Post on 08-Jun-2015
© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 1
Multi-Family Therapy: Theoretische reflecties en handvaten voor de praktijk
Gilbert MD Lemmens, Vakgroep Psychiatrie en Medische Psychologie, UGent, Universitaire Dienst Psychiatrie, UZ Gent (B)
Bruno Hillewaere, Psychotherapeutisch Centrum De Vliersprong (NL)
22© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy
Voorstelling & kennismaking
Vragen
Situering
Theoretische kader
Organisatie
Therapeutisch proces
33© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: algemene voorstelling
Gilbert MD LemmensKliniekhoofd Psychiatrie, UDP, UZ Gent - Gastprofessor Psychiatrie, Ugent
Gezinstherapeut - supervisor - opleider Relatie-en Gezinstherapie
Research associate, Section of Family Therapy, IOP, London
Bruno HillewaerePsycholoog – systeemtherapeut, Psychotherapeutisch Centrum de Viersprong
Gezinstherapeut – Hoofdopleider Systeemtherapie
44© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: MFT voorstelling
Gilbert MD LemmensOplossingsgerichte groepen alcoholmisbruik – eetstoornissen
Familiediscussiegroepen algemene psychiatrie, dagcentrum PZ: open en gesloten formaat
MFT groepen voor gerontopsychiatrische patiënten (supervisie)
Familiediscussiegroepen voor chronische pijnpatiënten
Systemische MFT groepen voor depressie
Narratieve familiegroepen voor depressieve jong volwassenen
Body-mind groepen voor paren met infertiliteitsproblemen
Bruno HillewaereGezinsdeeltijdbehandeling voor gezinnen met adolescenten
Opstarten MFT binnen Jeugd: vb. MBFT
55© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy = groep
Elke groep: veiligheid & kennismaking
Hiertoe bestaan verschillende mogelijkheden
Nadat het doel & werkwijze is bepaald
Kennismakingsrondje met elkaar op een manier zoals het er ook aan toe zou kunnen gaan in een multi family groep
66© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: Vragen?
Wat weten?
Wat leren?
Hoe?
77© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Situering
Peter LaqueurCreedmore Mental State Hospital
Vraag-antwoord meetings
Open-ended groepen met 4-5 patiënten, 2 therapeuten, observatoren, wekelijks, 90 min, 6-8 maanden
Verbetering van gezinscommunictia en intrafamiliale relaties (veilige differentiatie) (1964: schizofrenogene moeder/double bindhypothese/ kerngezin)
88© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Situering
Peter Laqueur
Verdere ontwikkelingenVerschillende psychiatrische en medische stoornissen
Verschillende klinische settings
Verschillende therapeutische concepten
Weinig verspreid en zeer specifiek
Outcome- en procesonderzoek: ‘relatief’
99© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: theoretisch kader
Welk theoretisch/conceptueel kader wordt gehanteerd op afdelingsniveau?
Psychopathologie?
Gezinswerking?
Effect op MFT (keuze?)
1010© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: theoretisch kader
Psychopathologie?Gezin psychiatrische stoornis gezinSystemisch, gezinsfasenmodel, family systems – illness model, ilness as a central organising principle?
