฝกสตตามทาน ทานสอนอยางไรลองทำาตามด แคเบองตน

รตวรกายไดวา เอะ..! มนมสภาวธรรมอยางทเราไมเคยเหนจรงๆ

ททานแสดงไววามนไมใชเราน เรมมรองรอยแลว เรมเหนรองรอย

ของความไมมเรา แตใจอาจจะยงไมเชอ ใครเหนสภาวะนบาง เหน

กายเปนกอน ๆ หนง มบางมย

หรอเหนกเลสถกดอยสกแวบหนง มนไมเหนนานนะ เหน

แวบเดยว ไมตองกลวไมตองเสยใจนะวาฉนเหนแวบเดยว แวบเดยว

นะถกแลว ถาเหนนานๆ ตองสงสยไวกอนวานาจะผด เพราะวา

ภมธรรมอยางเรานไมนาจะเหนนาน มนจะเหนแวบๆ เหมอน

129พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

หงหอยนะ หงหอยแวบๆ ดนะ เพราะวาจตมนเกดดบตลอดเวลา

จตทมสตเกดขนแวบหนงแลวกดบไป สวนจตทไมมสตกเกดดบ

แตเราไมคอยเหน เราจะเหนตอนทมนมกเลสตวเดนชดๆ ทเรา

เกดบอยๆ

เราฝกตามทานแลวเราเกดศรทธาวาถาเราทำาตามทานตอไป

จะไดผลยงกวาน นคอศรทธาในคำาสอน ศรทธาในพระพทธเจา

แลวนะ ศรทธาวาคนทเขาทำากอนเรานาจะไดผลมากอนเรา ครบา

อาจารยทานทำากอนเราแลวกมาสอนเราน ทานนาจะรจรง ทแรก

นเชอไวกอน เชอไวกอนวามพระพทธเจาจรง คำาสอนทานเปนจรง

คนทรตามมจรง อนนเชอไวกอนนะ

ยงไมไดอะไรกเชอแบบคดตาม เหมอนเขาบอกวา มวดชอ...

อยทจงหวดนนจงหวดน แลวเรากไป กอนจะไปเราตองเชอวามวด

นนอยจรง เขาบอกวามเสนทางน นเชอไวกอน ตอนเราอยทบาน

เชอวามจรง แตถาเราไปถงทนนแลวเหนจรงแลวคราวนไมตองเชอ

เขาใจมย พระโสดาบนเปนบคคลแรกทบางเรองทานเรมจะไมตอง

เชอแลว เพราะวาเรมเหนจรงแลว แตมอยบางจดเทานนเองททาน

ยงไปไมถง กตองอาศยเชอไวกอน ถาเปนพระอรหนตแลว คราวน

ไมตองอาศยศรทธาเลย

แตตอนนเรายงไมถงนะ ตองอาศยศรทธาไวกอน เชอวา

มจรงไวกอน แลวไปศกษาเสนทางแลวไปตามแผนท เพราะฉะนน

ศรทธากรณนพวกเรายงตองม พระโสดาบนมศรทธาเตมเปยม

130 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

พระโสดาบนนนศรทธาไมคลอนแคลน สวนปถชนยงเปนศรทธา

ทดอกแดก ๆ อย เหมอนตกตาหมาหนารถ เคยเหนมย มนยง

ดอกแดก ๆ อยนะ มนยงไมมนคง

สรปสนๆ วา มศรทธาในพระรตนตรย มนใจในปญญา

บรสทธของพระพทธเจา รวมทงศรทธาตนเองวา ”เรากสามารถฝก

ตนใหเขาถงธรรมได„ โดยมพระองคเปนตนแบบ

คณสมบตของพระโสดาบน ขอท ๒ มศล

ศลของนกปฏบตไมใชศลทจะตองมากดขม ศลในแงของ

นกปฏบตหมายถงมความเปนปกตของจตอยเสมอ มอะไรมา

กระทบตา ห จมก ลน กาย หรอแมแตใจ แลวจตมกเลสได แต

กเลสนนไมสามารถครอบงำาใหไปทำาผดทางกายทางวาจา ๒ อยาง

นนะ เพราะเราฝกทางใจมาด เขาใจมย มนรวมหมดเลยเปน ๓

อยาง คอ ทางกาย ทางวาจา และทางใจ

ศล..ทานดทการแสดงออกทางกายทางวาจาทจะไมไปละเมด

ไปเบยดเบยนใคร เพราะมใจทรทนกเลสเหลานน แตไมไดหามวา

”จงอยามกเลส„ เพราะเรายงเปนปถชน กเลสกตองยงมอย ยอมรบ

ความจรงซะดๆ เพราะวามนมอย

เราพบอะไรแลวเกดราคะ ราคะมอยจรง..ใหรทน แลวราคะ

นนจะไมครอบงำาเราใหไปทำาผด

131พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

เราเหนอะไรไดยนอะไรฟงอะไรแลวเกดโทสะ ไมชอบใจ ก

รทนโทสะทเกดขน ถาไมรทนมนจะไปโทษคนหมดเลย ไมโทษ

ตวเอง หรอโทษตวเองกเปนการโทษตวเองแบบคนขาดสต มอง

ตวนวาเปนก แลวไมชอบตวก เคยโทษตวเองแลวชำาใจตรอมใจอย

คนเดยวมย อนนนกเปนโทสะเหมอนกน แลวกเหนเปนกดวย

เวลาเราขาดสตพอมกเลสขนมานนะ ขนธทง ๕ นจะรวมกลายเปน

หนงเดยว เหมอนสามคคกนนะ แตสามคคในทางทไมรเรอง ขนธ ๕

นรวมกนแลวกกลายเปนก ขนธ ๕ นนรวมกนแลวกเปนมง

ศลทเราเขาใจสวนใหญ จะนกถงศล ๕ ทเปนขอๆ เพราะ

นกถงงาย เปนเรองของการทเรางดเวนทจะไปละเมดกบคนหรอสตว

ขอ ๑ เวนจากการฆาสตว กคอไมไปละเมดคนอนสตวอน

ดวยการไปทำารายรางกายหรอชวตเขา

ขอ ๒ เวนจากการลกทรพย คอไมไปละเมดทรพยสนของ

คนอน บคคลอน หรอแมแตสตวดวยนะ ไปขโมยของสตวกไมได

พระเวลาเดนปาแลวเหนซากสตวทเสอกน ตองมนใจวาเสอทงแลว

จงจะใหคนเอามาทำาอาหารได ถารสกวาเสอยงหวงอยนะ.. ไมเอา

และกไมใชวาทรพยสนนนเราจะตองยดมาเปนของเราอยางเดยว

จงจะผด บางททรพยสนนนเราไมไดยดหรอก แตไปทำาลาย เชนวา

ไปเผาบานเขา บานมเจาของใชมย เขาไมไดให เราไปเผาของเขา

นกผดขออทนนาทาน เอาโทรศพทมอถอคนอนมาขวางทง เราไมได

132 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

เอามาเปนของเรานะ อยางนกผดขออทนนาทานเหมอนกน เพราะ

เขาไมไดใหเรา

ขอ ๓ เวนจากการไปละเมดคนรกของคนอน

ขอ ๔ เวนจากการไปพดทำาใหเขาสญเสยผลประโยชน หรอวา

ทำาใหเขาเจบใจ ทำาใหเขาแตกสามคค หรอทำาใหเขาเสยเวลา มน

มพดไมดอย ๔ อยางนะทควรเวน ไดแก พดโกหก พดสอเสยด

พดคำาหยาบ และพดเพอเจอ

พดโกหก คอพดปด พดในเรองทไมจรงและทำาใหเขาเสยหาย

พดสอเสยด คอพดแลวทำาใหเขาแตกสามคคกน ยยงใหเขา

แตกราวกน

พดคำาหยาบ คอพดแลวทำาใหเขาเจบใจ

พดเพอเจอ คอพดเหลวไหล ทำาใหเขาเสยเวลา เสยเวลา

ทงคนพดและคนฟง

สวนขอ ๕ เวนจากการเสพสงมนเมาททำาใหประมาท คนท

ผดขอนน เรมจากทำาใหตวเองขาดสต ทำารายตวเองกอน แลวทำาให

คนอนเขารสกไมปลอดภย

เรองศลนนะ ถาจะใหเตมทจรงๆ มนตองถงขนาดทวา

ไมไปละเมดสงแวดลอมดวย กคอวาถาเราไปเกยวของกบสงใด

แลวสงนนเสยหายหรอไมเรยบรอย แสดงวาเราเกยวของกบสงนน

133พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

โดยไมมศล เราอยกบคนอยกบสตว จะละเมดคนละเมดสตว

หรอไม เรากมศล ๕ ขอ เปนเครองชวด แตกบสภาพแวดลอม

เครองชวดคอเราทำาใหสภาพแวดลอมทนนเสยหายหรอไม เชน

พระภกษมวนยวา ถาเอาทนงทนอนของสงฆไปใชกลางแจงแลว

ไมเกบ อนนผดศล เปนอาบต, ทงขยะไมเปนท ทงขยะขางทาง

หรอขางกฏ ทงเรยราดอยางนกเปนอาบต เรยกวาไมรกษาสภาพ

แวดลอม, ใครเขาศาลาโดยไมลางเทาเชดเทาใหสะอาดกอน กเปน

อาบต, ถาไมรกษาความสะอาด ใชสวมแลวไมลาง กเปนอาบต,

ใชสวมแลวสมยกอนมกระบอกนำาสำาหรบลางกนตงเอาไว ใชนำา

ไมหมดแลวตงทงเอาไวปลอยใหยงมาไข กเปนอาบต เพราะวาคน

ตอไปมาใชจะใชยาก มตวสตวแลวจะทำาไงด เขาอยในหองนำาแลว

ดวย จะลกออกไปกดนาเกลยดแลว

มนไมไดหมายถงวาไปละเมดตอคนตอสตวเทานน ศลน

มนหมายรวมถงสงแวดลอมทงปวงดวย เราไปเกยวของกบสงใด

ถาสงนนเสยหาย แสดงวาเราไมรกษากายวาจาของเราในการ

แสดงออกกบคน สตว และสงแวดลอม

อาตมาไปบรรยายทกรงเทพฯ คนกอนหนานนฝนตกหนก

โยมนำารปตรงสถานสบนำามาใหด ขยะเตมเลย การสบนำาทำาไมได

เพราะวาขยะไปตดเตมไปหมดเลย นแสดงวาคนกรงเทพฯ ไมมศล

ในเรองน ไมมวนยในการทจะมาเกยวของกบสงแวดลอม เราไม

รกษากาย วาจา ในการดแลสงแวดลอม อยาวาแตรกษาระหวาง

134 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

คนกนเองเลย กบสงแวดลอมเรากสอบตก เพราะเราไมระวงเมอ

เกยวของกบสงแวดลอม เราจงเดอดรอนกน

ฉะนนศลหรอวนยในแงน สำาหรบพวกเราคนไทยทวๆ ไป

กควรจะศกษาใหมากขน ไมใชระวงแคศล ๕ ขอ หากเกยวของกบ

สงใดกใหสงนนดดและสมบรณดวย เราเกยวของกบสงใดแลวอยา

ทำาใหสงนนเสยหาย เกยวของกบคนอยาใหคนเสยหายเดอดรอน

เกยวของกบสตวอยาใหสตวเสยหายเดอดรอน เกยวของกบ

สงแวดลอมกเชนเดยวกน อยาใหสงแวดลอมเสยหาย นคอศล

ในแงของคนทวไปทควรจะเขาใจใหมากขน

ใครเคยไปญปนบาง มคนชนชมคนญปนวามวนยด เขาแถวด

เคารพสทธของผอน อยบนรถไฟหรอรถเมลกเงยบ ไมรบกวนกน

ไดขาววาคนไทยไปขนรถไฟทญปน แลวกเตนกน ถายคลปดวย

บางคนไปสวนดอกไมทเขาเอาไวโชว มทางใหเดนเฉพาะ พวกเรา

กออกนอกเสนทางไปลยสวนเขา ตองระวงใหดนะ เพราะเราไมได

ฝกวนยกน ไมไดสอนเรองศลในแงนกนใหมาก มวแตระวงในเรอง

ทวาไมโกหก ไมฆาสตว ไมลกทรพย.. อยางกรณเดนลยสวนดอกไม

เรากไมไดขโมยดอกไมอะไรของเขาเลยแตไปทำาลายสงของของเขา

นคอเราไปละเมดทรพยสนของคนอน เรองอยางนกเปนเครอง

กระตนเตอนพวกเราใหตองมาพฒนาตนใหมวนยในการรกษา

ทรพยากร รกษาสภาพแวดลอมใหดใหสมบรณเพอใหคนอนได

มารวมกนชนชมธรรมชาตหรอสภาพแวดลอมนนดวย ไมใชเราใช

คนเดยวแลวเสยหายไปเลย นศลนะ

135พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

คณสมบตของพระโสดาบน ขอท ๓ สตะ

สตะ หมายถง สงทไดฟงมา พหสต แปลวา ผไดยนไดฟง

มามาก ฟงอะไร? ฟงวาจะทำาอยางไร จะปฏบตอยางไร เพอทจะ

พฒนาจตใจตนเองใหสงขน ใหจตมคณสมบตทด คอมศลมสมาธ

มปญญามากขน เสนทางทไปสความพนทกขนทานทำาอยางไร คอ

ฟงการบอกเลาถายทอดความรจากผร

ทำาไมตองฟง? เพราะเราไมใชพระสมมาสมพทธเจา และ

ไมใชพระปจเจกพทธเจา เรารเองไมได เพราะฉะนนเราตองฟงผร

ทรกอนเรา แลวมาสอนตอมาบอกตอ

สมยพทธกาลไมไดบนทกคำาสอนของพระพทธเจาไวเปน

ตวหนงสอ ไมไดหมายความวาเขาเขยนหนงสอไมเปนนะ สมยนน

มการเขยนหนงสออยนะ แตวาการเขยนหนงสอนจะไมมาใชใน

การรกษาคำาสอนของพระพทธเจา..แปลกมย ทกวนนเรามาเปด

พระไตรปฎกเปนเลม หรอวาเขาไปดในเนตได แตสมยพทธกาล

จะใชวธสวด สาธยาย บอกกลาวเลาเรยน สบทอดกนมาดวย

ปากตอปากโดยตรง เรยกวธนวา ”มขปาฐะ„ เปนการรกษาคำาสอน

ไดเทยงตรงแมนยำา สวนการเขยนลงกระดาษหรอลงใบลานนใชเปน

วธสดทาย เพราะสมยกอนไมมเครองพมพ ถามการจดบนทกแลว

ลอกตอนนะ มนยากทจะใหขอความออกมาตรงกนทงหมด คน

ลอกอาจจะลอกผด เคยลอกหนงสอเพอนมย ลอกเลคเชอรเพอน

ลอกการบานเพอน บางทเรากลอกไมครบใชมย อาจจะลอกเกนกวา

เขาดวยใชมย อาจจะแตงเตมสำานวนใหม

136 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ดงนนการจะสบทอดคำาสอนไดดทสดคอใชวธ ”มขปาฐะ„ วา

ปากเปลา ทองจำา สวดพรอมกน พระสมยกอนจะแบงกนไปเปน

หนาทของแตละวดๆ วดนครบาอาจารยเกงทางดานพระวนย ทานก

สอนทางดานพระวนยแลวกใหทองพระวนย วดนพระอาจารยเกง

ทางดานพระสตร ทานกสอนพระสตรใหทองพระสตร พระสตร

กมยาว มสน ทานนเกงพระสตรเรองยาวๆ กไปทรงจำาพระสตร

ยาวๆ ทานนถนดพระสตรสนๆ กไปทรงจำาพระสตรสนๆ แตหลาย

พระสตรหนอย

ใชวธ ”มขปาฐะ„ มนจะไมผดพลาด แตความรสกของเรา

จะตรงขามใชมย คอถาทองจำาอยคนเดยวกอาจจะผด แตถาจำากน

หลายๆ คนแลวสวดพรอมกน อยางนไมผด เพราะวาถาสวดผด

ไปนดเดยวจะรเลยวาเราสวดผด อยาวาแตสวดผดคำาเลย สวด

ผดจงหวะกยงไมได ใครเคยบวชกจะทราบวา ตอนบวชพระนนะ

เวลาสวดมนต ถาสวดใหมๆ เราสวดเขากบเขาไมได แตถาสวดได

แลวนะ เราจะรเลยวาองคนสวดผดองคนนสวดผด เพราะวามน

จะตองเปะทกคำา ทกจงหวะเลย

”สตะ„ เปนคณสมบตสำาคญ เพราะเราไมไดอยในฐานะทจะร

ไดเอง เราจงจำาเปนตองเรยน ตองฟง สมยนกตองรวมถงการอาน

ดวย ดยทปกรวมดวยนะ ถาเปนคนตาบอดกรวมถงเรองการคลำา

อะไรกแลวแตทเราใชเรยนใชศกษาคำาสอนของพระพทธองค กรวม

อยในขอสตะทงหมด

137พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

สำาหรบเรองเรยนนนะ กไมจำาเปนตองมาลงเรยนเปนคอรส

เพอเอาปรญญากได แคเรามาฟงครบาอาจารยกนบวาเปนการเรยน

เอาซดไปฟงกได สตะกคอฟง ตรงๆ เลย ใครสงสยตรงไหนกไป

อานตอในพระไตรปฎก พระไตรปฎกทเราจะใชเปนหลกกคอ

พระไตรปฎกทเปนบาล สวนทเปนแปลแลว ทานบอกวาใหเปนคมอ

ในการศกษาพระไตรปฎกเทานนเอง

และในแงปฏบตแลว เราไมตองเรยนใหครบทง ๘๔,๐๐๐

พระธรรมขนธ ทงพระไตรปฎกนะ ไมใชวาตองเรยนใหครบแลวจง

จะเรมปฏบตได เพราะวาธรรมะทพอเหมาะทพอควรกบคนๆ หนงนน

มไมมาก ถาตองรอใหเรยนพระไตรปฎกจบแลวจงเรมปฏบตไดนะ

จะไมมพระอรหนตในกลมปญจวคคย เขาใจมย เพราะพระปญจ-

วคคยฟงธรรมแค ๒ พระสตรเทานนเอง กเปนพระอรหนตแลว

แตพระไตรปฎกตองรอใหพระพทธเจาปรนพพานกอนจงจะรวบรวม

ขนมาไดใชมย บางทานกฟงครงเดยวบรรลเลย บางทานฟงคาถา

เดยวบรรลเลย ไมใชบรรลแคโสดาบนนะ บรรลพระอรหนตเลย

ดวยซำาไป ดงนนไมใชวาจะตองรอเรยนใหครบทงหมดจงจะเรม

ปฏบต ใหเรยนเทาทจำาเปนสำาหรบแตละคน

138 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

คำาวา ”จาคะ„ ไมใชแควาใหทาน

คอไปเนนในจดทวาตองสละ

การใหตองเปนการสละความตระหน

แลวโสดาบนนจะไมมความตระหนตรงน

ฝกใหแลวสละความตระหน ไมไดใหเพอหวงผลอน

แตใหเพอสละความตระหนของตวเอง

เพอจะไดจาคะ..

