77

ไ ฟ ฟ า แ ล ะ เ ค ร อ ง ก ลฝ า ย ว จ ย แ ล ะ พ ฒ น าผ ล ต ภ ณ ฑ K u m w e l l

ปจจบนถาจะกลาวถงความปลอดภยในระบบไฟฟา เรองหนงทสำาคญตอมนษยชาตมากมายทงทอาศยอยในเมองใหญหรอเลกกตามคอการปองกนฟาผาและระบบการตอลงดน (Grounding & Lightning Protection System) ในแตละปมผคนทเสยชวตจากการถกฟาผาและไฟฟาดดจำานวนมาก มาจากสาเหตไมมความรบาง จากการรและเขาใจไมถองแทบาง หรอรเทาไมถงการณบาง จากการทไมมระบบปองกนทดพอหรอระบบปองกนไมไดมาตรฐาน อยางไรกตามนบเปนสงทาทายตอมนษย ทตองประดษฐ คดคน หาวธ เอาชนะธรรมชาตเพอการมชวตรอดตลอดจนลดความสญเสย และความเสยหายของอปกรณตางๆ ไมวาจะเปนอาคาร เครองใชไฟฟา ระบบทว เครองเสยง อปกรณคอมพวเตอร ระบบสอสารตางๆ ซงแตละครงไดทำาใหเกดความเสยหายคดเปนคาใชจายจำานวนไมนอย หลายรอยปทผานมา นกวทยาศาสตร และวศวกร ไดคดคน พฒนา ระบบปองกนฟาผาและการตอลงดนไวเปนองคความร วางกฎเกณฑและ ขอกำาหนดทเปนมาตรฐานขนมาอยางตอเนองจวบถงทกวนน และ ณ ปจจบนน ป ค.ศ. 2012 โลกยงพฒนาดานการปองกนฟาผาและการตอลงดนไปอยางไมหยดยง เพอใหความเสยงหรออนตรายทจะเกดกบมวลมนษยชาต ตอผคน ประชาชนนอยทสดเทาทจะทำาไดและเพอใหไดมาตรฐานทดทสด มความปลอดภยตอมนษยชาตมากทสด ปจจบนจงไดพฒนามาตรฐานระบบการปองกนฟาผาและตอลงดนเปนมาตรฐานใหมคอ IEC 62561: 2012

I S S U E 3 . V O L U M E 1 9 . N O V E M B E R . 2 0 1 2 - J A N U A R Y . 2 0 1 3

( I E C 6 2 5 6 1 : 2 0 1 2 )มาตรฐาน IEC ฉบบใหมลาสดสำ�หรบ ’’Lightning Protection System Component’’ ค.ศ. 2012

มาตรฐาน IEC 62561: 2012 ตามขอกำาหนดใหม มหลกเกณฑ ขอบงคบและรายละเอยดในดานตางๆ ดงน

วตถประสงค

“ใชเปนขอกำ�หนดและทดสอบสำ�หรบอปกรณปองกนฟ�ผ�ทออกแบบและตดตงใชง�นต�มอนกรมม�ตรฐ�น IEC 62305”

การประกาศใช

ปจจบน(ค.ศ. 2012) ไดมก�รประก�ศใชม�ตรฐ�น IEC 62561: 2012 “Lightning Protection System Component’’

โดยกำ�หนด เนอห� ร�ยละเอยด ขอบเขตในระบบ Lightning Protection System เพอใหอปกรณสำ�หรบระบบปองกนฟ�ผ� มคณภ�พและมคว�ม

ปลอดภยสงสด ซงม�ตรฐ�นดงกล�วไดกำ�หนดและแบงออกต�มลกษณะก�รใชง�นอปกรณของระบบก�รปองกนฟ�ผ�ในสวนต�งๆ จำ�นวน 7 สวน

ซงแยกต�มประเภทและลกษณะของอปกรณดงตอไปน

1. “IEC62561-1’’ Requirement for Connection Component

เปนม�ตรฐ�นทมก�รกำ�หนดก�รใชอปกรณในระบบก�รปองกนฟ�ผ�ทเกยวกบก�รเชอมตอต�งๆ เชน ก�รเชอมดวยคว�มรอน(Exothermic

Welding), Saddle, Flexible Connector, Ground Bar Connecter เปนตน

2. “IEC62561-2’’ Requirement for Conductors and Earth Electrodes

เปนม�ตรฐ�นทมก�รกำ�หนดก�รใชอปกรณทเกยวกบก�รใชตวนำ�ในระบบก�รปองกนฟ�ผ� เชน แทงหลกดน(Earth Rod), เส�ลอฟ� (Air

Terminal), ส�ยตวนำ� (Down Conductor) เปนตน

3. “IEC62561-3’’ Requirement for Isolating Spark Gaps (ISG)

