Сабақтың тақырыбы:Сабақтың тақырыбы:Жазықтықтағы

фигураларды түрлендіру. Қозғалыс

Сабақтың мақсаты: 1. Дидактикалық мақсат: Симметрия ұғымын жалпылау.

Геометриялық фигуралардың симметрия осьтерін, центрін табу дағдыларын жетілдіру.

2. Тәрбиелік мақсат: Оқушылардың көрнекі сызбалар арқылы эстетикалық талғамын шыңдау,симметрияны түсіне білуге, жинақылыққа, ұқыптылыққа тәрбиелеу. Ұлттық мәдениетке деген қызығушылығын арттыру.

3. Дамыту мақсаты:Дамыту мақсаты: Логикалық ойлау қабілеттерін,сұрақ қоя білу,қойылған сұраққа нақты жауап беру,талқылай білу қабілетін жетілдіру .

Сабақ түрі:Сабақ түрі: Практикалық Практикалық

Сабақтың өтілу барысы:Сабақтың өтілу барысы:

II Теориялық материалдарды қайталау. Теориялық материалдарды қайталау. IIII Есептер шығару. Есептер шығару. IIIIII Тест. Тест. IVIV Тест жұмысын талдау, бағалау. Тест жұмысын талдау, бағалау. VV Үй тапсырмасын беру. Үй тапсырмасын беру. VIVI Сабақты қорытындылау. Сабақты қорытындылау.

Қайталау сұрақтары:Қайталау сұрақтары:

1.1. Түрлендіру дегеніміз не Түрлендіру дегеніміз не ??2.2. Қозғалыс деп нені айтады Қозғалыс деп нені айтады ?? 3.3. Қозғалыстың қандай қасиеттері бар ?Қозғалыстың қандай қасиеттері бар ?4.4. Қандай фигураларды Қандай фигураларды центрлік симметриялы фигура центрлік симметриялы фигура

деп атайды ?деп атайды ?5.5. Фигураның симметрия осі дегеніміз не ?Фигураның симметрия осі дегеніміз не ?6.6. Қандай қозғалыс бұру деп аталады ?Қандай қозғалыс бұру деп аталады ?7.7. Параллель көшіру дегеніміз не ? Параллель көшіру дегеніміз не ? 8.8. Параллель көшірудің қандай қасиеттері бар ?Параллель көшірудің қандай қасиеттері бар ?

Табиғаттағы симметрияТабиғаттағы симметрия

Химиядағы симметрияХимиядағы симметрия

Математикалық симметрияМатематикалық симметрия

Архитектурадағы симметрияАрхитектурадағы симметрия

Қазақтың ұлттық ою-өрнегіндегі Қазақтың ұлттық ою-өрнегіндегі симметриясимметрия

• Жұлдыз өрнегі – аспандағы жұлдыз көрінісіне ұқсайды. Ол көбінесе кілемдерде жиі қолданылады.

Сынықмүйіз – сынық жасап барып мүйізді бейнелейтін өрнек. Ол көбінше шым шиде, терме бауда, алашада жиі қолданылады.

• Балта – атына сай балтаға ұқсас немесе баспа “Г” әрпі тәріздес өрнек. Кестеде жиі кездестіруге болады.

Симметрия түрлеріСимметрия түрлері

Осьтік симметрия

Симметрияның ең қарапайым түрі –

түзуге қатысты симметрия.

kА В

жазықтықтағы А фигурасы В фигурасына түзуіне қатысты симметриялы.

k

екі симметрия осі бар

төрт симметрия осі бар

Шеңбердің симметрия осьтері шексіз көп.

№ № 1 1

М (х;у) нүктесіне симметриялы М (х;у) нүктесіне симметриялы NN нүктесінің нүктесінің координаталарын табыңдар:координаталарын табыңдар:

а) Оа) Оу у осіне қарағанда;осіне қарағанда;

б) Об) Ох х осіне қарағанда;осіне қарағанда;

в) х в) х == а түзуіне қарағанда; а түзуіне қарағанда;

г) у г) у = = в түзуіне қарағанда;в түзуіне қарағанда;

д) у д) у == х түзуіне қарағанда; х түзуіне қарағанда;

е) у е) у = - х = - х түзуіне қарағандатүзуіне қарағанда

№ № 1 есеп жауаптары1 есеп жауаптары

а) а) N N (–х; у)(–х; у)

б) б) N N (х;–у)(х;–у)

в) в) N N (2а–х; у)(2а–х; у)

г) г) N N (х; 2в–у)(х; 2в–у)