สละเพอคลายความถอมนในตวตน

ลดความมใจคบแคบหวงแหน

139พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

คณสมบตของพระโสดาบน ขอท ๔ มจาคะ

จาคะคอการสละ การสละทงายทสดกคอการสละสงของ

ใหทาน ใหกบคน ใหกบสตว

”ทาน„ ในทนคอ ”การให„ แตคนไทยเขาใจวา ”กน„ มนแปลก

มากเลย ทจรงมนเปนการยอมาจากคำาวา ”รบประทาน„ รบประทาน

คอรบเอาของทเขาใหแลว เขาใจมย ประทาน แปลวาให ใหแลว

ถาเปนของกน คนทรบแลวกนำามากน ภาษาไทยงายๆ คอ กน

สวนคำาวาทาน จรงๆ แลวแปลวาให ใหของทควรให จาคะ

แปลวาการสละ เปนการใหทตองเปนการสละ สละกเลส ไมใช

ใหเพอหวงผล ไมใชใหแลวขอใหรวยขอใหถกหวย ไมใชใหแลวผก

คอผกวาเปนของตวเองอย เชน ทำาอาหารถวายพระแลวทานไมตก

มการทวงถามดวยนะวา ”ทำาไมไมตก„ พระถาตกหมดทกจานนะ

มนจะฉนไมหมด ทานกตองตกเทาททานเหนวาทานพอดๆ ฉะนน

เวลาทโยมถวายของมาแลวนะ ตองเนนวาวดทโยมถวายของเยอะ

ถวายอาหารเยอะ พระทานไมจำาเปนตองตกทกจานทกภาชนะ

เพราะถาทำาอยางนนแลวบาตรอาจไมพอ บางทบาตรพอ ทองไมพอ

กลายเปนวาอาหารจะไมเปนประโยชนจรง กลายเปนของเหลอทง

แลวกลายเปนปญหาตอสภาพแวดลอมตอไปอก นนแสดงวาพระ

ตกมากเกนไป ทานไมระวง ไปทำาใหศลของทานบกพรองอกนะ

เพราะทานทำาใหสภาพแวดลอมเสยไป ถาใหแลวผกอยางนเรยกวา

ใหแบบไมจาคะ ทานอนนนไมเปนจาคะ

140 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

เพราะฉะนนคณสมบตของพระโสดาบนตรงนจงใชคำาวา

”จาคะ„ ไมใชแควาใหทาน คอไปเนนในจดทวาตองสละ การให

ตองเปนการสละความตระหน แลวโสดาบนนจะไมมความตระหน

ตรงน ฝกใหแลวสละความตระหน ไมไดใหเพอหวงผลอน แตให

เพอสละความตระหนของตวเอง เพอจะไดจาคะ.. สละเพอคลายความ

ถอมนในตวตน ลดความมใจคบแคบหวงแหน

ขนตอไปเพอจะฝกมสต รทนกเลส แลวสละกเลส ไมหวง

กเลส พวกเรานจะหวงกเลสนะ หวงมย ไมหวงเหรอ.. เกบมาคด

บอยๆ เปนมย คดถงคนนแลวไมชอบใจ ‘เมอไหรมนจะฉบหาย

ไปสกท’ นนะ คดบอยๆ คดแชงเขา นนแสดงวา..ไมจาคะ คดถง

บอยๆ คดแลวเกดราคะ แลวกฉำาอยในใจ ชนใจแลวฝนไปเรอยๆ

น มราคะกไมร พอรแลวกเสยดาย มมย กำาลงคดมนเลย กำาลง

เพลน กำาลงอรอยอยกบอารมณนน..เสยดาย เสยดายนแสดงวา

ไมจาคะ ไมสละกเลสนน มนเสยดาย เสยดายความโลภ เสยดาย

ราคะ เสยดายโทสะ บางคนมนในอารมณทมโทสะ รสกมอำานาจด

เปนมย คนทขโกรธ รสกวาถาไดโกรธแลวไดสนองตวตนของ

ตวเอง ไมเหนเลยวามความถอตวขนมา ไมเหนเลยวามมานะขนมา

นเรยกวาบางครงกเหมอนกบมสตเหนกเลสแลว แตไมจาคะ..

ไมยอมสละกเลสนน รสกมความหวง แมเราจะอยากสละกเลส แต

จตมนหวง เราไมไดมองกเลสในแงทวาเปนของทตองสละ แตรสก

วาสงนตองสนองใหได ”สง„ ทวานกคอกเลส แตในใจตอนนนมน

141พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

ไมมคำาวา ”กเลส„ นะ เชน ถาโกรธขนมาแลวน ในใจกคดแตวา

ตองทำาลายเขาใหไดจงจะสะใจ จงจะละ ”สง„ นได ซงจรงๆ แลว

ถาเราจะเปนโสดาบนน เราไมตองเสยดายกเลสตวนนดวยการ

ไปทำาลายคนอน แคใหเหนกเลสนนแลวรทน แลวละไปเลย ละ

ในขณะนนไมใชละดวยองคมรรคนะ แตเปนการละเปนขณะๆ ไป

ไมเสยดาย

จาคะตรงนนะ รวมถงการอยคนเดยวไดโดยไมเสยดายหมคณะ

ไมจำาเปนวาจะตองมการคลกคลกนตลอดเวลา บางทเรากเสยดาย

สละความเปนหมตรงนไมได อยคนเดยวแลวรสกวาอยไมได

ไมสละความคลกคล ทำาใหเราฟงซานอยเรอยๆ แตบางคนตอนอย

เปนหมนกฟงซานระดบหนงนะ พอไปอยคนเดยวกลบยงฟงซาน

หนกขนไปอก บางคนอยกบหมแลวมความอนใจไมฟงมาก พอ

อยคนเดยวแลวฟง กตองดจรตของตวเองนะ บางคนอยกบหม

แลวภาวนาด กควรอยกบหม บางคนอยคนเดยวแลวภาวนาด

กควรอยคนเดยว

อยกบหมกมกเลส อยคนเดยวกมกเลส ภาวนาไดทงคเลย

เขาใจมย เพราะวาไมไดดวาอยตรงไหนเราไมมกเลสแลวคอยไป

ภาวนา กเรายงมกเลสอยนะ เราจะภาวนาใหรตววามกเลสมย ไมใช

วาจะอยตรงไหนแลวไมมกเลสนะ ตอนนเรายงเปนปถชนยอม

มกเลสอยแนนอน อยาปฏเสธ ถามนโผลขนมาใหดใจ แลวรเลย

‘น..เหนแลว’ แลวไมตองเสยดายกเลสนน คอไมตองเกบมาคดอก

142 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ไมตองเกบมาตดอยในใจ รแลวสละไปเลย รลงปจจบน รแลว

สละไป ๆ ไมตองมาเสยดายวา ‘แหม..ยงอรอยอย’ ไมตอง!

คนทจะมคณสมบตตวจาคะและพรอมทจะเปนโสดาบน

คอ รลงปจจบน รลงเปนขณะๆ ถาเรมทจะเสยดาย..คอเรมอาลย

อาวรณกบอดต แสดงวาตอนนเราเรมไมจาคะ ดตวนนะ

จาคะไมใชเรองแคสละเงนสละสงของเทานน แตหมายรวมถง

สละกเลสทอยในใจดวย แตกไมใชบงคบใหมนหมด บงคบไมได

ใหรทนวาเมอกมอย..แลวไมอาลยอาวรณ รเปนขณะปจจบนลงไป

เรอยๆ ปจจบนจะแสดงใหเหนเลยวามนมแปบเดยว สงทมอยจรง

มนมอยแปบเดยว เปนขณะ แปบเดยวจรงๆ สวนทมนผานไปแลว

นตองคดนกเอา สวนทยงไมเกดตองคดนกเอาทงนนเลย คดแลว

กกงวลวาอนาคตจะเปนอยางไร คดแลวกอาลยอาวรณถงสงท

เกดขนมาแลว แตปจจบนนไมตองคดและคดไมไดเลย แคตาม

รทน มจาคะในกเลสตางๆ ในลกษณะอยางนแลวจะทำาใหเรารอย

กบปจจบนไดบอยขนๆ

คณสมบตของพระโสดาบน ขอท ๕ มปญญา

ปญญา คอความเขาใจโลกและชวตตามความเปนจรง รวาสง

ทงหลายยอมเปนไปตามกฎธรรมดา มความเกดขนเสอมสนไปตาม

เหตตามปจจยของมน ซงทำาใหวางใจวางทาทตอสงตางๆ ไดถกตอง

มจตใจหลดพนเปนลำาดบๆ ไป

143พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

คณสมบต ๕ อยางน เวลาอาตมาทองจำานะ จะทองเปน

คำาบาลวา สทธา สละ สตะ จาคะ ปญญา

ปญญาในทน มงหมายถงปญญาทเราไดมาจากการเจรญ

วปสสนา

เสนทางสพระโสดาบน

ในแงของการปฏบต ทานกนยมใชวธเจรญสตปฏฐาน เพราะวา

มพรอมทงสมถะและวปสสนาในตว พระพทธเจากตรสไวแลววา

เปนทางเอก ถาเราเรยนสตปฏฐานเรองเดยวกเพยงพอใหเราพนทกข

ได แลวการเรยนสตปฏฐานกไมจำาเปนตองปฏบตใหครบทงหมด

ทกฐานดวยซำาไป เพยงปฏบตใหตรงตามจรตเทานน

จรตทจะเจรญสตปฏฐานใหพนทกข ทานแบงจรตไว ๒ แบบ

แลวคนทงโลกกอยใน ๒ แบบนแหละ แตถาจรตทจะทำาสมถะ ทาน

แบงไวถง ๖ อยาง ในทนจะไมพด เดยวจะใชเวลามาก เอาแควา

๖ อยางนนเปนการแกจรตของแตละอยาง แกไดแลวกสงบ แต

สงบแลวเดยวกฟงอกได

จรตสำาหรบเจรญสตปฏฐาน ทานแบงไว ๒ อยาง คอ

๑. ตณหาจรต พวกรกสขรกสบาย รกสวยรกงาม

๒. ทฏฐจรต พวกชางคด

144 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ใครรกสวยรกงามบาง ประเมนตวเอง .. รกสวยรกงามนไม