เปนม�ตรฐ�นทมก�รกำ�หนดก�รใชอปกรณทเกยวกบอปกรณตอประส�นศกย ชนดชองประก�ยแยก (Isolating Spark Gap)

4. “IEC62561-4’’ Requirement for Conductors Fasteners

เปนม�ตรฐ�นทมก�รกำ�หนดทเกยวกบก�รใชอปกรณจบยดในระบบก�รปองกนฟ�ผ�ต�งๆ เชน Metal Sheet Clamps, Tape Support,

Cable Support เปนตน

5. “IEC62561-5’’ Requirement for Earth Electrode Inspection Housings and Electrode Seals

เปนม�ตรฐ�นทมก�รกำ�หนดก�รใชอปกรณทเกยวของในระบบก�รปองกนฟ�ผ� เชน Concrete Inspection Pit เปนตน

6. “IEC62561-6’’ Requirement for Lighting Strike Counters

เปนม�ตรฐ�นทมก�รกำ�หนดก�รใชอปกรณทเกยวของในระบบก�ร ปองกนฟ�ผ� เปนอปกรณใชสำ�หรบนบจำ�นวนฟ�ผ�

page 77-�����������������.indd 77 12/4/12 2:17 PM

78

ไ ฟ

ฟ า แ ล ะ เ ค ร อง ก

ล

I S S U E 3 . V O L U M E 1 9 . N O V E M B E R . 2 0 1 2 - J A N U A R Y . 2 0 1 3

7. “IEC62561-7’’ Requirement for Earthing Enchancing Compounds

เปนม�ตรฐ�นทมก�รกำ�หนดก�รใชอปกรณทเกยวของในระบบก�ร ปองกนฟ�ผ� เปนอปกรณก�รใชผงลดคว�มต�นท�นของดน (MEG) เปนตน

ก�รใชมาตรฐาน IEC62561: 2012 “Lightning Protection System Component” ต�มขอกำ�หนดปจจบน ไดมก�รประก�ศใชเปนขอบงคบใน

ก�รปฏบตง�น เพอใหระบบก�รปองกนฟ�ผ�และก�รตอลงดน สำ�หรบตดตงกบสงกอสร�ง อ�ค�รสงต�งๆ โรงง�นอตส�หกรรม บ�นพกอ�ศย เส�

ไฟฟ�แรงสง ฯลฯ ใหมคว�มปลอดภยม�กทสด

สำ�หรบขอกำ�หนดในก�รทดสอบอปกรณของระบบก�รปองกนฟ�ผ�และก�รตอลงดนต�มม�ตรฐ�นใหม IEC62561: 2012 “Lightning Protection

System Component” ส�ม�รถดผงขอมลประกอบก�รทดสอบต�มขนตอนในก�รทดสอบอปกรณต�งๆ เชน ก�รทดสอบอปกรณเชอมตอต�ม

ม�ตรฐ�น IEC 62561-1“Requirement for Connection Components” มขนตอนดงตอไปน

page 77-�����������������.indd 78 12/4/12 2:17 PM

I S S U E 3 . V O L U M E 1 9 . N O V E M B E R . 2 0 1 2 - J A N U A R Y . 2 0 1 3

ไ ฟ

ฟ า แ ล ะ เ ค ร อง ก

ล

79

จ�กขอมลแผนผงต�มตวอย�งข�งตน เปนก�รทดสอบอปกรณในระบบก�รปองกนฟ�ผ�และก�รตอลงดนทเกยวกบก�รเชอมตอต�งๆ เชน ก�ร

เชอมดวยคว�มรอน (Exothermic Welding), Saddle, Flexible Connector, และ Ground Bar Connecter เปนตน โดยเมอทดสอบแลว จะตอง

มคณสมบตท�งไฟฟ�และท�งกลต�มขอกำ�หนดภ�ยใตก�รจำ�ลองสภ�วะแวดลอมทเหมอนกบก�รใชง�นจรง (Conditioning/Ageing) โดยแบงต�ม

