5 – р анги

Зорилго : Энгийн бутархай, аравтын

бутархай, процентийн хоорон-

дын хамаарлыг ойлгох нэгийг

нөгөөгөөр илэрхийлэх, про-

центийн үндсэн бодлогуудыг

бодож сургана.

Зорилт : Процентийн тухай ойлголттой болох

Аравтын бутархай, энгийн бутархайпроцентийн харилцан шилжилтийгойлгон, хэрэглэх

Процентийн үндсэн бодлогуудыгбдох

Арга зүй : Тайлбарлан

таниулах , асуудал

дэвшүүлэн шийдвэрлэх

Цагийн төлөвлөлт № Ээлжит хичээлийн сэдэв Зорилго цаг

1 Процент гэж юу вэ? Процентын тухай ойлголттой болж , аравтын бутархайгпроцентоор илэрхийлэж сурах

1 цаг

2 Өгсөн тооны процентод ногдох тоог олох

Өгсөн тооны процентод ногдохтоог олно

1 цаг

3 Өгсөн процентод ногдох тоогоор уул тоог олох

Өгсөн процентод ногдох тоогоор уул тоог олно

1 цаг

4 Нэг тоо нь нөгөө тооны хэдэн профцент болохыг олох

Нэг тоо нь нөгөө тооны хэдэн профцент болохыг олно 1 цаг

5 Бататгал Энгийн бутархай, аравтын бутар-

хай, процентоор илэрхийлэх,

нэгийг нөгөөгөөр илэрхийлэх, про-

центийн үндсэн бодлогуудыг

бодож сургана.

1 цаг

6 Өөрийгөө сориорой

Хэрэглэгдэхүүн Тарааж өгөх материал

Үзүүлэн

Сургалтын материал

Сурах бичиг

Орчин Үйлийн орчин :

Сэтгэлзүйн орчин :

Материаллаг орчин :

Үнэлгээ Явцын үнэлгээ : Урамшууллын аман үнэлгээ

Эцсийн үнэлгээ : Стандарт үнэлгээ

Ээлжит хичээл : 1 Сэдэв : Процент гэж юу вэ?

Зорилго: процентын тухай ойлголттой болж энгийн ба аравтын бутархайг процентоор илэрхийлж сурах

Амжилтын шалгуур :

Бодлого бодох

Процентын тухай мэдэх

Энгийн бутархайг аравтын бутархай болгож процентоор илэрхийлэх

Дасгал ажиллах

Бодлого бодоорой.

Бат Оргил нар цагираг шидэж тоглосон дүнг хүснэгтээр үзүүлэв. Хэн нь илүү амжилттай шидсэн бэ?

1 2 3 45

6 7 8 9 10

Нийт шидэлт

Цагирагт оруулсан тоо

Бат о х о х о о о х 8 5

Оргил о х о о о х х о о х 10 6

Бодолт :

Цагирагт оруулсан тоог нийт шидэлтийн тоонд харьцуулсан харьцаа зохиоё.

Бат

5/8= 5 : 8 = 0.625

Оргил

10/6 = 6:10= 0.6

0.625>0.6 тул Бат илүү амжилттай шидсэн байна.

Аливаа тоо юмсыг

100 тэнцүү

хуваасны 1 хэсгийг

1 процент гээд 1%

гэж тэмдэглэнэ.

Бутархай тус бүрийг процентод

шилжүүлье

1/5= 1/5 х 20/20 = 20/ 100 = 20%

32/25 = 32/25 х 4/4 = 128 /100 = 128 %

Тайлбарлан ярилцана.

Бие даан бодоорой.

1 / 100 = 0.01 = 1 %

43 / 100 = … = … %

50/ 100 = ½ = … = … %

Ажиглаад нөхөөрэй.