จำาเปนตองงามนะ จะเปนผชายกไดเปนผหญงกได รกสวยรกงาม

คอมความเรยบรอย จดแจงทอยทหลบทนอนตวเองเรยบรอย ตน

ขนมาพบทนอนเกบทนอน หองนำากสะอาดเรยบรอยไมมคราบตะไคร

หรอมกมแปบเดยว เดยวเหนกทนไมได ทำาความสะอาดเลย

ประมาณน

ใครเปนพวกชางคดบาง ประเมนตวเอง .. พวกคดมากกจะ

ชางวจารณ มนนาจะเปนอยางนน มนนาจะเปนอยางน ใครเปน

อยางนบาง ถาไมวจารณออกมาทางปากกจะคดอยในใจ ทำาไม

เขาทำาอยางน นาจะทำาอยางนน ทำาไมตองเปนอยางน นาจะเปน

อยางนน คดวพากษวจารณ คดในแงทเปนราคะกได คดในแงท

เปนโทสะกได

ทานแบงผเจรญสตปฏฐานเปน ๒ พวก สองพวกนนะ ไมใช

วาคนรกสวยรกงามจะไมคดเลย หรอคนชางคดจะไมรกสวยรกงาม

เลย บางคนกอาจไมรวาฉนเปนแบบไหน รกสวยรกงาม..กรก

ชางคด..กคดนะ เอาเปนวา ใหดวาเราเดนตรงไหน ตรงไหนทเดน

กดตรงนน

คนรกสวยรกงาม มตณหาจรต จดเปนพวกสมถยานก ใหไป

ทำาความสงบกอน เพราะรกสวยรกงามมคณสมบตเหมาะทจะฝก

สมาธกอน ฝกสมถะกอน ทำาไมจงเปนอยางนน? เพราะคนรกสวย

รกงามจะจดอะไรเรยบรอย แลวมนนาด นานง นาอยตรงนนนานๆ

145พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

ตอนทอยตรงนนไดนานๆ มความสข จงเหมาะทจะทำาสมาธ เพราะ

ความสขเปนเหตใกลใหเกดสมาธ

สวนคนชางคด มทฏฐจรต คดมาก มนไมคอยสงบ ในเมอ

ไมคอยสงบ กอาจคดวาหมดโอกาสในการปฏบต ซงไมใชเลย ถา

ปฏบตธรรมไดถกจรตมนกกาวหนาไดพอกน คนทชางคดจะทำาสมาธ

ไมไดหรอทำายาก คนชางคดเหนอะไรกคด จตกจะเปลยนแปลง

อยเรอยๆ จะไมคอยอยนง เมอไมอยนง ใชความทไมคอยอยนงน

มาภาวนาตอไดเลย เพราะจดเปนพวกวปสสนายานก กใชความท

จตไมอยนงคอความฟงซาน คดโนนคดน ซงเปนสภาวะจรงทเกด

อย เอามาเปนอารมณของสตเลย ถาเรมทำาสมถะกอน คนชางคด

จะทำาไมได

ตวอยางคนททำาไมไดคออาตมา! อาตมาบวชมา ๑๐ กวาป

พยายามทำาความสงบ กทำาไดบาง ทำาไมไดบาง นพดแบบเอาใจ

ตวเอง รกษาหนา ทจรงททำาไดบางมเทาปลายเลบ แตทำาไมไดบาง

มมากกวาเยอะ ยาวเปนวา เปนคนททงฟงซานและขโกรธ เวลา

ทำาไมไดกโกรธตวเอง บางทกโกรธคนอนทมากวน เปนมย เวลา

ทนงแลวมเสยงขนมา เราไดยนเสยงกคดวา ‘ใครมากวน.. คน

กำาลงปฏบต’ รสกวายกตวเองเปนนกปฏบตดวยนะ คดวา ‘ทำาไม

มนจงมารบกวนอยางน’ ไมรเลยวาตวเองกำาลงมโทสะอย จตออก

จากองคกรรมฐานกไมรเรองเลย มวแตหาคนผด และคนผดกเปน

คนอนดวย มนกเลยทำาไดบาง ไมไดบาง ไมกาวหนา ตอมากทอถอย

เพราะทำาไมตรงจรต

146 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

เมอมาศกษาแลว รวาทเราทำาอยทกวนน เรามงแตใหสงบ

มนทำาไปแลวไมไดผลเพราะทำาไมตรงจรต คนรกสวยรกงามจะ

เรยบรอย ถาอะไรไมเรยบรอยจะทนไมไดทจะเหนตวเองดไมด

ดไมงาม มนขนอยกบจรตคนนะ เราไมตองไปดดจรตตวเองวา

ตองทำาตวใหเรยบรอย เพราะหากไมใชมนจะเปนตวปลอม ถาเปน

ตวปลอมแลวมาดตวเองกจะไมเหนของจรง จตทไมเคยเหนของจรง

จตกจะไมฉลาดเพราะเหนแตตวปลอม

ฉะนน เราควรจะศกษาตวเอง ประเมนตวเองวาอยในจรต

แบบไหน ถาเหนวาตวเองมจรตแบบไหนแลว มนมแค ๒ อยาง

ตดสนใจงายมาก แค ๒ อยางเทานนเอง

ถารกสวยรกงามกไปทำาสมถะ ทำาจตใหสงบกอน วธการ

งายมาก หาทอยของใจทใจชอบ มนอยตรงไหนแลวอยไดนาน

เมออยไดนานสงบเอง ไดสมาธขนมาเอง ใครชอบดลมหายใจกด

ลมหายใจไป ใครชอบดรางกายหายใจกดรางกายหายใจ ใครชอบด

แสงสวางกดแสงสวาง บางคนชอบดสจะทำากสณกได แตทแนะนำา

จรงๆ ไมควรใหเกนกายน เพราะหากเกนจากกายน หากดขางนอก

มนจะเพลน สงออก และมโอกาสทจะเสยไดงาย จตสงออกไปด

นมตขางนอก เมอมใครเตอนกไมฟงดวย เพราะรสกวา ‘กฉนเหน

เธอไมเหนนะ’ จะรสกวาตวเองเกง ใครมาเตอนกไมคอยฟง

ดวาตวเองอยกบอะไรแลวมความสข อาจใชคำาบรกรรม

‘พทโธ’ ‘สมมาอรหง’ ‘ยบหนอพองหนอ’ บางคนดทองพองยบ

147พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

บางคนดลมทกระทบปลายจมก แลวแตวาตวเองชอบตรงไหน

ใหไปทำาตรงนนบอยๆ ทำาแลวมความสขกบการดตรงนนจะไดสมาธ

ไดงาย เพราะดแลวมความสขอยกบสงนน

กอนจะดนะ หากมนกระวนกระวายกใหไปอาบนำาเสยกอน

คนรกสวยรกงาม อาบนำากงามเลย ไมตองไปแตงหนาอะไรกได

ยงตอนกอนนอน ทำาทนงทนอนใหสะอาด ดแลวปลอดโปรง

หมดกงวล ประตบานปดแลว แกสปดแลว ดแลวไมกงวล ไมใชวา

นงแลว กงวลวาตรงนนปดหรอยง ตรงนปดหรอยง พวกนคอพวก

คดมาก คนททำาเรยบรอยหมดแลว ไมมกงวล คนรกสวยรกงาม

ละเอยด ทำาอะไรเรยบรอย หมดกงวล มานงสบายใจ สงบงาย

คนทดกายจะตองเรมจากการทำาสมาธใหไดกอนนะ แลวจง

มาดกายใหเหนความจรงของกาย ความจรงของกายเบองตนเลย

เรมแรกเลยเราอาจจะเขาใจวากายเปนอสภะ ความไมสวยไมงาม

จรงๆ แลว ความไมสวยไมงามเปนเพยงสมถะ เวลาคนมราคะ

คนทวไปเวลามราคะกวนใจ ทานกใหดรางกายวามนไมสวยไมงาม

ถามวารางกายไมสวยไมงามจรงมย ไมแนนะ.. อจจาระของเรา

นารงเกยจจรงมย ไมแนนะ.. เพราะแมลงวนชอบ

ดงนนอสภะเปนเรองของสมถะ เปนเรองของคนคดเอา

ปรงเอา ยงไมแน แตมนชวยใหสงบจากราคะได ทานจงใหมา

พจารณาใหเปนอสภะเพอใหจตมนไมถกราคะครอบงำา เวลาคน

ทมราคะครอบงำากจะฟงไปในเรองราคะ ทำาใหไมยนดในการปฏบต

148 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ธรรม พอเรมสงบจากราคะแลว ไมไดใหหยดแคมาดวารางกาย

ไมสวยไมงามอยางเดยว ตองดวารางกายนเปนแคธาต ๔ ดน นำา

ลม ไฟ ไมใชดแควาไมสวยไมงาม เพราะยงเปนแคขนของสมถะ

หากเหนวามนเปนแคธาต ๔ ดน นำา ลม ไฟ มนจะแสดง

ความจรงวามนไมมตวตนอยในนน มนเปนเพยงธาต แตถาเหนวา

มนไมสะอาด มนยงเปนวา ‘รางกายกไมสะอาด’ มนยงไมหมด

ความเปนก แตถาเหนวามนเปนธาต มนไมมกเลย มนเปนแคธาต

มอะไรบาง

กจะเหนวามนเปนของแขงๆ ออนๆ คอธาตดน สวนทมน

เกาะกลมกนอยไดเพราะมธาตนำา ธาตลมกคอความเคลอนไหว

ตางๆ ธาตไฟกคอความรอนความเยน รางกายตรงลำาตวมธาตไฟ

มากกวาปลายมอ ในแตละจดมธาตไมเทากน ตรงทแขงแสดงวา

มธาตดนมาก ตรงทนมแสดงวามธาตดนนอย แตถาจะดใหเปน

ธาตไดตองมสมาธ จตตองมคณภาพพอ คนทชางคดยงทำาสมาธ

ไมได มาดกายกจะไมเหนความจรงแบบน ไดแตคดเอา

แตมความจรงสงหนงทคนชางคดสามารถดไดคอเหนจตมน

เปลยนแปลง เหนจตมนเกดดบ เดยวกมกเลส เดยวกมสต ตอน

ทมสตคอรทน กเลสกดบทนททมสต ทนทเลยนะ ทงทเมอตะกมน

มกเลสเกดขนมา พอมสต..กเลสดบทนท ไมตองไปไลบรบราฆาฟน

กบกเลสตวนน แคมสตรทนวาเมอกมกเลส กเลสดบเลยทนท

เพราะสตเปนสภาวะในขณะทจตมกศล ตอนมกเลสเปนสภาวะขณะ

ทจตมอกศล กศลกบอกศลไมเกดพรอมกนแนนอน

149พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

เหมอนไฟ มแต On กบ Off มแตเปดกบปด บางคนบอกวา

มนมหรได ไฟหรกคอไฟเปดเพยงแตสวางมากสวางนอยเทานนเอง

กเลสกเหมอนกน แมจะแรงเบาไมเทากนมนกคอมกเลสแลว สต

กเหมอนกน ถามสตปบ..กเลสดบ

มสตคอรทนวาเมอกนมอะไรเกดขนกบจต สวนใหญกจะเปน

เรองทไมด พระพทธเจาตรสวาเวลาดจตใหรทน

มราคะกรทนวามราคะ ราคะดบไปกรทน

มโทสะกรทนวามโทสะ โทสะดบไปกรทน

มโมหะกรทนวามโมหะ โมหะดบไปกรทน

ฟงซานกร หดหกร

รสงทไมดทงนนเลย เบองตนนะ เบองตนสงทเราด ไมด

ทงนนเลย คอ ราคะ โทสะ โมหะ ฟงซาน หดห ซงมอยแลวใน

ตวเรา หาไดงายมาก เกดขนบอยๆ ดงนนเมอเกดขนบอยๆ เรา

จะมโอกาสไดดมนบอยๆ มสตไดบอยเพราะมนเกดบอย คนท

ชางคด มกเลสเยอะ ทำาใหมโอกาสทจะเจรญสตไดบอย จงภมใจ!

วธฝก

มกเลสมาก..ภมใจมย ดหนาไมคอยภมใจเทาไหร จงภมใจ

วามอปกรณในการด และมสงทจะใหด มความรตวเปนอปกรณ

มกเลสใหศกษา มกเลสบอย รบอย กไดศกษาบอยมากขน

150 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ถาดไปแลวไมมกเลสเลย แสดงวาไมเหมาะทจะมาดจต เพราะ

อาจจะขมใจทำาสมาธไว ขณะนนยงไมมกเลสใหด กอยาเพงมาดจต

ใหดกายไปกอน กสามารถเหนความจรงเปนลำาดบ ขนแรกจะเหนวา

มนไมสะอาด ขนสองเหนมนวาประกอบดวยธาต ๔ ดน นำา ลม ไฟ

ไมใชเรา ตองไปเปนขนๆ อยางน

พอมกเลส มราคะโทสะโมหะใหด กดจตไดเลย เหนเลยวา

มกเลสในจต เหนปบ..มนกดบ มนเกดดบได ตอนทเหนกเลส..

มนจะชดเจนเลยวา กเลสเปนสวนหนง ตวทดเปนสวนหนง ตอนท

เหนปบนะ..แมเราจะไมพดในใจวา ‘ไมมเรา’ นะ แตจตไดเรยนร

ไปแลว เราอาจจะพดไมทนเลยวา ”เมอกนมสภาวะอยางน ตวดคอ

อนน ทงคนไมใชเรา„ เราอาจจะไมไดพดนะ แตจตไดมประสบการณ

นไปแลวขณะหนง เหนอกทหนง จตกมประสบการณอกทหนง

เหนบอยๆ จนจตมนเรมฉลาดขน

ในขณะทเหนน มนเทากบวาเราเอา ”ความจรง„ มาใหจตด

ตอนทคดวายายคนนไมด อตาคนนนไมด ขณะนนเราไปสนใจ

ขางนอก สนใจคนโนนคนน สงโนนสงนขางนอก ซงกยงไมแนวา

คนนนสงนนจะไมดอยางทคดหรอไม แตตอนทมสตจรงๆ ไมได

สนใจขางนอก แตอาศยวาไปดขางนอกแลวเกดกเลส แลวดในใจวา

มกเลสอะไร ”ความจรง„ ในขณะเมอกกคอ จตมกเลส

ฉะนนจตขณะทมกเลสคอจตทไปสนใจสงขางนอก แตจต

มขอดมากททำาใหเราเจรญสตไดและพฒนาตนเองได เพราะวาจต

151พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

ไมใชมดวงเดยวเทยวรอบโลก จตเปนสภาวธรรมทเกดดบ ทำาให

เราสามารถมจตดวงปจจบนมาดจตดวงเมอกนได ถาจตเปนสงท

ไมเกดไมดบแลวเทยวรไปเรอยๆ นนะ จะไมมขณะไหนเลยทจะมา

เรยนรตวเองไดเลย เขาใจมย เพราะจตเปนสภาวะทร พอรขางนอก

แลวรไปเลย จะใหมนหนกลบมาดตวเอง มนหนไมไดเลย

แตจตนนะมนเกดดบ จตขณะหนงเกดขนมา รบรสงนไปแลว

เกดกเลส สมมตวาเกดโทสะ เหนหนาคนนแลวเกดโทสะ ธรรมชาต

ของจตมนเกดดบ ถาจตดวงใหมดหนาของคนนอก มนกเกดโทสะ

ใหม แตเปนคนละขณะแลวนะ มนอาจจะแรงขนหรอเบาลงกแลวแต

จะปรงจะคด ถาจตคนนเกดมาดหนาคนนแลวเกดโทสะ จตดวงใหม

ไมไดดหนาคนน แตหนมามองดวา ‘เมอกเกดอะไรขนกบจต’ จต

ทหนมามองดวา ‘เมอกเกดอะไรขนกบจต’ เรยกวาเปนขณะท ”มสต„

เรยกจตดวงนนวา ”จตทมสต„ เพราะรวามอะไรเกดขนกบจต มน

ไมมองเปนตวเปนตนนะ มนจะเหนสภาวะวาเมอกนมโทสะเกดขน

ตอนเหนโทสะ มนเหน ”ของจรง„ เปนสภาวะแทๆ ตอนนนเราไมได

ไปมองคนอน แตมองดวามอะไรเกดขนกบจตเมอกน ความรสก

มนไวมาก มนจะรสกวาเปนปจจบนนแหละ แตถาจะเรยกใหตรง

จรงๆ ตองเรยกวาเพงเปนเมอกน เพราะวาจตปจจบนจรงๆ นไมม

กเลสตวนน จตปจจบนจรงๆ เปนจตทมสต จตปจจบนนไมมกเลส

แตเหนกเลสของจตเมอกน ทเหนไดเพราะจตมนเกดดบ เขาใจมย

152 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ถาจตไมเกดดบเลย จตเปนดวงเดยวเทยวไปรอบโลกไป

ตลอดนนะ จะไมมโอกาสมาหนมาดตวเอง เปรยบเหมอนไฟฉาย

ไฟฉายทเปดแสงสอง มนกฉายสองไปดของขางนอกตลอดเลย

ไมมทางทไฟฉายมนจะหนมาหาตวเองไดเลย มนรไปขางนอกอยาง

เดยว แตจตมนมเกดดบ จงมขณะหนงทมารวาเมอกนเกดอะไรขน

ได และควรทำาขณะแบบนบอยๆ มารวาเมอกเกดอะไรขน เหมอน

เอาไฟฉายกระบอกปจจบนสองดไฟฉายกระบอกอดตเมอกน พอ

เขาใจมย พอรไดมยวาตอนนเปนอยางไร จตเหมอนตอนทเขามา

ใหมๆ มย

ฝกแรกๆ นนะ ทานใหดแบบชวงยาวๆ กได เมอเชาเปน

อยางไร จตตอนสายเปนอยางไร ตอนนเปนอยางไร เหมอนเมอเชา

มย ตอนกนขาวละ แลวจะคอย ๆ เหนวา จตแตละขณะไมเหมอนกน

ทแรกอาจจะเหนวา จตตอนเชาไมเหมอนจตตอนสาย อยางน

เรยกวาคดเทยบเคยง กถอโดยอนโลมวาเปนปญญา แตยงไมเปน

ปญญาในขนวปสสนา เพราะยงตองคดเอาอย ถาเปนวปสสนานนะ

ไมคดเลย เหน.. เหนแลวเขาใจ คดไมทน แตพอเหนแลวจะมา

บรรยายทหลงไดอย แตใหรวาทจะมาบรรยายทหลงไมใชขณะทม

ปญญา เขาใจมย มนเปนการบรรยายแลว ตอนเปนปญญาจรงๆ นะ

เปนความเขาใจ ความเขาใจนน พดอะไรไมทนเลย ความเขาใจมน

เหมอนขอมลมาเปนแพคเกจ ใสปง ! เขาไปนะ แตถามาอานขอมล

กนน.. ตองใชเวลานานหนอย

153พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

อยาไปกลววามนมกเลส ไมตองกลว!

กเลสยงเกดบอยแลวเรายงรบอย..ยงด

เพราะมนจะมขณะของถรสญญาไดเรวขน

ไมตองกลวกเลสเลย กเลสเปนเพยงสงหนง

ทใหจตไปรเขาเทานนเอง

แลวยงรบอย มนยงจำาไดแมน

แลวจะมสกขณะหนงทเราเผลอๆ ไมทนระวง

แลวจตมนปฏบตเอง

เหนเองเลยวาเมอกมอะไรเกดขนแวบหนง

แลวกผานกระบวนการของมนโดยอตโนมตเลยเทานนเอง

บางทกอธบายไมไดดวยซำาไปวาเมอกเกดอะไรขน

สรป

สงโยชน ๓ ขอแรก ทพระโสดาบนทานละได คอ สกกายทฏฐ

วจกจฉา และ สลพพตปรามาส มไวสำาหรบตรวจสอบผปฏบต คอ

ถาพบวามเพยงขอใดขอหนงใน ๓ ขอน กยงไมใชพระโสดาบน

สวนคณสมบตฝายด ๕ ขอ คอ ศรทธา ศละ สตะ จาคะ

ปญญา มไวเพอฝกตน วาฝกไดครบมย ถายงไมสมบรณ กทำาให

มนสมบรณขนมา เตมไปเรอยๆ

ศรทธา ยงตองศรทธาอยนะพวกเรา อยาเพงรบทงศรทธา

ยงตองเชอไวกอน เหมอนเชอวาทนมอยจรง พอมาถงแลวจงจะ

ไมตองเชอได เพราะเหนแลวนะ ตอนศรทธาตองเชอกอน เคาบอก

ใหเลยวซายกเลยวซาย บอกใหเลยวขวากเลยวขวา คนกำาลง

หลงทางนนาสงสารทสดเลย แคจะบอกวาตวเองอยตรงไหนยง

บอกไมถกเลย ฉะนนเวลาเรามาหาครบาอาจารยนะ ถาไดครบา

อาจารยททานบอกไดนะ เปนบญของเราอยางมากเลย การสง

การบานกบครบาอาจารยททานสามารถจงเรา ณ จดทเรายนอยได

เปนเรองทดมาก เราเพยงแคใหโอกาสตวเองปรากฏใหทานเหน

เทานนเอง ไปแวบหนงกยงด ใหทานเหน แลวใหทานบอก ณ จด

ทเรายนอย วาเราควรจะไปตรงไหน ควรจะกลบหลงหน ควรจะ

ตรงไป ควรจะเลยวซายเลยวขวายงไง ตรงนสำาคญมาก เพราะ

คนหลงนนนาสงสารตรงบอกไมถกวาตวเองอยไหน เปนอยางนนมย

155พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

เราเกดมาเปนคนกบเขาชาตหนง กควรทำาชาตนใหคมทสด

ชาตนมาเจอครบาอาจารยททานสามารถจงเรา ณ จดทเรายนอยได

อยางนนะ กควรใชโอกาสนดวย แตอยารบกวนทานถเกนไป ควร

จะภาวนาใหมผลอะไรบาง แลวจงคอยสงการบาน ถาอยหางไกล

กฟงซดไป หรอไมกหาดหาฟงในอนเตอรเนท

ชวงถาม - ตอบ

คำาถาม : จะทราบไดอยางไรวา..ดผดตว?

พระอาจารยตอบ : เวลาดกเลสผดตวนนะ กคอ..ไปดตวทไมใช

ปจจบน ไปดตวทมนผานไปแลว มนเกดขนจรง แตเปนอดตไปแลว

และตองคดเอา

ตอนทดผดตว คอตอง ”คด„ เอาวา ‘เมอกเกดอะไรขน?’

ตอนทดถกตวจรงๆ ไมตองคดเลย แค ”ร„ วา ‘เมอกเกด

อะไรขน?’

มนไมเหมอนกนนะ

156 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

- ”ร„ วา ‘เมอกเกดอะไรขน?’