สภ�วะต�งๆ ดงน

1.2 A Salt Mist Treatment คอ ก�รทดสอบอปกรณในระบบก�รปองกน

ฟ�ผ�และก�รตอลงดน โดยก�รใชไอเกลอทมทงคว�มเคมและคว�มชนสง เปนก�ร

จำ�ลองสภ�วะแวดลอมใหเหมอนบรเวณทอยใกลทะเล ซงมทงคว�มเคมและไอเกลอ

ในสภ�พคว�มเปนจรง

ก�รทดสอบอปกรณ สำ�หรบใชในระบบก�รปองกน ฟ�ผ�และก�รตอลงดนใน

สถ�นะจำ�ลองทมส�รเคมต�งๆ นน ส�ม�รถใชเครองมอทมชอว� “HO2 Environment

Test Chember” (ดรปประกอบ) เพอก�รทดสอบอปกรณต�มขอกำ�หนดดงกล�ว

1. Conditioning / Ageing

1.1 A Humid Sulphurous Atmosphere Treatment คอ ก�รทดสอบ

อปกรณในระบบก�รปองกนฟ�ผ�และก�รตอลงดน โดยก�รใชไอของซลเฟอร ซงเปน

ส�รเคมเพอจำ�ลองสภ�วะแวดลอมใหเหมอนบรเวณทมส�รเคมจำ�พวกซลเฟอรอยเปน

จำ�นวนม�ก เชน โรงง�นอตส�หกรรม โรงง�นปโตรเคม เปนตน

ก�รทดสอบอปกรณ สำ�หรบใชในระบบก�รปองกนฟ�ผ�และก�รตอลงดน

ในสถ�นะจำ�ลองสภ�พแวดลอมใหเหมอนมก�รกดกรอนสงส�ม�รถใชเครองมอท

มชอว� “Salt Spray Chamber” (ดรปประกอบ) เพอก�รทดสอบอปกรณต�มขอ

กำ�หนดดงกล�ว

page 77-�����������������.indd 79 12/4/12 2:17 PM

80 I S S U E 3 . V O L U M E 1 9 . N O V E M B E R . 2 0 1 2 - J A N U A R Y . 2 0 1 3

ไ ฟ

ฟ า แ ล ะ เ ค ร อง ก

ล

เอกสารอางอง :

❍ IEC 62561: 2012 “Lightning Protection System Component’’

2. Electrical Test

2.1 Current Impulse Test

อปกรณในระบบก�รปองกนฟ�ผ�และก�รตอลงดนทผ�นก�รทดสอบ

จ�กเครองมอดงกล�วแลว จะตองผ�นก�รทดสอบคณสมบตท�งไฟฟ� โดยจะตอง

ทนกระแสไฟฟ�ในปรม�ณ 50 KA ทรปคลน 10/350 µs ดวยเครอง “Lightning

Impulse Current Tester” (ดรปประกอบ)

2.2 Contact Resistance Measurement

นอกจ�กจะตองผ�นก�รทดสอบคณสมบตท�งไฟฟ�ดวยเครอง Lightning Impulse

Current Tester จะตองมก�รทดสอบดวยเครอง “Micro Ohm Meter” (ดรปประกอบ) ซง

เปนก�รตรวจสอบก�รคงทนของจดตอหลงจ�กผ�น Ageing test และ ค�กระแสฟ�ผ� โดย

ค�คว�มต�นท�นจดตอตองเท�กบหรอนอยกว� 1 mΩ. ในกรณทวสดเปน Stainless ตองนอย

กว�หรอเท�กบ 2.5 mΩ.

3. Static Mechanical Test

คอก�รทดสอบในคณสมบตท�งกลของอปกรณ โดยนำ�อปกรณม�จดรปแบบก�รเชอมตอต�มคมอก�รตดตงของผผลตทไดกำ�หนดไวแลวนำ�

อปกรณม�ทดสอบดวยเครอง “Tensile testing machine” (ดรปประกอบ) ซงจดเชอมตอจะตองทนแรงดงได 900 ± 20 N. ภ�ยใน 1 น�ท

หลงจ�กนน จงดำ�เนนก�รตรวจผลด�นคณสมบตท�งไฟฟ�ของอปกรณในระบบก�ร

ปองกนฟ�ผ�และก�รตอลงดน ต�มหลกเกณฑทกำ�หนดไวข�งตน และถ�อปกรณชนสวนใด

ไมผ�นก�รทดสอบต�มขนตอนทกำ�หนดไวในขนตอนหนง จะถอว�อปกรณนนไมผ�นก�ร

ทดสอบต�มม�ตรฐ�น “IEC 62561-1” Requirement for Connection Components และ

ถอว�อปกรณนนไมมคณภ�พและไมเหม�ะสมทจะนำ�ม�ใชง�น ในระบบก�รปองกนฟ�ผ�และ

ก�รตอลงดน ต�มขอกำ�หนดของม�ตรฐ�นทประก�ศไวในสภ�วะก�รณปจจบน

จากบทความทกลาวมาน เปนสาระและองคความรใหมทกำาหนดขนภายใตขอกำาหนดตามมาตรฐาน IEC 62561:2012 ซงมทงหมด 7

สวน โดยมจดประสงคเพอใหระบบการปองกนฟาผาและการตอลงดน มศกยภาพและประสทธภาพสงสด ชวยลดอนตรายและความสญเสย

ตอมวลมนยษชาต ในการตอสกบภยธรรมชาตทงในเวลาปจจบนและอนาคต และหวงเปนอยางยงวาบทความน จะเปนประโยชนตอสมาชก

และบคคลทงหลายตอไป...

page 77-�����������������.indd 80 12/4/12 2:17 PM