Энгийн бутархайгаар 7/100 30/ 100

Аравтын бутархайгаар 0.07 0. 75

Процентоор7 % 52 %

Гэрийн даалгавар

Сурах бичиг 123 – р хуудас

дасгал 627 – 631

Ээлжит хичээл : 2 Сэдэв : өгсөн тооны процентод ноогдох тоог олох

Зорилго: Процентийн үндсэн бодлогыг бодож сурна.

Амжилтын шалгуур : Аравтын бутархайг процентод шилжүүлэх

Процентийн тоог аравтыг бутархайд шилжүүлэх

Өгсөн тооны процентод ноогдох тоог олох бодлогыг бодож сурна.

Дасгал ажиллах

Үйл ажиллагаа1 Процентийн үндсэн гурван төрлийн бодлого

байдаг. Үүнээс өгсөн тооны процентод ноогдох

тоог олох бодлогыг бодож сурна.

Тодорхойлолтыг уншиж ярилцана. Өгөгдсөн

тооны процентод ноогдох тоог олохдоо уг тоог

100-д хувааж ноогдворыг өгсөн процентийн

тоогоор үржүүлж олно.

Жишээ: 500-гийн 14%-ийг олохдоо өгсөн тоо 500-г

100д хувааж гарсан ноогдворыг процентийн тоо

14-өөр үржүүлж олно.

500:100=5 5х14=70

72.5- ын 50% нь хэд вэ?

72.5:100=0.725

0.725х50=36.25

Үйл ажиллагаа -2 Өгүүлбэртэй бодлого бодох

90 төгрөгний үнэтэй барааны үнэ 25% хямдрав.

Бараа ямар үнэтэй болсон бэ?

I арга 90:100=0.9 0.9х25=22.5төг

II арга 90-----100% х=90х25:100=255:10=22.5төг

x--------25%

Дэлгүүр бүх барааныхаа үнийг 20% хямдруулав.

42000 төгрөгний үнэтэй гутал ямар үнэтэй болсон

бэ?

I арга II арга

42000:100=420 төг 42000х20=840000 төг

420х20=8400 төг 840000:100=8400 төг

42000-8400=33600төг

Үйл ажиллагаа-3

Аравтын бутархайг процентод шилжүүлэхдээ уг

тоог 100 дахин ихэсгэнэ.

0.5x100=50% 0.7x100=70% 0.04x100=4%

0.6x100= 6.8x100= 0.46x100=

Бататгал:

Тарааж өгөх материал өгч ажиллуулна.

a) 3км-ийн 20% нь хэдэн метр вэ?

b) 56м-ийн 10% нь хэдэн см байх вэ?

c) 1500төгрөгний 30% хэдэн төгрөг вэ?

Дүгнэлт:

Бид өнөөдрийн хичээлээр өгөгдсөн тооны

процентод ноогдох тоог олох бодлого жишээ бодож

сурлаа.

Гэрийн даалгавар

Бодлого жишээ бодно.

Сэдэв: процентоор уул тоог олохЗорилго: -Тодорхой процентод ногдох тоо ба

хэмжээгээр уул тоо ба хэмжээг олох

Амжилтын шалгуур:

Процентоор уул тоог олох

Өгүүлбэртэй бодлого бодох

Бодолтыг харьцуулах

Даалгаврыг зөв гүйцэтгэх

Жишээ зохиох

Үйл ажиллагаа 1

- Өгөгдсөн тооны 9% нь 180 бол уул тоог ол.

9%=9/100 байдаг. Уул тоог “в” гэвэл бодлогын

нөхцөл ёсоор вх9/100=180 болно.

вх0.09=180 в=180 :0.09 в=2000

Үйл ажиллагаа-2

Ах хоногийн 6 цагийг сургууль дээрээ өнгөрүүлдэг

бол энэ нь хоногийн 25% болно.

25%=0.25 тул 6:0.25=24цаг

Үйл ажиллагаа-3

Хонин сүргийн 25%-ийг ялгасан нь 120 хонь болов.

Хэдэн хонь байсан бэ?