กบ

- ”คด„ วา ‘เมอกเกดอะไรขน?’

ตอนทคดเอานะ.. ตองออกแรงด แปลกมย แลวเรากชอบ

ทจะออกแรงดวย แตตอนรแบบทไมคดนนะ..ไมตองออกแรงเลย

แครเฉยๆ แลวไมตองหนวงมนไวดวย ถาหนวงนะแสดงวาเราไม

จาคะ ไมตองหนวงไววา ”ตองรตลอด„ หรอวา ”ตองรอก„ เขาใจมย

รแลว..พอแลว แตตองรนะ! และไมใชปด มนคลายๆ กนนะ!

มคนภาวนาแบบปดๆ อะไรมากปดๆ ๆ ไมใชอยางนนนะ มนตอง

รกอน.. แลวไมเสยดาย รแลวไมเสยดายความรทวาดวย รปบ!..

ไมเสยดาย

สวนพวกทรผดตว กเชน โกรธคนน..เหนคนนแลว..เหมอน

คนทแยงแฟนเราเมอ ๒๐ ปกอน เหนแลวรสกไมชอบใจไอหนม

คนนเลย ไมชอบใจแลวนนะ อกขณะหนงคอยมารวาเมอกโกรธ

ขณะตอไปกไมชอบใจวาตวเองโกรธ ไมชอบใจวาเมอกมน

โกรธ อาจจะเปนลำาดบอยางนนะ

(๑) จตขณะหนง รวาเหนหนาคนน แลวโกรธ ขณะนโกรธ

ไอคนนน แลวดบไป

(๒) อกขณะหนง รวาเมอกโกรธ ขณะนมสต เหนความโกรธ

ของขณะ (๑) แลวกดบ

157พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

(๓) อกขณะหนง ไมชอบใจความโกรธทเหนเมอกน ขณะน

มโทสะ ไมชอบความโกรธของขณะ (๑) เขาใจมย

ขณะ (๓) มนเปนความโกรธตวใหม ซงตอนทมความโกรธ

ตวใหมนเรากรสกวา ‘ฉนกรความโกรธอยนะ แตมนไปรความโกรธ

ทเปนอดต เพราะมนขามขณะ (๒) ไปด (๑) ซงเปนอดต เหมอน

จะรวาโกรธเหมอนกน แตเปนโกรธคนละตว

ขณะ (๒) เปนขณะทมสต เพราะรกเลสคอความโกรธทเพง

เกดเมอก คอเพงเกดในขณะ (๑) ยงไมมอะไรมาคน อยางนครบา

อาจารยทานเรยกวาเปน “ปจจบนสนตต” คอไมใชปจจบนขณะแทๆ

แตเปนขณะทตอเนองกนทนท โดยไมมอะไรมาคน เวลาดจต ใหด

แบบนนะ คอดแบบปจจบนสนตต

ขณะ (๓) ทไมชอบใจน มนไมชอบใจโทสะทเกดเมอขณะ (๑)

ความรสกอาจจะเหมอนกบวาใกลเคยงกบปจจบน แตมนตอง

คดถงความโกรธเมอก (๑) แลวไมชอบใจ แลวกเกดความโกรธ

ตวใหม (๓) ความโกรธตวใหมในขณะ (๓) น เรากรสกวา ‘ฉนกร

ความโกรธอยนะ’ แตมนไปรความโกรธทเปนอดต เขาใจมย มนม

ขณะ (๒) มาคน มนจงเหมอนจะรวาโกรธ แตเปนโกรธคนละตว

รโกรธคนละตว โกรธนนไมดบ แปลกมาก! มนตองรใหเปน

ปจจบนสนตต แลวกไมตองคด ตอนคดน..ไมร ตอนรจรงๆ..

ไมคด แครวาเมอกไมพอใจ เทานนเอง พอแลว แลวเรมไมพอใจ

ใหม แสดงวามกเลสตวใหม กรทนความไมพอใจอนนนใหม ถา

158 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

มวแตคดวา ‘ทำาไมฉนไมหายสกท..’ นแหละ คอ..รผดตว ทวา

รแลวไมดบ แสดงวา.. รผดตว

ถาเรมคดวา ‘ฉนรถกตวหรอยง?’ อยางนฟงแลว กรทนไป

เลยวา..ฟงซาน!

ทอธบายเปนขณะๆ อยางนนะ พอตอนทำาจรงไมตองมา

กงวลเลย อนนมาอธบายขยายใหดเลนๆ เทานนเอง ตอนปฏบต

จรงไมตองมาขยายอยางนกได ตอนทขยายนเปนตอนทหลงจาก

รแลว แลวมาเขาใจ ออ! เปนอยางนๆ แตตอนทเราจะทำาจรงๆ นะ

ไมตองมากงวลเลย ไมอยางนนจะกลายเปนฟงซานไปอก

แตบางทมนหามไมไดนะ บางคนมนชอบมปญญา มนทน

ไมไดทจะเหนเฉยๆ ใหมนคดไปกอน แลวใหมนรทน รทนวามอะไร

เกดขน แลวมนจะไปหาเหตผลกปลอยใหหาไป ถารำาคาญทมนคด

อย ใหรทนความรำาคาญ แตสวนใหญจะไมรำาคาญ คนทกำาลงคด

อยางนอยนะ มนจะมความพอใจ มนจะวากำาลงแสวงหาปญญา

ปลอยใหมนแสวงหาไปในแงทวา

- กเลสทเหน มนมลกษณะอยางไร เชน โกรธ มลกษณะ

ดราย หยาบ กระดาง

- กเลสทเหน มนทำางานอยางไร เชน โกรธ มการเผาลนจต

ทงๆ ทมนอาศยจตอยแทๆ

- ผลจากการมกเลส มนเปนอยางไร เชน ถาโกรธ มนจะ

มการประทษรายคน สตว สงของตางๆ

159พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

- อะไรเปนเหตใกลใหเกดกเลสนน เชน มวตถอนเปนทตง

แหงความอาฆาต เปนเหตใกลใหเกดความโกรธ

ทเมอกมนมความโกรธขนมาเพราะเหนอะไร หรอเพราะไดยน

อะไร หรอคดอะไร พอไดปญญาไดความรอยางนจงจะยอม จง

จะพอใจ

บางคนไมพอใจทจะรเฉยๆ แครวามอะไรเกดขน เหนกเลส

เหนมนดบไป ถาไมไปแทรกแซง มนกจะดบใหเหนเอง ไมตองคด

แคนจตกเกดปญญาแลว เปนวปสสนาดวย

บางคนอดคดไมได จตมนไมยอม กปลอยมนกอน ใหมน

คดไป ในขณะทมนคดทบทวนคดเทยบเคยงอย กใหรทนวามน

มการเจรญปญญา แตปญญาตรงนนเปนปญญาทยงตองอาศย

ความคด ยงไมใชวปสสนา ตอนวปสสนาจรง ๆ นะ แคเหนแลว

เขาใจ เหนแลวเขาใจ ไมพดอะไรเลย ตอนเหนจรงๆ ทวปสสนาเกด

ความเขาใจจรงนะ ไมพดในใจ

ขณะทพดในใจ จะเปนไปได ๒ แบบ คอ

๑. กำาลงทบทวน

๒. คดเทยบเคยง

160 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ตอนคดเทยบเคยงน มนใกลเคยงทจะเกดปญญาในทาง

วปสสนา แตยงไมถง มนจะเปนลกษณะวา ”เมอกม ตอนนไมม„

ความคดเทยบเคยงอยางนนะ เรยกวาเปนปญญาระดบกอน

วปสสนา ถาเอาตามชอเรยกวา สมมสนญาณ

ศพทชกสงแลว ชกยาก เอางายๆ แควาถาเรมมความคด

ขนมา เทยบเคยงพอได ใหมนคดไปไมเปนไร แตใหรวาขณะท

คดนนยงไมใชวปสสนาแท เปนปญญากอนวปสสนา

สวนถาปญญาระดบวปสสนา บางครงกมถงขนนแลวกเสอม

ได บางครงเหนวามนไมเทยง แตยงไมถงขนเกดมรรคผล แลว

เดยวกเสอม บางทกถงขนเหนวานาเบอหนาย เหนเทานนนะ เดยว

กเสอม ปญญาวปสสนาเองกยงเสอมได ไมใชวาเหนแลวจะคางคา

อยตลอด แลวกกาวหนาอยอยางเดยว ไมใชอยางนนนะ..เสอมได

และไมเหนครงเดยวแลวบรรลเลย ตองเหนซำาไปซำามา เหน

บอยๆ เพราะจตมนดอ เพราะฉะนน เมอมนดอ กตองคอยให

ขอมลมนบอยๆ จนจตมนเถยงไมออก คนดอนนตองเอาหลกฐาน

มาประจานตอหนาตอตาบอยๆ แลวเถยงไมออกเอง จตเราเปน

อยางนนแหละ..ดอมาก!

161พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

คำาถาม : โสดาบนเหนนพพานตอนไหน?

พระอาจารยตอบ : ตามตำารา พระโสดาบนเหนนพพานตอนท

เกดมรรคผล แตเหนแวบเดยว! เหนอยชวสองสามขณะ แลวแตองค

แลวแตทาน ไมแนนอน แตแคแวบเดยว! บางทานกไมชำานาญ จะ

เหนรายละเอยดกตอเมอจะบรรลขนสงไปเรอยๆ บางทานชำานาญ

ทานกจะทบทวน โดยการพจารณาใหเหนไตรลกษณ เรมลำาดบใหม

ใหเหนไตรลกษณแลวกจตวางลงไป แลวกลายเปนใชนพพานเปน

อารมณ แตตรงนไมใชทำามรรคผลขนมาใหม เพยงแตทบทวนวา

ทานพจารณามาอยางน เหนไตรลกษณมาอยางน ทานกพจารณา

ใหมเพอใหจตไปสมผสกบนพพานอกครงหนง แตไมไดเกด

มรรคผลครงใหม

เพราะฉะนน ”นพพาน„ พระโสดาบนเองจรงๆ โดยทวไปจะ

ไมชำานาญ ถงแมวาบางทานจะใชนพพานเปนอารมณไดจากการ

ทำาสมถะ แตกไมชำานาญเทาพระสกทาคาม พระอนาคาม และพระ

อรหนต

แลวนพพานทปถชนเราจะเกยวของได..ยงเปนนพพานทคด

เอา นพพานเปนเรองเกยวกบความไมปรงแตง ฉะนนจงเปนเรอง

ทปถชนนกเอาคดเอาไมไดเลย เพราะไมรจก เลยไดแตฟงเอาวา

มนคออะไร มประโยชนอย เพยงแควาเชอวามจรงๆ แตไมม

ประโยชนในแงคดพสจนวามนเปนอยางไร ถาเอาแตนกถงสภาวะ

นกอยางนนไมมประโยชนเลย เพราะนกอยางไรกนกไมออก เพราะ

162 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

จตไมมประสบการณ จตไมรจก การนกถงเรองทไมรจก ไมม

ประสบการณเลย.. มนนกไมออก

ดงนนใหแขวนเอาไวกอน มนไมไดเปนปญหาวา ”ถาฉน

ไมรจกนพพานแลว ฉนจะปฏบตไมได„ ไมใชอยางนน! ใหทำาเหต

ใหเหนนพพาน แตไมตองกงวลวานพพานเปนอยางไร เพราะจต

ยงไมเคยเหนนพพาน เพราะฉะนนถาจะคดถงนพพานกจะเปนการ

คดถงในสงทตวเองไมรจก ซงไมมทางทจะคดถงไดเลย

ฉะนน ใหทำาเหตทจะใหเกดมรรคผล แลวจตจะไปสมผส

นพพานเอง

ทำาอยางไรใหเกดมรรคผล? กคอ เรยนเรองศล เรยนเรอง

จต เรยนเรองปญญา หรอเตมคณสมบตทดทพรอมทจะเปนพระ

โสดาบนได คอ มศรทธา มศล มสตะ มจาคะ มปญญา ตวปญญา

คอ หมนพจารณาใหเหนไตรลกษณ หรอพจารณาใหลงในไตรลกษณ

อยบอยๆ

อาตมาเคยยกตวอยางนะ วานพพาน..กเหมอนกบวา ถา

อาตมาจะใหพวกเรานกถง.. ”แมของประธานาธบดประเทศวานอาต„

ลองนกซ!.. นกไมออก.. นนแหละนพพาน

ไมใชแมประธานาธบดเปนนพพานนะ แตเปนแบบเดยวกน

คอมนแบลงก (blank) จตไมมประสบการณ จงไมมประโยชนทเรา

จะพยายามไปนกวาเขาหนาตาเปนอยางไร เพราะจตไมมประสบการณ

163พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

เลย จะเอาหนาของแมประธานาธบดวานอาตมาเปนอารมณ..นก

ไมไดเลย เขาใจมย เพราะฉะนน เราไมจำาเปนตองกงวลเรองนเลย

เพราะเราไมมประสบการณตรงน เพยงแตวาถาเราอยากเหนหนาแม

เขาจรงๆ กตองเดนทางไปประเทศวานอาต หรอไปหารปในเนต

ซงกไมแนใจวาจะมหรอไม

คำาถาม : หมายความวา การสมผสสภาวะนพพานอยางนอย

ตองเปนโสดาบน?

พระอาจารยตอบ : ใช เพราะวาเปนโดยธรรมชาตของจตอยแลว

เมอมมรรคผลเกดขนมา จตจะไปสมผสตรงนนอยสองสามขณะ แต

วาทานทไมชำานาญ ทานกผานไปเลย ผานไปไมทนสงเกต ทำาอกไมได

จนกวาจะผานอกครงหนง ผานมาแลวจตมประสบการณอก จต

กชำานาญมากขน

เหมอนเราเคยเหนความโกรธมาแลวครงหนง กจะเหนงายขน

แตถาไมเหนเลย กตองโกรธหนกๆ จงจะเหน พอมเหนครงหนง

แลว ครงทสองจะเหนงายขน เพราะเคยเหนมาแลวครงหนง ครงท

สามจะเหนงายขนอก มนจะชำานาญขนๆ ยงเหนบอย ยงชำานาญ

คราวนโกรธแมนอยๆ กเหนได เพราะมนกคอโกรธนนแหละ

ไมตองรอใหโกรธหนก

เพราะฉะนนเวลาเราเหนความโกรธขนมาครงหนงนนะ! เปน

ขณะทมคณคามาก เพราะทำาใหจตมประสบการณในการเหนสภาวะ

164 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

กอนหนานทเราไมเคยฝกเลย เราจะเหนวายายนนไมด อตาน

ไมด คนนนขโกง มนเหนแตคนเหนแตสตว เหนแตบคคลตางๆ

ไมเคยเหนสภาวะแทๆ

สวนตอนทเรยกวารตว ”รตว„ นกคอ..มสตรวามกเลสอะไร

เกดขน อนนนเหนสภาวะแทๆ ซงเดมเราไมเคยฝกเลย พอมาเหน

สกครงหนงนนะ! จตมนตนขนมา มนไมเคยเหนตวนเลย พอเหน

แลวนะ!.. มนตนขนมา! มนเคยเหนแตวา..คนนนไมดคนนไมด..

เหนเปนบคคลๆ อยางนนะ แตพอเหนสภาวะลวนๆ สกครงหนงนะ!

เหนปบ! จตมนจะตนเตน ตนตว ทงตนเตนและตนตว..สภาวะ

อยางนนะ ครบาอาจารยบางทกจะเรยกวา ”ตนแลว„ หรอวา

”รตวแลว„

เคยมอยางนบางมย เหนขนมาแลว ‘เฮอ! มอยางนดวยหรอ?