1111© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Systemische concepten
Individu is deel van verschillende contexten en relatiesBeïnvloedt deze contexten en relatiesWordt beïnvloed door deze contexten en relaties
Complexiteit van problemen (multifactoriele causaliteit)
Oplossingen vinden plaats in context en in relaties
Gezinnen zitten vast in interactiepatronen (beperkte betekenis, gedrag, interacties, herhalingen, weinig differentiatie)
Systemische therapie poogt de interacties (gedrag/betekenissen) te veranderen → invloed op symptomen
Illness organizing principle (P. Steinglas)/Illness family systems model (J. Rolland)/Dominant illness-related stories, thin non-illness-related stories (M. White)
1212© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Systemische concepten
= contextualiseren van het probleem Inbrengen van verschillende betekenissen
Veranderen van perspectieven
Inbrengen van geslacht, leeftijd, levensfase, gezinsstructuur, socio-economische en culturele aspecten, maatschappij en leven
Inbrengen van tijd
Inbrengen van differentiatie
= werken met circulaire invloeden om het probleem op te lossen
= verschillende hypothesen (complexiteit van problemen)
= onderhoudende interacties in kaart brengen
= ondersteunen van gezond functioneren
1313© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Family systems-illness model
Psychosociale aspecten van ziekte (begin, verloop, outcome, incapaciteit)
Fase van een ziekte (crisis, chronisch, terminaal)
Wisselwerking tussen een ziekte en het gezin
praktische noden vs instrumentele stijl van het gezin
Affectieve noden vs affectieve stijl vh gezin
Tijdsfase van een ziekte vs gezins- en ontwikkelingsfase
Betekenis van een ziekte vs waarden/ geloofsysteem
Historische data (mortaliteit) vs transgenerationele geschiedenis van ziekte en verlies
1414© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Family systems-illness model
Psychosociale aspecten van ziekte (begin, verloop, outcome, incapaciteit)
Fase van een ziekte (crisis, chronisch, terminaal)
Wisselwerking tussen een ziekte en het gezin
praktische noden vs instrumentele stijl van het gezin
Affectieve noden vs affectieve stijl vh gezin
Tijdsfase van een ziekte vs gezins- en ontwikkelingsfase
Betekenis van een ziekte vs waarden/ geloofsysteem
Historische data (mortaliteit) vs transgenerationele geschiedenis van ziekte en verlies
1515© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Psychosociale aspecten van ziekte (begin, verloop, outcome, incapaciteit)
Fase van een ziekte (crisis, chronisch, terminaal)
Wisselwerking tussen een ziekte en het gezin
praktische noden vs instrumentele stijl van het gezin
Affectieve noden vs affectieve stijl vh gezin
Tijdsfase van een ziekte vs gezins- en ontwikkelingsfase
Betekenis van een ziekte vs waarden/ geloofsysteem
Historische data (mortaliteit) vs transgenerationele geschiedenis van ziekte en verlies
1616© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Accommodatie aan de noden van de ziekte
Herstructurering van de routines binnen het gezin
Uitstel van beslissingsproces
Verdeling van de ressources uit balans
Invasie/disruptie van de gezinsrituelen
Distortie van de gezinsidentiteit
Ziekte als het centraal organiserend principe
1717© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Ziekte als centraal organiserend principe
1. De centrale rol van het symptoom binnen het gezinsleven
2. Verenging van het tijdsperspectief met focus op hier en nu
3. Beperking van de beschikbare patronen van
gezinsinteracties.
4. Een uitvergroting van aspecten van het
gezinsfunctioneren
5. Verminderde mogelijkheid om tegemoet te komen aan
gezinslevenscyclusbehoeften
6. Het verlies van het gevoel van agency (hulpeloosheid)
1818© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: Inleidende vragen:
Voor diegenen die interesse hebben om op te starten:Met welk doel zouden jullie dit opstarten?
Wat denk je dat de meerwaarde hiervan zal zijn?
Wat kan jullie helpen bij het opstarten?
Welke vorm/ methodiek?
Welke hindernissen zien jullie?
Voor diegenen die al werken met MFT:Welk doel en welke methodiek? En waarom?
Wat helpt/werkt? Waar ligt de meerwaarde?
Welke hindernissen ervaren jullie? Waar lopen jullie tegen aan? Vragen?
1919© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: theoretisch kader
Wat doet gebeurt er in een MFT groep?Communicatie?
Relaties?
Wisselwerking psychiatrische stoornis & gezin
..........
2020© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: theoretisch kader
Wat doet gebeurt er in een MFT groep?Communicatie
‘normaliseren’, meer respectvol, minder conflictueus
‘actief’ luisteren
stimulatie van interne dialoog
Cohesie/verbindend gevoel binnen gezinWij-gevoel ipv ik gevoel
Minder pathologiseren
2121© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: theoretisch kader
Wat doet gebeurt er in een MFT groep?Sociaal context en netwerk (‘overeenkomst’)
Niet alleen op de wereld / stigmatisatie doorbreken
Isolatie doorbreken
Steun- terugvallen
Leren van anderen - probleemoplossing
Gezondmakend: aanwezigheid ‘gezonden’, aandacht gezonde verhalen
Gezonde competitie – sociaal aanvaard gedrag
(‘zwarte’) Humor
2222© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: theoretisch kader
Wat doet gebeurt er in een MFT groep?
contextualiseren van het probleem (‘verschil’) Inbrengen van verschillende betekenissen
Inbrengen van geslacht, leeftijd, levensfase, gezinsstructuur, socio-economische en culturele aspecten, maatschappij en leven
Inbrengen van tijd
Inbrengen van differentiatie
Inbreng van nieuwe inzichten en andere perspectieven
2323© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: theoretisch kader
Gezinswerking? Integraal deel van afdelingswerk / enkel op indicatie?Welk aanbod?