д) д) N N (у; х)(у; х)

е) е) N N (–у;–х)(–у;–х)

ТестТест1)1) Y(1Y(1;-2;-2)) нүктесіне қарағанда Х нүктесіне қарағанда Х (5(5;;-9) -9) нүктесіне нүктесіне симметриялы Р нүктесінің координаталарын табыңдарсимметриялы Р нүктесінің координаталарын табыңдар АА)) P(3P(3;;-5.5)-5.5) В В)) P(7P(7;;-11) -11) С С) P(2) P(2;;-6)-6) Д Д)) P(-3P(-3;;5)5)2) M(-42) M(-4;;2) 2) және және N(2N(2;;8) 8) нүктелері А нүктесіне қарағанда нүктелері А нүктесіне қарағанда симметриялы. Тсимметриялы. Т(12(12;;-3) -3) нүктесіне А нүктесіне қарағанда нүктесіне А нүктесіне қарағанда симметриялы К нүктесінің координаталарын табыңдар.симметриялы К нүктесінің координаталарын табыңдар. АА) K(5) K(5,,55;;1) 1) В В) K(-14) K(-14;;13) 13) СС) K(10) K(10; ; 66,,5) 5) Д Д)K()K(-2;4-2;4))3) у=-х т3) у=-х түзуіне қарағанда Вүзуіне қарағанда В(-4(-4;;-5) -5) нүктесіне симметриялы Е нүктесіне симметриялы Е нүктесінің координаталарын табыңдарнүктесінің координаталарын табыңдар АА) E(5) E(5;;4) 4) В В)) Е Е(4(4;;5) 5) С) Е(-5;-4) Д) Е(-4;5) С) Е(-5;-4) Д) Е(-4;5)4)х4)х’=x+a ’=x+a және және y’=y+by’=y+b параллель көшіруде параллель көшіруде (-8(-8;;7)7) нүктесі нүктесі (13(13;;-2) -2) нүктесіне көшеді.нүктесіне көшеді.aa және және bb мәндерін табыңдар. мәндерін табыңдар. АА)) a=5a=5; ; b=5 b=5 В В) ) a=-5a=-5;; b=9 b=9 С) С) a=21a=21; ; b=-9b=-9 Д) а=-21; Д) а=-21; b=9b=95) 5) Параллель Параллель көшіруде Акөшіруде А(7(7;;-4) -4) нүктесі нүктесі B(1B(1;;-9) -9) нүктесіне нүктесіне көшеді.Осы параллель көшіруде Екөшеді.Осы параллель көшіруде Е(11:-3) (11:-3) нүктесіне нүктесіне көшетін Ғ нүктесінің координаталарын табыңдаркөшетін Ғ нүктесінің координаталарын табыңдар АА) ) ҒҒ(17(17;;2) 2) В) Ғ(-17;2) С) В) Ғ(-17;2) С) ҒҒ(5;-8) Д) Ғ(-5;8)(5;-8) Д) Ғ(-5;8)66) ) Параллель көшіруде МПараллель көшіруде М((-3;-1-3;-1),), N(N(5,75,7)) болатын болатын MN MN кесіндісі АС кесіндісіне көшеді,кесіндісі АС кесіндісіне көшеді, ал М нүктесі ал М нүктесі АА((3;53;5))нүктесіне көшеді.АС кесіндісінің ортасы х нүктесіне көшеді.АС кесіндісінің ортасы х нүктесінің координаталарын табыңдарнүктесінің координаталарын табыңдар.. А) Х(5;3) В) Х(-5;7) С) Х(7;9) Д) Х(-7;9)А) Х(5;3) В) Х(-5;7) С) Х(7;9) Д) Х(-7;9)77)C)C11 нүктесі С нүктесіне х осіне қарағанда симметриялы, ал нүктесі С нүктесіне х осіне қарағанда симметриялы, ал

СС22 нүктесі С нүктесі С11 нүктесіне координаталар басына қарағанда нүктесіне координаталар басына қарағанда

симметриялы. Егер Ссимметриялы. Егер С22 (-9(-9;;7) 7) болса, С нүктесінің болса, С нүктесінің

координаталарын табыңдар.координаталарын табыңдар. АА)) C(9C(9;;-7)-7) В) С(9;7) С) С(7;-9) Д) С(-7;-9) В) С(9;7) С) С(7;-9) Д) С(-7;-9)