สภาวะเขาเปนอยางนเองหรอ? ภาวนาเขาทำาอยางนกนหรอ? ดแคน

เองหรอ?’ มนไมมวแตดขางนอก มนยอนมาดนดเดยวเทานนเอง

ตอนดกดนดเดยว

พอเหนอยางนขนมาครงหนงแลวนะ จตมนจะจำา จตมนทำา

หนาทเองนะ เวลาดแลวเหนวา คนนไมด แลวโกรธนะ จตมนกดบ

ตอนดบ..จตกจะจำาวา “คนนไมด”

แตถาจตดวงหนงเกดขนมาแลวรทนวา เมอกมความโกรธ

คราวนจตมนไมไดจำาหนาคนนน แตมนจะจำาวา ”ความโกรธ„ เปน

อยางไร จตทมสตมนจะจำาวา ”ความโกรธ„ มนเปนอยางไร แลว

165พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

กดบไป จตหลงไปตอ จตหลงกหลงไปอก วนน ไปเจอสงทไมด

แลวกไมชอบใจ เกดความโกรธขนมาใหม แลวทำาความรจกกบ

ความโกรธอกครงหนง คอรวาเมอกนมความโกรธเกดขน จตกรจก

ความโกรธมากขนดวย รจกทไรกจำาทกท คอเหนความโกรธทไร

กจำาความโกรธทกท โกรธครงนอาจจะไมไดโกรธคนเดมกได อาจจะ

โกรธสนขกได หรอโกรธไฟแดง ฯลฯ แตโกรธจะมลกษณะแบบ

เดยวกนคอ ไมชอบใจ ไมอยากเหน อยากใหสงนนพนจากชวตของ

เรา ถามนไมไปกกไป...ประมาณนน มนดรายและหยาบกระดางนะ

ลกษณะพเศษของความโกรธนไมเหมอนราคะ ไมเหมอนสภาวะ

อนๆ มนมลกษณะเฉพาะของมนเรยกวา มลกษณะพเศษ เรยก

เปนศพทวา วเสสลกษณะ

จรงๆ แลว พอจตเหนความโกรธครงแรก..มนกจำาความโกรธ

แตจำาไมแมน เหมอนอาตมาเหนหนาโยมครงนเปนครงแรก พอ

ผานไป ๗ วน มาเจออกท โยมมาทก ทกทอนดวย กคงตองคด

‘..ใครหนอ...ไมรจก’ อาจเคยเหน แตจำาไมแมน แตถาเหนกน

บอยๆ อยางเพอนสนท เจอหนากนบอย กจำาไดแมน แมจะเหน

ไกลๆ กจำาได แสงสลวๆ กจำาไดวาคนนมาแลว บางทไมเหนเสย

ดวยซำาไป หนหลงอย ไดยนเสยงฝเทามากจำาได เพราะมนเจอกน

บอย..จำาแมน

กเลสกเหมอนกน เรารจกมนบอยๆ จากการเหนปจจบน ท

ไมใชคดเอา ถาตองคดเอาน ขณะนนคอฟงซาน ถาจะรตอนน

กตองรวามนฟงซาน แตถาโกรธปบรปบ ตองโกรธปบรปบเลยนะ

166 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

โกรธยงไมทนดบไปนนะ กรวาเมอกโกรธ ใชไดเลย ไมตองไปไล

ดบความโกรธ ไมตองเจรญเมตตากได แครวาเมอกมความโกรธ

ความโกรธกดบเอง ตอนรจกครงแรกนนะ แครจกวามนมความ

โกรธ แลวจตทมสตนกดบ แลวจตมนกจำาโดยไมตองสงใหจำาดวย

จตเขาทำาหนาทจำาทกครงทมนดบอยแลว พอมนจำาแมความโกรธ

เบาๆ หรอแมจะโกรธอยางอน ยงโกรธบอยยงด เพราะทำาใหจต

จำาบอยๆ พอรจกบอยๆ เขา มนจะไมใชแครลกษณะของความ

โกรธอยางเดยว มนจะเหนวาความโกรธเองกเกดดบ โดยทไมตอง

คด ไมตองนก ไมตองเทยบเคยง มนแคเหนวามความโกรธปบนนะ

มนดบไปเลย เมอกอนไมไดสงเกตจดน แตมนกดบ แตพอเหน

บอยๆ เขานะ จตมนเรมฉลาด

มนกเรมสงเกตวาทกครงทมสต โกรธมนกดบ แลวสตเอง

กดบดวย ไมไดยดเอาตวสตดวย แลวไมไดยดเอาความโกรธดวย

จาคะดวยนะ คอไมหวงความโกรธและไมหวงสต ตรงนนะใหมน

แสดงความจรงทงตวทโกรธและตวทรตวแลว มนกเกดความเขาใจ

ขนมาเองวา ”สงใดเกดสงนนดบ„ ไมตองไปสอนมนเลย มนเขาใจเอง

ตอนทเขาใจเองแลวกเหนความจรงนนะ มนจะตองมการ

รทนความโกรธ ถาเราโกรธบอยนะ ตองรทนสภาวะบอยๆ จะเกด

ลกษณะของสภาวะอนหนงทเรยกวา ถรสญญา ขณะจตทมนดบมน

จะจำา โดยเปนหนาทของสญญา สญญาคอความจำา จำาวาความโกรธ

เปนอยางน พอครงทสญญามนมากพอจนแมนพอนนะ พอโกรธ

167พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

เกดขนเราไมตงใจจะไปดเลย สตทำางานเองโดยอตโนมต เมอกอน

ตองตงใจด แตตอนไดมรรคผลหรอเหนของดจรง ๆ นนะ..ไมตงใจ

ตรงนเรยกวาสญญามนเตมทแลว เรยกวาถรสญญามนแมน

แลว มอะไรไหวปบทเปนความโกรธ โกธรปบรปบ! โดยอตโนมต

ขณะทมนเปนอตโนมตแบบนเปนขณะทเราบงคบไมได แลวตรงท

บงคบไมไดน มนจะมาเมอไหรไมร ฉะนนเราไมตองทำา หนาท

ของเราไมใชทำา ”เมอไหรจะอตโนมตซะท„ ไมใชอยางนน หนาท

ของเรากคอรทนวาเมอกมอะไรเกดขน เตมขอมลใหจต ใหมนจำา

ยงบอยยงด เพราะมนจะมถรสญญาไดเรวขน เขาใจมย...

รอยางนแลว อยาไปกลววามนมกเลส ไมตองกลว! กเลสยง

เกดบอยแลวเรายงรบอย..ยงด เพราะมนจะมขณะของถรสญญาได

เรวขน ไมตองกลวกเลสเลย กเลสเปนเพยงสงหนงทใหจตไปรเขา

เทานนเอง แลวยงรบอย มนยงจำาไดแมน แลวจะมสกขณะหนง

ทเราเผลอๆ ไมทนระวง แลวจตมนปฏบตเอง เหนเองเลยวาเมอก

มอะไรเกดขนแวบหนง แลวกผานกระบวนการของมนโดยอตโนมต

เลยเทานนเอง บางทกอธบายไมไดดวยซำาไปวาเมอกเกดอะไรขน

หลวงพอชาทานบอกวา บางทานเหมอนคนตกตนไม กระบวนการ

แหงมรรคผลนนะ มนเปนอยางไรกไมร แตรวาหลนตบถงพนดน

แลว มนผานขณะจตอะไรบาง..จำาไมไดแลว อยางนกม ใหมน

หลนตบเถอะ อยางไรกได

168 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

หนาทเราไมตองกงวลวาเมอไหรมนจะหลน หนาทเรา คอ ม

อะไรเกดขนกบกายขณะน มอะไรเกดขนกบจตเมอกน เจรญสต

รทนกเลส เจรญสมาธดวยการรทนเมอจตมนไหล

รบพร

วนน เราทำาบญหลายอยาง ทำาบญดวยการใหทาน ถวาย

อาหารพระภกษ เรารกษาศล มภาวนาบางมย ภาวนานะ มการฟง

ธรรม มการบรรยายธรรม ทบรรยายธรรมเปนการใหธรรมทาน

ทฟงธรรมกเปนการปฏบตธรรม เปนการทำาบญอกแบบหนงเหมอน

กน บญทงหลายททำานใหนอมบชาพระรตนตรย ทเรารจกการ

ทำาบญนกเพราะพระพทธองคทรงสอนไว มพระธรรมคำาสอนมา

มพระสงฆทรกษาคำาสอนมาจนถงปจจบน ถาเราไมมพระสงฆรกษา

มา กอยในเวลาทไมมศาสนา ศาสนาไมสามารถสงทอดไดรนตอรน

หากไมมผรกษามาใหเรา แตนมผรกษามา ใหเรานกถงบญคณของ

ผทรกษามาดวย

จากนนกอทศถวายแกพระราชาผทรงธรรม เราเกดในถนทม

พระราชาผทรงธรรม ใหนกถงบญของเรา วาเรามบญมาดจงมาอย

ในแผนดนทมพระราชาผประเสรฐแบบน ไมใชภมใจแลวกดใจอย

เฉยๆ เวลามบญกอทศถวายพระองคดวย ใหสายใยของบญนสงไป

ใหพระองค ใหพระองคมพระพลานามยแขงแรงสมบรณ มพระ

ชนมายยงยนนาน

169พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

แลวกอทศใหกบผมพระคณของเราโดยสวนตว กคอคณพอ

คณแม นอกจากนนกยงมหมญาตของเรา ป ยา ตา ยาย เพอนสนท

ของเรา ครบาอาจารยทประสทธประสาทวชาทงทางโลกและทางธรรม

อทศใหกบเหลาเทวดาทงหลายทปกปกรกษาเราอย ปกปก

รกษาสถานทแหงน ปกปกรกษาประเทศชาตและพระศาสนาดวย

ใหเทวดาเหลานนไดมกำาลงแหงบญบารมยงขน เพอใหเขาไดมา

ดแลคนดตอไป

และอทศใหกบสรรพสตวทงหลาย แผออกไปไมมประมาณ

สตวใดทเปนโอปปาตกะทตองการบญ กขอใหมาอนโมทนาบญอนน

ใหมารบรและดใจกบพวกเรา ทเราไดกำาลงอทศใหอย ขอใหบญ

ททำาอยและอทศใหแลวนเปนปจจยในการทำาใหทานเหลานนเปลยน

ภพเปลยนภมไปสสคต

แลวเรากตงใจของเราเองดวยวาจะไมหยดความดแคน จะ

พฒนาตวเองยงๆ ขนไป จะพฒนาตวเองได กคอมาเรยนคำาสอน

ของพระพทธเจา และนำามาปฏบต ใหไดผลกบจตใจของเราเอง

ใหถงความพนทกขนะ

170 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ถาเหนวาจตเผลอกใชได..

ไดสต ความรตว

ถาเหนวาเหนจตเคลอนกใชได..

ไดสมาธ จตตงมน

ถาเหนวาจตเกด-ดบ กใชได..

ไดปญญา

171พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

วนนหลวงพอปราโมทยบอกวาพวกเรามสตแลว แตวาทยงขาด

อยางมากๆ คอ สมาธ

สมาธ ม ๒ แบบ คอ

๑. สมาธทเปน “อารมมณปนชฌาน”

๒. สมาธทเปน “ลกขณปนชฌาน”

สมาธทเราควรจะฝกเพมเตม คอ สมาธทเปนลกขณปนชฌาน

เพราะสมาธทพวกเราเคยฝกมามกจะเปนอารมมณปนชฌาน

อารมมณปนชฌาน แปลวา เพงอารมณ กคอฌานหรอสมาธ

ทจตไหลไปเพงอารมณ เชน มพระพทธรปเปนอารมณ แลวจต

กไหลไปเพงอารมณคอพระพทธรป ถาเพงไดนาน กแสดงวาจต

ขณะนนมพระพทธรปเปนอารมณอยางตอเนอง ขณะนนใชพระ

172 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

พทธรปเปนอารมณในการเพง จตจะตองไหลไปสอารมณนน แลว

จะเปนสมาธแบบเพงอารมณ เอาไวพกผอน

สมาธทพวกเราไมคนกน แตควรจะฝกใหมาก กคอลกขณป-

นชฌาน

ลกขณปนชฌาน แปลวา เพงลกษณะ เปนสมาธทจตไมไหล

หมายถงวาจตตงมนไมไหลไป อารมมณปนชฌานนจตตองไหลไป

หาอารมณ แตลกขณปนชฌานจตไมไหลไปหาอารมณ แตตงมน

อยกบจต จตอยกบตวของตวเอง เอาไวเจรญปญญา เปนสมาธท

พวกเราไมคน

วธฝกลกขณปนชฌาน ภาคทฤษฎ

ทำาความเขาใจกนกอน

วธทจะฝกกคอ ควรจะหา ”ทอย„ ใหจตกอน เรยกวาใหจต

ม ”วหารธรรม„ แลวรทนเวลาทจตมนเผลอไป หรอเวลามนไหลไป

คอรทนเมอจตออกจากทอยตรงนน

173พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

แตเราไมชำานาญในการทำาลกขณปนชฌาน เพราะฉะนนจะ

ใหบอกปบ! แลวทำาลกขณปนชฌานไดเลยนนะ มนทำาไมได เพราะ

เรามความเคยชนเดมๆ ทจะเอาจตนอมไปอยทตรงไหนสกทหนง

นานๆ แตลกขณปนชฌานไมใชเอาจตไปอยทตรงไหนนานๆ ไมใช

ใหจตไปอยในอารมณไหนนานๆ เพราะทำาอยางนนทไรกกลายเปน

อารมมณปนชฌานไปทกท

ฉะนน คำาวา ”ทอย„ ทวาน ถาเราไปเพงอยตรง ”ทอย„ นน ก

กลายเปนเพงทอย แลวกกลายเปนอารมมณปนชฌานไป เขาใจมย

”ทอย„ เปนแคทสงเกต แลวคอยสงเกตเวลาทจตมนผดไปจาก

ตรงนน เมอความรบรของจตมนผดไปจาก ”ทอย„ ตรงนนเมอไหร

กแสดงวาจตมนเผลอไป หรอถาใครเหนวาจตมนเคลอน..กดความ

เคลอนของจต ตอนทจตเคลอน แสดงวาจตไมตงมน พอรวาจต

เคลอน ขณะทรนนตงมนพอด วธนเรยกวา..ฝกโดยการดสงตรงขาม

การฝกโดยการดสงตรงขาม มนกเปนวธเดยวกบทเราฝกสต

มานนแหละ เพราะขณะทมสตกคอขณะนนไมเผลอ ขณะทเผลอ..

ขณะนนไมมสต ทนถาเราไมเคยฝกเลย พอบอก ”เอา!..จงมสต!„

จตกทำาไมเปน เขาใจมย กตองไปดตอนทมนเผลอๆ นนเหละ ถา

เผลอแบบเบาๆ มนกไมเหน กตองดเผลอหนกๆ เชน เผลอโกรธ

เผลอตกใจ เผลอกลว อยางนนะ จะเหนวาจตมนมอาการผดปกต

ขนมา แลวมนเผลอดวย การฝกสตจงใชวธดสงทมทเกดจรง กด

174 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ตอนทมนมกเลส

มนตรงกบทพระพทธเจาสอน พระพทธเจาสอนใหดจต ใน

จตตานปสสนาสตปฏฐาน พระองคสอนใหตามดรทนจต วาจตของ

ตนในขณะนน ๆ เปนอยางไร

- จตมราคะกรทนวามราคะ ราคะดบไปกรทนวามนดบไปดวย

- จตมโทสะกรทนวามโทสะ โทสะดบไปกรทน

- จตมโมหะ คอเผลอ หลง เหมอ กรทนวามโมหะ โมหะ

ดบไปกรทนดวย

ทำาไมตองรทนตอนดบ เพราะถาไมรทนตอนดบ กจะไมเกด

ปญญา จะตองเหนวามนเกดดบ จงจะเรยกวาเรมมวปสสนาปญญา

แลวไมใชเฉพาะราคะ ไมใชเฉพาะโทสะ ไมใชเฉพาะโมหะ

ทดบ จตทมสตเองกดบ ไมใชเฉพาะตวรายนะ..ตวดกดบ เพราะ-

ฉะนนทงตวรายและตวดทเราพยายามจะประคอง ๆ กนไวนน มนก

ประคองไมไดจรง มนกตองเกดดบ ใหรทนวาเปนธรรมชาตของมน

อยางนวา สงใดเกดสงนนกดบ ไมวาสงนนจะดหรอราย

แตถารายแลวไมฝกรสกตวเลย กจะราย..เหมอนไมดบ แต

จรงๆ แลวรายนเกดดบ แตมนเปลยนเรว รายแบบเยมๆ..รายแบบ

ราคะ รายแบบดๆ..รายแบบโทสะ รายแบบไมรเรอง..รายแบบโมหะ

รายโงๆ อะไรแบบนนนะ มนมรายหลายแบบ หลากหลายเปลยนไป

175พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

เปลยนมา ทจรงมนกเกดดบแตเราไมเคยรเลย เพราะวาไมเคย

ไปรจกมนเลยเสยท พอรจกมนเขาแลวนะ ความรายทงหลายถก

ขดเกลาดวยความดคอรสกตวขนมา อยางนอยๆ ความรายกไม

ตอเนองแลว สวนความดกแปบเดยว แตแปบเดยวนแหละ..มน

พอทจะเหนวามนเกดดบได คอเหนวามนไมเทยง

วธฝกลกขณปนชฌาน ภาคปฏบต

วนนทมงานไดเตรยมถวไวแลว เราจะมาลองเลนเกมเพอทจะ

เขาสภาคปฏบตแบบสบายๆ เพราะวาเวลาเราฟงคำาแนะนำาจากครบา

อาจารยมา ถาไมลงมอทำาเสยท เรากจะไมเหนสภาวะ เราไดแต

ฟงๆ ”ทานวาจตไหล.. จตไหลเปนอยางไรนะ?„ ”รทนความเผลอ

มนเปนอยางไรนะ? „ ”แลวใหสรางทอย.. ทอยมนเปนยงไง? จะตอง

ไปลงเสาเขมมย? „ ไมตองขนาดนน เดยวเราจะแจกอปกรณใน

การเลนเกม เพอทจะมาดจตไหลบาง ดจตทมนเผลอบาง

เกมนตงชอเอาไววา “เกมถวรหลง”

อปกรณของเราหลกๆ เลยคอ ถวกบถวย ทกคนจะไดรบ

แจกถวย ๒ ใบ ใบหนงมถว อกใบหนงไมมถว

176 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

กตกาของการเลนเกมนกคอวา จะใหทกคนมทอยของใจ

รวมกน เพราะวามนเปนเกม แตถาตอนทฝกจรงๆ ใจของใครกม

ทอยของคนนน กไปดเอาเองวาใจมนชอบอยทไหน แตเนองจากวา

นเปนเกม กใหทกคนมทอยทเดยวกน..แบบเดยวกน

ทอยท ๑ : พระพทธรป

ทอยทแรกซงงายสำาหรบคนเรมตนกคอ ทอยทสามารถมองเหน

ได ทมองเหนไดและนาอย ควรจะมองแลวเกดความพอใจหรอเกด

กศลดวย ฉะนนในทนใหดพระพทธรป ใชพระพทธรปเปนทอย

แลวถาจตหลดออกจากพระพทธรป หยบถว ๑ เมด จาก

ถวยทมถว ไปยงถวยอกใบหนงทวางเปลา ถวยนนเปนถวยคะแนน

หยบแลวใหจตกลบมาอยทพระพทธรปใหมอกครงหนง ถาจตเผลอ

อก หยบอก ๑ เมด เผลอครงนนอาจเพยงแคใจลอยไปคดถงอาหาร

ทกนเมอกน ไมรวาจตมนเคลอนดวยซำาไป ถารทนวาเผลอปบ!