Aan bedGespreken met coördinator, psycholoog, psychiaterPartnerrelatietherapieGezinstherapieMFT
Gezin of partnerrelatie bij aanvang als focus:Drenthe, RMPI Rotterdam, PTC De Viersprong, (utrecht, A’dam),..…
2424© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Gezinswerking
Complexiteit
familie
patient
team
2525© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Gezinswerking
Typisch patienten/families/teamsEigen ideen over problemen en oplossingen
Vastzitten in eigen verhalen
Not yet said verhalen
Verschillende doelstellingen
Wederzijdse invloeden (actie/reactie)
Eigen competenties/krachten/mogelijkheden
2626© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Gezinswerking
Verschillende niveau’s: Niet therapeutische setting: gesprek aan bed, bezoekInhoud: informatie/ psychoeducatie/therapeutischTherapeutische setting: individueel/groepMet of zonder gezinsleden: partnerrelatie/gezin/gezinsgroep
VoorbeeldenIndividuele partnerrelatie/gezinssessiesEducatie over de impact van depressie op het gezin en omgekeerdRelatie groepen
Basisgroep (gezinsfasen, gezinscultuur, communicatie, …) Genogram groep‘Objects flottants’ groep
GezinsgroepenPatienten, partners, kinderenPatienten, ouders, brussen
2727© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Gezinswerking
Welke doelstellingen (inhoudelijk/niveau) willen we bereiken-dromen?
Uit welk conceptueel kader kunnen we putten?
Welke ressources en competenties zijn aanwezig?
Welke zijn de eerste stappen?
2828© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: theoretisch kader
Belang van duidelijk theoretisch kader binnen en buiten familiegroep
Doelstelling van de MFT
Belang van goede integratie met afdeling/familiepakketInformatie- en ressorcesuitwisseling
Onderdeel van therapeutisch pakket
Onderdeel van familiewerking
2929© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: organisatie?
Recrutering?Probleem?
Patiënten: psycho-educatie
Familie: infobrochure, direct aanspreken
Info-avond
Inschakeling van ‘experienced’ gezinsleden
3030© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: organisatie?
Structuur?Patiënt
Inclusie – exclusie
Homogeen/heterogeen, ....
FamilieFamilieledengroep vs familiegroep
Welke familieleden: partners, ouders, kinderen (leeftijd?),...
3131© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: organisatie?
Structuur?Groep
Grootte: 4-8 patiënten, ....
Tijdstip: tijdens, na opname, combinatie, ....
Formaat: open-ended, gesloten, ....
Duur: aantal sessies, interval, sessie, pauze, ...
TeamModel: psychoeducatief, gedragsmatig, systemisch, ....
Therapeuten en observatoren: samenstelling, geslacht, plaats, rolverdeling, evenwaardigheid, ....
Relatie met afdeling (therapeuten, plaats, avondwerk, ....), relatie met familiewerking
3232© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: therapeutisch proces?
RegelsVoorstelling
Medisch geheim
Niet spreken
Aanwezigheid
......
3333© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: therapeutisch proces?
Therapeuten: 2, man-vrouw, functie, rolverdeling, ....
Therapeutisch proces (????)Snelheid en traagheid
Direct en indirect interveniëren
Sturen en loslaten
Verbaal en non-verbaal
Proces en inhoud
Verschil en overeenkomst
Rollenspel MFT groep (verbindingen?)
3434© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Multi-Family Therapy: therapeutisch proces?
Verschillende therapeutische techniekenRollenspelen
Rolverwisseling
Foto album
Voorwerp
Fish bowl
Huisopdrachten
Opspliten groep: Mannen – vrouwen, ouders kinderen
Tekeningen
Relaxatieoefeningen
Familie sculpting
Rollenspel met toepassing van therapeutische technieken