1)1) P(7P(7;;1)1) нүктесіне нүктесіне D(2D(2;;-2) -2) нүктесіне қарағанда нүктесіне қарағанда симметриялы Ғ нүктесінің координаталарын табыңдарсимметриялы Ғ нүктесінің координаталарын табыңдар АА)) ҒҒ((5;-35;-3)) В В)) ҒҒ((-3;-5-3;-5) ) СС) ) Ғ Ғ((4,5;-0,54,5;-0,5) ) ДД)) ҒҒ(-3:(-3:11))2) M(2) M(-3;3-3;3) ) және және P(5P(5;;-1) -1) нүктелері нүктелері CC нүктесіне қарағанда нүктесіне қарағанда симметриялы. симметриялы. B(-6B(-6;;-9) -9) нүктесіне нүктесіне CC нүктесіне қарағанда нүктесіне қарағанда симметриялы симметриялы DD нүктесінің координаталарын табыңдар. нүктесінің координаталарын табыңдар. АА) D(8) D(8;;11) 11) В В) D(-2) D(-2,,55;;4)4) СС) D(0) D(0;;0) 0) ДД)) D(11D(11;;8)8)3) У = х т3) У = х түзуіне қарағанда үзуіне қарағанда D(1D(1;;-6) -6) нүктесіне симметриялы нүктесіне симметриялы CC нүктесінің координаталарын табыңдарнүктесінің координаталарын табыңдар АА) C(6) C(6;;1) 1) ВВ)) C(-1C(-1;;6) 6) С) С) CC(-(-11;;-6-6) Д) ) Д) CC(-(-66;;11))4) х4) х’=’= xx ++ a a және және y’=y’= yy +b+b параллель көшіруде параллель көшіруде (4(4;;11)11)

нүктесі нүктесі (-3(-3;;-7) -7) нүктесіне көшеді. нүктесіне көшеді. aa және және bb мәндерін табыңдар. мәндерін табыңдар. АА)) a=18a=18; ; b=-7 b=-7 ВВ) a=7) a=7; ; b=18b=18 С) С) a=-7a=-7; ; b=-18b=-18 Д) а=Д) а=1818; ; b=7b=75) 5) Параллель Параллель көшіруде көшіруде P(-3P(-3;;5) 5) нүктесі нүктесі M(5M(5;;-1) -1) нүктесіне нүктесіне көшеді.Осы параллель көшіруде көшеді.Осы параллель көшіруде C(-4:-3) C(-4:-3) нүктесіне нүктесіне

көшетін көшетін DD нүктесінің координаталарын табыңдар нүктесінің координаталарын табыңдар АА) D(-4) D(-4;;-9) -9) В) В) DD(-1(-122;;33) С) ) С) DD((1212;-;-33) Д) ) Д) DD((44;;-9-9))66) ) Параллель көшіруде ҒПараллель көшіруде Ғ((3;-113;-11)) нүктесі С нүктесі С(-5(-5;;-1)-1) нүктесіне көшеді. ҒСнүктесіне көшеді. ҒС кесіндісінің ортасы М нүктесі кесіндісінің ортасы М нүктесі көшетін көшетін TT нүктесінің координаталарын табыңдар нүктесінің координаталарын табыңдар.. А) А) TT((99;;-4-4) В) ) В) TT((44;;-9-9) С) ) С) TT((-9-9;;44) Д) ) Д) TT(-(-44;9);9)77)) DD11 нүктесі нүктесі DD нүктесіне координаталар басына қарағанда нүктесіне координаталар басына қарағанда

симметриялы, ал симметриялы, ал DD22 нүктесі нүктесі DD11 нүктесіне нүктесіне y y осіне қарағанда осіне қарағанда

симметриялы. Егер симметриялы. Егер DD22 (-4(-4;;-9) -9) болса, болса, DD нүктесінің нүктесінің

координаталарын табыңдар.координаталарын табыңдар. АА)) D(4D(4;;9)9) В) В) DD((44;;-9-9) С) ) С) DD((99;-;-44) Д) ) Д) DD(-(-44;9);9)

Тест жауаптарыТест жауаптары

І нұсқа ІІ нұсқа Бағалау І нұсқа ІІ нұсқа Бағалау

1. Д 1. В 6 – 7 “5”1. Д 1. В 6 – 7 “5”

2. В 2. А 4 – 5 “4” 2. В 2. А 4 – 5 “4”

3. А 3. Д 2 – 3 “3”3. А 3. Д 2 – 3 “3”

4. С 4. С 4. С 4. С

5. А 5. В5. А 5. В

6. С 6. С6. С 6. С

7. В 7. Д7. В 7. Д

Қорытынды Қорытынды Үйге тапсырмаҮйге тапсырма