หยบ ๑ เมด แลวกลบมาทพระพทธรป

ใหเวลา ๑ นาท แลวมาดซวา ๑ นาทนใครอยกบพระพทธรป

ไดนาน ใครเผลอมาก ใครเผลอนอย หรอใครไมเผลอเลย ดซวา

ถวของใครจะมมากกวากน

พรอมนะ! เรม! ............... หมดเวลา!

177พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

นบถวดซวาไดกเมด ขอสมภาษณคนทเกน ๑๐ เมดหนอย

โยมตอบ : มความรสกวาจตมนไมนง!

โอโฮ! อนนแปลกมากเลย ตงแตเลนเกมถวมา..อาการน

แปลกทสด แตดมากเลย เพราะยงเหนวามนไหวกรก ๆ ๆ กยงได

ถวเยอะ

คนนละ อาการเปนอยางไร มนเผลอไปไหนบาง?

โยมตอบ : มนไปฟงเสยง

เสยงถวกระทบถวยใชมย เสยงเหมอนหยกกระทบแผนหน

อยางนนหรอเปลา?

โยมตอบ : ใช

แทนทจะดพระพทธรป มาดพระสงฆใชมย แลวอาตมาก

ตงใจทจะสายไปสายมา เรยกวาสายยว! แลวขอบอกนะ อาตมา

ตงใจใหมกตกาวา ”ตองหยบถวใสถวย„ เพออะไร?.. เพอใหมเสยง

กวน แลวกไดผลจรงๆ เพราะวาขณะทดพระพทธรป เรากไปไดยน

เสยงถวกระทบถวย

เราเลนเกมนไมไดเลนเพอทจะใหจตไมเคลอน แตเราจะด

จตเคลอน เพราะฉะนนเวลาเผลอหรอวามอะไรมากระทบทำาใหเผลอ

ใหรทน ”ความเผลอ„ ทเกดขน หรอวามเสยงมากวน แลวใจไหล

178 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

เหนใจไหลไปทางห..ไปฟงเสยง จตมนไหลจากพระพทธรปปบ!

ไหลไปหาถวย ใหรทนวามน ”เคลอนไป„ เสยงนนทำาใหเรารจกจต

ของเราเอง ควรขอบคณถวและถวยของคนอนเขาดวย (หวเราะ)

เคยมคนถามวา ทำาไมตองวางทถวย ใชดนสอขดเอาไมไดหรอ

อาตมากบอกไปวา ไมได ดนสอขดมนเบาไป ทตงใจเลนเกมน

ใหมนมเสยงกอกแกก ๆ นแหละ เพอใหหมนมอะไรกระทบบาง ถา

นงอยตรงนแลวทกคนเงยบไมมเสยงอะไรเลยนะ จองทพระพทธรป

มนจะงายมากทเราจะทำาอารมมณปนชฌาน เขาใจมย แลวพวกน

จบๆ เปนของทเราทำากนอยแลว ไมตองฝก ทเราจะฝกกเพอดจต

เคลอน เพราะฉะนนตองหาอะไรทมนกวนใจใหมนเคลอน เขาใจมย

แลวไมตองกลววามนเคลอน เคลอนไปถารทน..ไดถว ๑ เมด

ขอบคณเสยงของถวเมดนนดวย

แตหลกขอสำาคญสำาหรบเราในทน คอ ใหจตกลบสทอยกอน

จงจะนบถวครงใหมได ไมใชวาเคลอนไปจากพระพทธรปแลว ไป

ไดยนถวคนนนถวคนน แลวมาเหนอาตมาขยบดอกแดกๆ แลวไป

ไดยนถวคนนนคนน ไมกลบทอยเลย อยางนไมนบเลยสกเมดนะ

ตองกลบสทอยกอน แลวพอเคลอนจากทอยจงนบใหมอกเมดหนง

179พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

ถาไมกลบสทอยเลย อยางนเรยกวา ”ฟงซานยงไมครบรอบ„

ตองใหครบรอบคอกลบมาสทอยกอน จงจะนบใหมได

บางทพวกเราอาจจะรสกวา ”ฉนกเจรญสตมามาก ทำาไมไม

กาวหนาเสยท?„

คำาตอบกคอ เพราะไมยอมกลบสทอยนแหละ

มนเหมอนจะรวา จตไปทางโนน จตไปทางน จตไปทางนน

จตมราคะ จตมโทสะ แตไมกลบสทอยเลย เทากบวายงฟงซาน

ไมครบรอบ ไอทเหมอนกบรน..ยงฟงอย! เขาใจมย

เพราะฉะนน สำาคญมากเลยนะ คอตองกลบทอย ในทนทอย

ของเราคอพระพทธรป

ลองใหมนะ ทอยของเราคอพระพทธรปนะ ใหเวลา ๑ นาท

ดใหมวา จตของเราเผลอกครง เคลอนกครง ทงเผลอทงเคลอนน

นบรวมเปนถวไปเลยนะ ไมตองไปแยก เอาแควาผดจากพระพทธรป

องคนเมอไหรนบ ๑ เมด เขาใจมย ใหเวลา ๑ นาทเทาเดม แลว

ลองมาดวา จำานวนถวของเราจะเปลยนแปลงบางมย

พรอมนะ! เรม! ............... หมดเวลา!

180 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ตกลงรหลกแลวใชมยวา แคผดจากพระพทธรป แคไปฟง

เสยง..ฟงแวบหนง! กถอวาเคลอนแลว ไดยนเสยงนดหนง กถอวา

เคลอนแลว เพราะจตทำางานไดทละอยาง ในขณะหนงๆ จตทำางาน

ไดทละอยาง ขณะทดอยน..จตใชชองทางคอ ”ตา„ ไปหา ”รป„

อนนนเขาเรยกวา ”จกขวญญาณจต„ แตถาไปฟง ”เสยง„ มนจะใช

ชองทาง ”ห„ ภาษาบาลเรยกวา ”โสตวญญาณจต„ ฉะนนถาไดยน

อยนนะ จตมนดบจากตามาเกดทางหแลว หมายความวา จต

เคลอนแลว มนเปลยนไปแลว จตเกด-ดบแลว

ถาเหนวาจตเผลอกใชได..ไดสต ความรตว

ถาเหนวาเหนจตเคลอนกใชได..ไดสมาธ จตตงมน

ถาเหนวาจตเกด-ดบ กใชได..ไดปญญา

และทมนเผลอไปนนะ บางทจะเหนเลยวามนไปเอง มน

ทำางานเอง เราจะหามใหจตอยกบทนงๆ กหามไมได มนไปเอง

ถามวาเราอยากใหมนเคลอนมย กไมไดอยากใหมนเคลอน ในใจเรา

นจรงๆ เราอยากจะใหอยกบพระพทธรปนานๆ แตจตมนไปเอง

มนเคลอนเอง ถาใครเหนมนไปเองไดเรยกวา เกดวปสสนาปญญา

คราวน ในขณะเดยว จตมทงสต มทงสมาธ และทงปญญา

เหนมนทำางานเอง

181พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

ทอยท ๒ : กายเคลอนไหว - พด

ทนทอยในเกมเมอก เราใหดพระพทธรป เปนแคตวฝก

เรมตน ใหรวาเวลาจตเราอยในทอยตรงน มนสามารถเหนความ

เคลอนไหวของจต และเหนการทำางานของจตได แตมนยงอย

ขางนอก เขาใจมย ทอยขางนอกนมนเอาแนไมได ถาเราคดจะเอา

พระพทธรปองคนเปนทอยของจตเราตอไป เวลาจะไปไหนกตอง

แบกพระองคนไปดวย..ลำาบาก

เพราะฉะนนตองใหทอยทมนสบายและยงยนกวานน กคอวา

สามารถตดตวเราไปทไหนกไดโดยทไมเปนภาระ เขาใจมย สงหนง

กคอ...ความเคลอนไหวของรางกายของเราทมอย เวลาเราอยทไหน

กเอากายของเราไปดวยนะ พากายไปนอน พากายไปเดน พากาย

ไปเขาหองนำา พาไปแปรงฟน พาไปกนขาว พากายของเราไปทำางาน

ฉะนนเอากายของเรานแหละเปนทอย ดจะเหมาะดกวา

ทนกายของเราทจะเปนทอยไดงาย ควรจะเปนกายทมน

เคลอนไหว เพราะกายทเคลอนไหวดงดดความสนใจของจตได

มากกวา

หลวงพอเทยนใชการเคลอนไหว ๑๔ จงหวะ เพอทจะปลกให

จตมนตนขนมา เพอใหเกดความรสกตว แตเกมนเอาการเคลอนไหว

แบบหลวงพอเทยนมาใชดจะยาก เพราะทานใชการเคลอนไหว

182 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ทงสองมอ แตเกมนตองใชมอหนงมาหยบถว วนนจงใชการพด

พด..เพอใหเหนการเคลอนไหวของกาย ใหกายทกำาลงเคลอนไหว

ในการพดนเปนทอยของจต ใชมอขางไหนกไดถอพด แลวใชมอ

อกขางทถนด..คอยหยบถว เอาอยางนนะ

ถาจตมนผดไปจากทานใหรทน เชน อยากจะเปลยนทา หรอวา

ไปไดยนเสยงถวคนอนกนบเหมอนกน เพราะวาทกครงทไปทำางาน

อยางอน..จตมการเคลอนแลว

พดไป..พดไป เผลอไปเพงทมอ จตไหลไปหามอ...รทน

หยบถว ๑ เมด เขาใจมย

พดไป..พดไป เผลอไปจดจอเฉพาะลมทมนปะทะ...รทน

หยบถว ๑ เมด

ทกครงตองกลบทอยกอนเสมอจงจะนบถวครงใหมได พด

ตวเองไป ใหเวลา ๑ นาท แลวลองมาดจำานวนถวของเรา

พรอมนะ! เรม! ............... หมดเวลา!

การเจรญสตกเหมอนกนกบเกมนบถวนะ เจรญสตเพอทจะ

ดวาจตเผลอไป หรอวาจตเคลอนไป เมอเหนแลวกตองกลบมาส

ทอยกอนเสมอทกครง นเปนหลกสำาคญเลย ไมงนแลวเราจะรสก

วา เหมอนรตว..แตฟงอย

183พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

ขอสำาคญอกอยางคอ จำานวนถวทได..จะนอยจะมากกไมผด

เขาใจมย ถาไดถวจำานวนนอย แสดงวาขณะนนเราอาจจะมความสข

ในการอยในทอย โดยทมนไมไหลไปทอน ไมเคลอนไปไหน อนนน

แสดงวาเรากำาลงทำาสมถะ มความดเหมอนกน ดในแงวา..มทพก

ถาไดถวจำานวนมาก แสดงวาขณะนนเราเหนจตเผลอบาง

เหนจตเคลอนบาง

ตอนทจตเคลอนไปแลวไดถว หมายความวามนเคลอนไป

แลวกมสต ถาไมทนเหนตอนเคลอน มนกจะไปเหนอารมณปลายทาง

หรอจะเหนอกทเมอมนมกเลสหรอมปฏกรยาอะไรขนมาในใจแลว

เชน พอใจ ไมพอใจ ราคะ โทสะ กกลายเปนอาการทมนแปลก-

ปลอมมา นอกเหนอจากการเคลอนไหว นอกเหนอจากการรบรใน

ทอย อะไรทมนผดไปจากทอย ถาเรารทน อยางนอยๆ ตรงนนก

เกดสต

ถาดกวานน ถาเหนวามนเคลอนดวย เชน กำาลงพด ๆ อย

แลวมนเคลอนมาหามอ หรอพด ๆ อยมนเคลอนกลบมาหาจดท

ลมกระทบ ถามาเหนการเคลอน กจะไดตวกศลสำาคญอกตวหนง คอ

“สมาธ” คอ ”จตตงมน„ เพราะสมาธทเราตองการคอ ”สมาธแบบ

จตตงมน„ ตวน

184 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

จตทมนเคลอนไป เลอนไป เชน มนอยเฉยๆ อยดๆ สบายๆ

แลวมนรวบมาอยทหนงนะ ตอนทมนเคลอนตรงนนเรยกวา ”มน

ไมตงมน„ แตพอเหนปบ! ตรงนน ”ตงมน„ พอด

แลวพอเราทำากจกรรมแบบนนะ เราจะรสกไดเลยวา สงทมา

กวนใหจตเคลอนไปเคลอนมา เผลอไปเผลอมาพวกน แทจรงแลว

เราหามสงรบกวนเหลานนไมได เชน ในเกมนเราไปหามคนอนไมให

วางถวไมได เพราะกตกาของอาตมาบอกวา ทกคนทเหนจตเผลอไป

เคลอนไป..ใหวางถว เราหามเขาไมได แตสงรบกวนเหลานนกลบ

ทำาใหเราเหนจตตวเอง เขาใจมย เราจะไมเปนปฏปกษกบสงแวดลอม

อยทไหนกได เวนแตทอโคจรนะ

ถาเราตงเปาหมายไวเพยงแควา ”ฉนจะปฏบตภาวนาเพอให

จตสงบ„ สงรบกวนเหลานนจะเปนปฏปกษกบเรา เพราะมนมา

ทำาใหไมสงบ มนเปนศตรกบความสงบ

แตถาตงใจไวแควา ”ฉนจะดจต จะศกษาความเปนจรงของจต„

พอจตมนถกรบกวนแลวเคลอนไป เหนความเคลอน อยางนอยๆ

จะมสต และถาเหนความเคลอนจะไดทงสตและสมาธ ยงถาเหน

ไดวามนไปเอง ไดทงสต สมาธและปญญา.. แลวกเผลอใหม เมอ

เผลอใหมแลว..การทจะนบไดวามสตอกครงหนงตองกลบมาส

ทอยกอน

185พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

ทอยท ๓ : ลมหายใจ - ปลายจมก

ทอยทขอแนะนำากคอ ไมควรเกนกายน ทอยทว ๆ ไปทวด

หรอสำานกตาง ๆ แนะนำากนกคอ ดลมหายใจ เดยวจะลองใหดลม

ทจมก ตรงทลมหายใจปะทะทจมก บางคนบอกวาดลมไมเปน จะ

เหนรปจมกกได ใครพยายามดแลวกไมรสก จะเอายาหมองมา

ทาจมกกได ใหรสกตรงนนแหละ

ทกคนรจกจมกตวเองแลวนะ ใหเวลา ๑ นาท ถาจตเรารบร

สงอนทผดไปจากปลายจมก ใหรทน เชนวามนไปสนใจเสยง นก

ผดไปจากจมกแลว หรอวาสงสย ‘ทำาไมตองมาบงคบเราดวย’

นเปนความคด ทกครงทการรบรมนผดจากปลายจมก หยบถว

๑ เมด จะหลบตากไดนะ หยบถวใหถกกแลวกน

พรอมนะ! เรม! …............ หมดเวลา!