Сэдэв: Нэг тоо нь нөгөө тооны хэдэн процент

болохыг олох

Зорилго: - Аравтын бутархайг судалснаар процентийн

гурван бодлогыг бодож сурна.

Амжилтын шалгуур:

- тооны хэдэн процент болохыг олох

- өгүүлбэртэй бодлого бодох

- харьцуулах

Аргазүй: Тайлбартай дасгалын арга

Үйл ажиллагаа-1

Аравтын бутархайг процентод шилжүүлэхэд

таслалыг 2орон хойшлуулна.

7% гэдэг нь 7/100 тул = 0.07гэж тэмдэглэнэ.

- 0.185=18.5% болно. Үүнийг харьцуулж

ойлгуулна. Жишээ нь: 0.63=63% болно.

Даалгавар: Чацарганы цэвэр шүүсийг усаар

шингэрүүлж 30% -ийн найрлагатай ундаа

бэлтгэдэг. Ийм 6 литр ундаа бэлтгэхэд хэдэн

литр ус орох вэ?

Үйл ажиллагаа-2

50-ийн 20% нь –ийг олъё

20%= 20/100 тул 50-ийн 20/100 гэсэн үг юм.

Иймд 50:100-д хуваахад 0.5 гарна.

0.5х20=үүнийг болох гэж буй 0.5х20=10 гарна.

Үйл ажиллагаа -3

1600 төгрөгний үнэтэй шатахууны үнэ 320 төгрөгөөр нэмэгджээ. Шатахууны үнэ хэдэн процентоор нэмэгдсэн бэ?

Эндээс А – өгсөн тоо буюу 1600 төгрөг

В – нэмэгдсэн тоо буюу 320 төгрөг

В:А=320:1600=0.2% гарна. 0.2 нь 20% гэсэн үг

Гэрийн даалгавар: тарааж өгөх материал өгөх

Бага ангийн 1200 сурагчийн 40% дугуйланд

хамрагддаг бол хэдэн сурагч дугуйланд суралцдаг

вэ?

10% - ийн 200г давсны уусмалын хэдэн грамм нь

давс байх вэ?

Мах чанахад өөрийн жингийн 35% орчмыг алддаг.

Тэгвэл 520г чанасан мах бэлтгэхийн тулд хичнээн

хэмжээний түүхий мах бэлтгэх вэ?

Жишиг даалгвар тест1. 127/100 бутархайг процентоор илэрхийлээрэй.

а.127% б.0.127% в.1.27% г.12.7%

2. Доорх тоонуудын аль нь 2873-д хамгийнойр байх

вэ?

а.3000 б.2900 в.2880 г.2990

3. 55 –ын 20% нь хэд вэ?

а.11 б.20 в.27.5 г.15

4.

Жишиг даалгавар “А”

1) Аравтын бутархайг

процентээр илэрхийл.

8/100, 23/100, 89/100

2) Энгийн бутархайг процент

болго.

5/8 , 6/10, 13/25

3. Чацарганы цэвэр шүүсийг

усдэг.ар шингэрүүлж 30%-ийн

найрлагатай ундаа бэлтгэдэг. Ийм

6 литр ундаа бэлтгэхэд хэдэн

литр ус орох вэ?

4. Мах чанахад өөрийн жингийн

35% орчмыг алддаг. Тэгвэл 520г

чанасан мах бэтгэхийн тулд

хэчнээн хэмжээний түүхий мах

бэлтгэх вэ?

5. Аялагч явах замынхаа 2/5-ыг мориор, 50%-ийг машинаар, үлдсэн замыг явганаар явжээ. Аялагч явганаар 5км явсан бол бүгд хэдэн км зам явах ёстой байсан бэ?

6. Сараа охин өдөрт 50 хуудас ном уншихаар төлөвлөв. Тэрээр өдөрт 75 хуудас ном уншсан бол төлөвлөгөөгөө хэдэн процентоор давуулсан бэ?