ใครเหนจตเคลอนบาง เทาททดลองมา การดจมกเปนทอย

นนะ..จะเหนจตเคลอนไดดมากเลย คอคลาย ๆ มนอยในสายตา

ตาแคเหลอบลงนนะ มนกเจอจมกแลวใชมย แลวพอมนเคลอนไป

จากตรงนเมอไหรนนะ จะเหนไดงาย มนจะเหนเลยวา มนเคลอน

จากตรงนไป ฉะนนจงเปนทอยทดทพระปาทานใชกนมาก คอ

ดลมหายใจ..แลวเหนจตเคลอน ใครใชตรงนไดกด

186 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

แตจะมขอควรระวงเลกนอย คอจะเพงงาย ถาดไปแลวรสก

วาชอบตรงนนะ แลวสงแรงอกนดหนง กกลายเปนเพงเลย

ในใจเราสวนใหญแลวมนจะมความรสกลกๆ วาไมชอบความ

เผลอ ไมชอบความไมสงบ พอมนเผลอไปกไมชอบ รบดงมาทนท

พอดงขนมาปบ! กเพงเลย บงคบเลย

ตอนทจตเกาะอยทจมก เปนการทำาอารมมณปนชฌาน ใช

จมกเปนอารมณ จตเกาะอยทลมหายใจ กเปนการทำาอารมมณป-

นชฌาน ใชลมหายใจเปนอารมณ เพงไปนดหนง กลายเปนวาอย

ตรงนไดนาน แลวกเหมอนไมเผลอ แลวรสกวาสงบ มความพอใจ

อยลกๆ แตยงอยในขนสมถะ

ถาเพงแลวไมรวาเพง มนกจะทำาแตอารมณปนชฌาน เพงแต

อารมณ ฉะนนตอนเรมตนถาเรมดวยการเพง จะไมเหนความเพง

ไมรจกความเพง เขาใจมย

เหมอนเราตงกโลไวผด ตงตราชงไวผด ทำาใหไมรเลยวา

นำาหนกทแทจรงมนหนกเทาไหร

หรอเหมอนกบกลองถายรปหรอกลองถายวดโอ สมยกอน

ทตองใชแบบแมนนวล (manual) ถาเราตงคาสขาว (white

balance) ผด ภาพถายของเรากจะไมเหนสขาวของจรง ดแลวตอง

เขาใจเอาเองวามนขาว แตสทปรากฏจรงๆ ไมขาว

187พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

จดสำาคญทควรปรบแก คอความเขาใจผดวา

”การทำาสมาธตองเพงอารมณ„

เพราะเมอเขาใจผดอยางนแลว

พอตงใจภาวนาทไรกเพงทกท แลวโยมเปนอยางนนมย

เวลาตงใจจะปฏบตนะ..จะเพงทนท

ถาเราไมมความรสกตวสบายๆ มาเปนตวเทยบนะ

เราจะรสกวาเพงนนด แลวเพงทไรกรสกวาฉนกำาลงภาวนา

และเขาใจวา..ตองเพง..จงจะเรยกวาภาวนา

ถาเราไมมสภาวะทหายใจสบายๆ

ไมเพงจดไหนเลยมาเปนตวเทยบนนะ

จะรสกวา ‘ฉนปฏบตดวยการเพงนแหละด’

แลวไอ ”ด„ ของเรานะ..มน ”หวย„

ในสายตาครบาอาจารยทกครงเลย

188 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

ทอยท ๔ : ดกายนหายใจ

เหมอนกบการทำากรรมฐาน ถาเราเรมดวยการเพง เราจะรสก

วาการเพงนนเปนเรองปกต แลวกทำาการเพงตอไป แลวพอผดจาก

การเพงเรากไมชอบ แลวกรบดงมา ยงเพงไปอก

ฉะนนใหเรมตนแบบไมเพง ครบาอาจารยกบอกใหงายๆ วา

ให “ดกายนหายใจ” ไมใชไปดลม เพราะถาตงใจดลม..มนจะกลาย

เปนเพงไดงาย แลวเวลาดกายหายใจ กอนจะดใหยมกอน ยมหวานๆ

ยมใหมนออกมาจากใจ ยมสบายๆ ไมเพงตรงไหนเลยนะ แมแต

ลมกไมเพง แครวากายนมนหายใจอย มนจะเหนกายนกระเพอมไป

กระเพอมมาตามจงหวะของลมหายใจ กดไปนะ

แลวพอคนทฝกมาดจมก มนกจะไหลไปหาจมกไดงาย ก

รทนวาใจมนเรมรวมมาทจมก จตทมนสบายๆ น มนจะเรมรวม

เครยดเขามา เขมงเขามา ถาใครเคยฝกดทองมา มนกจะรวมมา

ททอง ทกครงทเหนการเคลอนตวของจตในลกษณะอยางน หยบ

ถว ๑ เมด ทกครงไป แลวกลบมาดกายหายใจสบายๆ อกครงหนง

จงจะนบถวครงใหมได เขาใจมย

ยมกบตวเองครงหนงกอนนะ ใหเวลา ๑ นาท

พรอมนะ! เรม! ............... หมดเวลา!

189พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

ถวจะไดมากไดนอยนไมสำาคญเลย แตสำาคญตรงทวา..เหน

จตมนเคลอนมาเพงมย เกมนเลนเพอใหรวาตอนเพงมนเปนยงไง

เรารไดเพราะเราเรมแบบไมเพง

ตองใชความกลานดหนงนะ ใครทเคยทำาสมถะแบบเพง

อารมณน ถาทำาไดจะรสกวาด ทำาแลวสงบ ใจสบาย แลวรสกวา

เปนคนด พอมาเจรญสต กรสกวาตวเองมกเลส เหนกเลสแลวก

เกรงวาทำาอยางนแลว สงทเคยฝกไวจะสญเสย ไมตองกลวนะ

ถาเราจะกาวหนาตอไป ตองปลอยหลกทเรายดไวตรงน จงจะ

กาวหนาตอไปได ถามวแตยดตรงนไวนะ เรากาวหนาตอไปไมไดเลย

ครบาอาจารยทานจะเปรยบเทยบเหมอนวาเราจะขนสะพาน

ขามคลอง มสะพานไมไผเลกๆ มราวสะพานเอาไวจบกนตก ถาเรา

กลวทจะตกสะพาน แลวจบราวไวแนน เรารสกมนคงนะ แตถา

จะไปตอ เรากไปไมได เพราะยงไมปลอยมอ มอยงเกาะราวสะพาน

แนนอย

งนตองกลา ๆ หนอยนะ ปลอยของเกา แลวกไปหาของใหม

จงจะถงปลายทางในอนาคต

แลวกตองยอมรบวามนมความผดอะไรเกดขนในใจบาง

กเลสตางๆ เหมอนเปนความผด คนทเอาแตเพงจะรสกวาตวเองด

แตจะไมเหนกเลส หรอมกเลสขนมากปดออกไป แลวกสนใจแตจะ

190 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

เพงจดทตวเองเคยเพงอย ถาเพงไดจะรสกวาด แตพอมกเลสคอ

มความจรงทไมดเกดขนมา กลบไมยอมรบ ปดมนทงไป พอปด

ไปไดกจะรสกวาตวเองเปนคนด แตเปนคนดทไมยอมรบความจรง

ฉะนนตองกลา...กลาทจะเหนความจรงดวย

ความจรงทดมากทควรเหน คอเปนความจรงทเปนความผด

เพราะทนททรวาผด เราจะมการพฒนา ถายอมรบวาตวเองผด จะ

เปนผกลา เวลาเราทำาความผดแลวไมกลารบความผดน จะเปน

คนออนแอ แตถากลาทจะรบผดไดน จะรสกวาเราเขมแขงขน ถา

แกไขไดกจะเปนคนด ถามการเรยนรความผดอนนนกจะกลายเปน

คนมสตปญญา

ฉะนนไมตองไปรบปรบแตงใหมนดดแลวคอยร ใหรทง ๆ ท

มนผดนแหละ แลวจะฉลาดขน จตกจะมกำาลงมากขนดวย เปน

ผกลามากขนดวย แตถามความผดแลวไมยอมรบ ไมแกไข ไม

ปรบปรง ไมเรยนรนนะ กจะกลายเปนคนออนแอ และโงเหมอนเดม

หรออาจจะยงกวาเดม

บางทพยายามทำาตวดใหคนอนเหน แตจรง ๆ แลวไมด เขา

เรยกวา แทรกแซงปลอมแปลงตวเอง แตถาเรายอมรบวามความ

ไมดเกดขน มนกลบจะเรมด เขาใจมย

191พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

นทานเรองกบ

มกบอย ๒ ตว แตงงานกน ลกออกมาเปนคางคก!

กบตวผกโกรธกบตวเมย หลกฐานมนชดเจนวาเมยนอกใจ

กบตวเมยกบอกวา ”ฉนไมเคยนอกใจเธอเลย„

กบตวผกตวาดกลบไปวา ”ถาเธอไมนอกใจ แลวทำาไมลก

ออกมาหนาตาเปนอยางน„

กบตวเมยกทำาหนาสำานกผด พดเสยงออย ๆ วา ”ฉนไมได

นอกใจจรง ๆ นะ ฉนขอรบสารภาพวา ... สามปกอนทฉนจะแตงงาน

กบเธอเนย.. ฉนไปเกาหลมา„

คอจรงๆ มนเปนคางคก (หวเราะ)

และความจรงทนากลวกวานนคอ ตวผทำาเสยงดกลบไปวา

”ไปเกาหลทำาไมใหเปลองเงน ฉนใชคลนกเมองไทย!„

ลกออกมาจงเปนคางคกสมบรณแบบ (หวเราะ)

จรง ๆ แลวถาตวผเปนกบแทๆ ลกมนจะตองเปนครงกบ

ครงคางคกใชมย แตนลกออกมาเปนคางคก! (หวเราะ)

192 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

เพราะทงตวผและตวเมยตางกลวงกนและกน ไมยอมรบ

ความจรงทงค แตความจรงฝงอยในดเอนเอใชมย ความเลวของเรา

มนกฝงอยในใจของเราเหมอนกน ถาเรามวแตปกปดนะ ในทสด

ความจรงมนจะโผลขนมาทหลงจนไดแหละ คราวนจะนาอายนะ

สรป

เพราะฉะนน ใจเราจะดกได ไมดกได ใหรไปตามจรง แต

อยาไปทำาผดศลกแลวกน

สกขาตวแรกทเราจะตองเรยน กคอ ศล ตองเรยนรทจะ

แสดงออกทางกาย วาจา ไมไปละเมดผอน และสงแวดลอม ทเรา

จะผดศลกเพราะกเลสมนชนำา แตถากเลสเกดขนแลวมสตรทน

กเลสนนกจะไมมอำานาจมาครอบงำาจตใหไปแสดงออกรายๆ อนเปน

การผดศลได แตบางทอาจจะมแสดงออกทางสหนาบาง อนน

หามยาก กใหมนแสดงไป ไมเปนไร แตอยาทำาผดศลกแลวกน

อยาไปดาเขา อยาไปตบเขา

แลวกเรยนเรองจตของเราไป ยงมสงทไมดแสดงออกมา

ยงด! หมายความวา..เราจะไดรความจรงของมนเรอยๆ ยงรวา

จตนไมด ขณะทร ดทนท เขาใจมย

193พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

เพราะฉะนน อยาไปกลวสงทไมดในใจ อยาไปปรบแตง อยา

ไปกลววาตวเองไมด แลวคนทกลวตวเองไมดนนะ..มนจะไป

ปรบแตงตวเองกอน ไปแทรกแซงความจรงกอน..แลวคอยด จะให

ยอมรบวามนไมดนนะ..ไมไดเลย ถาเรายอมรบความไมดไมไดน..

เรากจะไมเหนความจรงสกท แลวกไมพฒนาตวเองสกทดวย

ตองกลาๆ นะ กลาเหนความไมดของตวเองนะ มนฟงกรวา

ฟง มนมโทสะกรวามโทสะ แมจะเรยกอะไรไมถก กรวามอะไร

สงใดสงหนงเกดขน แมไมรชอ..กใชได

คำาถาม : ฝกดลมหายใจมา ใชลมเปนวหารธรรม จะรไดอยางไร

วาเราเพงหรอไม?

พระอาจารยตอบ : ถาเคยฝกดลม กใหลองทำาเหมอนเลนเกม

คอกอนจะไปดลมอยางทเคยทำา กใหเรามทอยอยางสดทายเสยกอน

คอใหมกายนหายใจเปนวหารธรรม พอคดจะปฏบต มนกจะมา

สนใจเฉพาะลมหายใจอยางทเคยฝกมา จะรสกไดวามนมอาการ

รวบจตมาทลม อาการรวบทวานนแหละคอเพง ใหรจกตวเพงให

ไดกอน คอถารวาเพงเปนยงไงแลวนะ กดลมได โดยทเพงกร ถา

รวาเพงเปนยงไงแลวนนะ ตอนอยากจะพก จะมาพกแบบอารมมณ-

ปนชฌานกได

194 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

แตจรง ๆ แลว ลกขณปนชฌานกใชพกได มฌานไดทงฌาน

๑, ๒, ๓, ๔, ๕, ๖, ๗, ๘ ครบหมดเลย ไดทพกตรงนนะ จะได

คณภาพดกวา พกแลวไดกำาลงสดชน คลองตว และพรอมจะ

เดนปญญาเลย

จดสำาคญทควรปรบแก คอความเขาใจผดวา ”การทำาสมาธ

ตองเพงอารมณ„ เพราะเมอเขาใจผดอยางนแลว พอตงใจภาวนา

ทไรกเพงทกท แลวโยมเปนอยางนนมย เวลาตงใจจะปฏบตนะ..

จะเพงทนท ถาเราไมมความรสกตวสบายๆ มาเปนตวเทยบนะ เรา

จะรสกวาเพงนนด แลวเพงทไรกรสกวาฉนกำาลงภาวนา และเขาใจ

วา..ตองเพง..จงจะเรยกวาภาวนา ถาเราไมมสภาวะทหายใจสบายๆ

ไมเพงจดไหนเลยมาเปนตวเทยบนนะ จะรสกวา ‘ฉนปฏบตดวย

การเพงนแหละด’ แลวไอ ”ด„ ของเรานะ..มน ”หวย„ ในสายตา

ครบาอาจารยทกครงเลย

ทกครงทเรารสกวาดคอเราเพงได รสกวาวนนภาวนาดคอเพง

ไดนงมากเลย แตตวนง ด สข สงบ เปนตวลวง เขาใจมย ไมตอง

นงกได ถาขณะนไมนง กรไปตามจรงวาไมนง อยางนดกวา เพราะ

ไดเหนของจรง

จตขณะนไมดเลย ใหยอมรบตามตรงวามนไมด ไมดกรวา

ไมด แตไมผดศล เขาใจมย ทสำาคญคออยาไปแทรกแซง

195พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

จตตอนนมนทกขจงเลย กรไปตรง ๆ เลยสวามนทกข แต

สวนใหญทเราทำา เรากลบไปหนทกข ไมยอมทจะรใชมย มนจง

ไมเหนความจรงซกท

คำาถาม : เราใชความคดเปนอารมณไดมยคะ

พระอาจารยตอบ : มทจะไดกคอสวดมนต สวดมนตเปน

อารมณ ตอนทสวดมนตกตองคดถงบทสวด คอคดในเรองของ

มนต มนตยาวๆ กได มนตสนๆ กได ใชความคดทเปนมนตเปน

ทอยได แลวพอจตผดไปจากมนต ใหรทน แลวงายมาก

การสวดมนตเปน เราจะไดทอยทดมาก เพราะ

- ถาจตอยกบมนตได..กเปนกศล ไดพรรณนาคณของพระพทธ

พระธรรม พระสงฆ

- ถามนไมอยกบมนต ซงปกตมากเลยใชมย เพราะวาพอ

สวดมนตไปนะ จตกไปคดโนนคดน เปนมย สวดไปแลวจตก

คดโนนคดน รทน-แลวกสวดตอ รทน-กสวดตอ เทานนเอง เอา

บทสวดมนตเปนเพยงทอย แลวจตเผลอไปใหรทน สวดมนตแลว

ไดกศลอกแบบ คอไดสต เหนโมหะ

- ถาสวดไป แลวเผลอ เกดรำาคาญ รทนความรำาคาญ สวดมนต

แลวไดกศลอก คอไดสต เหนโทสะ

196 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

- สวดๆ ไป จตไหล ปากกสวดนะ จตกไหลไปคด ไปด ไปฟง

เหนจตทไหล สวดมนตแลวไดกศลอกแบบ คอไดสมาธ ไดจต

ตงมนเปนขณะๆ

- สวดๆ ไปอก จตกเผลออก ไหลอก เหนวาจตมนทำางานเอง

คราวนสวดมนตแลวไดกศลอกแบบ คอไดปญญา เหนไตรลกษณ

ขอดของการสวดมนตอกแบบ คอใชเปนจดเรมตนสำาหรบ

การภาวนาในรปแบบ เราใชชวตมาทงวน จตมนฟงกระจายออกไป

อย ๆ จะใหนงสมาธเลยนนะ มนยาก ฉะนนการมาไหวพระสวดมนต

กอนจะเปนการตะลอมจตทดมาก แตไมใชตะลอมเพอหวงใหสงบ

ในขณะทตะลอมนใหรจตไปเลย จตอยกบบทสวดมนตกไดความ

สงบ ไดกศลดวย จตเผลอจะไปจากบทสวดมนต ไปคดโนนคดน

รทนจตทเผลอไป แลวกลบมาสวดตอ อาจจะสวดไมผดเลย แตจต

มนเผลอไปเรอยๆ เปนอยางนนมย

ถาสวดออกเสยงนะ จะมขอดอกอยาง คอสวดไมคอยผด

สามารถสวดไดจบ แมจะมเผลอบาง เผลอบอยดวย ขอดอก

อยางหนงของการสวดออกเสยงกคอวา เทวดาชอบ สวดไปนะ

เทวดาชอบ และเทวดาทชอบนเชอไดวาเปนเทวดาสมมาทฏฐ

197พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

แลวถาฝกใหยงไปกวานน ถาฝกในการดจตนะ คอฝกสวด

ในใจ เวลาสวดในใจนะ เผลอนดเดยว..สวดตอไมไดแลว จะชดเจน

เลยวา ‘เรานเผลอเยอะมากเลย’ เผลอปบเหนชดเลย แลวถายง

ไมเหนนะ มนจะสวดตอไมไดเลย

มนมขอดทงสองแบบนะ สามารถทำาไดทงสองอยาง สวด

ออกเสยงกได สวดในใจกได สวดออกเสยงมขอดคอสามารถ

สวดจบ แตบางทกอาจจะไมคอยไดเหนจตทมนเผลอไป สวนการ

สวดในใจ มขอดคอเหนชดๆ พอเผลอปบ! นนะ จะเหนชดเลย

เสยงนเปนรป รปมอายมาก แตการสวดในใจนมนเปนไป

ดวยการปรงของจต จตนมอายสน ถาเผลอปบ! แลวถาไมรทน

จตไมมาปรงบทสวดนนตอ กสวดตอไปไมได แตเสยงนเปนรป

มอายยนยาวกวาจต รปนมอายถง ๑๗ ขณะจต จตตองเกดดบถง

๑๗ ครง รปทเกดจงจะดบครงหนง เสยงสวด ”อะระหง สมมา-

สมพทโธ ภะคะวา...„ อยางนนะ แมเราจะคดอะไรไป แตหางเสยง..

ความสนสะเทอนของเสยงมนยงคงอย แมจะเผลอไป ๓-๔ ขณะ

แตเรากยงกลบมาสวดตอได เราสามารถคดอะไรไปไดเยอะแยะ

แตกกลบมาสวดตอได เพราะความกงวานของเสยงมนยงอย เรา

กรวา ทสวดเมอกนสวดถงไหน กลบมาสวดตอแปบนง แลวก

เผลอใหม

198 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

คำาถาม : ใชซดหลวงพอปราโมทยเปนวหารธรรมไดมยครบ

พระอาจารยตอบ : โดยหลกแลว จะใชซดเปนทอยไมได

แตใหใชฟง แลวดจตทเผลอ เผลอคดไปตามเรอง เผลอคดไป

นอกเรอง

แตถาเปนซดสวดมนต ยงเปนมนตภาษาบาลทเราแปลไมได

วาทานสวดอะไรบางนนะ กไดแตฟงเสยงแลวกใจศรทธา อยางนนะ

ตอนนนเรากำาลงทำาสมถะ แตถาฟงไป..แลวคดสงสยวา ‘ทานสวด

อะไรของทานหนอ?’ อยางนกเปนโอกาสทจะมารทนจตทมนสงสย

คำาถาม : ถาเกดเราเหนวา ปตกำาลงจะมา เหนรปอะไรซกอยาง

แลวรวา เดยวสกครปตจะมา

พระอาจารยตอบ : แสดงวาเกดปตบอย กไมตองหาม แตให

รทนวาตอนนมปตเกด ตอนทพลาดกคอวาชอบใจความปตนน แลว

กปลอยใหมนเคลม เยม เรยกวา ถกปตนนครอบงำา แมปตจะ

เปนกศล แตถาเราไมรทน ปลอยใหมนครอบงำา ครบาอาจารยกไม

สรรเสรญนะ

199พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

ตอนฝกใหมๆ เราจะดสงทเปนอกศล ดราคะ โทสะ โมหะ

ฟงซาน หดห ดสงทไมด พอดสงทไมดบอย ๆ เขา สงทไมดมน

อายสน กจะมสงทดเกดบอยครงมากขน สงทดเกดขนมาถาไมรทน

กถกสงทดเหลานนครอบงำาไดเหมอนกน เชนปตครอบงำาใจ จต

ขณะทมปตกเปนขณะทจตผดปกต จตทปกต มนไมซซาขนาดนน

เกมกบชวต

เกมนเปนเกมพลกแพลงเอาถวมาใชเปนเครองนบ แตใน

ชวตประจำาวนจรง ๆ น เราไมตองมถวกได แครในใจ แลวไมตอง

นบจำานวนดวย บางคนกงวลวาจะตองนบ อตสาหไปซอเครองวด

มากด ๆ ไมจำาเปนนะ

เพราะฉะนน สรปหลกการคอ ตองหาทอยของใจใหได ถา

ใครยงไมมทอยนะ พยายามหาใหได เราชอบจะอยตรงไหน ใจเรา

อยตรงไหนแลวมความสข ใหหาตรงนน แลวควรเปนททอยแลว

ไมเพง ทแนะนำากคออนสดทาย เหนกายนหายใจ ไมใชดลมนะ

ถาดลมมนกจะเผลอเพงไดงาย หรอดทองมนกจะเผลอเพงได

พอกน แตถารจกเพงแลวนนะ มนกจะไมมปญหา ฉะนนถายงไม

รจกเพงวาเปนยงไง มนจะเผลอเพง เพราะไมรจกเพง เขาใจมย

200 ก า ร เ ด น ท า ง ส . . . ค ว า ม ด บ ส น ท แ ห ง ท ก ข

เหมอนไมรจกวาคนนเปนสายลบ เดนจะชนมนอยทกวน

กไมเคยจบสายลบไดเลย แลวกโดนหลอกลวงความลบทกวน

เพราะไมรจกตวจรงของเขา

ถาเราไมรจกวาความเพงเปนยงไง ความเพงกจะมาหลอกจต

ได แลวไมรวากำาลงเพงอย เพราะไมรจกสภาวะตวน สภาวะนน

กจะหลอกไดอย

ฉะนน ถาเรมหาทอยนนะ ใหหาทอยทมนไมเพง กคอเหน

กายนหายใจ พอคดจะทำาสมาธ มนจะสนใจเฉพาะจด มนจะเรม

เพงจดนนพอด สนใจจมกมนจะมาเพงทจมก กจะเหนอาการรวบ

ของจตได บางทกรวบมาททอง หรอบางทกออกไปขางนอกเลย

อบายอกอยางคอ ควรทำาใหทอยนนมนสบายๆ เหนกายน

หายใจสบายๆ ยมกอนกด ยมนมนทำาใหใจคลาย ใจจะเบกบาน

ยมกตองยมออกจากใจดวย ยมแตปากไมไดนะ ตองยมใหเบกบาน

ใหใจคลาย พอมนหบ มนเพง มนจอง กจะรสกไดงาย เพราะเรา

มความคลายมาเปนตวเปรยบเทยบ

แลวสงเกตจตทมนเคลอนไป จตทเผลอไป ความรบรทผด

จากทอยนนแหละใหรทน

201พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

แลวไปทำาในรปแบบเปนประจำาทกๆ วน เปนการฝกซอม มน

ไดฝกวนยดวย ไมตองนาน ทำาแค ๑๕ นาทกพอ สวนใครสามารถ

ทำาไดมากกวานน ถอวากำาไร แลวไดฝกฝนการดจตเคลอนไปบาง

จตเผลอไปบาง จตเพงไปบาง มทงเผลอทงเพงนะ ไมใชดเผลอ

อยางเดยวนะ

ใครถนดทำาตอนเยน..กทำาตอนเยน ใครทำาตอนเยนไมได..

ใหทำาตอนดก ใครทำาตอนดกไมได..ใหทำาตอนเชามด ใครทำาตอน

เชามดไมได..ใหทำาตอนรงอรณ มนตองทำานะ

มคนมาบนวา ”ทานอาจารยครบ ผมทำางานเปนกะ เวลาไม

แนนอน ทำารปแบบยาก„

อาตมาตอบวา ”ไมเปนไร ใหทำาหลงจากอาบนำาแลว ใหทำาใน

รปแบบทนท ๑๕ นาท„

ถามเขาวา ”อาบนำาทกวนมย„ มนตองอาบบางละนะ

ดจตไมได กดกาย

คนเราอาบนำากครงตอวน อยางนอย กอนนอน และหลงนอน

ใชมย เพราะฉะนน นอนเปนกจกรรมททำาใหตองอาบนำา และเปน

ตวยนยนวา กายนสกปรก

ตอนนอนนไมไดทำาอะไร..หลบอยางเดยว ตนขนมายงตองมา

แปรงฟน กอนนอนแปรงมย แปรง! ตนขนมากแปรงอก ถาไม

แปรงนะ..ไมมใครคบ

ตองแปรงฟน ตองอาบนำา ไมอยางนนเหมนเปรยวตยๆ

กลางคนนอนพกอยางเดยว กายกยงอตสาหสกปรก

ผาเชดตว เปนผาผนทสมผสกายในขณะทกายสะอาดทสด

ใชมย แตใชผาเชดตวไปนานๆ ผากเหมนหนเหมนอบ เพราะอะไร?

เพราะกายนมนเนา กายนสกปรก

แตความเนาความสกปรกกยงไมใชของแท ความเนาความ

สกปรกเปนการตคาของเรา แททจรง เมอเหนวาไมสวยไมงาม..มน

ควรจะดความไมพอใจ โทสะนตางหากทเปนสภาวะทแท

ถาเหนกายนสะอาด จะตดใจในกาย เหนกายนนาด นาใคร

กลายเปนมราคะในกาย ราคะนเปนตวสภาวะทแท

203พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

เหนกายสกปรกแลวมความสงเวช ความสงเวชนเปนสภาวะ

แทๆ สวนกายนมนจะสกปรกหรอสะอาดนนะ ยงไมแน กายยง

เหมน แมลงวนมนกยงชอบนะ มาตอมมาดอมดมกนใหญ เหมอน

มาตอมอจจาระ อจจาระทเราวาไมสะอาดนนะ แมลงวนชอบใชมย

กลนหอมเหมนนมนยงไมแนนอน เพราะไมใชของแท แต

ชอบ-ไมชอบ พอใจ-ไมพอใจ ราคะ-โทสะ-โมหะ ฟงซาน-หดห

ตรงนเปนตวแทนะ เรยกวาเปนตวสภาวะ ตวสภาวะเหลานจงจะ

แสดงไตรลกษณใหดได อยางนนะ แตถาเหนวามนไมสะอาดนเปน

แคสมถะนะ เปนอสภกรรมฐาน กดเหมอนกนนะ สามารถขมราคะ

เอาไวได แตแคชวคราวนะ

ฉะนน อยาหยดแคอสภะ อยาหยดแคสมถะ ตองไปใหถง

วปสสนา ใหเหนวาสภาวะตางๆ มนเกดดบ เกดดบ

มสตรกษาจต

เวลาเหน กจะเหนสงทไมดกอน อนนธรรมดานะ เพราะเปน

สงทมอยจรงในกายในใจเรา สงเหลานปรากฏในปจจบน ถาเปน

อดต..ตองคดเอา ไมใชของจรง ถาเปนอนาคต..กตองคดเอา ไมใช

ของจรง

ทมอยปจจบนกมกจะไมคอยด ถาดแลวกคงไมตองมาฝกนะ

ทเราฝกเพราะวามนยงไมด แลวสงทไมดนปรากฏบอย ถามน

ปรากฏบอย ใหดใจเพราะวาเหนมนบอย จะเกดสตบอย

อยกบโลกแลวเหนอะไรทมนกวนใจเรา กไมใชไปเปนปฏปกษ

กบสงนน ใหขอบคณเลย..เหมอนขอบคณเสยงถวคนอน ททำาให

เราเหนจตไหลไป เหนจตเผลอไป เวลาเราเปนนกปฏบตทเขาใจวธ

แลวนนะ มนจะไมเปนปฏปกษกบโลก อยกบโลกไดนะ ไมจำาเปน

ตองไปปราบหรอจดการคนอน เพยงแคหนมามองความผดปกต

ในใจเรา ซงเหนปบ! สงไมดเหลานนดบทนท เพราะทนททเหน..มน

เปนขณะทเปนกศล เปนสต

สตมหนาทรกษาจต เราไมจำาเปนตองไปหกรางกบกเลสตางๆ

ไมตองไปตอสใหเสยเวลานะ แครจกมนเทานนเอง มนกดบใหเรา

เหนเลยนะ..เอาละ พอสมควรแกเวลา

205พ ร ะ ก ฤ ช น ม ม โ ล

อยกบโลกแลวเหนอะไรทมนกวนใจเรา

กไมใชไปเปนปฏปกษกบสงนน

ใหขอบคณเลย..เหมอนขอบคณเสยงถวคนอน

ททำาใหเราเหนจตไหลไป เหนจตเผลอไป

เวลาเราเปนนกปฏบตทเขาใจวธแลวนนะ

มนจะไมเปนปฏปกษกบโลก

อยกบโลกไดนะ

ไมจำาเปนตองไปปราบหรอจดการคนอน

เพยงแคหนมามองความผดปกตในใจเรา

ซงเหนปบ! สงไมดเหลานนดบทนท

เพราะทนททเหน..มนเปนขณะทเปนกศล เปนสต

เกด พ.ศ.๒๔๙๕ ณ  บานดอกไม ต.บานบาตร อ.ปอมปราบศตรพาย จงหวดพระนคร

การศกษา ชนประถมศกษาตอนตน ณ โรงเรยนสรยวงศ, ชนประถมศกษาตอนปลาย ณ  โรงเรยนวดพลบพลาชย, ชนมธยมศกษา ณ  โรงเรยนโยธนบรณะ, ปรญญาตรและโท ณ คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, สจว.รนท ๕๗

การทำางาน ลกจาง กอ.รมน. (๒๕๑๘-๒๕๒๑), เจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผน ๓-๗ สำานกงานสภาความมนคงแหงชาต (๒๕๒๑-๒๕๓๕), ผชำานาญการ ๘-๑๐ องคการโทรศพทแหงประเทศไทย (๒๕๓๕-๒๕๔๔)

การศกษาธรรม นกธรรมตร, ศกษาอานาปานสตตามคำาสอนของทานพอล ธมมธโร ตงแต ๒๕๐๒, ศกษากรรมฐานจากครบาอาจารยสายวดปาหลายรป ตงแต ๒๕๒๕ อาท หลวงปดลย อตโล หลวงพอพธ ฐานโย หลวงปเทสก เทสรงส หลวงปสม พทธาจาโร หลวงปบญจนทร จนทวโร และหลวงปสวจน สวโจ เปนตน, อปสมบทครงแรกในสมยทยงเปนนกศกษา ณ  วดชลประทานรงสฤษฏ จ.นนทบร โดยมหลวงพอปญญานนทภกขเปนพระอปชฌาย, อปสมบทครงท ๒ ณ  วดบรพาราม จ.สรนทร (๓๐ มถนายน ๒๕๔๔) โดยมพระราชวรคณ (สมศกด ปณฑโต) เปนพระอปชฌาย

สถานทจำาพรรษา ๕ พรรษาแรกจำาพรรษาอย ณ  สวนโพธญาณอรญวาส อ.ทามวง จ.กาญจนบร ของทานพระอาจารยสจนต สจณโณ และพรรษาท ๖ ณ สวนสนตธรรม อ.ศรราชา จ.ชลบร โดยความเหนชอบของพระอปชฌาย

งานเขยน วมตตปฏปทา (๒๕๔๒-๒๕๔๔) กอนอปสมบท, วถแหงความ รแจง (๒๕๔๕), ประทปสองธรรม (๒๕๔๗), ทางเอก (๒๕๔๙), วมตตมรรค (๒๕๔๙) และ แกนธรรมคำาสอนของหลวงปดลย อตโล (๒๕๕๑)

ประวตพระปราโมทย ปาโมชโช

เกด พ.ศ.๒๕๐๖ ทรมฝงแมนำาบางปะกง ตำาบลบางปะกง อำาเภอบางปะกง จงหวดฉะเชงเทรา นามเดมคอ กฤช นอยใจบญ บดาและมารดาคอ นายธรรมนญและนางกาญจนา นอยใจบญ มพ ๓ คน เปนนองคนสดทอง

การศกษา จบปรญญาตร คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหา- วทยาลยธรรมศาสตร และทำางานทางโลกอย ๓ ป

อปสมบท เมอ ๑๗ กรกฎาคม พ.ศ.๒๕๓๑ ทวดสงฆทาน ตำาบลบางไผ อำาเภอเมอง จงหวดนนทบร พระราชกตตโมล (ปจจบนคอ พระธรรมกตตมน อดตเจาคณะจงหวดนนทบร) เปนพระอปชฌาย สอบไดนกธรรมชนเอก เมอ พ.ศ.๒๕๔๑ ปจจบน (พ.ศ.๒๕๕๘) จำาพรรษาท สำานกปฏบตธรรมสวนปา อ.ศรราชา จ.ชลบร

งานเผยแผธรรม

• ป พ.ศ.๒๕๔๗ – ๒๕๕๐ ชวยงานเผยแผธรรมะในรายการ ”ธรรมะสวางใจ„, รายการ ”ธรรมะจดสรร„ และรายการ ”เสยงหนงสอ„ ทสถานวทยสงฆทานธรรม FM.89.25 MHz.

• อานหนงสอธรรมะ บนทกเสยงแจกจายเปนธรรมทานหลายเรอง เชน มหาปรนพพานสตร  จากพระไตรปฎก ฉบบภาษาไทย, การศกษาเพอความเปน คนทสมบรณ และ ชวตนนอยนก พระนพนธโดย สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก, พทธธรรม ฉบบปรบขยาย ของ พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต), ทางเอก, ประทปสองธรรม, วถแหงความ รแจง, วมตตมรรค และ แกนธรรมคำาสอนของหลวงปดลย อตโล เขยนโดย หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช, คำาสอนของพอ ของธรรมสภา, ชวนมวนชน  ของ พระอาจารยพรหมวงโส, ดจตปแรก จากขอเขยนของคณสนตนนท (ปจจบนคอ หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช), ทานธมมวตกโกภกข  พระกรรมฐานกลางกรง เขยนโดยคณดำาเกง สงวนสตย และ เสยดาย..คนตายไมไดอาน ฉบบปฏรป เขยนโดยดงตฤณ

• บรรยายธรรม ณ สถานทตางๆ หลายแหง เชน บานจตสบาย ถนน พทธมณฑลสาย ๒, WBTV วดยานนาวา และฐณชาฌรสอรต อมพวา เปนตน

• ตดตามกำาหนดการบรรยายธรรมไดท www.nimmalo.com หนา ปฏทนธรรม หรอ www.facebook.com/nimmalo.com

ประวตพระกฤช นมมโล

วดสวนสนตธรรม อ.ศรราชา จ.ชลบร ตรวจสอบวนและเวลาแสดงธรรมของหลวงพอปราโมทย ปาโมชโช ไดท

www.dhamma.com/calendar หรอโทร. ๐๘๑-๕๕๗-๙๘๗๘

แผนทแสดงเสนทางไปวดสวนสนตธรรม